ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL
TOPLANTILARININ İNTERNET ARACILIĞIYLA
YAPILMASI
Dr. Mustafa İsmail KAYA
I. Genel Olarak
Anonim ortaklıkların (AO) genel kurullarının (GK) en büyük
işlevlerinden birisi, hissedarlar arasındaki iletişimi geliştirmek ve şirketi
ilgilendiren kararların çıkmasını sağlamaktır1. Son yıllarda hayatımızın her
alanına giren ve günlük yaşamımıza büyük kolaylıklar getiren modern
iletişim araçlarının GK'ların yürütülmesinde kullanılması GK'ya Türk
Ticaret Kanunu'nun (TTK) verdiği görevleri yerine getirmesine önemli
katkılar sağlayacaktır. Son yıllarda Avrupa Birliği'nin değişik organlarında
da hissedarların internet aracılığıyla bilgilendirilmesi ve internetin GK'nm
yapılmasında daha sık kullanılmasının mümkün hale getirilmesi üzerinde
durulmuştur. Her ne kadar şuan literatürde, internetin sadece AO'nun GK
toplantılarının yapılmasında kısmen kullanılmasından bahsedilse bile, gidişat
onu gösteriyor ki; uzak olmayan bir zaman dilimi içinde iletişim bilimindeki
gelişmeler, AO'nun GK'larının tamamen internet ortamında yapılmasını
mümkün kılacaktır. Gelişmiş ülkelerde bunun altyapısını oluşturmak için
çalışmalar yapılmaktadır.
Niğde Üniversitesi Öğretim Görevlisi.
1 Yazının bundan sonraki bölümlerinde anonim ortaklıklar AO, genel kurul ise GK Şeklinde
kısaltılarak yazılacaktır.
" Noack, Hauptversammlung der Aktiengesellschaft und moderne Kommunikationstechnik -
aktüelle Bcstandsaufnuhme und Ausblick,NZG 2003.241.
212 KAYA Yıl 2003
Türk hukukçuları arasında da, özellikle son yıllarda, AOTarın GK'sının
yapılması sırasında modern iletişim araçlarının kullanılması konusunda
tartışmalar yoğunluk kazanmıştır3. Ortak görüş; AO'da GK'nın pay
sahiplerinin ya da temsilcilerinin maddi anlamda belirli bir toplantı yerinde
bir araya gelerek yapılmasının zorunlu olduğu şeklindedir4. Hukukumuzda
özellikle GK'ya davet, GK'nın toplanması gibi hususlarda emredici
hükümler getirilmiştir (TTK m. 360, 364, 370 vd/.
Halbuki özellikle hissedar sayısı binleri bulan büyük AOTarda modern
iletişim tekniklerinin, özellikle de internetin, kullanılmasının gelişen çağın
şartlarının bir gereği olduğu açıktır. Bunun sonucunda; GK'nın yapıldığı ilin,
özellikle de yurtdışındaki, hissedarların GK'ya katılmaları sağlanacak,
şirketi ilgilendiren kararların büyük bir çoğunluk tarafından alınması
mümkün olacaktır. Böylece GK toplantılarına katılımın sürekli düşmesi
kaygısı giderilmiş olacak ve GK'da güç boşluğunun oluşması tehlikesi de
önlenebilecektir6. İnternet aracılığıyla GK'nın yapılması, en önemli ortaklık
haklarından olan bilgi edinme ve oy kullanma gibi hakların pay sahipleri
tarafından etkin bir şekilde ve fazla bir masrafa7 katlanmak zorunda
kalınmadan kullanılmasını da mümkün hale getirecektir8. Bunun dışında
gelişmiş iletişim teknolojisini kullanan ortaklıkların kamuoyundaki imajları
da çok pozitif bir şekilde değişecek ve bunlar modern olarak görüleceklerdir.
Şuan yürürlükte olan TTK'ya göre AO'nun GK'sının internet
aracılığıyla yapılmasının mümkün olmamasından dolayı bu yazının amacı,
GK'nın internet üzerinden yapılabilmesi için yasal düzenleme gereğini
ortaya koymayı, internet teknolojisinin GK'da daha etkin bir şekilde
kullanılmasının gerekliliğini, faydalarını göstermek ve bunun nasıl
olabileceğine dair bir fikir vermektir.
Türk hukukunda sanal GK'nın nasıl uygulanabileceğine dair
açıklamalara geçmeden önce yabancı hukuk sistemlerindeki durumu
incelemeyi uygun bulmaktayız.
3 Bkz. Rayihan. Anonim Ortaklıklarda Genel Kurul ve Internet. BATİDER 2003. C.XXII
Sa.l; Bilge. Anonim Ortaklık Genci Kurul Toplantılarında Temsilci Aracılığıyla Oy Vermede
internetin kullanımı, AÜEHFD.. 2003. C.VII, S.l-2.
4 Bkz. Tekinalp. (Poroy/Çamoğlu), 522; Kayıhan. 102; Bilge. 348 .
1 Dolayısıyla pay sahipleri TTK. m. 297/7 ile getirilen düzenlemeden faydalanarak esas
sözleşmeye bu konuda bir hüküm koyamazlar. Bu konuda bkz. Kayıhan, 86; Moroğlu. Türk
Ticaret Kanununa göre Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü. 62.
6 Güç Boşluğu kavramı için bkz. Poroy, (Tekinalp/Çamoglu), 377-378.
7 Gerçekten de bazen pay sahibinin GK'ya katılmak için yapmak zorunda olduğu masraf hisse
senedinden elde edebileceği gelirden daha yüksek bile olabilmektedir.
8 Noack, Information-Kommunikation-Entscheidung: Zur Corporate Govcrnancc der
Hauptversammlung europâischer Aktiengesellschaften, Bonn. 2003.
C.52Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ... 213
II. Yabancı Hukuk Sistemlerinde Durum
Özellikle iletişim teknolojisinin geliştiği batı Avrupa ülkelerinde
AO'ların GK'sının internet aracılığıyla yapılması uzun zamandan beri yoğun
bir şekilde tartışılmaktadır. Bu ülkelerden bazıları son yıllarda Anonim
Ortaklıklar Hukuku'nda gerekli düzenlemeleri yaparak bu konuda somut
adımlar atmış durumdalar. Böylece GK'larda modern iletişim
teknolojisinden mümkün olduğunca yararlanılmak istenmektedir. Bu şekilde
sanal GK'nın yapılması gibi radikal bir değişikliğe uygulamanın hazır hale
getirilmesi amaçlanıyor olsa gerektir. Bu yazımızda öncelikle Almanya,
Fransa ve İngiltere'deki konuyla ilgili olan tartışmaları ve hukuki durumu
inceleyeceğiz.
1. Almanya
Almanya'da son yıllarda Ticaret Hukuku çevrelerinde en çok tartışılan
konulardan birisi de modern iletişim teknolojisinin AO'nun GK'larında
kullanılması ve bunun için hukuki zeminin oluşturulması gereğidir. Özellikle
1990'lı yılların ikinci yarısından itibaren bu konudaki tartışmalarda bir
yoğunluk göze çarpmaktadır. Alman kanun koyucusu bu görüşleri göz
önünde tutarak, 2001 ve 2002 yıllarında çıkardığı iki kanunla Alman hukuk
sistemine GK'da internetin kullanımı imkanını getirdi9. Bu kanunlarla
herşeyden önce Anonim Ortaklıklar Hukuku'nun modernleştirilmesi
amaçlanmaktaydı'0. Alman kanun koyucusu Ortaklıklar Hukuku'nda modern
iletişim araçlarının kullanılması ile bu amaca ulaşılabileceği varsayımından
yola çıkmaktaydı. Her ne kadar bu kanunlar literatürdeki beklentileri tam
olarak karşılamasa da, yeni yasaların reform düzeyinde yenilikler getirdiği
genel kabul görmüştür11.
