|
Konu |
: |
Kişi ya da Kuruluşlarda Aylık Ücret Karşılığı, Serbest ya da Sadece Bu Kişi/Kuruluşun Vekili Olarak Avukatlık Görevini Yürüten Avukatların Taraf Oldukları Sözleşmelerdeki Avukatlık Yasası, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi ve Meslek Kuralları'na Aykırılıkların Yarattığı Sorunların Çözümleri Üzerine Değerlendirme. |
20.6.2005 tarih ve 2005/44 sayılı duyurumuz üzerine barolarımızdan gönderilen ve Genel Sekreterlik çalışmaları ile temin edilen sözleşmeler incelenmiş, öncelikle bu sözleşmeler karşısında baroların ve Türkiye Barolar Birliği'nin yetki ve olanakları değerlendirilerek yapılabilecek işlemler ortaya konulmaya çalışılmıştır.
I. AVUKATLIK SÖZLEŞMESİNİN VE VEKALET ÜCRETİNİN AVUKATLIĞIN KAMU HİZMETİ NİTELİĞİ, AVUKATIN BAĞIMSIZLIĞI, KAMU HİZMETİNİ YERİNE GETİREBİLME VE BAĞIMSIZLIĞI GERÇEKLEŞTİREBİLME AÇISINDAN ÖNEMİ İLE AVUKATLIK YASASININ 76 VE 95. MADDELERİNİN, ÖZELLİKLE 95. MADDESİNİN 1. VE 4. BENTLERİ İLE 121. MADDESİNİN 18. BENDİNİN TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİNE VE BARO YÖNETİM KURULUNA YÜKLEDİĞİ GÖREVLER:
- Avukatlık Yasası'nın 1.maddesinde belirtildiği gibi Avukatlık kamu hizmeti niteliğinde bir serbest meslektir.
Çünkü avukat, yargının kurucu unsuru olan bağımsız savunmayı temsil eder. Yargının kurucu unsuru olduğu için sav ve hüküm ile birlikte yargıyı kurduğu için gördüğü hizmet kamu hizmeti niteliğindedir.
- Bağımsızdır.
Çünkü avukatlık mesleği, yargıyı kuran bağımsız savunmayı serbestçe temsil eden bir serbest meslektir.
Avukatlığın amacı, hukuki ilişkilerin düzenlenmesine, her türlü hukuki sorun ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesine ve genellikle hukuk kurallarının tam olarak uygulanması hususunda yargı organlarına, resmi ve özel kurul ve kurumlara yardım etmektir. Bu nedenle avukat üzerine aldığı işin yapılmasında ne müvekkilin buyruğu altında ne de yalnız onun çıkarları ve yararları peşindedir. Kamu görevi yapmaktadır. Avukat sadece müvekkiline karşı değil, devlete karşı ve hatta topluma karşı da bağımsız olmalıdır. Çünkü avukatın aynı zamanda hem hukuka hem de müvekkilin çıkarlarına hizmet edebilmesi gerçek anlamda bağımsızlığının sağlanması ile mümkün olur.
AVUKATLIK ÜCRETİ AVUKATIN BAĞIMSIZLIĞI İLE DOĞRUDAN İLGİLİDİR
Vekil eden, vekalet ücreti ödemiş olmasına dayanarak avukata her istediğini yaptıramaz. Ücret ödemiş olmak avukatın bağımsızlığına gölge düşüremez. Avukat bir işin yapılmasını üzerine almakla vekil edeninin emri altına girmiş olmaz.Vekalet ücreti herhangi bir malın değeri gibi düşünülemez. Bu nedenle vekalet ücreti Avukatlık Yasası ile Meslek Kurallarında önemle ve öncelikle düzenlenmiş, ayrı bir tarifeye bağlanmıştır.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ VE BAROLARIN AVUKATLIK ÜCRETİNİN BELİRLENİP UYGULANMASINDAKİ YETKİLERİ
Barolar avukatlık mesleğinin yürütülmesinde etkin kuruluşlardır. Avukatlık ücretinin asgari hadlerini gösteren tarife taslağı Avukatlık Yasasının 168. maddesi gereğince baro yönetim kurulu tarafından hazırlanmakta ve Türkiye Barolar Birliğince son şekli verilip Adalet Bakanlığı incelemesinden geçirilerek yürürlüğe girmektedir .
