Şehiriçi taşımacılıkta, taşıtlardaki koltuklar üzerinde zilyetlik

[Av.Umut Elçiçek]

Saygıdeğer üyeler!
İlginç bir konuyu tartışmaya açıyorum. Umarım verimli olur.
Sadede gelecek olursam, geçenlerde İstanbul'da bir İETT otobüsünde seyahat ediyordum. Oturacak bir yer bulup hemen kapmıştım. Yorgun argın oturduğum koltukta, boş yer bulduğuma en fazla bir durak mesafesi kadar sevinebildim. Ben oturduktan bir durak sonra tontiş bir nine bindi otobüse. Ben de önlerdeyim ve tüm koltuklar dolu ve şansıma tontiş teyzenin, otobüsün dar koridorundan oturduğum koltuğa doğru ilerlediği güzergahta hiç genç birileri oturmuyordu ki ona yer versin. Neyse teyzecik "Bu yakınlarda bana yer verebilecek en müsait kişi sensin!" bakışlarıyla, biraz da bitkin, oturduğum koltuğa doğru ilerledi ve çok yakınlaştığında gözgöze geldik. Tahmin edileceği ve her vicdanlı gencin yapacağı gibi kalktım ve gülümseyerek teyzeye yerimi verdim. Otobüsün arkası boş ya, geriye doğru gitmem gerekecekti her durakta. Teyze de üç durak sonra ineceğini söyleyerek koltuğu benden devraldığı için geriye gitmek istemiyordum ve teyzenin başına dikilmiş duruyordum. İki durak sonra otobüs tıklım tıklım oldu. Muavinden geriye doğru ilerleme anonsları ardı ardına gelirken ardımdakiler geriye doğru ilerlemem için ters ters bakıyordu. Ben ısrarla bulunduğum yeri terk etmedim ki koltuğu kaptırmayayım. Nihayetinde balık istifi hale gelen otobüste tam da teyzenin ineceği durağa doğru yol almışken bir adım geri atmak zorunda kaldım ve yerime başkası geçti. Durağa geldik, teyze kalktı ve indi. Teyzenin kalktığını fırsat bilen ve az önce yerime geçen o yolcu teyzeye devrettiğim koltuğa "çöktü". Napacağımı bilemedim. "O koltuğun bir önceki zilyedi benim, uza bakayım koltuğumdan!" diyebilir miydim o adama diye düşünmedim değil o an. Tamam saçma olurdu öyle bir şey ama bu olayın hukuki boyutunu tartışmanın faydalı olacağını düşündüm ve olayı buraya taşıdım. Şimdi sizlere soruyorum sevgili üyeler:"Acaba, yukarıda anlatılan gibi bir olayda hukuken zilyetlikten bahsedilebilir mi? Yoksa doğanın vahşi kanunlarından olan 'yer, kapanındır' prensibi mi geçerlidir. Bu uzunca yazımı okuduğunuz için teşekkürlerimi sunarım. Değerli görüşlerinizi paylaşmanız dileğiyle...

[Av.Umut Elçiçek]

Yukarıyı okumak uzun geldi sanırım ki kimse tartışmaya girmiyor. Özetleyeyim: Şehiriçi taşımacılık yapan otobüs ve minibüslerde oturulan koltuklarda zilyetlik durumunun hukuki boyutu hakkında ne düşünüyorsunuz? Medeni hukuk bilgileriniz ışığında tartışınız? Bu tartışmaya katılmanız dileğiyle...

[Av.Umut Elçiçek]

memlekette tartışmacı kimlikler tükendi galiba yazın gelmesinden olsa gerek

[4/Bssedats]

faydalı bilgi için teşekkür ederim

[Kdz.Ereğlili]

Önce gelen ya da amiyane tabirle koltuğu önce kapan oturur. IETT otobüsünde ayakta gitme hakkınızda var. Zilyetlik sözkonusu bile edilemez bence.

[Av.Engin Oğuz]

Saygıdeğer üyeler!
İlginç bir konuyu tartışmaya açıyorum. Umarım verimli olur.
Şimdi sizlere soruyorum sevgili üyeler:"Acaba, yukarıda anlatılan gibi bir olayda hukuken zilyetlikten bahsedilebilir mi? Yoksa doğanın vahşi kanunlarından olan 'yer, kapanındır' prensibi mi geçerlidir. Bu uzunca yazımı okuduğunuz için teşekkürlerimi sunarım. Değerli görüşlerinizi paylaşmanız dileğiyle...

