9. Hukuk Dairesi
Esas No : 2002/22489
Karar No : 2003/6879
Tarihi : 24.04.2003

Davacı, kıdem tazminatının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına alınmıştır.

Hüküm süresi içinde dayalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:



Davacı sendika üyesi işçi, toplu iş sözleşmesinden doğan kıdem tazminatı farkı isteminde bulunmuştur. Mahkemece istek hüküm altına alınmış; karar, davalı Belediye vekilince temyiz edilmiştir.

Kural olarak bir toplu iş sözleşmesi akdedildiği tarihten sözleşme süresinin bitimine kadar geçen süre içerisinde hüküm doğurur. Başka bir anlatımla bir toplu iş sözleşmesinin hüküm ve sonuçları imza tarihi ile sona erme tarihi arasında söz konusu olur.
Toplu iş sözleşmesinin etkisine ilişkin bu kurala uygulamada genişlik getirilmiştir. Buna göre; önceki sözleşmenin bitiminden sonra akdedilen yeni toplu iş sözleşmesinin başlangıcı, önceki sözleşmenin bitimi tarihine kadar geriye götürülmekte; böylece toplu iş sözleşmeleri yapıldıkları tarihten itibaren değil geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulmaktadır.

Öte yandan, toplu iş sözleşmesinin geriye yürürlüğü daha önce bir toplu iş sözleşmesi varsa onun süresinin bitimi tarihine kadar mümkün olması gerekir. Çünkü mevcut pozitif hükümler iki toplu iş sözleşmesinin bir arada uygulanmasını kesinlikle engellemektedir.

Toplu iş sözleşmesinden kişi olarak yararlanma 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun 9. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan hükümde belirtilmemekle beraber sözleşmenin imza tarihiyle yürürlük tarihi arasında, örneğin; emeklilik, askerlik, ölüm gibi bir sebeple işten ayrılmış bulunan işçilerinde sözleşmeden yararlanacaklarının toplu iş sözleşmesinde kabul edilmesi durumunda, ölen işçinin mirasçıları ya da işçinin toplu iş sözleşmesinden çalıştıkları dönemle sınırlı talepte bulunabileceği ve bu istemin toplu iş sözleşmesinin özerkliği çerçevesinde geçerli olduğu Yargıtay’ın kökleşmiş içtihatları ile kabul edilmektedir.
Somut olayda davacı işçinin hizmet sözleşmesi Şubat2000 tarihinde emeklilik nedeniyle sona ermiştir.

Davacıya kıdem tazminatı 15.1.2000 - 14.1.2002 süreli ve 22.06.2000 imza tarihli Toplu İş Sözleşmesi uyarınca ödenmiştir. Anılan sözleşmenin dördüncü maddesinde, toplu iş sözleşmesinin başlangıç tarihi olan 15.1.2000 tarihinde sendika üyesi bulunup imza tarihinden önce emekli olanlara toplu iş sözleşmesinden yararlanma imkanı tanınmıştır. Sözleşmenin 27. maddesinde kıdem tazminatı hesabının her tam yıl için 35 günlük ücret tutarında ödeneceği bildirilmiştir.

1.1.1999-14.1.2000 yürürlük süreli önceki toplu iş sözleşmesinde kıdem tazminatı hesabı‘un 45 günlük ücret üzerinden hesap edileceği ifade edilmiştir.

Davacı önceki toplu iş sözleşmesinden doğan farkı istemektedir.

Mahkemece istek, emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçiye kıdem tazminatı hesabında lehe olan toplu iş sözleşmesi uygulanacağı gerekçesiyle kabul edilmiştir.

2822 Sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen, işçiye yararlılık ilkesine ilişkin hüküm; yalnızca toplu iş sözleşmesi ile hizmet sözleşmesi arasındaki ilişkilerde uygulanır. Anılan hükümde, önceki ile yeni toplu iş sözleşmesi arasındaki etkileşimde geçerli olacağına ilişkin bir düzenleme yer almamıştır. Öte yandan sözü edilen maddenin son fıkrasında “her ne sebeple olursa olsun sona eren toplu iş sözleşmesinin hizmet akdine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar hizmet akdi hükmü olarak devam eder” ifadeleri, önceki toplu iş sözleşmesi hükümlerinin yenisi yürürlüğe girinceye kadar etkili olduğunun pozitif hukukumuzdaki dayanağını teşkil eder.

Önceki ve yeni toplu iş sözleşme/erinin etkisi sorunu Dairemizin kökleşmiş içtihatlarında “Düzen İlkesi” gereğince çözülmektedir. Buna göre, yeni toplu iş sözleşmeleri ile önceki toplu iş sözleşmesinde tanınan bazı hakların değiştirilmesi ve kaldırılması mümkündür. Davacı kazanılmış hak ilkesi düşüncesiyle sonraki toplu iş sözleşmesinde öngörülmeyen veya azaltılan hakları isteyemez.

Davanın reddi gerekirken yukarıda sözü edilen pozitif hukuk normlarına ve ilkelere aykırı yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.



Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 24.4.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.