Özellikle 2001 yılında çıkarılan ve orijinal ismi "Das Gesetz zur
Namensaktie und zur Erleichterung der Stimmrechtsausübung (NaStraG)"
olan yasa, Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu'nu (AktG) modern iletişim
teknolojisine açan ilk önemli yasa oldu. Bunu 2002'nin yazında çıkarılan
Transpararenz- und Publizitatsgesetz (TransPuG) yasası takip etti. Bu
kanunlar, ortakların GK'ya internet aracılığıyla aktif katılımını amaçlıyordu.
Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu'nun (AktG) m. 25'de yapılan değişikle
GK'yı toplantıya çağırmada elektronik araçlardan yararlanmanın yolu
açılmıştır12. Ayrıca internetin kullanılarak GK'da oy hakkının temsilci
9 Noack, NZG 2003, 241. 242; Schwarz, MMR 2003, 23 vd.; Mimberg, ZGR 2003, 21 vd.;
Zetschc, 325 vd.
111 Kaya, Die Vertretung der Aktionare in der Hauptversammlung der Aktiengesellschaften
nach deutschem und türkischem Recht, 2002, 103 vd.
11 Bkz. Noack, NZG 2003,241 v.d.; Seibert. NZG 2002,609 .
12 Kanuna eklenen GK'nın toplantıya çağrılmasının "elektronik yollarla" da mümkün
olacağına dair ifade Alman Ortaklar Kanun'unda (AktG) yeni bir çığır açmıştır, bkz. Seibert.
NZG 2002, 609.
214 KAYA Yıl 2003
aracılığıyla kullanılmasının sağlanması ve temsil yetkisi verilen kişiye
internet aracılığıyla talimat verilmesi Paylı Ortaklıklar Kanunu'nun (AktG)
117 - 147 paragraflarında yapılan ayrıntılı düzenlemeler sonucunda
mümkün hale gelmiştir13. Ayrıca daha önce ortaklık ve pay sahipleri arasında
yazılı olarak gerçekleştirilen iletişimin, e-mail gibi modern bilgisayar
teknolojisinin kullanılarak yapılması gibi yenilikler sisteme girmiştir'1.
Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu'nda yapılan değişikle internet
yardımıyla GK'nın yapılmasının mümkün hale gelmesinin pratikteki etkisi
de beklendiği gibi büyük oldu. Yapılan bir kamuoyu yoklamasında1'' 2002
yılında 9 tane DAX'a ve 5 tane de MDAX'a kayıtlı büyük şirket GK'larmı
internet yardımıyla yaptıklarını açıklamışlar, 2003 yılı içinde 14 tane DAX
ve 7 tane MDAX'a kayıtlı şirket bunu amaçladıklarını ifade etmişlerdir.
Önümüzdeki yıllarda bu sayının artacağı ve şirketlerin büyük kısmının
GK'larında internetten istifade edecekleri öngörülmektedir16. Kanun
koyucunun modern iletişim teknolojisini Paylı Ortaklıklar Kanunu'na
(AktG) sokmasından sonra Almanya'daki hukukçular bu konuda görüş
açıklamaya ara vermemişler, aksine internetten nasıl daha fazla
yararlanılabileceğine dair araştırmalarına devam etmişlerdir17. Literatürde
GK'larda sadece internetten yararlanılması değil, aksine tamamen sanal bir
GK'nın gerçekleştirilmesinin mümkün olması gerektiğini savunan görüşler
bulunmaktadır'*. Almanya'daki mevcut sistem şimdilik buna elverişli değil,
ama tartışmaların yoğunluğuna bakarak bunun uzun olmayan bir süre
içerisinde mümkün olabileceğini öngörmekteyiz19.
2. İngiltere
İngiltere'de hakim görüş hala, virtüel bir GK'nın yapılmasının kanunun,
Companies Act 1985 (CA), açık ifadesine uygun düşmediğini
savunmaktadır. Bu görüş sahipleri CA m. 366 1. fıkrasında GK'nın
ortakların fiziksel olarak bir araya gelerek toplanması ile ilgili bağlayıcı
ifadeler bulunduğunu iddia etmekteler20. Dikkat çeken bir husus, özellikle
son yıllarda iletişim teknolojisindeki gelişmelere ayak uydurmak isteyen
'' Kanunun bu ayrıntılı düzenlemelerinden onu takip eden yıl içerisinde istifade eden büyük
şirketler olmuştu. Bunlar arasında DaimlerChryslcr AG; Deutsche Bank AG; RWE AG;
Siemens AG gibi dünya çapındaki şirketler de vardı.
14 Weber. NZG 2001. 337; Seibert. ZİP 2001, 53; Grumann/Soehlke. DB 2001, 576;
Goedecke/Heuser. BB 2001, 369; Happ, WM 2000, 1795; Zetzschc. ZIP 2001. 682.
13 Bkz.http://www.sonje-webeonsult.de.
"'Noaek. NZG 2003. 249.
17 Bu konuda özellikle bkz. Zctsche, 223 vd.; Schwarz, MMR 2003, 23 vd.; Mimberg. ZGR.
2003. 21 vd.; Baehmann, AG 2001. 635 vd.; Spindler, ZGR 2000.420; Hüther. AG 2001. 68
" Bkz. Noaek. NZG 2003. 249.
19 Bkz. aynı görüşte Noaek, NZG 2003, 249.
B Bkz. Palmer. Company Law. 1996. Rdn. 7085.
+:«ı.«,*WW!M ' " I I -iıiı t . • > > ;• . (i H» ıiUMMJı.Hıl .J i . U
C.52Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ... 215
ingiliz şirketleri GK'larında internetten yoğun bir şekilde yararlanmaya ve
GK'nın video konferans sistemleri sayesinde yayınlanmasını sağlamışlardır.
İngiliz hukukçuları arasında savunulan görüşlerden bir tanesi de, aslında
CA'nın GK'nın ortakların fiziksel katılımı sonucunda yapılması gerektiğine
dair bağlayıcı bir hükmün bulunmadığına dairdir. Bu görüşe göre Kanun'un
önemsediği şey, ortakların bizzat kendilerinin GK'ya katılmasıdır, yani
özellikle Kanun'un m. 372'de ifadesini bulan ortakların üçüncü kişiler
tarafından temsil edilmesine (Proxy Voting) karşı konulmak istenmesidir21.
Bu görüşü destekleyen önemli mahkeme kararlan da mevcuttur22.
İngiltere'de internette GK yapılması ile ilgili yapılan tartışmalar ve bu
konuda kanun koyucunun çalışmaları sınırlı kalmaktadır, daha çok modern
iletişim teknolojisinin kullanılarak hissedarlarının nasıl daha fazla
bilgilendirilebileceği ve haklarını kullanmalarının kolaylaştırılabileceği ile
ilgili tartışmalar yapılmaktadır. Bu konuda İngiliz kanun koyucusunun
Ortaklıklar Hukuku'nu modernleştirme amacını taşıyan somut yasa tasarıları
bulunmaktadır23.
