ışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından D. Eksport AŞ.'nin K. Kömür İşletmesi işyerinde kömürün çıkartılması, çıkarılan kömürün K. Termik Santraline iletilmesi işlerinin yapılmakta olduğu, dekapaj işinin bir kısmının da diğer davacı M. Endüstriyel Tesisler San. ve Tic.AŞ.'ne ihale edildiği, ayrıca bir kısım işlerin de başka alt işverenlere verildiği, işçi taşıma, yemek dağıtımı işi dışında alt işverenlere verilen işlerin 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2.maddesindeki tanıma uymadığından bu işlerde çalışan alt işveren işçilerinin başlangıçtan itibaren asıl işveren D. Eksport AŞ. işçisi olduklarının kabulüne bu nedenlerle bu işverenlerin tarafından yapılan işlerinde İş Kolları Tüzüğü'nün 02 sıra numaralı <Madencilik> işkoluna girdiğine karar verilerek, karar 2821 sayılı Sendika Kanunu'nun 4.maddesi uyarınca Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Davacılar, asıl işverenden iş alan taşeron firmalarının işyerlerinin asıl işverenin işyerinden bağımsız olduklarını, bu nedenle asıl işverenin işyeri kapsamında ve girdiği işkolunda yer almaları gerektiği ile alt işveren işçilerinin başlangıçtan itibaren asıl işveren işçisi olarak değerlendirilmesinin hatalı ve hukuka aykırı olduğunu, Bakanlığın böyle bir yetkisinin bulunmadığını iddia ederek alt işveren işyerlerinin hangi işkoluna girdiğini belirtmeksizin Bakanlığın 30.06.2006 gün ve 2006/50 sayılı işkolu tespit kararının iptalini istemişlerdir.
Mahkemece alt işverenin işyerinin girdiği işkolunun tespiti asıl işverenin işyerinden bağımsız olarak belirleneceği kabul edildiği, Bakanlığın işkolu tespit kararında asıl işveren-alt işveren ilişkilerini muvazaalı işlem olarak tespit yetkisinin bulunmadığı ve yargılama sırasında da bu iddianın ispatlanamadığı gerekçeleri ile işkolu tespit kararının iptaline karar verilmiştir.
Karar: Dosya içeriğinden K. Kömür İşletmesi işyerinde kömür çıkarılması ve çıkanları kömürün K. Termik Santraline iletilmesi işleminin D. Eksport AŞ. tarafından yapıldığı, kömür cevherinin yüzeye çıkarılması için yapılan dekapaj işleminin bir kısmının da taşeron olarak M. Endüstriyel Tesisler San. Ve Tic. AŞ. ihale edildiği, her iki davacının yaptığı işin İş Kolları Tüzüğü'nün 02 sıra numaralı <Madencilik> işkoluna girdiğinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlendiği; davacıların işyerinin 02 sıra numaralı işkoluna girmediğini ileri sürdükleri, ancak hangi işkoluna girdiğini açıklamadan işkolu tespit kararının iptalini istedikleri, mahkemece davacıların talepleriyle bağlı kalınarak işkolu tespit kararının iptaline karar verildiği, ancak asıl işveren ile taşeron firmaların işyerlerinin hangi işkoluna girdiğinin tespitine ilişkin hüküm kurulmadığı anlaşılmıştır.
Öncelikle 2821 sayılı Sendika Kanunu'nun 4.maddesi gereğince Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan işkolu tespit kararına itiraz eden davacılar, tespite konu işyeri veya işyerlerinin hangi işkoluna girdiğinin tespitini talep etmemiş olsalar bile mahkemece Bakanlık işkolu tespit kararının iptali durumunda tespite konu işyeri veya işyerlerinin girdiği işkolunun gerekçesi de karar da gösterilmek suretiyle tespit edilmesi gerekir. Mahkemece işkolu tespit kararı taleple bağlı kalınarak iptal edilir iken işyerinin veya işyerlerinin girdiği işkolu veya işkollarının tespit edilmemiş olması yasaya aykırıdır.
