Ayıplı sıfır otoda zamanaşımı endişesi

[Av.Tayfun Eyilik]

Merhaba;
konu geniş.detayları için yazdığım bir makaleyi size bir mail olarak gönderebilirim mail adresinizi verirseniz.unutmayınız ki tüketici davaları harçtan muaftır rahat olun.

Sevgili meslektaşım tezinizi sitemizde yayınlamak isterseniz
www.hukuki.net/hukuk sitesini incelemenizi öneririm

[Av.Aydoğan Ahıakın]

Sevgili meslektaşım tezinizi sitemizde yayınlamak isterseniz
www.hukuki.net/hukuk sitesini incelemenizi öneririm

Merhaba Av. Tayfun Eyilik;
Değerli Meslektaşım tezimi kitap olarak yayınlamayı düşünüyorum. Daha sonrasında tabiki öncelikle hukuki.nette yayınlayacağım. Ancak bunun dışında bir sürü makalem var onları seve seve yayınlamaya başlıyacağım. Bilgi paylaşıldıkça artar. İyi günler.

[Av.Aydoğan Ahıakın]

Merhaba;
Otomotiv sektöründe ayıplı mallar oldukça yaygındır. Özellik taşıyan araçlardan beklenen verimin alınamaması bile günümüzde ayıp olarak nitelendirilmektedir. Mesela yeni alınan bir otomobilin tavanının su geçirmesi, benzinli aracın motorundan dizel araç gibi ses çıkması, otomobilin elektrik aksamının sürekli arıza yapması, otomobilde sürekli olarak uyarı ışıklarının yanması, otomobilin kaportasındaki renklerde farklılıklar olması, otomobilin alarm sisteminin sürekli arıza çıkarması, otomobilin sürekli yağ eksiltmesi ve buna çare bulunamaması, az yakıt tükettiği söylenen bir otomobilin fazla yakıt tüketmesi, yeni alınan otomobilin hava yastıklarının bulunmadığının anlaşılması, yeni alınan otomobilin kaportasının paslanması, otomobilin klimasının soğutma işlevini yerine getirememesi, otomobilin kaportasındaki boyada kabarıklıklar oluşması, yeni alınan bir otomobilin motorunun kullanılmış olduğunun anlaşılması gibi örnekler otomobilin ayıplı olduğunu göstermektedir. Bunlar benim tespit ettiğim ayıplar.

3.2. Fabrikasyon Ayıpları

Tüketicilerin ihtiyaçları, düşünsel bir çözüm konseptinin sunumuyla çoğu zaman karşılanmış olmaz. Dolayısıyla, üretim süreci, sadece bir tasarım aşamasından ibaret değildir. Üretici, tasarımını tüketiciler için hayata geçirmek, diğer bir deyişle düşünsel düzlemden gerçekliğe dönüştürmek durumundadır. Bu gerçekleştirme, cisimlendirme süreci mallar söz konusu ise fabrikasyon ayıbı olarak tanımlanması mümkündür. Fabrikasyon ayıpları genellikle üretimin fabrikasyon aşamasının veya hizmetin görülmesi aşamasının bilim ve tekniğin son durumuna göre organize edilmemesi nedeniyle ortaya çıkar. Bir ilacın etkin maddesini oluşturan kısmının eklenmeden üretilmesi bu tür ayıplara örnek olarak verilebilir . Fabrikasyon ayıpları, üretim ve kontrol aşamalarının ayıplı organize edilmesi veya ayıplı malzemenin kullanılmış olmasından doğabileceği gibi, sorunsuz işleyen bir üretim sürecinde oluşan bir sapma ya da bu süreçte yer alan bir işçinin kusuru gibi sebeplerle de ortaya çıkabilir. İşletmenin iyi bir şekilde organize edilmesine ve seri üretim sürecinde tüm serinin ayıpsız olmasına rağmen, seri içindeki bir ya da birkaç malın ayıplı üretimi halinde ortaya çıkan ayıplı mallara “üretim kaçağı” denilmektedir . Mesela, yüzlerce otomobilden oluşan seri içinde sadece tek bir otomobilin fren sisteminin bozuk olması halinde bu türde bir ayıp vardır.
3.1. Tasarım Ayıpları

Mallar bakımından tasarım ayıpları, malların üretimi sırasında ortaya çıkan, bir malın planında, dizaynında ya da bileşiminde bulunan bir eksikliğin tüm üretimi ya da üretim serisini etkilediği hallerde söz konusu olmaktadır. Malların tasarımındaki düşünsel eksikliklere bağlı olarak ortaya çıkan üretim ayıpları, yapım aşamasının özellikle bilim ve tekniğin ulaştığı düzey dikkate almadan hazırlanması sonucunda gündeme gelir . Bu halde, üretilen mal olağan bir kullanımda bir üçüncü kişinin hukukça korunan hakları bakımından tehlike yaratır. Üreticinin, ürettiği malı somut ihtiyaç durumları için mümkün olan en az tehlikelilik ve en yüksek güvenliği içerecek şekilde tasarlamak için gerekli ve makul olarak talep edilebilir tüm önlemleri almaması halinde “tasarım ayıbı” ortaya çıkmaktadır. Mesela çizimdeki bir yanlışlık nedeniyle belli bir otomobil modelinin fren sistemindeki bozukluğun frenin gereği gibi kullanılmasını engellemesi, yine bagaj kapısındaki bir tasarım ayıbının uçağın düşmesine neden olması gibi hallerde malın üretim yönünden ayıplı olduğu kabul edilir .