3. Fransa
İngiltere'nin aksine Fransa'daki hakim görüş, AO'nun GK'sının
internette yapılmasının hukuki bir sakıncasının bulunmadığı yönündedir24.
Fransız Ortaklıklar Kanunu'nun m. 262-10'a göre şirket sözleşmesinde
GK'nın nasıl ve nerede yapılacağı serbest bir şekilde kararlaştırılabilir. Buna
göre GK'nın internette yapılabileceğine dair bir düzenleme de şirket
sözleşmesine konulacak bir maddeyle öngörülebilir.
Hemen belirtilmesi gerekir ki, Fransız Ortaklıklar Kanunu'nun bu
maddesi borsaya kayıtlı olmayan anonim şirketler için geçerlidir. Borsaya
kayıtlı bir AO'nun GK'sının internette yapılması mevcut Fransız Hukuku'na
göre mümkün değildir5. Fransız Ortaklıklar Kanunu'nun m. 158 al.5'e göre,
borsaya kayıtlı bir anonim şirketin GK'yı ortakların fiziksel olarak bir araya
gelmesi ile, kural olarak, şirketin merkezinin bulunduğu yerde toplanır26. Bu
21 Bkz. Tollcy. Company Law. 1996. Rdn. G2002.
22 Bkz. Byng v London Life Association and another, Court of Appeal, Civil Division (1989),
5 BCC 227. Tollcy, Company Law, 1996, Rdn. G2002; Palmer, Company Law, 1996, Rdn.
7085.
2' Orjinal adıyla "Electronic Communications Bili (ECB)" olarak adlandırılan bu çalışma http://www.paiiiament.the-statioiiarv-office.co.uk/pa/cm 1999ÜÜ/cmhills/(K)4/00004 - a.htm
adresinden okunabilir.
24 Bkz. Klein. RIW 1999. 750 vd.; Kandler, FAZ (Frankfurter Allgemeiner Zeitung)
26.08.1999 sayısı.
^ Halbuki sanal GK'nın en önemli olduğu ve uygulanmasından fayda umulan şirket türü
halka açık ve hissedar sayısı büyük olan AO'lardır.
26 Şirket sözleşmesi, şirketin merkezinin bulunduğu yerden başka bir yerde de GK'nın
toplanabileceğine karar verebilir.
216 KAYA Yıl 2003
"yer" kavramı her ne kadar kanunda açıklanmamış bile olsa, bunun sanal bir
ortam olamayacağına dair kesin bir kanaat mevcuttur27.
Ayrıca Fransız Ortaklıklar Kanunu'nun m. 167 ve 447, GK'da bir
cetvelin oluşturulması ve bunun bütün ortaklar tarafından GK'da
imzalanmasını hükme bağlamıştır. Bu emredici hükümler açısından
değerlendirildiğinde; Fransız Hukuku'nda borsaya kayıtlı bir anonim şirketin
GK'sını internet aracılığıyla yapması şimdilik mümkün görülmemektedir,
ancak diğer batı Avrupa ülkelerindeki hukuki gelişmeler karsısında Fransız
Hükümeti de bu konuda çalışmalar başlatmış durumdadır2^. Uzak olmayan
bir süre içinde Fransız Hukuku'nun da modern iletişim teknolojisinin
GK'nın yapılması ve yürütülmesi amacıyla kullanılacağı öngörülebilir.
III. Türk Hukuku'nda Sanal GK
Batı Avrupa ülkelerindeki yoğun tartışmalara karşın Türk literatüründe
AO'ların GK'larmın kısmen veya tamamen internet ortamında yapılması
konusunun yeterince tartışıldığı söylenemez. Halbuki iletişim teknolojisinin
son yirmi yıldaki hızlı gelişimi, bir çok alanda olduğu gibi29, AO'nun
GK'sınm internet aracılığıyla yapılması konusunda da büyük imkanlar
sağlıyor.
İnternet büyük zahmetlere katlanmadan herkesin herkesle iletişim
kurabildiği bir iletişim aracı olarak günlük yaşamımızdaki yerini çoktan
almış durumdadır30. İnternet modern insanın belli bir konuda araştırma
yapma, bilgi edinme ve karar alma sürecinde başvurduğu en önemli
araçlardan biri haline gelmiştir. Günümüzde artık sadece belli bir büyüklüğe
erişmiş şirketler bünyelerinde iletişim teknolojisinin getirdiği yeniliklerden
istifade etmiyorlar, aksine toplumun hemen tüm kesimleri bu teknolojiyi
kullanıyorlar. Özellikle alım gücü yüksek ve şirketlerden hisse satın alacak
kadar modern yatırım araçlarına ilgisi olanlar ev veya işyerlerinde internet
kullanıcısı durumundalar.
1. Sanal GK'nın Geçerliliği
TTK m. 360 "Pay Sahipleri; organların tayini, hesapların tasdik ve
kazancın dağıtılması gibi şirket işlerine müteallik haklarını umumi heyet
toplantılarında kullanırlar" şeklindedir. Kanunun özellikle m. 364 vd. ve m.
27 Hasselbach/ Schumachcr, ZGR 2000. 284.
2S Fransız Hükümeti 1 Eylül 1999 yılında Bakanlar Kurulu'na "Dijital Kodların Kullanılması"
ile ilgili bir tasarı sunmuştur. Bununla birlikte Fransız Şirketler Kanunu'nun değişik
maddelerinde bulunan imza zorunluluğunun artık elektronik yollarla da gerçekleştirilmesi
sağlanmak istenmiştir.
29 İnternetin elektronik ticaret, yatırım danışmanlığı ve kıymetli evrak alanında kullanımı da
son yıllarda büyük gelişme göstermiştir. Bu konuda bkz. Turanboy. Varakasız Kıymetli
Evrak; Evraksız Kıymetli Evraka veya Kıymet Haklarına doğru, BATİDER 1988, C.XIV,
S.3;Kayıhan.79vd.
"'Bkz.Kayihan.84vd.
'•»»»«"•t' < C.52Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ ... 217
370 vd. GK'nın nasıl yapılacağına dair hükümlere rastlanmaktadır. Bütün bu
maddeler incelendiğinde, kanun koyucunun ortakların haklarını maddi
olarak bir araya gelerek oluşturdukları klasik bir GK'da kullanmalarını
amaçladığı görülmektedir31. Henüz iletişim teknolojisinin emekleme
devresinde olduğu ve internetin hayal bile edilemeyeceği bir dönemde
yapılan TTK'nın, GK'nın internet aracılığıyla yapılmasıyla ilgili bir hüküm
bulundurması zaten mümkün değildi. Bundan dolayı kanunda ortakların
maddi olarak bir araya gelmeleri ve bu şekilde GK'nın yürütülmesiyle ilgili
hükümlerin bulunması doğaldır.
Mevcut hukuki duruma rağmen, özellikle büyük şirketlerin son yıllarda
GK'larmda interneti giderek daha çok kullanmaları ile ilgili herhangi bir
itiraz yapılmamaktadır, çünkü bunun gelişen iletişim teknolojisinin ve
modern toplumsal yaşamın bir gereği olduğu herkes tarafından kabul
edilmektedir. Pay sahiplerinin GK toplantılarına katılımını ve katkılarını
geliştirebilmek için internetten yoğun bir şekilde istifade etmek aklın
gereğidir.
