Terör Kokusu

[Av.Duygu Tekay]

Terör kokusu

Sevil Atasoy / satasoy@hurriyet.com.tr


Başlıkta yanlış yok. Terör korkusu değil. Kokusu. Nedenini az sonra açıklayacağım.

Ama önce, nisan ortalarında birlikte olduğum, efsaneleşmiş bir olay yeri inceleme ekibinden söz edeceğim. Hindistan’ın 70 milyon nüfuslu Andra Pradeş eyaletinin Begumpet Havaalanı’nda beni karşılayan irtibat görevlisini görünce "İşte" dedim, "Annemin hayallerindeki Hint Prensi, bu arkadaşa benziyordu herhalde." Sonraki günlerde tanıştığım polislerin birçoğu, müfettiş Mohan Raja kadar yakışıklıydı.

Hindistan’ın Haydarabad kentini ziyaretimin nedeni, keşke Türk gelinleri buraya çeken unsurları ve ünlü, 17 baharatlı, kuzu etli Biryani pilavının nasıl pişirildiğini araştırmak olsaydı. Ne yazık ki, 20 kadar çocuğun öldürüldüğü Delhi yakınlarındaki bir evin bahçesinden, Hindistan’ın merkez soruşturma bürosu CBI adına delil toplayan ve bunları inceleyenlerle görüşlerimi paylaşmam istendiğinden buradaydım.

Ziyaretim bunlarla sınırlı kalmayacak, eyaletin Emniyet Genel Müdürlüğü’nün, benim için hazırladığı, neredeyse gün ağarırken başlayan ve akşamın ileri saatlerine dek süren programı sırasında, başta terör suçlarının önlenmesi ve aydınlatılması olmak üzere, polisin yürüttüğü çalışmalarla ilgili bilgi edinecek, sayısız profesyonelle tanışacaktım.

"Clues" (İpuçları), Haydarabad polis teşkilatının adli bilimler laboratuvarına bağlı olay yeri inceleme birimi. Burada görevli, üç adet yüksek lisans diplomalı Taruvu Suresh’in (kimya, psikoloji ve eğitim bilimleri) kartvizitinde, "Deliller yalan söylemez. İnsanlar söyler" yazılı. Suresh ve arkadaşlarıyla, milletvekili Madhavi’nin öldürülmesi, başbakan Naidu’ya yönelik bombalı suikast girişimi gibi, delil toplanmasını merak ettiğim birkaç olayı gözden geçirdik.

Bu arada, geçen temmuz ayında, komşu eyaletin başkenti Mumbai’da (eski Bombay), 209 kişiyi öldüren, 700’den fazlasını yaralayan patlamaları nasıl aydınlattıklarını, video ve fotoğraflarla anlattılar. 11 dakika içerisinde yedi ayrı treni cehenneme çeviren saldırıların üzerinden üç gün geçtikten sonra çağırıldıkları görev sırasında, vagonlardan toplanmış binlerce kalıntı arasından bomba düzeneklerine ait metal, kablo, detonatör parçalarını nasıl ayıkladıklarını, RDX’i ve bir diğer kimyasalı nasıl saptadıklarını, bombaların yerleştirildiği siyah keten sırt çantalarının kumaş parçalarını nerelerde bulduklarını ve en önemlisi ele geçen bu malzemelerden faillere nasıl ulaşıldığını açıkladılar.

Ardından, İçişleri ve Biyoteknoloji bakanlıklarına bağlı bütün kriminal laboratuvarları ziyaret etme fırsatım oldu. Bir kere daha gördüm ki, tıpkı 2003 İstanbul, birkaç hafta önceki Ankara-Ulus, 2004 Madrid, 2005 Delhi ve Londra saldırılarındaki gibi, terör eylemlerinin ardındaki örgütlerin açığa çıkartılması, öncelikle iyi bir olay yeri incelemesine bağlı. Ekiplere liderlik edeceklerin çok yönlü eğitiminin ve kriminal laboratuvarla sıkı işbirliğinin vazgeçilmezliğini ise, hatırlatmaya bile gerek yok.

