KARA TAŞITLARI KASKO SİGORTASI GENEL ŞARTLARINDA 15.09.2006 TARİHİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİK VE BUNUN BERABERİNDE GETİRDİĞİ SORUNLAR Av. İsmet DEMİRAĞ Bilindiği üzere Kasko Sigortası Genel Şartlarının yürürlük tarihi 1.1.1994 olup A. Sigortanın Kapsamı başlığı altında A.1sigortanın konusu incelendiğinde; a) Gerek hareket, gerek durma halinde iken sigortalının veya aracı kullananın iradesi dışında araca ani ve harici etkiler neticesinde sabit veya hareketli bir cismin çarpması veya aracın böyle bir cisme çarpması, müsademesi, devrilmesi, düflmesi, yuvarlanması gibi kazalar ile üçüncü kİşilerin kötü niyet ve muziplikle yaptıkları hareketle, b) Aracın yanması, c) Aracın çalınması veya çalınmaya teflebbüsün rizikolarından birini veya birkaçını teminat altına alan kasko sigortasında 15.09.2006 tarihinde değİşiklik yapılmıştır, 6762 sayılı TTK’nın 1266. Md uyarınca sigorta sözleşmelerinin zorunlu unsurlarından olan sigorta genel şartlarının tasdikine 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanununun 28. Md uyarınca T.C Baflbakanlık Hazine Müsteflarlığı yetkili kılınmıştır. Genel şartların günün koflullarına uygun hale getirilmesi çalışmaları ıflığında genel şartlarda yapılan değİşiklikler 20.06.2006 tarihi itibarı ile yürürlüğe konulmufl olup buna göre A.4 ek sözleşme ile teminat kapsamı na dahil edilebilecek zararlar başlıklı A.4 maddesine aflağıda 4.11 ve 4.12 bentleri eklenmİş ve sigortanın konusu başlıklı A.1 maddesinin birinci fıkrasının ( c ) bendi aflağıdaki şekilde değİştirilmİştir. 4.11 Araç anahtarının ek sözleflflmede belirtilen haller sonucunda ele geçirilmesi sureti ile aracın çalınması ve çalınmaya teflflebbüsü sonucu meydana gelecek ziya ve hasarlar, 4.12 Ek sözleflflmede belirtilen haller sonucunda kaybolan ve çalınan anahtarlar dolayısı ile aracın kilit mekanizmasının değİşfltirilmesi nedeniyle uğranılan zararlar, Poliçe genel şartlarının A.4 Ek Sözleşme İle Teminat Kapsamına Dahil Edilebilecek Zararlar başlığında son bentte ise, teminatın yukarıda yer alan tüm zararları kapsayacak şekilde verilmesi halinde poliçe başlığı “TAM KASKO SİGORTA POLİÇESİ” ibaresini taflıyacağı öngörülmüştür. Bu değİşiklikten sonra risklerin yeniden dağılımına gidilmİş ve bu rizikolar; a) Aracın karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz taflıtlarla müsademesi (çarpıflma) , b) Gerek hareket gerek durma halinde iken sigortalının veya aracı kullananın iradesi dışında araca ani ve harici etkiler neticesinde sabit veya hareketli bir cismin çarpması veya aracın böyle bir cisme çarpması, devrilmesi, düflmesi, yuvarlanması gibi kazalar, c) Üçüncü kİşilerin kötü niyet veya muziplikle yaptıkları hareketler, d) Aracın yanması, e) Aracın çalınması veya çalınmaya teflebbüs edilmesi, şeklinde yeniden düzenlenmıştır. Her iki metin kıyaslandığında yeni genel şart düzenlemesinde aracın müsademesi, üçüncü kİşilerin kötü niyet ve muziplikle yaptığı rizikolar ayrı birer riziko olarak düzenlenmıştır. Bu düzenlemeden sonra, poliçe ile verilen teminatların bu rizikolardan sadece biri veya birkaçı için verilmesi halinde poliçe başlığı “ Dar Kapsamlı Kasko Sigortası Poliçesi” ibaresini, ek sözleşme ile teminat kapsamı na dahil edilecek zararları kapsaması halinde ise “TAM KASKO Sİ- GORTA POLİÇESİ” başlığı taflıyacaktır. Ancak sektörel olarak flahsi gözlemlerimde 12 halin hepsini içeren poliçeye rastlamadığımı da ifade etmek isterim. Tüm bu açıklamalardan sonra 15.09.2006 tarihinden sonra taraflar arasında geçerli bir sigorta ilİşkisi kurulmufl ise ve aracın anahtarı sigortalı nın İş yerine veya evine girilmek ve hırsızlık