Bundan dolayı bizde de geç kalınmadan gerekli adımlar atılmalıdır.
Kanun koyucunun TTK'nın reform çalışmaları sırasında iletişim
teknolojisindeki gelişmelere açık olması gerekmektedir32. Öncelikle GK'ya
davet ve GK'nın yürütülmesi esnasında elektronik iletişim araçlarının
kullanılmasının mümkün hale getirilmesi amacıyla özellikle TTK m. 360,
364, 368, 370 vd. gerekli değişikliklerinin yapılması gerekmektedir33. Ayrıca
TTK m 360/11 ve IU'da öngörülen temsil yetkisinin verilmesinde yazılı
şeklin ortadan kaldırılması, internetin kullanılarak GK'da oy hakkının
temsilci aracılığıyla kullanılmasının sağlanması ve temsil yetkisi verilen
kişiye internet aracılığıyla talimat verilmesi mümkün hale getirilmelidir34.
Bunun dışında bir GK'nın tamamen internet ortamında yapılabilmesi
için gerekli yasal çalışmalara ağırlık verilmelidir. Bundan dolayı gerekli
teknik altyapıyı oluşturmuş AO'lar esas sözleşmelerine bir hüküm koyarak
" Alman AktG m. 118. TTK'nın m. 360'ye çok benzer ifadeler içermektedir. Alman
literatüründe savunulan bir görüş, bu maddenin bütün ortakların bir araya gelmeleri
gerektiğine dair bir sonuç çıkarılamayacağını savunur. Alman kanun koyucusu AktG m.
118'deki bu açık ifadeyi, ileride meydana gelecek toplumsal ve teknolojik değişiklikler
karşısında maddenin uygulanabilirliğini sağlamak için bilinçli bir şekilde seçmiş olabilir.
Kars. Hasselbach/Schumacher, ZGR 2000, 259, 260; Hüffer, AktG, 4. Basim, 1999, §118
Rdn. 10.
12 Bu yazının amacı daha çok, sanal ortamda yapılacak bir GK ile ilgili olduğundan, GK'da
internetten kısmen nasıl yararlanılabileceğine ve bu konuda yapılması gereken kanuni
değişiklikler ayrıntılı olarak incelenmeyecektir.
'' Bunun için Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu'nun modernleştirme amacıyla 2001 yılında
gerçekleştirilen NaStraG'i incelemek faydalı olacaktır.
14 Bkz. Bilge, 346 vd.
218 KAYA Yıl 2003
GK'lannı sanal bir ortamda yapabilmelidir3. Bu durumda ortaya çıkacak
kötüye kullanmaların önüne geçmek için tedbirler almak ve GK'nın virtüel
olarak yapılmasını sıkı şartlara bağlamak akılcı olacaktır36.
2. Sanal GK'ya Katılma
Sadece klasik olarak yapılan bir GK'da değil, aksine sanal alemde
yapılan bir GK'da da en önemli öncelik, pay sahiplerinin haklarının
korunmasıdır. Burada da GK'ya katılma ile ilgili kanunun belirleyeceği
belirli usul şartlarına riayet edilmesi gerekmektedir. Bu durumda dikkat
edilmesi gereken önemli hususlardan birisi, yönetim ve denetim kurulu
üyeleri ile hükümet komiserinin37 belirli bir mekanda GK'nın yapılması
sırasında bir araya gelmeleridir'8. Böylece GK'ya katılmak isteyen pay
sahipleri ve bunların temsilcileri gerekli teknik altyapının tamamlanmasıyla
GK toplantılarına internet üzerinden katılması sağlanabilecektir. Ortaklara
bu şekilde, bir yandan GK'yı takip etme ve toplantılardaki gelişmeleri
izleme imkanı sunulurken, diğer yandan şirketin web sitesinde şirket
yönetimi ile ilgili istatistiki bilgiler ve raporlara ulaşmaları konusunda da
yardımcı olunabilir.
TTK m. 371 "Aksine esas mukavelede hüküm olmadığı takdirde umumi
heyet, şirket merkezinin bulunduğu yerde toplantıya davet edilir" hükmünü
ihtiva etmektedir. Görüldüğü gibi toplantı yerinin esas mukaveleyle
belirlenebilmesi mümkündür. Kanımızca sanal GK'nın da şirket merkezinin
bulunduğu yerde yapılması, GK'nın organize edilmesi ve teknik olarak
kontrol edilebilmesi açısından yararlı olacaktır39.
3. Sanal GK'ya Katılma İmkanları
Sanal GK'nın yapılması ile ilgili akla gelen önemli sorulardan birisi,
internet kullanma imkanı olmayan ortakların GK'ya katılma haklarının ihlal
55 Kars. Kayıhan 103. 104.
16 Örneğin sadece belli bir büyüklükte olan ortaklığa sanal GK yapma hakkı tanınabilir.
Ayrıca bu ortaklıklardan GK'da meydana gelebilecek teknik arıza riskinin minimuma
düşürülmesi için gerekli tedbirleri almaları istenebilir.
.n YTK. n l 378'in 297'yc yaptığı atıf sonucu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı komiseri de klasik
anlamda toplanacak bir GK'nın yürütülmesinde bulunmak zorundadır.
3!i Alman Hukuku'nda en azından yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile birlikte noterin de
belli bir mekanda bir araya gelme zorunluluğundan söz edilmektedir.
•w Her ne kadar sanal GK'da pay sahiplerinin bir araya gelme zorunluluğu olmasa da yönetim
ve denetim kurulu üyeleri ile hükümet komiserinin maddi olarak belirli bir yerde bir araya
gelmeleri ve GK'yı organize etmeleri gerekmektedir. TTK m. 371 burada önemini korumaya
devam ediyor. Nasıl klasik olarak yapılan bir GK'da şirket merkezi toplantı yeri olarak tercih
ediliyorsa, sanal alemde gerçekleştirilen GK'da da şirket merkezi organize sorunlarının
üstesinden gelmek ve ortaya çıkacak aksaklıkların giderilmesi açısından tercih edilmelidir.
| • .|ı I
C.52Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ... 219
edilip edilmediğidir40. Her ne kadar ülkemizde son yıllarda internet kullanımı
önemli ölçüde yaygınlaşmış olsa da, henüz modern iletişim araçlarını
kullanmayan kişilerin varlığı da göz önünde bulundurulmalıdır. Buna
rağmen önümüzdeki yıllarda internet kullanımının günlük hayatımızda
yaygınlaşacağını söylemek kehanet olmasa gerektir. Özellikle internetin pay
senedi alım-satımında daha sık bir şekilde kullanılacağı, dolayısıyla modern
yatırım araçları ile ilgilenenlerin büyük ölçüde internet kullanıcısı olacağı
söylenebilir41.
Ayrıca pay sahiplerinin GK toplantılarına katılmak için yaptıkları
harcamaları düşünecek olursak, sanal bir GK toplantısına katılma uğruna
katlanacakları zahmetin ve yapacakları masrafın gerçekte fazla olmadığını
görürüz42. Nihayetinde evinde veya işyerinde internete girme imkanı
olmayan pay sahipleri, son yıllarda sayısı oldukça fazlalaşan internet
cafelerden sanal bir GK toplantısına katılabilirler. Bunun için yapılan
harcama, çok uzakta olan bir GK toplantısına katılmanın yanında çok cüz'i
kalacaktır43.