Gerçekten ilginç bir öğrenci çalışması olmuş.
Toplu taşımada otobüse binme karşılığında almış olduğunuz bilette -ki genellikle elektronik bilettir bu- oturacağınız koltuk muayyen değildir. Oturabilecek bir koltuğun olacağı garanti değildir. Hatta otobüste nasıl seyahat edebileceğiniz de muayyen değildir. Balık istifi gidilen bir otobüste sadece canınızın zilyedi olabilirsiniz o da Allah'a emanettir.
Toplu taşıma araçlarında muhtelif yerlerde yazılı "Gazilere, Yaşlılara, Hamile ve çocuklu bayanlara yer verilmesi..." uyarıları da konunun eşya hukukundaki gibi bir zilyetlik değil örf ve adete göre düzenlendiğini akla getiriyor. Ancak eminim ki bununla ilgili bir yönetmelik vardır. Öğrenci olarak bunu araştırıp bize sunabilirsiniz belki.

[Av.Umut Elçiçek]

İETT'nin resmi web adresinde sunulan mevzuatta konuyla ilgili bir şeyler bulamadım; ancak İETT'ye bu konuyu anlatır şu şekilde bir mail yolladım:

"Merhaba, ben İstanbul Hukuk Fakültesi birinci sınıf öğrencisiyim. Aklıma, İETT dahil diğer şehiriçi taşımacılık yapan kurumların araçlarının koltukları üzerinde, yolcuların hak sahipliğinin olup olmadığı konusu takıldı. Acaba İETT araçlarının koltukları üzerinde yolcuların hak sahipliğinin durumu nedir? Bu koltuklar üzerinde zilyetlik durumu mevzuatınızda düzenlenmiş midir? Merak ettim, cevaplarsanız sevinirim."

Cevap gelirse burada yayınlayacağım.
Yazdığınız yorumlarda daha çok koltuklara oturmadan önce zilyetliğin durumundan bahsettiğinizi gördüm. Benim asıl merak ettiğim, koltuklara oturduktan sonra zilyetliğin durumu. Yani yer kapanıın olacaksa, kişi taşıttan inene kadar, kişinin o koltuk üzerindeki zilyetliği mevzuatla korunmamalı mı? İETT'den cevap gelmeden, sizce?

[Av.Feyz Pazarbaşı]

Koltuktan kalktığınız an elmenliğiniz (zilyedliğiniz) sona ermiştir. Zilyetliği devir sözleşmesi yaptıysanız durum değişir? Teyzeyle böyle bir anlaşma yaptınız mı? Teyzenin şunu yapması lazımdı; "gel evladım, sen koltuğu demin bana verdin, iade ediyorum..." Ancak bu hukuki değil, etik bir beklenti olsa gerek. Saygılar.

[Av.Umut Elçiçek]

Koltuktan kalktığınız an elmenliğiniz (zilyedliğiniz) sona ermiştir. Zilyetliği devir sözleşmesi yaptıysanız durum değişir? Teyzeyle böyle bir anlaşma yaptınız mı? Teyzenin şunu yapması lazımdı; "gel evladım, sen koltuğu demin bana verdin, iade ediyorum..." Ancak bu hukuki değil, etik bir beklenti olsa gerek. Saygılar.

Teyzeyle aramızda bir sözleşme yoktu. Elmenliği beleşe getirdiği yetmediği gibi vicdansız çıktı, bana yeri geri vermedi. Etik beklenti olması anlaşılır tabi; ama şu İETT'nin cevabını da merakla bekliyorum. Saygı benden...

NOT: Elmenlik=Zilyetlik olduğunu şimdi öğrendim. İşte HUKUKİ.NET'in faydalarından sadece biri. Teşekkürler Sayın Pazarbaşı.

[Av.Umut Elçiçek]

Henüz İETT'den bir ses yok. Ben biraz daha araştırmama rağmen konuya müteallik bir mevzuat bulabilmiş değilim. O halde bu konuda hukuki bir düzenlemenin olmadığı varsayımıyla tartışmaya devam etmeliyiz.