Bu nedenle baroların avukat ücretinin belirlenmesindeki yasıl etkisi yadsınamaz. Ayrıca; Avukatlık Yasası 76.maddesine göre avukatlık mesleğini geliştirmek, meslek mensuplarının
birbirlerini ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni sağlamak; meslek düzenini, ahlakını, saygınlığını ve hukukun üstünlüğünü sağlamak amacıyla tüm çalışmalarını yürüten baroların, avukatlık mesleğinin en önemli unsurlarından birini oluşturan vekalet ücreti hususunda yasaya aykırılıkların doğrudan takibi en başta gelen görevidir
Avukatlık Yasasının Baro Yönetim Kurulunun görevlerini düzenleyen 95.maddesi, "AVUKATLIK ONURUNUN VE MESLEK DÜZENİNİN KORUNMASI " görevini vermektedir. Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu'nun görevlerini belirleyen 121.maddenin 18.bendi de; “ Mesleki dayanışmanın sağlanması ve devamlılığı için her türlü çalışmalarda bulunmak, mesleğe ve meslek mensuplarına yönelik hak ihlallerine karşı avukatlık mesleğini ve meslektaşlarını savunmak ve bu konularda her türlü yasal ve idari girişimlerde bulunmak. ”
Bu görev kapsamında, Avukatlık Yasasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine aykırı olarak düzenlenen sözleşmelerle belirlenen avukatlık ücreti mesleğin onurunu çiğnemekte ve meslek düzenini bozmaktadır.
Mesleğin onurunu çiğnemektedir
Çünkü;
- Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin çok altında belirlenen avukatlık ücreti,
- Başarı koşuluna bağlı ve primle belirlenen avukatlık ücreti,
- Karşı tarafa yargı kararı ile yüklenen ve Avukatlık Yasasının 164.maddesine göre avukata ait olan avukatlık ücretinden kısmen ya da tamamen vazgeçilmesi, avukatlığın mesleğin onuruna uygun yürütülmesine engeldir.
Meslek düzenini bozmaktadır.
Çünkü;
- Avukatlık Yasasına aykırı olarak Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin altında avukatlık ücreti belirleyen sözleşmelerin özellikle banka gibi iş potansiyeli yüksek kurumlarla yapılmış olması avukatlar arasındaki rekabeti meslek kurallarına aykırı ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin altında bir boyuta çekmektedir.
Bu durum mesleğin onurunu çiğneyip meslek düzenini bozarak Avukatlık Yasasının Baro Yönetim Kurulunun görevlerini belirleyen 95. maddesinin 4.bendi ve T.B.B. Yönetim Kurulu'nun görevlerini belirleyen yukarıda belirttiğimiz 121. maddesinin 18. bendi kapsamında, avukatlık mesleğine ve avukatlara yönelik bir hak ihlalini oluşturmaktadır. Bu hak ihlaline karşı avukatlık mesleğini ve meslektaşların savunmasında her tür yasal ve idari girişimlerde bulunmak da Türkiye Barolar Birliğinin ve Baro Yönetim Kurulunun görevidir.
Yasa ve Tarifeye aykırı olarak düzenlenen avukatlık sözleşmesinin tarafları arasında genelde bir anlaşmazlık yoktur. Ancak, bu sözleşme ile Avukatlık Yasası ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi arasında anlaşmazlık vardır. Sözleşme ile kamu düzeni arasında anlaşmazlık vardır. T.B.B. ve Baro yönetim kurulunun görevi de kamu hizmeti niteliğindeki avukatlık mesleğini, onurunu ve düzenini korumaktır. Bu tür sözleşmelerde genelde müvekkil durumunda bulunan banka gibi güçlü kurumlar kendi iş potansiyelinden ve ekonomik gücünden, ülkenin ekonomik sıkıntılarından, avukatlık mesleğinin henüz tam anlamıyla kurumlaşamamasından, avukat sayısındaki hızlı artışın yarattığı olumsuzluklardan yararlanarak bu tür sözleşmeleri genel uygulamaya dönüştürmüşlerdir.