IV. Sanal GK'ya Katılmanın Kontrol Edilmesi
Sanal bir GK toplantısında karşılaşılabilecek önemli sorunlardan birisi
de, GK toplantısına katılmaya hak kazananlar dışındaki kişilerin ve grupların
katılımını önlemektir. Bugünkü iletişim teknolojisinin gelmiş olduğu
noktaya baktığımızda sanal GK toplantılarını bu kişi ve gruplara kapatmanın
mümkün olduğunu görüyoruz. Bunun için, ortaklığın gerekli teknik altyapıyı
oluşturması ve bu amaçla geliştirilmiş bulunan bilgisayar programlarını
kullanması gerekmektedir.
1. GK Toplantısına Davet
Şuan yürürlükte olan TTK'nın GK'ya davet ile ilgili hükümlerinde
yazılı şekil şartı aranmaktadır. TTK m. 368 gereğince gerçi GK'ya davetin
şekli, şirket sözleşmesinde belirlenebilmektedir, ama davetin TTK m. 37'de
belirtilen gazete ile ve toplantının yapılmasından en az iki hafta önce
yapılması gerekmektedir. Yine aynı maddeye göre, nama yazılı olan pay
sahipleriyle, önceden şirkete bir hisse senedi tevdi ederek ikametgahını
bildiren pay sahiplerine, taahhütlü mektup gönderilmesi suretiyle toplantıya
davet edilirler44. Oy haklarını temsilci aracılığıyla kullanmak isteyen
* Bkz. Riegger/Mutter, ZIP 1998, 637, 638; Schaaf, Die Praxis der Hauptversammlung, 2.
Aufl., 1999,Rdn.918;Hüffer,AktG,§118Rdn. 12.
41 Bkz. Kayıhan,84.
42 Bkz. Noack, ZGR 1998, 592. 597.
43 Bkz. Gross/Albertus, Sayı 8/1999,43.
44 SerPK'nın 11/VI hükmüne göre; TTK'nın bu maddesi nama yazılı olarak ihraç edilmiş olup
da, borsalarda veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem gören hisse senetlerine
sahip olan pay sahiplerinin GK'ya davet edilmesinde uygulanmaz.
220 KAYA Yıl 2003
ortakların bu yetkiyi verecekleri kişinin GK'ya katılımını sağlayabilmek için
bir temsil yetkisi belgesi düzenlemeleri gerekmektedir (TTK m. 360/III).
Sanal GK'ya davet için modern iletişim teknolojisinden
yararlanılmalıdır. Bu öncelikle TTK m. 37/IV'de yapılacak bir değişiklikle
gerçekleştirilebilir. Böylece "Türkiye'ye ait sicil kayıtlarını ilana mahsus
gazete" klasik anlamda gazete olarak anlaşılmayacak, aksine bu sicil
kayıtlarının elektronik yollarla da ilanı mümkün olacaktır45. Bunun için TTK
m. 37/IV'de ilanın elektronik yollarla da yapılabileceğine dair bir hüküm
konması yeterli olacaktır. Bunun dışında, GK'yı yapacak olan ortaklık kendi
web sitesine bir metin eklemek suretiyle hissedarları GK'ya davet edebilir.
Ayrıca e-mail adresi şirket tarafından bilinen pay sahipleri e-mail yoluyla
GK'ya davet edilebilirler46.
2. Dijital Kodların ve Güvelik Sertifikalarının Kullanılması
GK toplantılarının sanal olarak yapılabilmesi için öncelikle internet
üzerinden GK'ya katılacak şahısların kimliklerinin tam olarak
belirlenebilmesi, toplantıya katılmaya yetkisi olmayanların sisteme
girmelerinin engellenebilmesi ve bilgi akışının güvence altına alınabilmesi
için gerekli olan altyapının oluşturulması zorunluluğudur. İletişim
teknolojisindeki gelişmeler bunu teknik olarak problem olmaktan
çıkarmıştır47.
Modern iletişim dünyasında dijital kodların kullanılması, birbirleriyle
elektronik yollarla ve özellikle internet üzerinden iletişim kurmaya çalışan
kişilere belirli bir güven ortamı sağlamayı amaçlamaktadır48. Dijital Kod,
iletişim kurulan kişinin, gerçek kişi olup olmadığı ve vasıfları konusundaki
yanılgıyı önlemek için ona verilen bir kodu ifade eder. Bu kodun verilmesi
sırasında belirli bazı güvenlik kurallarına riayet edilmesi ve kodun sadece o
kişi tarafından kullanılması için önlemler alınması gerekmektedir. Bu şekilde
pay sahipleri sanal GK toplantılarına katılırken kendisine daha önce ortaklık
tarafından verilen bu kod ve şifreleri (PIN) ve bununla birlikte işlem
numaralarını (TAN-Transaktionsnummer) kullanacaklardır. Böylece GK'ya
katılmaya hak kazanmış kişilerin dışındaki kimselerin GK'ya katılması
önlenebilecektir.
4:1 NaStraG ile "Elektronik Sicil Gazetesi" Alman Paylı Ortaklıklar Hukuku'na da girmiştir
(m. 25 AktG). Alman Elektronik Sicil Gazetesi'nc bakmak için; http://www.cbundesanzeiger.de
46 Kars. Almanya'da 2001 yılında yürürlüğe giren NaStraG ile hissedarların elektronik
iletişim medyaları ile GK'ya davet edilmeleri mümkün hale gelmiştir. Bkz. Riegger, 206;
Kay ıhan. 87.
47 Özellikle elektronik ticaretin bu konuda sağladığı tecrübelerden istifade edilmesi yerinde
olacaktır.
4S Dijital Kod konusu için bkz., Rossnagcl, MMR 1998. 75 vd.; Rossnagel. NJW 1999. 1592;
Geis, NJVV 1997. 3000 vd.; Schumacher. CR 1998. 713 vd.
C.52 Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ ... 221
Bu dijital kodlar özel yazılım programlarının kullanılması sayesinde
oluşturulmaktadır ve dosyaların aktarımı sırasında dosyaya iliştirilmektedir.
Aynı yazılım programının kullanılması sayesinde dosyanın alıcısı,
dosyaların kim tarafından gönderildiği konusunda kesin bir bilgiye sahip
olabilir. Gelen dosyaların kim tarafından gönderildiği ve bu süreç içerisinde
hiç bir değişime uğramadığına, kullanılacak bu yazılım sayesinde emin
olunulabilir.
Ay rica https:// uzantılı olarak hazırlanacak bir web sitesi aracılığıyla ve
shtml uzantılı bir web sayfasında GK toplantısının yapılması daha güvenli
olabilecektir. Bu işlemin amacı; kullanıcılara, yani GK toplantısı için siteye
bağlananlara, güvenlik sertifikası yüklemeyi ve bağlananların kimliklerini
elde etmeyi sağlar. Böylece GK toplantısına katılan üyelerin kimlikleri ve
bilgisayarları sisteme kaydolur. Güvensiz ve GK'nın selametini bozabilecek
kişilerin kimlikleri tesbit edilebilecektir.
