BAŞLANGIÇ

İnsanlık ailesinin bütün üyelerinin doğuştan sahip oldukları insanlık onurunu ve eşit ve vazgeçilmez haklarını tanımak, yeryüzündeki özgürlük, adalet ve barışın temeli olduğundan,

İnsan haklarına kayıtsızlık ve saygısızlık, insanın vicdanını yaralayan vahşi davranışlarla sonuçlandığından ve insanların ifade ve inanç özgürlüklerini kullandıkları ve korkudan ve yoksulluktan kurtuldukları bir dünya meydana getirmek herkesin en yüksek arzusu olarak ilan edildiğinden,

İnsanların zulüm ve baskı yönetimlerine karşı son bir çare olarak isyana başvurmaya zorlanmamaları için insan haklarının hukuk devletiyle korunması gerektiğinden,

Uluslar arasında dostane ilişkilerin gelişmesini sağlamak esas olduğundan,

Birleşmiş Milletler halkları, temel insan haklarına, insanlık onuruna ve değerine, erkek ve kadınların eşit haklara sahip olduklarına olan inançlarını Birleşmiş Milletler Şartında teyit ederek, daha geniş özgürlükler düzeni içinde toplumsal ilerlemeye ve yüksek standartlara ulaşmaya karar verdiklerinden,

Üye Devletler, Birleşmiş Milletler ile işbirliği halinde insan haklarına ve temel özgürlüklere her yerde saygı gösterilmesini ve gereğinin yerine getirilmesini sağlamayı taahhüt ettiklerinden,

Bu taahhüdün bütünüyle gerçekleşmesi için hak ve özgürlükler üzerinde ortak bir anlayış bulunması büyük önem taşıdığından,

İşte bu nedenlerle,

Genel Kurul,

Bu İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'ni, her bireyin ve toplumun bütün organlarının sürekli akılda tutup, eğitim ve öğretimle hak ve özgürlüklere saygıyı artırmak, ve ulusal ve uluslararası düzeyde geliştirici tedbirler alarak hem Üye Devletlerin kendi halkları arasında ve hem de egemenlikleri altındaki ülkelerde yaşayan halklar arasında etkili bir biçimde tanınmasını ve uyulmasını sağlamak için çaba göstermeleri amacıyla, bütün halklar ve uluslar için başarılması gereken ortak bir standart olarak ilan eder.

Madde 1 [ Onurda ve haklarda eşitlik]

Bütün insanlar onurları ve hakları bakımından eşit ve özgür doğarlar. Bütün insanlar akıl ve vicdan sahibi olup birbirlerine karşı kardeşlik duygularıyla davranmalıdırlar.

Madde 2 [ Ayrımsız olarak haklara sahip olma]

Herkes ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir görüş, ulusal veya toplumsal köken, mülkiyet, doğum veya diğer bir statü gibi hangi bir nedenle ayrım gözetilmeksizin, herkes bu Bildiride yer alan bütün haklara ve özgürlüklere sahiptir.

Ayrıca bir kimsenin yaşadığı ülke veya topraklar bağımlılık, vesayet, kendini yönetememe veya başka türlü bir egemenlik kısıntısına tabi bulunsa bile, ülkesinin siyasi, hukuki veya uluslararası statüsüne dayanılarak ayrım gözetilemez.

Madde 3 [ Yaşama hakkı ve Özgürlük hakkı]

Herkes yaşama hakkına, kişi özgürlüğüne ve güvenliğine sahiptir.

Madde 4 [ Kölelik yasağı]

Hiç kimse köle veya kul olarak tutulamaz; her türlü kölelik ve köle ticareti yasaktır.

Madde 5 [ İşkence yasağı]

Hiç kimse işkenceye veya zalimane, insanlıkdışı veya onur kırıcı muamele veya cezaya maruz bırakılamaz.

Madde 6 [ Kişi olarak tanınma hakkı]

Herkes her yerde, kişiliğinin hukuk önünde tanınması hakkına sahiptir.

Madde 7 [ Hukuk önünde eşitlik]

Herkes hukuk önünde eşittir ve hiç bir ayrımcılığa tabi tutulmadan hukukun korumasından eşit olarak yararlanır. Herkes bu Bildirinin ihlaline yönelik bir ayrımcılığa ve böyle bir ayrımcılık kışkırtmasına karşı hukukun korunmasından eşit olarak yararlanır.

Madde 8 [ Etkili bir hukuk yoluna başvurma hakkı]

Herkes anayasa veya kanunların kendisine tanıdığı temel haklarını ihlal eden fiillere karşı yetkili ulusal yargı yerleri önünde hak aramak için etkili bir hukuki yola başvurma hakkına sahiptir.

