Rütbe terfii ve maaş

[serdaraybuk]

1 Mart 2008'de asteğmenlikten teğmenliğe terfi ettim. 31 Martta da terhis oldum. Maaş olarak yalnızca 15 Mart-31 Mart arası teğmen maaşı verdiler.
1 Mart-15 Mart arası asteğmen-teğmen maaş farkını vermediler.
Teğmenliğe atanma sonucu oluşacak maaş artışının 15 Marttan sonra geçerli olacağını ilgililer söyledi.
Halbuki kamuda atanmanın gerçekleştiği tarihten itibaren tüm özlük haklarımız düzenleniyor.

Sorum şudur:
Uygulamayı yapanlar hata mı ediyor, yoksa askerlikte mevzuata göre yapılan doğru mudur? Yanlış yapılıyorsa, hangi kanun maddesi çerçevesinde başvuru yapmalıyım?

Teşekkür ederim.

[Tangör Evren]

Herhangi bir hata yok. Memur maaşlarının yeni düzenleme ile 15 inden 15 ine alınması yasa ile düzenlenmiştir.

[Av.Ali Sinkay]

Hata var


RÜTBE AYLIĞI
ÖZETİ:289 sayılı KHK. İle “Aybaşı” tabirinin “Ayın 15’i” olarak değiştirilmesi nedeniyle, 926 sayılı Kanunun 147 ve 148nci maddelerinde belirtilen “takip eden aybaşı” ibaresinin “takip eden ayın biri” olarak kabul edilip yorumlanması gerekli olup; buna göre 30.6.1998 tarihinde teğmen rütbesine nasbedilen davacıya bu rütbeye ait aylığın ödenmesi gerekirken, asteğmen rütbesine göre değerlendirme yapılarak, bu rütbenin aylığının ödenmesi işlemi hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır.
Davacı, 1.2.1999 tarihinde kayda geçen yenileme dilekçesi ile 9.6.1999 tarihinde kayda geçen cevaba cevap dilekçesinde özetle; 1.8.1997-21.7.1998 tarihleri arasında Keşan 4.Mknz.P.Tug.Hv.Svn.Bt.K.lığı emrinde yedek subaylık hizmetini ifa ettiğini, 30.6.1998 tarihinde teğmenliğe nasbedilmesine karşın, 30.6.1998-21.7.1998 tarihleri arasında teğmenliğe nasbedilmesinden kaynaklanan maaş farklarının kendisine ödenmeyip, sadece 6 günlük yevmiye ve zam farklarının terhisten sonra hesabına yatırıldığını, bu konuda kıt’asına yazılı olarak başvurduğu halde olumlu bir sonuç elde edemediğini, 289 sayılı KHK.ile değiştirilen hususun ayların başlangıcı değil, maaşların ödeme günü olduğunu, ilgili yasal düzenlemeyle maaşların ödenmesinin ayın birinden ayın onbeşine alındığını, ödeme günü ile bir hakkın kazanımı arasında fark bulunduğunu, yasanın burada hakkın doğumunu değil, haktan doğan alacağın ödeme zamanını değiştirdiğini belirterek; 306.1998 tarihinden teğmenliğe nasbedilmesinden kaynaklanan 30.6.1998-21.7.1998 tarihleri arasındaki maaş farklarının ödenmemesi işleminin iptalini ve anılan tutara yasal faiz işletilmesini talep ve dava etmiştir.
Dosyanın incelenmesinde; davacının 255.Dönem yedek subay adayı olarak 21.3.1997-31.7.1997 tarihleri arasında Polatlı Top.ve Füze Ok.K.da temel eğitimini takiben 1.8.1997 tarihinde Keşan 4.Mknz.P.Tug.Hv.Svn.Bt.K.lığında asteğmen olarak göreve başladığı, 30.6.1998 tarihinde teğmenliğe nasbedildiği ve 21.7.1998 tarihinde terhis edildiği, terhisini müteakip 10.8.1998 tarihinde kıt’asına gönderdiği dilekçeyle dava konusu aylık farkları talepleri ile birlikte harcırah ödenmesi isteminde bulunduğu, ara kararımıza verilen cevap ile ekli tahakkuk belgelerinden Kıt’ası Komutanlığınca davacının banka hesabına 31.7.1998 tarihinde 14 günlük maaş farkı tutarı olan 10.000.000.-TL.nin yatırıldığı, yine aynı hesaba 21.8.1998 tarihinde 6 günlük teğmenlik aylık farkı olarak 20.500.000.