Gerçi günümüzde iletişim teknolojisindeki koruma yöntemlerinde
gelinen nokta ümit verici bir durumda, ama bütün elektronik iletişim
yöntemlerinde olduğu gibi burada da yetkisi olmayan kişilerin (Hacker)
sisteme müdahaleleri tam olarak önlenemez. Fakat bu riskin de olduğundan
daha fazla büyütülmemesi gerektiği kanısındayız. Klasik olarak yapılan bir
GK'da da nihayetinde bütün riskler ortadan kaldırılamamaktadır. Orada da
yetkisiz kimselerin GK'ya değişik şekillerde, gerçekleri manüpile ederek,
katılması mümkün olabilmektedir.
V. Cetvel (TTK m. 376)
1. GK Toplantılarında Elektronik Bir Cetvelin Kullanılması
TTK m. 376'da öngörülen cetvelin elektronik olarak düzenlenmesi
sanal alemde yapılacak bir GK'nın işlemesi için önem arz etmektedir. Bunun
için TTK m. 376 değiştirilerek GK'da elektronik cetvelin mümkün kılınması
gerekir. Bu şekilde GK'da hazır bulunan pay sahibi veya temsilcilerinin ad,
soyad ve pay miktarları bunların kendilerine verilen dijital kodları ve
şifreleri kullanarak internet üzerinden yapılan sanal GK'ya katılmaları ile
birlikte, toplantı boyunca, elektronik cetvele eksiksiz olarak kaydedilmesi
mümkün olacaktır. Böylece GK'yı internet üzerinden takip eden diğer
ortaklar da kaç kişinin o sırada GK'da olduğu ve bunların pay miktarı
hakkında bilgi sahibi olabileceklerdir.
2. Başkanın İmzası
TTK m. 376 cetvelin GK başkanı tarafından imza edilmesi şartını
koşmaktadır. Bunun sağlanması için GK'nın bitiminden sonra bilgisayardan
çıktısı alınan cetvelin başkan tarafından imza edilmesi sağlanabilir49. Ayrıca
49 yjj^ m 37(y(ja öngörülen cetvele toplantı reisinin ne zaman imza atacağına dair açık bir
hüküm bulunmasa da bunun GK esnasında gerçekleşmesi gerektiği kanısındayız. Bkz. Poroy,
381. Alman Hukuku'nda imzanın zamanı konusu tartışmalıdır. Bkz. Hüffer, AktG, §130 Rdn.
222 KAYA Yıl 2003
artık günümüzde sıkça kullanılan elektronik imza ve bu imzaların
güvenilirliğini temin eden yetkili onay kurumlan sanal GK'da tutulan
cetvelin GK başkanı tarafından imza edilmesini olanaklı hale getirmektedir.
VI. Sanal GK Toplantısında Konuşma ve Oy Hakkının
Kullanılması
Ortakların GK toplantısında en önemli haklarını; soru sorma, konuşma
ve oy hakkı oluşturmaktadır. Bu hakların yapılacak virtüel GK'da da
kullanılması gerekmektedir.
1. Ortakların Sanal GK'da Soru Sorma ve Konuşma Hakkı
GK'da ortakların birbirleriyle iletişim kurabilmesi, birbirlerini
etkilemesi ve bu şekilde kendilerine uygun kararların çıkması açısından soru
sorma ve konuşma hakkının büyük önemi vardır. Sanal alemde yapılacak bir
GK'nm önemli dezavantajlarından birisi, ortakların bu iletişimi direkt olarak
kuramamasıdır. İnternet üzerinden yapılacak bir GK'da pay sahiplerinin
konuşma ve soru sorma haklarını tam olarak gerçekleştirebilmeleri için
teknik zorluklar henüz tam olarak giderilebilmiş değildir"'0. Gerçi burada
ortakların düşüncelerini elektronik posta yolu ile ifade etmeleri ve bu şekilde
diğer pay sahipleriyle ortak noktalarda buluşmaları mümkündür". Bunun
dışında, ortaklığın web sitesinde pay sahiplerinin bir fotoğrafları adlarının
yanına konularak telefonla GK toplantısına katılımları sağlanabilir. Bu
durumda GK'da telefon aracılığıyla konuşan pay sahibi diğer ortaklar
tarafından görülmeyecek, dolayısıyla klasik olarak yapılan GK'da olduğu
gibi diğer ortakları vücut diliyle ikna etme şansı olmayacaktır.
Kanımızca iletişim teknolojisindeki gelişmeler uzak olmayan bir zaman
içerisinde ortakların sadece yazışarak değil, aynı zamanda birbirleriyle
konuşarak da fikir alışverişinde bulunmalarını mümkün hale getirecektir.
Özellikle bir web kameraya (webcam) sahip olan hissedarların GK
toplantılarına katılmaları sırasında diğer ortaklar tarafından görülecek. Bu
maddi anlamda pay sahiplerinin bir araya gelerek yaptıkları klasik bir
GK'daki konuşma hakkına eşdeğer olacaktır12.
2. Ortakların Sanal GK'da Oy Haklarını Kullanması
Ortaklarların GK'daki diğer önemli hakkı oy hakkıdır. Oy hakkı, pay
sahibinin en geniş anlamda şirket yönetimine katılmasını sağlar. Bu şekilde
26; Semler, in: Müncehener Handbuch des Gesellschaftsrechts. Bd. IV. Aktiengesellschaft, 2.
Basım 1999. §36. Rdn. 28; ayrıca Eckardt. Gessler/ Eckardt/ Hefermehl/ K rop İT, §129 Rdn.
16.
"' Bu konuda şüphesiz hukuki engeller de mevcuttur. Sanal GK'da konuşma ve soru sorma
hakkının gerçekleştirilebilmesi için TTK'nın reformize edilmesi gerekmektedir.
51 Bkz. Kayıhan.99.
52 Bkz. Zuthcr. Scmler/Vorhard. Arbeitshandbuch für die Hauptversammlung. 1999, Rdn, I B
5X8,589.
I I — II f.lOcl HIMHIMIM M ' I i t H
C.52 Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ ... 223
ortak, şirketin geleceği ve izleyeceği stratejiler konusunda karar alınması
sürecine katılmış olmaktadır. Bu hak ortaklara TTK m. 360'da verilmiştir.
Bu maddenin metninden de anlaşılabileceği gibi anonim ortaklıklarda pay
sahibi oy hakkını ancak GK içinde kullanabilir. Hakim görüş, oy hakkının
kullanılabilmesi için maddi anlamda toplanacak bir GK'ya katılma şartının
olduğunu, dolayısıyla, mektupla veya yazılı oy verme suretiyle oy hakkının
kullanılamayacağı yönündedir53.
Özellikle hissedar sayısı binleri bulan ortaklıklarda pay sahipleri GK'ya
katılmanın zahmetine ve masrafına katlanmak istemedikleri için GK'ya
katılmamakta ve bir güç boşluğunun doğmasına sebep olmaktalar'4.