FÜNYE İNSANLAR

Size, "NCN, ANFO, HMX, PETN ile un, şeker, kömür, kibrit arasında bir benzerlik var mı? diye sorsam, büyük bir olasılıkla pek çoğunuz "yoktur" der. Halbuki hepsi patlayıcı yapımında kullanılır ve biraz yaratıcı düşünebilen her kimyacı, kolayca satın alınabilen üç beş maddeyle istediği yeri havaya uçurabilir.

Son 30 yılda terör eylemlerinde kullanılan sanayi ya da ev yapımı bombaların önce saatli olanlara dönüştüğünü gördük. Zamanından önce ya da sonra gerçekleşen patlamalar, beklenen zararı vermediğinde, bunların yerini, uzaktan kumandalılar aldı. Postmodern terörizmin silahı ise, fünyesi insan olanlar, yani canlı bombalar.

1968’den bu yana Ankara’dan Amman’a, Bali’den Bombay’a, dünyanın her kıtasındaki, 900 kadar irili ufaklı terör örgütünce gerçekleştirilen 34 bin saldırıyı kapsayan uluslararası bir veri tabanı, olayların 30’da birinde canlı bomba kullanıldığını gösteriyor. Bu tip eylemlerde ölen ve yaralananların sayısı ise, toplam kaybın üçte birini oluşturuyor.

Son yıllarda canlı bomba ile gerçekleştirilen saldırıların sayısında gözlenen artışın basit birkaç nedeni var. Bombayı patlatan kişi, saldırıdan canlı kurtulamayacağından, ne bir kaçma planına gereksinim var, ne de yakalandığı takdirde, konuşup bilgi vermesi mümkün. Belki de en önemlisi, saldırıyı gerçekleştirmek üzere yapılacak masrafa oranla, verilecek zararın yüksekliği. Bütün bunlara, bir de medyanın göstereceği ilgi yüzünden ulaşılacak psikolojik zarar eklenirse, bu tip saldırıların neden arttığı anlaşılmış olur.

Olayların ardından ulaşılan bilgiler ve bu bilgilerin diğer ülkelerle paylaşılması sayesinde, binlerce masumun canına mal olan bu saldırıların en az birkaç katı, eyleme dönüşmeden engelleniyor, saldırıları planlayanlar yakalanıyor. Sonuçta, terörist grupların vermeye çalıştığı zarar, bir bumerang gibi kendilerine dönüyor. İşte bu yüzden, saldırılarda kullanılan konvansiyonel silahların yerini, yakın gelecekte kimyasal, biyolojik, radyoaktif ya da nükleer olanların alacağı öngörülüyor. Bir yandan, bu olanakların teröristlerin eline geçmemesi için uğraşılırken, diğer yandan bu tip saldırıları çok önceden haber verecek sistemler yerleştiriliyor.

İhmal edilmeyen bir diğer alan, olası bir terör eyleminde yer alacak potansiyel suçluları önceden saptamak. Polisin bu amaçla başvurduğu çözümler, kimi zaman ciddi eleştirilerle karşılaşıyor. Geçen haftalarda Almanya’da yaşananlar, bunun küçük bir örneği.

Almanya ayakta

Bildiğiniz gibi dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 65’ini temsil eden Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Rusya ve ABD, G8 ülkeleri adıyla anılıyor. Bu ülkelerin hükümet başkanlarının katılacağı zirveler, genellikle küreselleşme karşıtlarının büyük protestolarına ve güvenlik güçleriyle karşı karşıya gelmelerine sahne olur. Örneğin 200 bin göstericinin katıldığı 2001 Cenova zirvesi sırasında çıkan karışıklıklarda, 23 yaşındaki Carlo Giuliani’nin bir "carabinieri" (İtalyan jandarması) kurşunu ile ölmesi hálá hatırlardadır.

Benzer protestolar, sadece G8’lerin birlikteliğinde değil, gelişmiş ülkelerin üst düzey yetkililerinin katıldığı her türlü toplantıda görülüyor. Şu sıralar, Alman polisinin işi başından aşkın. Bir yandan 28-29 Mayıs günlerinde Hamburg’da toplanan, Asya ve Avrupa’nın 43 Dışişleri Bakanı’nın toplantısını protesto eden binlerce kişiyle uğraşıyor, diğer yandan 6-8 Haziran 2007 tarihlerinde, Baltık Denizi kıyısındaki Heiligendamm’da bir araya gelecek G8 zirvesinde, kimsenin burnu kanamasın diye ciddi güvenlik önlemleri alıyor. Bunlar arasından biri var ki, dikkate değer.

