YARGITAY HUKUK GENEL KURULU

E: 2006/9­169 K: 2006/221 T: 19.04.2006

Sendikal Tazminat Talep Edebilme Olanaği

• İş Güvencesi Hükümleri

(2821 SK. m. 31; 4773 SK. m. 31/6)

Özet: İş güvencesi hükümlerinden yarar­lanma olanağı bulunan, başka bir anlatımla "işe iade davası" açabilecek durumda olan işçinin, hizmet akdinin sendikal nedenle fes­hinde doğrudan doğruya sendikal tazminat talep etmesi mümkün değildir.^(*)

Taraflar arasındaki "Alacak" davasından dolayı yapılan yargılama so­nunda; Ankara 11. İş Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 3.11.2004 gün ve 2003/1597–2004/1022 sayılı kararın incelenmesi da­valı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 24.5.2005 gün ve 30767–19242 sayılı ilamı ile, (...1. Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, da­valının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2. Davacı işçi iş sözleşmesinin davalı işverence 6.6.2003 tarihindesendikal nedenle feshedildiğini ileri sürerek sendikal tazminat isteğinde bulunmuş, mahkemece istek doğrultusunda karar verilmiştir.

2821 sayılı Yasanın 4773 sayılı Yasa ile değişik 31. maddesine göre, iş güvencesi kapsamında olan işçiler yönünden iş sözleşmesinin sendikal nedenle feshinde doğrudan sendikal tazminat talep edilmesi mümkün de­ğildir. Gerçekten iş güvencesi kapsamında olan işçiler için anılan yasaya

(*) Gönderen: Ali GÜNEREN (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi Başkanı)

göre feshin geçersizliğinin tespitinin istenmesi gerekir. Davacı işçi bu yola gitmemiş, doğrudan sendikal tazminat davası açmıştır.

Çalışan işçi sayısı itibarıyla işyerinin iş güvencesi kapsamında olduğu dosya içindeki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır. 2821 sayılı Yasanın

31. maddesine göre davacının sendikal tazminat istemesine olanak bulun­mamaktadır. Anılan isteğin reddine karar verilmelidir.

3. Davacı işçinin imzasını taşıyan ücret bordrolarında ücreti belli oldu­ğu halde, davacı ile aynı konumda olan davacı tanıklarının beyanları esas alınarak daha yüksek ücrete göre hesaplanan tazminat ve diğer işçilik haklarının kabulü de hatalı olmuştur. Bordroda yazılı ücret esas alınarak hesaplamaya gidilmelidir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çev­rilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki karar­da direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Davalı vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra ge­reği görüşüldü:

Dava, sendikal tazminat ile birlikte diğer bir kısım işçilik hak ve ala­cakları istemine ilişkindir.

2821 sayılı Sendikalar Kanununun 3449 sayılı Kanunla değişik 31. maddesi ile, bir sendikaya üye olan işçilerle, sendika üyesi olmayan işçi­ler veya ayrı sendikaya üye olan işçiler arasında sendikal nedenlerle ça­lışma şartları ve diğer hususlar bakımından ayrım yapma ve farklı işlem­lerde bulunulması halleri dışında, işçinin sendika üyeliği veya sendikal faaliyeti nedeniyle sözleşmesinin feshedilmesi halinde de "sendikal tazmi­nat" istenebilmekte iken, 15.3.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4773 sayı­lı (İş Kanunu, Sendikalar Kanunu ile Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalış­tıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında) Kanun uyarınca Sendikalar Kanununun sendikal tazminata dayanak olan 6. fıkrası değiştirilmiş ve sözü edilen maddeye yeni fıkralar eklenmiştir.

Yapılan düzenleme, iş sözleşmesinin feshedilip edilmemesine göre farklı hukuki sonuçlar öngörmekte, iş sözleşmesinin sendika üyeliği veya sendikal faaliyet sonucu feshedilmesi halinde ise, İş Kanununun güven­ce hükmü kapsamına giren işçilerle, güvenceden yararlanamayanlar yö­nünden ayrı farklılıklar içermektedir.

Sendikalar Kanununun 4773 sayılı Kanunla değişik 31. maddesinin

6. fıkrasında "işverenin, hizmet akdinin feshi dışında, üçüncü ve beşinci fıkra hükümlerine aykırı hareket etmesi halinde, işçinin bir yıllık ücret tu­tarından az olmamak üzere tazminata" karar verileceği, devamında "Sen­dika üyeliği veya sendikal faaliyetlerden dolayı hizmet akdinin feshi halin­de ise, İş Kanununun 18, 19, 20, ve 21 inci madde hükümleri"nin uygula­nacağı belirtilerek, İş Kanunu uyarınca ödenecek tazminatın "işçinin bir yıllık ücret tutarından az" olamayacağı hükme bağlanmıştır.

Anılan değişiklik öncesinde "sendikal tazminat" işçinin iş sözleşmesi­nin feshedilmesi halini de kapsamakta iken, 4773 sayılı Kanun ile iş gü­vencesi kapsamında bulunan bir işçinin, sendika üyeliği veya sendikal fa­aliyeti nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi durumu Sendikalar Kanu­nunun 31. maddesi kapsamı dışında değerlendirilmektedir.

4773 Sayılı Kanun ve ardından 4857 sayılı İş Kanunu ile sendika üyesi olması veya sendikal faaliyeti nedeniyle iş sözleşmesi feshedilen iş­çiler iş güvencesi hükümleri kapsamına alınmıştır.

Sendikalar Kanununun 31. maddesinde tanımlanan "sendikal" taz­minat, sadece iş ilişkisinin devamı sırasında, işin sevk ve idaresi, dağıtı­mı ve tüm çalışma şartlarına ilişkin hükümlerin uygulanmasında sendi­kal nedenlerle ayrım yapan veya farklı işlemde bulunan işveren davranış­ları için öngörülmüş olup, anılan maddenin sendikal sebepli fesih iddiala­rı karşısında uygulanma olanağı kalmamıştır. Sendikal nedenlerle iş söz­leşmesinin feshinde, 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31. maddesinin yaptığı yollama nedeniyle İş Kanununun iş güvencesine ilişkin hükümle­rin uygulanması zorunluluğu bulunmaktadır.

Yukarıda belirtilen yasal ve maddi olgular dikkate alındığında, Hu­kuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyul­mak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme ka­rarının yukarıda ve Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK’un 429. Maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz ilam harcının iadesine, 19.04.2006 gününde oybirliğiyle karar ve­rildi.