yapılmak sureti ile alınarak araç çalınmış ise durum ne olacaktır? Hatta daha somut bir örnek vermek gerekirse; İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesinde lehime sonuçlanan ancak halen Yargıtay’da olan bir dosyamdaki örneği ele alabiliriz. Burada sigortalı kendi özel aracı ile şahsına ait ve özel güvenlik tarafından korunan İşyeri park alanında arka bagajdan çantasını almak için araç anahtarı kontakta takılı iken indiğinde bir üçüncü şahıs araca aniden binerek, gaz pedalına basmıfl ve herkesin önlemek istemesine, kapıyı açıp indirmek için çaba göstermİş olmasına rağ- men kapıları içeriden kilitlemek sureti ile ve aracı üzerlerine sürerek kaçı rmıfl ise bu rizikonun akıbeti ne olacaktır? Kanımca öncelike bu noktada kontak anahtarı bırakılmak sureti ile çalışır vaziyette iken aracın çalınması halinin veya evden hırsızlık sureti 2950 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 82 • Sayı: 6 • Yıl 2008 ile anahtar çalınması halinin poliçede özel kloz olarak kapsam dışı bırakı ldığı hususunun belirtilmİş olması önem kazanacaktır. TTK’da kasko Sigortası ayrıca düzenlenmemİş olup mal sigortası türü olduğundan ve TTK 1278. madde uyarınca, sigortacı poliçede aksine hüküm olmadıkça sigorta ettirenin kusurlarından doğan hasarları da temin ile mükellef olduğundan ancak sigortacı sigorta ettirenin kastından doğan hasarları tazmine mecbur olmayıp kusurlu olması halinde yine hasarı ödemek zorundadır. Kaldı ki TTK 1281. madde uyarınca sigortacı kural olarak rizikonun teminat dışı kaldığına ilİşkin iddiayı ispat yükü altındadır. Kanımca değİşiklikten sonra 5 ana teminat olarak saptanan rizikolara poliçede toplu olarak bir arada yer verilmesi ve bu tür poliçeye TAM KASKO SİGORTASI denmesi kavram kargaflasını önleyecektir. Ancak A.4 başlıklı “Ek sözleşme ile teminat kapsamına dahil edilecek zararlar” maddesinden, bazı hallerin ek sözleşme ile teminat altına alınması nın öngörüldüğü ve aksi yorumdan ise bu hallerin teminat dışı oldukları nın anlaflılması gerektiği biçiminde yorumlanabilir. 5237 sayılı TCK’da 141. madde hırsızlık suçunu tanımlarken “Zilyedin rızası olmadan başkasına ait taflınır bir malın kendisine veya başkası- na bir yarar sağlamak maksadı ile bulunduğu yerden bir 3.şahıs tarafından alınması” olarak tanımlamıştır. Burada önemle belirtelim ki önceki genel şartlar incelendiğinde aracı n çalınması veya çalınmaya teflebbüs edilmesi sonucu meydana gelen zararlar istisnasız teminat kapsamı içinde iken değİşiklik sonrası ek sözleşme ile teminat kapsamına dahil edilecek zararlar arasında “Araç anahtarı nın ek sözleşmede belirtilen haller sonucunda ele geçirilmesi sureti ile aracın çalınması veya çalınmaya teflebbüsü sonucu meydana gelecek ziya ve hasarlar” düzenleme altına alınmıştır. Bu düzenleme açık ve anlaflılabilir değildir, çünkü A.1 Md incelendi- ğinde aracın çalınması veya çalınmaya teflebbüs edilmesi teminata dâhildir, bu ifadeler çelİşik olup hukuk eğitimi olmayanları, sigorta sektörü dı- flında olanların bu hususu yorumlaması oldukça güçleflmıştır. Yine bu hususta değinmekte yarar gördüğüm diğer bir hususta 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 11. madde 4. fıkrasının uygulanmasına ilİşkin genelgedir. (17.12.2007 tarih ve 2007/17 sayılı genelge). Bu genelge de TTK 1266.Md uyarınca sigorta poliçesinin, sigortanın konusunu ve sigortacının üstüne aldığı rizikoların neler olduğunu içerecek şekilde düzenlenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Yine genelgede özetle “Söz konusu kanunun 1281.Md çerçevesinde de sigortacı ilke olarak, harp ve isyan dışında her türlü rizikodan sorumludur. Ayrıca