Malların tasarımındaki düşünsel eksikliklere bağlı olarak ortaya çıkan üretim ayıpları, hizmetler bakımından da söz konusu olabilir. Hizmet veren bu aşamada, hizmet alıcısının somut ihtiyacını karşılamak amacıyla, üçüncü kişilerin mal ve kişi varlığını korumak için mümkün olan en az tehlikelilik ve en yüksek güvenliği sağlayacak şekilde tasarım yapmakla yükümlüdür.

3.3. Talimat Ayıpları

Malda üretim ve fabrikasyon ayıbı bulunmaması, malın üçüncü kişiler için bir tehlike oluşturmayacağı anlamına gelmez. Genellikle bu aşamalarda tehlike arz etmeyen mal, tüketicinin malı nasıl kullanacağını bilmemesi sebebiyle bir tehlike yaratır. Bunun nedeni, tüketicinin karmaşık olan üretim mekanizmasını yeterince bilmemesi ve malın kullanımında ortaya çıkabilecek tehlikeleri önleyici bilgilerden yoksun olmasıdır. Bu sebeple üreticinin, malın kullanım şekli ve olağan kullanım şekline aykırı davranıldığında doğabilecek tehlikeli sonuçlar hakkında gerekli uyarılarda bulunması gerekir. Aksi takdirde, gereken özen yükümlülüğünü yerine getirmeyen üretici sorumlu tutulur. İlke olarak bir mal ve ona ilişkin kullanım talimatnamesi piyasaya sürüm zamanında bilim ve tekniğin son durumuna ve de kullanıcıların haklı güvenlik beklentilerine karşılık gelmelidir. Üretici söz konusu olan mal üretimi alanında gerekli ve kendisinden makul olarak beklenebilecek özeni göstermiş olmalıdır. Dolayısıyla, üreticinin talimat ayıplarından doğan sorumluluğu, onun gereken aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmemesine dayanır. Üreticinin, malların kullanım şekli ve olağan kullanım şekline aykırı davranıldığında doğabilecek tehlikeli sonuçlar hakkında gerekli uyarılarda bulunmaması halinde ortaya çıkan talimat ayıpları, özellikle doğrudan mal ilgisi olan hizmetlerde gündeme gelebilecek ayıp türlerindendir.

3.4. Gelişim Ayıpları

Bir malın piyasaya sürüldüğü anda kimse tarafından bilinmeyen bazı tehlikeli ve zararlı sonuçlarının, sonradan bilim ve tekniğin gösterdiği gelişim sonucunda ortaya çıkması durumunda gelişim ayıplarından söz edilir. Bu halde, yani bir malın piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın ortaya çıkması halinde de, üreticinin gereken tedbirleri alma yükümlülüğü vardır. Üreticinin, özen yükümlülükleri, malın piyasaya sürümüyle sona ermez. Üretici, hem o zamana kadar bilinmeyen ancak bilim ve tekniğin ilerlemesi ile ortaya çıkan malın zararlı nitelikleri hakkında gözlemde bulunmalı hem de malın tüketici tarafından değişen kullanım şeklini gözetim altında tutarak, gerekirse üretimi durdurmalı, tehlike konusunda tüketicileri uyarmalı, kullanım konusunda eğitmeli veya malı piyasadan geri çekmelidir. Gerekli tedbirleri almayan üretici, özen yükümlülüğünü ihlal etmiş sayılır.

Ürün sorumluluğu Direktifi’nin 7. maddesinin ( e ) bendinde de, bir mal piyasaya sürüldüğünde mevcut bulunan bilimsel ve teknolojik bilgilerin ayıbın varlığının bilinmesine imkan vermemesi halinde, üreticinin malın ayıbından sorumlu tutulamayacağı hükme bağlanmıştır. Benzer bir hükme, hukukumuzda da Ayıplı Mal Yönetmeliği kapsamında yer verilmiştir( m. 7. e).

Satıcının teslim ettiği malın ayıplı olması halinde, tüketiciye bazı haklar tanınmış bulunmaktadır. TKHK’nin 4. maddesinin 2. fıkrasına göre: “ Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte ayıplı malın neden olduğu ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan ve/veya kullanımdaki diğer mallarda zarara neden olan hallerde imalatçı-üreticiden tazminat isteme hakkına da sahiptir”. Bu hakların kullanılabilmesi için mal veya hizmetin ayıplı olması gerekir. Maldaki ayıpların ne zaman malda bulunması gerektiğinin tespiti önemli bir sorundur. BK ayıbın önemli olmasını şart koştuğu halde, TKHK ayıbın önemli olmasını aramamıştır.