Madde 9 [ Keyfi tutma yasağı]

Hiç kimse keyfi olarak gözaltına alınamaz, tutulamaz veya sürülemez.

Madde 10 [ Adil yargılanma hakkı]

Herkes, hakları ve yükümlülükleri ile hakkındaki bir suç isnadının karara bağlanmasında bağımsız ve tarafsız bir yargı yeri tarafından adil ve aleni olarak tam bir eşitlikle yargılanma hakkına sahiptir.

Madde 11 [ Masumiyet karinesi ve Kanunsuz ceza olmaz ilkesi]

1. Hakkında suç isnadı bulunan bir kimse, savunması için gerekli bütün güvencelere sahip olarak aleni bir yargılama sonunda hukuka göre suçluluğu kanıtlanıncaya kadar suçsuz sayılır.

2. Hiç kimse işlendiği zaman ulusal ve uluslararası hukuka göre suç oluşturmayan cezai bir fiil veya ihmal nedeniyle suçlu bulunamaz. Hiç kimseye suçu işlediği zaman verilecek cezadan daha ağır bir ceza verilemez.

Madde 12 [ Mahremiyet hakkı]

Hiç kimsenin özel ve aile yaşamı, konutu veya haberleşmesi keyfi olarak müdahaleye maruz bırakılamaz; hiç kimsenin şerefi ve itibarı saldırıya maruz bırakılamaz. Herkes bu tür müdahalelere veya saldırılara karşı hukuk tarafından korunma hakkına sahiptir.

Madde 13 [ Seyahat özgürlüğü]

1. Herkes bir Devletin sınırları içinde seyahat etme ve yerleşme hakkına sahiptir.

2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, her hangi bir ülkeden ayrılma ve kendi ülkesine dönme hakkına sahiptir.

Madde 14 [ Sığınma hakkı]

1. Herkes zulme karşı bir başka ülkeden sığınma isteme ve bundan yararlanma hakkına sahiptir.

2. Siyasal olmayan suçlara veya Birleşmiş Milletlerin ilkelerine ve amaçlarına aykırı eylemlere karşı yapılan kovuşturmalar nedeniyle sığınma hakkı istenemez.

Madde 15 [ Vatandaşlık hakkı]

1. Herkes vatandaşlık hakkına sahiptir.

2. Hiç kimse keyfi olarak vatandaşlık hakkından yoksun bırakılamaz ve vatandaşlığını değiştirme hakkı elinden alınamaz.

Madde 16 [ Evlenme hakkı ve Ailenin korunması]

1. Reşit olan her erkek ve kadın ırk, vatandaşlık veya dini sebeplerle kısıtlamaya tabi tutulmaksızın evlenme ve aile kurma hakkına sahiptir. Erkekler ve kadınlar evlenme, evliliği sürdürme ve boşanma konusunda eşit haklara sahiptir.

2. Evlilik, ancak evlenmeye niyetlenen çiftin tam ve özgür iradeleriyle meydana gelir.

3. Aile toplumun doğal ve temel bir birimi olup, toplum ve Devlet tarafından korunma hakkına sahiptir.

Madde 17 [ Mülkiyet hakkı]

1. Herkes tek başına ve aynı zamanda başkaları ile birlikte mal ve mülke sahip olma hakkına sahiptir.

2. Hiç kimse mal ve mülkünden keyfi olarak yoksun bırakılamaz.

Madde 18 [ Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü]

Herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin dinini veya inancını değiştirme özgürlüğünü tek başına veya başkalarıyla birlikte toplu olarak ve aleni veya gizli biçimde öğretme, uygulama, ibadet etme, gereğini yerine getirme suretiyle dini veya inancını açıklama özgürlüğünü de içerir.

Madde 19 [ İfade özgürlüğü]

Herkes fikir ve ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, bir müdahaleye maruz kalmadan bir fikre sahip olma ve haber ve düşünceleri basın ve yayın araçları vasıtasıyla ülke sınırlarıyla bağlı olmaksızın arama, elde etme ve ulaştırma hakkına da içerir.

Madde 20 [ Toplanma ve örgütlenme hakkı]

1. Herkes barışçıl bir biçimde toplanma ve örgütlenme hakkına sahiptir.

2. Hiç kimse bir örgüte dahil olmaya zorlanamaz.

Madde 21 [ Katılma hakkı]

1. Herkes kendi ülkesinin yönetimine doğrudan doğruya veya serbestçe seçilen temsilciler vasıtasıyla katılma hakkına sahiptir.