Bu koşullar içinde meslek kurallarına aykırı sözleşme imzalayan avukat hakkında disiplin işlemi yapmakla yetinmek sorunu çözmemektedir. Sözleşmedeki yasaya aykırılığın giderilmesine çalışmak baronun görevidir.
II. “AVUKATLIK SÖZLEŞMESİ SERBESTÇE DÜZENLENİR" KURALI, VEKALET ÜCRETİNİN ALT VE ÜST SINIRLARINI BELİRLEYEN AVUKATLIK YASASININ 163. VE 164/4. MADDELERİ KAPSAMINDA BİR SERBESTLİĞİ İÇERMEKTEDİR.
Bu tür sözleşmelerde iş sahibi/müvekkil durumundaki tüzel ya da gerçek kişiler avukatlık mesleğini değerlendirirken mesleğin kamu hizmeti niteliğinde bir serbest meslek olduğunu, baroların da kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olduğunu görmezden gelmektedir.
Avukatlık Yasası'nın 163.maddesinde avukatlık sözleşmesinin serbestçe düzenleneceği belirlenirken aynı maddenin son fıkrasında bu sözleşmenin bir unsuru olan avukatlık ücretinin tavanı olduğunu, 164.maddesinin 4. bendinde de asgari ücret tarifesi altında vekalet ücreti kararlaştırılamayacağını düzenleyerek bir de tabanı olduğunu belirtmiştir.
Yani, serbest olan “AVUKATLIK SÖZLEŞMESİ” dir .
Bu sözleşmenin unsuru olan avukatlık ücreti de yasa ve tarifedeki alt ve üst sınırlarla sınırlıdır.
III. SÖZLEŞMELERDE SAPTANABİLEN AVUKATLIK YASASI'NA VE ASGARİ ÜCRET TARİFESİNE AYKIRILIKLARIN GİDERİLMESİNE İLİŞKİN ÖNERİLER:
1. Aylık ücretin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin birinci kısım dördüncü bölümünde belirlenen aylık ücretten az olamayacağı ve yıl içinde takip edilen dava ve icra takipleri vekalet ücretinin yıllık ücretten fazla olması durumunda aradaki farkın avukata ödeneceği kuralı yer almalıdır.
2. “Tahsilat rakamı üzerinden " avukat ücreti hesaplanması hükmünün Avukatlık Yasası 164. maddesinin ikinci fıkrasındaki "..dava veya hükmolunacak şeyin değeri yahut paranın belli bir yüzdesi..." nin avukatlık ücreti olarak belirleneceği hükmüne aykırılığı karşısında; dava veya hükmolunacak şeyin değeri para üzerinden avukatlık ücreti ödeneceği kuralı sözleşmede yer almalıdır.
3. Sözleşmelerdeki, davanın konusuz kalması, feragat kabul ve sulh durumunda Tarifeye göre belirlenen ücretin ¼ oranında ödeneceğine ilişkin düzenlemenin, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 7.maddesine aykırılığı nedeni ile ½ olarak düzeltilmesi gerekir.
4. K arşı tarafa yükletilen vekalet ücretinin bir kısmının davalı kurumun kadrolu avukatlarına aktarılacağı hükmünün Avukatlık Kanununun 164. maddesinin son fıkrasına aykırılığı nedeni ile sözleşme metninden çıkarılması gerekir.
5. Alacağın aciz vesikasına bağlanması halinde vekalet ücreti verilmesini kurumun takdirine bırakan düzenlemenin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 12/2 maddesine aykırılığı nedeni ile sözleşmeden çıkarılması gerekir.
6. Alacağın ihtiyati haciz safhasında iken anlaşma ile tahsil edilmesi halinde vekalet ücreti ödenmesini kurumun takdirine bırakan düzenlemenin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 12/5 maddesine aykırılığı neden ile metninden çıkarılması gerekir.
7. S ulh yolu ile sonuçlanma halinde vekalet ücreti ödenmesini kurumun takdirine bırakan düzenlemenin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 7.maddesine aykırılığı nedeni ile metninden çıkarılması gerekir.
8. Temyiz ve itiraz işlerinde ücret ödenmeyeceğine ilişkin düzenlemenin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 3/2 maddesine aykırılığı nedeni ile madde metninden çıkarılması gerekir.