Dolayısıyla AO'yu ilgilendiren çok önemli kararlar GK'da küçük bir
azınlığın oyu ile alınmış olmaktadır. 1994 yılında hukuk sistemimize, oy
hakkının kurumsal olarak temsil edilebilmesi yolunu açan Sermaye Piyasası
Kurulu'nun IV/8 nolu tebliği yürürlüğe girmiştir. Buna göre, pay
sahiplerinin oy hakları, onlara yapılan çağrı yoluyla toplanabilmekte ve
GK'da temsil edilebilmektedir". Oy hakkının kurumsal olarak temsil
edilmesinin sağladığı faydanın bir benzerini sanal GK'nın da sağlayacağı
öngörülebilir. Böylece TTK'nın pay sahiplerine verdiği en önemli haklardan
olan oy hakkının halka açık anonim ortaklıkta da önemini koruması ve bu
hakkın hissedarların çoğunluğu tarafından zahmetsiz bir şekilde kullanılması
mümkün olabilecektir36.
Sanal GK'da ortakların oy kullanması maddi olarak pay sahiplerinin bir
araya gelerek gerçekleştirdikleri GK'da oy kullanmasından büyük bir
farklılık arz etmemektedir. Aslında internet aracılığıyla oy kullanılması
durumunda bugün GK'larda karşılaşılan bir çok problem de kendiliğinden
çözülmüş olacaktır. Mevcut durumda oy pusulalarının dağıtılması,
5-1 Teoman, Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu, 7 vd.
54 Bkz. Poroy, (Tekinalp/Çamoğlu). 377.
55 GK'larda ortaya çıkan güç boşluğunu önleyebilecek ve kararların çoğunluk tarafından
alınmasını sağlayabilecek olan Sermaye Piyasası Kurulu'nun IV/8 nolu tebliğinin
uygulanmasında internetin kullanılması oy hakkının kurumsal temsiline büyük bir işlerlik
kazandıracaktır. Bkz. Bilge, 346 vd.
"' Almanya'da uzun yıllardan beri GK'ya katılımın giderek azalması ve hissedarların oy
haklarını kullanmamasının sonucu olarak GK'larda oluşan güç boşluğuna çözümler
üretilmeye çalışılmıştır. Alman kanun koyucusu yıllardan beri literatürde süregelen bu
tartışmaları göz önünde tutarak NaStraG ile pay sahibinin GK'ya online katılmak suretiyle
GK'da bulunan oy hakkı temsilcisi denilen kişi aracılığıyla oyunu kullanabilmesini mümkün
kılmıştır. Dikkat edilmesi gereken husus; burada pay sahibi oy hakkını bizzat kendisi değil,
aksine bir başka kimseye kullandırmaktadır. Fakat internetin burada sağladığı fayda gözardı
edilmeyecek kadar büyüktür, çünkü pay sahibi GK'ya online katıldığı için GK'yı
izleyebilecek ve GK'daki gelişmelerden anında haberdar olabilecektir. Pay sahibi GK'daki
gelişmelere göre her zaman daha önceki fikrini değiştirmek suretiyle oyunun yönünü yeniden
belirleyebilecek ve bunu oy hakkı temsilcisine talimat vererek kullanılmasını
sağlayabilecektir.
224 KAYA Yıl 2003
toplanması, her gündem maddesi için oy kullanılması ve oyların sayılması
büyük bir zaman ve emek kaybına yol açmaktadır.
Elektronik yollarla oy kullanılması hem çok daha kolay hem de zaman
açısından daha hızlı bir neticeye ulaşmasını sağlayacaktır. Oyların
kullanımından bir kaç saniye sonra bile ortaya çıkacak neticeyi görmek bu
şekilde mümkün olabilmektedir.
VII. GK'nın Yürütülmesinde Düzenin Sağlanması
GK'un internet aracılığıyla yapılmasının önemli faydalarından birisi de,
GK'nın düzenli bir şekilde yürütülmesi ve disiplinin sağlanması hususunda
sağlayacağı katkılar olacaktır. Bu şekilde GK toplantısını yönetmek için
seçilen kişi (başkan) söz hakkı isteyen ortağa sadece bir tuşa dokunarak söz
hakkı verebileceği gibi, yine aynı şekilde toplantının düzen ve selametini
bozan ortakların konuşmalarını engelleyebilir7. Toplantının düzenini
bozmakta ısrar eden ortakların toplantının selameti açısından AO'nun vveb
sitesine belli bir süre girmelerine yasak koyabilir58.
Özellikle belli bir karara muhalefet etmek isteyen ortakların yol
açtıkları kaosu önlemek ve ortakların haklarım kullanırken GK'nın düzenini
bozmamaları açısından internet üzerinden yapılacak bir GK'da başkanın
bugünkünden çok daha fazla imkanları olacaktır.
VIII. Sonuç
İletişim teknolojisindeki akıllara durgunluk veren gelişmeler ve
internetin hayatımızın önemli bir parçası olması ile önümüze yeni ufuklar
açılmış bulunmaktadır. Dünyanın her tarafındaki insanların çok düşük bir
masrafla ve çok zahmetsiz bir şekilde birbirleriyle iletişim kurabilmeleri
artık olağan hale gelmiştir.
Bu gelişmeler internetin ve diğer modern iletişim araçlarının AO'ların
GK'sınm yapılması amacıyla da kullanılabileceği konusunu gündeme
getirmektedir. Bunun gerçekleşmesi ile bugün GKTarda karşılaşılan bir çok
problem kendiliğinden çözülebileceği gibi, GKTarın gerçek işlevlerine
kavuşmasına da önemli katkıları olacaktır. Özellikle binlerce ortağı olan
halka açık AO'larda GK toplantılarında ortakların çoğunluğunu
toplayabilmek oldukça zor olmaktadır. GK'nın uzak bir yerde olması, GK'ya
katılımın sağlayacağı faydanın, yapılacak masrafa göre daha düşük olması
gibi nedenlerle ortaklar GK'lardan uzak durmaktalar. Bunun da AO'nun
işleyişi konusunda bir çok sakıncaları bulunmaktadır.
57 GK başkanı esas sözleşmede tayin edilebileceği gibi sanal alemde yapılan GK'da da
seçilebilir.
~8 Bu klasik anlamda yapılan bir GK toplantısından çıkarılma ile aynı sonucu doğurur. Pay
sahiplerinin haklarımın korunması açısından esas sözleşmeyle ortağın ne zaman ve hangi
şartlar altında ortaklığın vveb sayfasına girmesinin yasaklanacağı konusu düzenlenmelidir.
•'»»«»t ' •> I • •»" • > « I . , . - . | | „ , ı, ,»,,ı«MIW«M ,(
C.52 Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ ... 225
Bu yazıyla internet aracılığıyla bir GK'nın yapılmasının ve
yürütülmesinin bizim hukukumuz bakımından de lege lata mümkün
olmadığını gördük. Her ne kadar incelediğimiz yabancı hukuk sistemlerinde
bu aşamada sanal GK'nın yapılamayacağını tespit etmiş olsak da, özellikle
Almanya'da son yıllarda köklü reformların yapıldığını ve bu konuda yeni
düzenlemelerin yapılma azminin var olduğunu görmüş olduk. Almanya'da
NaStraG ve TransPuG ile AO'lann GK'larında modern iletişim araçlarının
kullanılması Alman Paylı Ortaklıklar Hukuku'na girmiş durumdadır.
Ülkemizde henüz AO'nun GK'sının internet aracılığıyla yapılması
konusunda ciddi çalışmalar yapılmamıştır. Batı Avrupa ülkelerinde modern
iletişim teknolojisine gösterilen ilginin hukukçularımız ve kanun koyucumuz
tarafından da gösterilmesi modern bir hukuka sahip olmamız açısından son
derece önemlidir.