sigortacının sorumlu olduğu rizikolardan birinin sigorta sözleşmesinde istisna edilmesi halinde meydana gelen zara- Kara Taflıtları Kasko Sigortası • Av. İsmet Demirağ 2951 rın istisna kapsamında olduğunun ispatı da sigortacıya aittir, TTK 1264/4 uyarınca ispat yükümlülüğüne ilİşkin düzenlemenin sigortalı aleyhine değİştirilmesi de mümkün değildir” denilmİştir. Kaldı ki 03.06.2007 kabul tarihli 5684 nolu sigortacılık kanunu ile 11. maddenin” Sigorta sözleşmeleri” başlığının incelenmesinde 3. bentte” Sigorta flirketleri ve sigorta acenteleri tarafından, gerek sözleşmenin kurulması gerekse sözleşmenin devamı sırasında sigorta ettiren, lehtar ve sigortalıya yapılacak bilgilendirmeye ilİşkin hususlar yönetmelikle düzenlenir” denilmİş ve yine (4.) bentte ise “Sigorta sözleşmelerinde kapsam dahiline alınmış olan riskler haricinde, kapsam dışı bırakılmıfl riskler açıkça belirtilir, belirtilmemİş olan riskler teminat kapsamında sayılır” denilmİştir. Hazine müsteflarlığı tarafından “Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlİşkin Yönetmelik” 28.10.2007 tarih ve 26684 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Yönetmeliğin 14. maddesi yayım tarihinde, diğer maddeleri ise 01.03.2008 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde öngörülmüştür. Yönetmeliğ in yürürlüğe girmesini müteakip “Sözleşme Öncesi Bilgilendirme Yükümlülüğ ünün Uygulanması Hakkında 2008/7 sayılı genelge ve 2008/11 sayılı sektör duyurusu yayımlanmıştır. Bilgilendirme yükümlülüğü ile öngörülen asıl amacın sigorta sözleşmesinde yer alacak kİşilerdeki bilgi eksikliklerinin giderilmesi olarak öngörülmüştür. Bilgilendirme formu sigorta ettirenin sözleşme öncesi bilgilendirme yükümlülüğü ile ilİşkilidir, oysa teklifname hukuksal açıdan icap veya icaba davet niteliği taşımaktadır yorumu yapılmıştır. (Genelge 2008/12) Müsteflarlıkça yayımlanan 01.05.2008 tarih ve 2008/12 sayılı genelge de özetle “Taraflar arasında asıl bağlayıcı olanın sözleşme olduğu, poliçenin ise bu sözleşmenin yapıldığını gösteren belge olduğu, bilgilendirme formunun, yapılacak sözleşme ile ilgili tüketici aleyhine var olan bilgi asimetrisinin giderilmesini amaçlayan ve MK 2. maddede öngörülen objektif iyi niyet kuralının sigorta sözleşmesinin azami iyi niyet akdi olması nın ve genel hukuk ilİşkilerinin doğal bir sonucu olarak hâlihazırda var olan bir yükümlülüğünün sigorta sözleşmelerine özgü biçimde standartlafltı rılmasından ibaret olduğu” vurgulanmıştır. Yine belirtmek gerekir ki TTK 1266. madde emredici son fıkrası uyarı nca sigorta poliçesinde ilgili bakanlıkça tasdik edilmİş ve zahmetsizce okunabilecek şekilde bastırılmıfl (sigorta genel şartları) bulunmaktadır, sigorta poliçesi özel şartları ilgili bakanlıkça onanmıfl genel şartlara aykı- rı olmayacakları gibi TTK 1264. madde sayılan emredici kanun hükümlerine de aykırı olamazlar. Son olarak da belirtmek gerekir ki sigorta sözleşmelerinin kuruluşu sırasında yürürlükte olan ve poliçeye eklenen genel şartlar, aksi kararlafl- 2952 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 82 • Sayı: 6 • Yıl 2008 tırılmadıkça sözleşme döneminin sonuna kadar tarafları bağlayıcıdır. (15.04.11996/2269-2960) sayılı özel daire kararı. Yukarıda arz ve izah etmeye çalıştığımız nedenlerle gerek bilgilendirme yönetmeliği, gerek yeni sigortacılık kanunu ve sektör duyuruları birlikte değerlendirildiğinde poliçeye özel olarak orijinal anahtara ilİşkin şart konulmadığı sürece bu tür hasar taleplerinin reddinin azami iyi niyet akdi olan sigorta sözleşmelerine aykırı olduğu kanısındayız. Kara Taflıtları Kasko Sigortası • Av. İsmet Demirağ 2953