MÜZELİK UYGULAMA SÜRÜYOR

Berlin’in Magdalenen Caddesi’nde bir müze var. Doğu Alman Gizli Servisi ile ilgili birçok bilgi ve belgenin yer aldığı Stasi Müzesi’nde, hermetik kapaklı (hava geçirmeyen) 20-25 santim yüksekliğinde cam kavanozlar sergileniyor. Aynı kavanozları, Leipzig’deki "Runden Ecke" Müzesi’nde de görmek mümkün. Herbirinin içinde, dörde katlanmış sarı toz bezine benzer yumuşak kumaş parçaları bulunuyor. Kavanozların üzerindeki etikette, "Geruchsprobe", yani "koku örneği"nin kime ait olduğu, ne zaman, nerede alındığı gibi bilgiler kayıtlı.

Doğu Alman polisinin, kimi zaman gizlice (örneğin şüphelendikleri kişilerin evlerinden iç çamaşırı çalarak ya da ifadesi alınanın oturduğu iskemleye bez sererek), kimi zaman açıkça (örneğin bezin, koltukaltına ya da bacakarasına sürülmesini emrederek) ele geçirdiği insan kokuları bunlar. Sayıları, yüz binlerle ifade ediliyor. Olay yerlerinden ya da suç aleti üzerinden alınan kokularla karşılaştırmak üzere toplanmışlar. Yarım asır geride kalan bu karşılaştırmayı, o tarihte köpekler yapıyor, aradıklarını bulduklarında havlıyorlar veya kuyruk sallıyorlardı. Halen birçok ülkede, kaçanların izlenmesi, kayıpların bulunması amacıyla, olağanüstü ayırıcı güce sahip bu burunlar kullanılıyor. Ancak günümüzde de, tıpkı Doğu Alman polisinin yaptığı gibi, şüphelilerden koku örneği toplandığını yeni öğrendik.

KOKU İLE TERÖRİST AVI

Geçen haftalarda, Hamburg ve Berlin’deki 20’ye yakın ev ve otomobile molotof kokteylleri atıldı. Araçlardan biri, Bild Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Kai Diekmann’a aitti. Hemen ardından, eylemlerin, yaklaşan G8 toplantısını protesto amaçlı olduğunu bildirir, imzasız tehdit mektupları ele geçti. Polisin, Hamburg’un St. Pauli bölgesinde oturan 68 yaşındaki, sol görüşlü, yıllardır nükleer silah karşıtı eylemlere katıldığı bilinen bir kişiyi ziyaret etmesi ve birkaç metal çubuğu iki dakika süreyle elinde tutmasını istemesi üzerine açığa çıkan uygulama, ortalığı ayağa kaldırdı. Tehdit mektuplarını yazanların kimliğini belirlemek amacıyla, zarf ve kağıtların üzerinden koku toplandığı ve bunları karşılaştıracak örnekleri elde etmek üzere, ev ziyaretlerinde bulunulduğu ortaya çıktı. Hatta polisin, merkez postanelerdeki henüz sahiplerine ulaştırılmamış mektupların kokularını araştırdığı ve kuşkulandıklarını açıp, okumuş bile olabileceği ileri sürüldü.

Şüphelilerden örnek alma işlemi, bir Doğu Alman gizli servis elemanının yaşamını konu eden ve Türkiye’de gösterilmiş 2006 yapımı, bol ödüllü Alman filmi "Das Leben der Anderen"de (Başkalarının Yaşamı) gösterildiği biçimde gizlice değil, mahkeme kararı ve rıza formu imzalatılarak yürütülse de, özel yaşamın gizliliğini savunan pek çok Alman’ın eleştirisiyle karşılaştı. Polisi, koku elde etmek için genç kızları öldüren, Patrick Süskind’in Koku adlı romanındaki seri katile bile benzetenler oldu.