9. İş sahibine sınırsız fesih ve fesih halinde de peşin verilen dışında vekalet ücreti ödememe hakkı tanıyan hükümler Avukatlık Kanunun 174/2 maddesine aykırıdır. Sözleşmenin davalı tarafından haklı sebep olmaksızın feshi halinde vekalet ücretinin tümünün ödenmesi Yasa hükmüdür.
IV. SORUNUN ÇÖZÜMÜ İÇİN UYGULANABİLECEK YÖNTEMLER:
Sorunun kökten çözümü meslektaşlarımızın bu kadar aykırı sözleşmelerin tarafı olmamalarıdır. Ancak içinde bulunulan koşullar böyle bir beklentinin kolay gerçekleşemeyeceğini göstermektedir. Disiplin işlemi ile yetinmek de çözüm sağlamayacaktır.
Çözüm, Türkiye Barolar Birliği ve barolarımızın sorunun öneminin ve büyüklüğünün bilinci ile uzun bir mücadele sürecini de göze alarak yapacakları çalışmalarla sağlanabilecektir.
Bu nedenle;
1. Türkiye Barolar Birliği, bu tür sözleşmelerin tarafı olduğu bilinen tüm kurumlar nezdinde girişimlerde bulunarak belirlenen aykırılıkların düzeltilmesi talebinde bulunacaktır.
2. Barolarımız da bölgelerinde bu tür sözleşmelerin tarafı olduğu bilinen tüm kurumlar nezdinde girişimlerde bulunarak belirlenen aykırılıkların düzeltilmesi talebinde bulunabilirler.
3. Ekte sunulan örnek sözleşme meslektaşlarımıza duyurularak tarafı oldukları sözleşmeleri örneğe göre yenilemeleri istenebilir.
4. Sonuç alınamaması durumunda iki tarafı da saptanabilen sözleşmelerin Avukatlık Yasası'na ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne uygun hale getirilmesi talebi ile sözleşmeyi düzenleyen iş sahibi ile avukat aleyhine Türkiye Barolar Birliği ve barolar emsal oluşturabilecek nitelikte davalar açabilirler.
Bilgilerinize sunarım.
Saygılarımla.
T.Bankalar Birliği, T.C.Ziraat Bankası, Merkez Bankası, Finansbank,Vakıfbank, Halk Bankası, Denizbank, Koçbank, Citibank, Şekerbank, OYAKBANK, HSBC, İş Bankası, AKBANK, Yapı Kredi, Vakıfbank, Garanti Bankası, T.Ticaret Bankası (Genel Müdürlükleri) PTT Genel Müdürlükleri, Telekom, ASKİ, TEDAŞ'a gönderildi.
Konu: Kuruluşlarda aylık ücret karşılığı, serbest ya da sadece bu kuruluşun vekili olarak avukatlık görevini yürüten avukatların taraf oldukları sözleşmelerdeki Avukatlık Yasası, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi ve Meslek Kuralları'na aykırılıklar.
Kuruluşlarda aylık ücret karşılığı, serbest ya da sadece bu kuruluşun vekili olarak avukatlık görevini yürüten avukatların taraf oldukları sözleşmeler incelenerek Avukatlık Yasası, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi ve Meslek Kuralları'na aykırılıkları saptanmış, bunların giderilmesine ilişkin öneriler ve “Avukatlık Sözleşmesi” örneği hazırlanarak ekte sunulmuştur.
Kuruluşunuzda aylık ücret karşılığı, serbest ya da sadece kuruluşunuzun vekili olarak avukatlık görevini yürüten meslektaşlarımızın taraf oldukları sözleşmelerin belirttiğimiz aykırılıklar değerlendirilerek yeniden düzenlenmesi gereğini bilgilerinize saygılarımla sunarım.
|
Türkiye Barolar Birliği
Başkanı
Av.Özdemir ÖZOK
|
Eki: Kişi ya da Kuruluşlarda Aylık Ücret Karşılığı, Serbest ya da Sadece Bu Kişi/Kuruluşun Vekili Olarak Yürütülen Avukatlık Hizmetinin Koşullarına İlişkin Avukatlık Sözleşmesi
Makale