Dünyadaki küresel gelişmeler ve iletişim teknolojisinin bugün geldiği
nokta, hukuk sistemimizin modernleştirilmesini gerekli kılmaktadır.
Gerçekten de artık bazı şirketler yeryüzünün değişik ülkelerinden, yüz
binleri bulan hissedar sayısına ulaşıyorlar. Büyük masraflara ve zahmetlere
katlanmadan ortağı olduğu şirketin kaderinde rol alabilmesi için pay
sahiplerine verilebilecek imkanlardan biri de, virtüel olarak gerçekleştirilen
bir GK'ya katılarak oy kullanmasının mümkün hale getirilmesidir.
TTK'nın reformize edilmesi aşamasında, öncelikle, GK'ya davette,
GK'nın yürütülmesinde, oy hakkının temsilci aracılığıyla kullanılmasında,
ve pay sahibi ile ortaklık arasındaki iletişimde elektronik medya araçlarının
(e-mail gibi) kullanılmasının önü açılmalıdır. Böylelikle GK'larda internetin
kullanımı esnasında karşılaşılabilecek sorunlar pratikte gözlemlenebilecek
ve toplumun internet aracılığıyla GK'ya alışması sağlanacaktır. Fakat nihai
amaç sanal GK'nın yapılmasıdır. Bu reform çalışmaları sırasında, sanal GK
için gerekli olan teknik altyapıyı oluşturan AO'ya esas sözleşmelerine bir
hüküm koyarak GK'larını internet aracılığıyla yapmalarına izin verilmelidir.
226 KAYA Yıl 2003
Kaynakça
Bachmann, Gregor; Vervvaltungsvollmacht und „Aktionârsdemokratie"
- Selbsregulatıve Ansâtze für die Hauptversammlung, AG 2001, 635
vd.-
Bilge, Mehmet Emin; Anonim Ortaklık Genel Kurul Toplantılarında
Temsilci Aracılığıyla Oy Vermede internetin Kullanımı, AÜEHFD 2003 , C.
VII, S. 1-2.
Eckardtl Gesslerl Hefermehll Kroppf; Aktiengesetz §129 München
1994.
Geis, Ivo; Die digitale Signatur, NJW 1997, 3000 vd.
Goedecke, ClauslHeuser, Friederike; NaStraG: Erster Schritt zur
Eröffnung des Aktienrechts für moderne Kommunikationstechniken, BB
2001,369"
GrosslAlbertus; "Hauptversammlung per Internet?" Forschungsmagazin
der Friedrich Schiller-Universitat Jena, Sayı 8/1999,43.
Grumann, Marc-Olaf/Soehlke, Raphael; Namensaktie und
Hauptversammlung, DB 2001, 576.
Happ, Wilhelm; Namensaktiengesetz - NaStraG öder der Einzug der
Informationstechnologie in das Aktienrecht, WM 2000, 1795.
Hasselbach, KailSchumacher, Stephan; Hauptversammlung im
Internet, ZGR 2000, 259,260.
Hüffer, Uwe; AktG, 4. Basım, München 1999.
Hüther, Mario; Namensaktien, Internet und die Zukunft der
Stimmrechtsvertretung, AG 2001.
Hüther, Mario; Aktionârsbeteiligung und Internet Köln 2002.
Kaya, Mustafa I.; Die Vertretung der Aktionare in der
Hauptversammlung der Aktiengesellschaften nach deutschem und türkischen
Recht, Konstanz 2002.
Kayıhan, Saban; Anonim Ortaklıklarda Genel Kurul ve Internet,
BATİDER, 2003, C. XXII Sa. 1.
Klein, Christian; Ânderung des französischen Gesellschaftsrechts - die
vereinfachte Aktiengesellschaft (SAS) als Einmanngesellschaft, RIW 1999,
750 vd.
Mimberg, Jörg; Schranken der Vorbereitung und Durchführung der
Hauptversammlung im Internet - die Rechtslage nach dem Inkrafttreten von
C.52Sa.4 ANONİM ORTAKLIKLARIN GENEL KURUL TOPLANTILARININ... 227
NaStraG, Formvorschriften - AnpassungsG und TransPuG, ZGR 2003, 21
vd.
Moroğlu, E; Türk Ticaret Kanunu" na göre Anonim Ortaklıkta Genel
Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş
Üçüncü Baskı, İstanbul 2001.
Noack Ulrich; Hauptversammlung der Aktiengesellschaft und moderne
Kommumkationstechnik - aktüelle Bestandsaufnahme und Ausblick, NZG
2003,241.
Noack Ulrich; Information-Kommunikation-Entscheidung: Zur
Corporate Governance der Hauptversammlung europaischer Aktiengesellschaften,
Bonn, 2003.
Noack, Ulrich; Moderne Kommunikationsformen vor den Tören des
Unternehmensrechts, ZGR 1998, 592, 597.
Palmer, Company Law, 1996, Rdn. 7085.
Poroy, R.l Tekinalp, Ü.l Çamoglu, E.; Ortaklıklar ve Kooperatif
Hukuku, Güncelleştirilmiş 8. Bası, İstanbul 2002.
Riegger, Bodo; Hauptversammlung im Internet, ZHR 165; 204-218
(2001).
Rossnagel, Alexander; Anerkennung von Prüf- und Bestâtigungsstellen
nach dem Signaturgesetz, MMR 1999, 75 vd.
Rossnagel, Alexander; Das Signaturgesetz nach zwei Jahren, NJW
1999,1592.
Schumacher, Stephan; Digitale Signaturen in Deutschland, Europa und
den USA, CR 1998, 713 vd.
Schaaf, Andreas; Die Praxis der Hauptversammlung, Basım, Köln
1996.
Schwarz, Günter Christian; Neue Medien im Gesellschaftsrecht, MMR
2003,23 vd.
Seibert, Ulrich; Das „TransPuG", NZG 2002, 609.
Seibert, Ulrich; Aktienrechtsnovelle NaStraG tritt in Kraft - Übersicht
über das Gesetz und Auszüge aus dem Bericht des Rechtsausschusses, ZIP
2001,53.
Semler: Müncehener Handbuch des Gesellschaftsrechts, Bd. IV,
Aktiengesellschaft, ".Basım 1999, §36, Rdn. 28.
Semler, Johannes; Arbeitshandbuch für die Hauptversammlung, 1999,
Rdn.IB 588, 589.
228 KAYA Yıl 2003
Spindler, Gerald; Internet und Corporate Governance - ein neuer
virtueller (T)Raum?, ZGR 2000, 420.
Teoman, Ö; Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından
Yoksunluğu, İstanbul 1983.
Tolley, Company Law, 1996, Rdn. G2002.
Turanboy, A; Varakasız Kıymetli Evrak; Evraksız Kıymetli Evraka
veya Kıymet Haklarına doğru, BATİDER (Haziran) 1988, C.XIV, S.3.
Weber, Martin; Der Eintritt des Aktienrechts in das Zeitalter der
elektronischen Medien - Das NaStraG in seiner verabschiedeten Fassung,
NZG 2001, 337.
Zetsche, Dirk; Die virtuelle Hauptversammlung, Berlin 2002, 325 vd.