Bu kişilere sormak gerek, terörle mücadele amacıyla, uzaktan bilgisayarlara girildiği, ziyaret edilen internet sayfalarının, e-postaların, indirilen belge ve fotoğrafların araştırıldığı, kişilerin biyometrik özelliklerinin yüklendiği akıllı kameraların, onlarca kişi arasından zanlıyı tanıyıp izleyebildiği bir dünyada, özel yaşamın gizliliği mi kaldı? Bunların yanında, koku delilleri öylesine masum ki. Şükretsinler, Alman yasaları, polisin koku örneği almasını yasaklayan bir madde içermese de, henüz mahkemeleri, kokuları eşleştiren köpek havlamasını yeterli delil olarak kabul etmiyor.

Özel hayatın kırıntısı bile kalmayacak

Köpeklerin kokuları ayırt etme becerisini, bir gerece yaptırabilme çabaları sona yaklaşıyor.

Amerikan Savunma Bakanlığı’nın İleri Araştırma Projeleri Kurumu DARPA’nın 4.5 yıllık projesi, bu sonbahar tamamlanacak. Bazı başka Amerikalı grupların, Alman, İsrail, İngiliz ve Çinli araştırmacıların da bu hedefe yönelik çalıştığını biliyoruz.

Kimi duyarlı okuyucularımın, bana gene mesaj gönderip "Bunları anlatma, suçlulara yol gösteriyorsun" demesini göze alarak yazıyorum.

Pek yakın bir gelecekte, bir suç işlerken üzerimizde bulunan giysileri değil yıkamak ya da kuru temizleyiciye göndermek, yakmak bile işe yaramayacak. DNA bırakmamak için aksırıp öksürmemek, maskeli, eldivenli, takkeli, galoşlu olmak bile fayda getirmeyecek.

KOKULAR 50 YIL KALIYOR

İnsan kokusunun, DNA kadar bize özgü olduğu ve hiçbir sabun, parfüm ya da beslenme biçimiyle değiştirilemeyeceği ve kokunun, hava geçirmez cam kavanoz gibi çok basit bir düzenekte bile, en az 50 yıl korunduğu kanıtlanmıştır. Kokuları ayırt eden bir gerecin belleğine bizimkinin özellikleri yüklendiğinde, şehrin nerelerinden geçtiğimiz, hangi havaalanında bulunduğumuz belirlenebilecek.

Koku peşindeki polislerini eleştiren Alman dostlarımıza sevgilerimi gönderiyorum. Yarın, özel hayatın kırıntısı bile kalmayacak, büyük bir olasılıkla haksız yere tutuklananların sayısı artacak, ancak geniş kitleler için, bugünden daha güvenli olacak.

[deniz02]

'Mahallenizdeki yabancıları bize bildirin' - 15 Ekim 2008

İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah, İstanbul'da cumartesi günü yakalanan canlı bomba ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu. İşte Cerrah'ın söylediklerinden satırbaşları:

BÖYLE AÇIKLAMA YAPTI

- Avrupa’da yaşamını sürdürmek için okumak için gittiğinde oradaki terör faaliyetleri yer alması neticesinde, maalesef terörist faaliyetlerin içinde yer almıştır.

- Avrupa’daki terör faaliyetlerinin mutlaka masaya yatırılması gerekir. Avrupa’da yaşamını sürdüren vatandaşların hal ve hareketleri, Avrupa ülkelerindeki devletlerinde bunu Türkiye ile bir araya gelip bunları kontrol altında tutmamız gerektiğine inanıyorum.

- Biz İstanbul’un terör faaliyetlerinden uzak kalması için her şeyi yapıyoruz. Biz İstanbul halkından da yardım istiyoruz. İstanbul halkının gördüklerini bize aktarmalarını istiyoruz.

- Mahallelerinde kalıyor girip çıkıyor yabancı kişiler, lütfen bize bilgi versinler. Kendi bilgileri bizde saklı kalacaktır.

- Eğer bu kişi hedefine ulaşmış olsaydı, hedef seçmiş olduğu İstanbul polisinin içinde bunu gerçekleştirmiş olsaydı, maalesef şu anda çok üzücü olaylarla karşılaşmış olurduk.

- İstanbul 15 milyonluk bir mega kent. Bu tip faaliyetleri önlemem için her gördükleri şüpheli olayı bize aktarsınlar. Bilgileri bizde saklı kalacaktır. Ben ve ekibim bunu teyit ediyoruz.

- Bu faili yakalamadan olayı tüm ekibimi tebrik ediyorum.

- Hedef İstanbul polisiydi.