Diğer taraftan davacı D. Eksport AŞ.'den iş alan M. Endüstriyel Tesisler San.ve Tic.AŞ. ve diğer alt işverenlerin işyerleri ile ilgili işkolu tespiti, bu işverenlerin işyerlerinde görülen işlerin niteliğine göre belirleneceğinden bunların dava konusu olan işkolu tespit kararında <taşeron firmalar>, <müteahhit> veya <yüklenici> olarak nitelendirmelerinin alt işverenlerin işyerlerinin girdiği işkolunun tespitinde etkili olmadığı gibi Bakanlık tarafından işkolu tespit kararında düzenlenen asıl işveren-alt işveren ilişkilerinin ileride açılacak olan çoğunluk tespitine itiraz, işçiler veya işçi sendikacılarınca açılacak eda davalarının yargılamaları sırasında uyuşmazlığı çözmeye görevli ve yetkili mahkemelerce incelenip çözümleneceğinden mahkemenin Bakanlığın asıl işveren-alt işveren ilişkisinde muvazaalı işlemleri tespit edip buna göre işkolu tespiti yapmasının yasa ve içtihatlara aykırı olduğuna ilişkin kararı yerindedir. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2.maddesindeki tanıma uymadığı için asıl işverenin işyeri ve işkolu kapsamında olduğu kabul edilip işkolu tespiti yapılan işyerlerinin hangi işkoluna girdiğinin tespiti gerekmektedir. Dosya içerisinde bulunan iş müfettişi raporu, sözleşmeler birlikte değerlendirildiğinde, K. Kömür İşletmesinde:
Davacı D. Eksport A.Ş.'nin kömür ocağında açık işletme usulü ile kömür çıkarılması ve çıkarılan kömürün K.Termik Santraline iletilmesi işlerinin ve M. Endüstriyel Tesisler San.ve Tic.A.Ş.'nin K. Kömür İşletmesi'nin kuzeyocak tabir edilen kısmın yarısında kömür katmanının üzerindeki tabakanın kaldırılması (dekapaj) işinin yapıldığı işyerlerinde yapılan işlerin nitelik itibarıyla İş Kolları Tüzüğü'nün 02 sıra numaralı <Madencilik> işkoluna girdiği belirtilmiştir. Davacı D. Eksport A.Ş.'den iş alan diğer. işverenler U. Otomotiv Tic. San.Ltd.Şti., H. K., T. K., D. Y., Y. K., S. G., U. K., H. K. ve F. K. tarafından üretim sahası içinde personel ve malzeme nakli ile Sivas ve Kangal ile işletme arasında servis yapma ve personel taşıma işlerinin, R. Y. ve A. S. T. tarafından araçların elektrik işlerinin, M. P.'nin üretim sahasında seyyar vinç çalıştırma işinin, H. U. tarafından araçların akaryakıt ikmalinin, D. Y.'nin araçların periyodik bakım ve yağlama ile T. K. Birlik İml. ith. Tic. San. Ltd. Şti'nin TEAŞ Kömür Alma Sisteminden çıkan taşlı ve kömürlü malzemeyi taş bandının altından alarak kömür stok sahasına taşınması ile Mekanik Atölyesinde Kaynakçı çalıştırılması işlerinin görülmekte olduğu anlaşılmakta ise de, bu işverenlerin işyerleri ile ilgili olarak ayrı ayrı tespit yapılması gerektiği gibi bu işverenler davada taraf değildir. Bu şekilde bu işverenlerin işyerleri ile ilgili ayrı tespitlerin yapılması gerektiğinden bu işyerleri ile ilgili olarak bu dava içerisinde karar verilmesi mümkün görülmemiştir. Bu sebeplerle mahkeme kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve davanın aşağıdaki şekilde kabulüne karar verilmesi gerekmiştir.
Sonuç: Yukarıda açıklandığı üzere;
1- K. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinin 27.12.2006 tarih ve 79-246 sayılı kararının bozularak ortadan kaldırılmasına,
2- Davacıların davalarının kabulü ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 12.07.2006 tarih ve 26226 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 30.06.2006 tarih ve 2006/50 sayılı işkolu tespit kararının iptali ile Kangal Kömür İşletmesinde;
a) Davacılar D. Eksport A.Ş. ve M. Endüstriyel Tesisler San.ve Tic. A.Ş. işyerlerinin ayrı ayrı işyerleri olduğu ve bu işyerlerinde yapılan işlerin nitelik itibarıyla İş Kolları Tüzüğü'nün 02 sıra numaralı <Madencilik> işkoluna girdiğinin tespitine;
b) U. Otomotiv Tic.ve San. Ltd.Şti. H. K., T. K., p. Y.,. Y. İ., S. G., Ü.K., H. K. ve F. K., M. P., H. U., D. Y., T. Kangal Birlik İml. İth. İhr. Tic. San. Ltd. Şti., R. Y., A. S. T. ve S. T.'nin işyerleri ile ilgili karar ittihazına yer olamadığına,
3 - Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,
4 - Davacılar tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerlerinde bırakılmasına,
5 - Karar tarihi itibarıyla 450,00 YTL. Vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davalıya verilmesine, 19.07.2007 gününde oybirliği ile, kesin olarak karar verildi.
İçtihat