2. Herkes ülkesindeki kamu hizmetlerine girmede eşit hakka sahiptir.

3. Yönetimin otoritesi halkın iradesine dayanır; halk bu iradesini genel ve eşit oy hakkı bulunan ve gizli oy verilen veya buna eşdeğerde bir oylama usulü uygulanan periyodik ve dürüst seçimlerle ifade eder.

Madde 22 [ Sosyal güvenlik hakkı]

Toplumun bir üyesi olarak herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Herkes, insan onuru ve kişiliğinin serbestçe gelişmesi için zorunlu olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının, ulusal çaba uluslararası işbirliği vasıtasıyla ve her Devletin organizasyonuna ve kaynaklarına uygun olarak yaşama geçirilmesini isteme hakkına sahiptir.

Madde 23 [ Çalışma, adil gelir ve sendika kurma hakkı]

1. Herkes çalışma hakkına, işini serbestçe seçme, adil ve uygun çalışma şartlarına sahip olma hakkına ve işsizliğe karşı korunma hakkına sahiptir.

2. Herkes hiç bir ayrımcılığa tabi tutulmadan, eşit işe eşit ücret alma hakkına sahiptir.

3. Çalışan herkesin, kendisinin ve ailesinin insan onuruna uygun yaşamalarını sağlayacak ve gerektiği takdirde başka toplumsal koruma vasıtalarıyla takviye edilecek adil ve yeterli bir gelire sahip olma hakkı vardır.

4. Herkes kendi çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikaya girme hakkına sahiptir.

Madde 24 [ Dinlenme hakkı]

Herkes dinlenme ve tatil hakkına sahiptir; çalışma saatlerinin makul düzeyde sınırlanması ve ücretli tatil hakkı da buna dahildir.

Madde 25 [ Yaşam standardı ve Sosyal güvenlik hakkı]

1. Herkes kendisinin ve ailesinin sağlığı ve iyiliği için beslenme, giyinme, konut, tıbbi bakım ve gerekli sosyal hizmetlerden yararlanmayı da içeren yeterli bir yaşam standardı hakkına ve işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık durumu veya kendi iradesi dışında geçim vasıtalarından yoksun kaldığı diğer haller için bir güvenceye sahip olma hakkına sahiptir.

2. Annelik ve çocukluk özel bakımdan ve yardımdan yararlanır. İster evlilik içinde istese evlilik dışında doğmuş olsun, her çocuk aynı sosyal korumadan yararlanır.

Madde 26 [ Eğitim hakkı]

1. Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim en azından ilk ve temel basamaklarda parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleki öğretimden kural olarak herkes yararlanabilir; yüksek öğretim, kabiliyet esasına göre herkese eşit olarak açıktır.

2. Eğitim, insan kişiliğinin tam anlamıyla gelişmesini ve insan haklarına ve temel özgürlüklere saygının güçlendirilmesini sağlayacak şekilde verilir. Eğitim bütün uluslar, ırklar ve dinsel gruplar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu geliştirir ve Birleşmiş Milletlerin barışı sürdürme faaliyetlerine katkıda bulunacak şekilde verilir.

3. Anne-babalar kendi çocuklarına verilecek eğitimin türünü öncelikle seçme hakkına sahiptir.

Madde 27 [ Kültürel yaşama katılma hakkı]

1. Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, sanattan yararlanma ve bilimsel ilerlemeden ve sonuçlarından pay alma hakkına sahiptir.

2. Herkes yaratıcısı olduğu bilimsel, edebi veya sanatsal ürünlerden doğan maddi ve manevi menfaatlerinin korunmasını isteme hakkına sahiptir.

Madde 28 [ Toplumsal ve uluslararası düzen]

Herkesin bu Bildiride yer alan hakların ve özgürlüklerin tam olarak gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzende yaşama hakkı vardır.

Madde 29 [ Hakların sınırlanması]

1. Herkes, kendi kişiliğinin serbestçe ve tam olarak gelişmesini sağlayan içinde yaşadığı topluluğa karşı ödevleri vardır.

2. Herkes haklarını ve özgürlüklerini kullanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerinin gereği gibi tanınmasını ve bunlara saygı gösterilmesini sağlamak ve demokratik bir toplumda genel ahlakın, kamu düzeninin ve genel refahın meşru gereklerini karşılamak için sadece hukuk tarafından belirlenmiş sınırlamalara tabidir.

3. Haklar ve özgürlükler hiç bir koşulda, Birleşmiş Milletlerin amaçlarına ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.

Madde 30 [ Hakları kötüye kullanma yasağı]

Bu Bildirinin hiç bir hükmü, bir Devlete, gruba veya kişiye, bu Bildiride yer alan hak ve özgürlüklerin tahribini amaçlayan bir faaliyete katılma veya böyle bir eylemde bulunma hakkı verecek şekilde yorumlanamaz.