- Polise yönelik eylem esnasında mutlaka sivil vatandaşlarımızın da zarar görmemesi mümkün değil.

- Yakalanan kişi Türkiye’de eğitimi tamamlamış. Yüksek tahsilini yapmak için bir Avrupa ülkesine gidiyor. Avrupa’da maalesef zehirlenmiş.

- Bana zarar veriyorsa gün gelir o Avrupa ülkesine de zarar verecektir. Teröristlerin hepsine karşı aynı kararlılıkla üstüne gitmemiz gerekir.

- Terörist başının çevresinde yer almış. O kadar güvenilir biri. Bölge olarak ayırmamıza gerek yok İstanbul polisi tek bir vücuttur.

- Saldırı kesin olarak İstanbul polisine yapılacaktı.

ÇOK ŞEHİT VERECEKTİK

İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah, Şişli'de İstanbul polisine yönelik bir eylem hazırlığında iken yakalanan terör örgütü üyesi kadının, öğrenim görmek için gittiği bir Avrupa ülkesinde terörist faaliyetler içinde yer aldığını belirterek, “Avrupa'daki terör faaliyetlerinin mutlaka masaya yatırılması gerekir” dedi.

Cerrah, İstanbul Emniyet Müdürlüğü'ndeki açıklamasında, Şişli'de 8 kilo 800 gram patlayıcıyla yakalanan terör örgütü üyesi kadının, üniversite dönemine kadar Türkiye'de yaşadığını anlattı.

“Üniversite çağına kadar Türkiye'de yaşayan bu terörist, vatanını, milletini, ülkesini seven bir kişi” diyen Cerrah, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu kişi Avrupa'da yaşamını sürdürmek, okumak için gittiğinde bir Avrupa ülkesine... Oradaki terör faaliyetleri içinde yer alması neticesinde, radikal bir grubun içinde maalesef terörist faaliyetler içinde yer almıştır. Buradan şunu vurgulamak istiyorum, Avrupa'daki terör faaliyetlerinin mutlaka masaya yatırılması gerekir. Yani (Avrupa ülkelerine zarar vermiyor, yalnızca Türkiye zarar veriyor) diye düşünmemek gerekir.”

“TERÖRÜ BİTİRMEK İÇİN İSTANBULLULARDAN YARDIM İSTİYORUZ”

Celalettin Cerrah, “Vatandaşların birlik beraberlik içinde yaşarken Avrupa'ya ya da diğer ülkelere gittiğinde zaman zaman Türkiye aleyhine bu tipte eylemlere girebildiğini” belirterek, sözlerine şöyle devam etti:

“Biz İstanbul polisi olarak İstanbul'un güvenli bir şehir halinde, terör faaliyetlerinin uzağında kalması için her türlü tedbiri almaya devam ediyoruz, ama terörü yalnızca güvenlik güçlerinin bitirmesi mümkün değildir. Terör faaliyetlerinin bitilebilmesi için İstanbul halkından da yardım talep ediyoruz. İstanbul halkının bir güvenlik görevlisi gibi düşünmesini, gördüklerini bize aktarmalarını istiyoruz.”

Cerrah, İstanbulluların, mahallelerinde gördükleri yabancıları kendilerine bildirmelerini isteyerek, “Bunları gördüklerinde lütfen bize haber versinler. Kendileri, kimlikleri, adresleri bizde saklı kalacaktır” dedi.

İstanbul halkından asayiş ve terör olaylarının önlenmesinde çok büyük destek aldıklarına da işaret eden Cerrah, “Aynı desteklerin daha fazlasını istiyoruz. İstanbul 15 milyonluk bir mega kent. bu kentte bu tip faaliyetleri yok edebilmem için her gördükleri şüpheli olayı mutlaka bize aktarsınlar” diye konuştu.

Celalettin Cerrah, yalnızca güvenlik kuvvetlerine bırakmakla terör faaliyetlerinin engellenemeyeceğine dikkati çekerek, “Eğer bu kişi hedefine ulaşmış, hedef seçmiş olduğu İstanbul polisinin içinde bu amacını, terör faaliyetini gerçekleştirmiş olsaydı, maalesef şu anda çok üzücü olaylarla karşılaşmış olacaktık. Maalesef çok şehit verecektik” dedi.

Hürriyet