-TL.nin yatırıldığı, davacının 5.10.1998 tarihinde KKK.lığına verdiği dilekçe ile dava konusu talepleri ile harcırah talebini tekrarladığı, bu dilekçenin KKK.’lığınca davacının birliğine gönderilmesi üzerine 4.Mknz.P.Tug.K.lığının 28.10.1998 tarihli yazısıyla, davacıya 15.7.1998-21.7.1998 tarihleri arasındaki 6 günlük maaş farkının yatırıldığı konusunda bilgi verilerek, harcırah için ekte gönderilen belgelerin doldurulmasını müteakip gerekli harcırah ödemesinin yapılacağının davacıya bildirildiği, davacının 2.11.1998 tarihinde tebliğ ettiği bu yazı sonrasında 3.11.1998 tarihinde harcırah belgelerini doldurarak APS ile 4.Mknz.P.Tug.K.lığına gönderdiği, akabinde de gerek kendisine harcırah ödenmemesi gerekse de teğmenliğe nasbedilmesinden kaynaklanan 30.6.1998-21.7.1998 tarihleri arasındaki maaş farklarının ödenmemesi işleminin iptali istemiyle 1.12.1998 tarihinde AYİM’de dava açtığı, birbirleriyle fiili ve hukuki irtibat içinde olmayan bu iki dava konusunun ayrı ayrı açılması gerektiği kanısına varılarak, Dairemizin 29.12.1998 tarihli kararıyla dilekçenin reddine karar verildiği, bu kararın 5.1.1999 tarihinde kendisine tebliğinden sonra, kanunda öngörülen 30 günlük süre içinde davacının davasını yenileyerek, bu dava konusu istemleriyle ilgili olarak 1.2.1999 tarihinde AYİM’de iptal davası açtığı, dolayısiyle davalı idarenin öne sürdüğü gibi davada herhangi bir süre aşımının bulunmadığı ve davanın süresinde olduğu anlaşılmaktadır.
Dosyada mevcut bilgi ve belgelerden; davacının 30.6.1998 tarihinde teğmenliğe terfi etmesine rağmen, 15.7.1998 tarihinde bu rütbe aylığına müstehak olduğu kabul edilerek, kendisine aylık farkları bu kabule göre ödenmiştir. Davacı ise teğmen aylığına 1.7.1998 tarihinden itibaren müstehak olduğunu, bu nedenle kendisine eksik ödeme yapıldığını iddia ederek bu davayı açmış bulunmaktadır.
Davada çözümü gereken sorun, 30.6.1998 tarihinde teğmen rütbesine nasbedilen davacının teğmen aylığına bu tarihi takip eden 1.7.1998 tarihinden itibaren mi yoksa 15.7.1998 tarihinden itibaren mi hak kazanacağı hususudur.
Sorunun çözümü için 926 sayılı TSK.Personel Kanunu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile “aybaşı” tabirinin ayın “birinden” “onbeşine” alınmasına ilişkin 289 sayılı KHK hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.
926 sayılı TSK.Personel Kanununun “Aylığın ödeme zamanı” başlıklı 145 nci maddesinde, “Subay, astsubay ve Askerî öğrencilerin aylık ve harçlıkları, her ayın başında peşin olarak ödenir....” denilmekte; “Kademe ilerlemesinde aylığa hak kazanma” başlıklı 147 nci maddesinde “Subay ve astsubaylar kademe ilerlemesinde onay metninde yazılı tarihi takip eden aybaşından itibaren kademe maaşına müstehak olurlar” hükmü yer almakta, aynı kanunun 148 nci maddesinde “Rütbe terfi veya rütbe kıdemliliği onanan subay ve astsubaylar kararname, karar veya onay metninde yazılı yükselme tarihini takip eden aybaşından itibaren yeni rütbe ve kıdemliliğin birinci kademe aylığına hak kazanırlar” hükmü bulunmakta, 137 nci madde “Silahlı Kuvvetlerdeki subayların, astsubaylıktan subay olanların, astsubayların, uzman erbaş ve uzman jandarmaların aylıkları rütbe, rütbedeki kıdem ve kademe esasına göre saptanır” denilmektedir. 657 Sayılı Kanunun 164 nci maddesinde “Memurlara aylıkları her ayın başında peşin ödenir...” hükmü yer almakta, 165 nci maddesinde “Bir göreve açıktan aday veya asil memur olarak atananlar, göreve başladıkları günden itibaren aylığa hak kazanırlar. Bu suretle göreve başlamada ilk aylık gün hesabıyla ay sonunda ödenir.” denilmekte, 166 nci madde ise kademe ilerlemesinde Devlet memuru, bu ilerlemeye müstehak olduğu tarihi takip eden aybaşından itibaren aynı derecenin bir ileri kademesine ait aylığa hak kazanır” hükmü bulunmaktadır. Görüldüğü üzere Devlet memuriyetine başlayanların maaş ilişkisi fiilen çalışan tarihe bağlandığı halde 926 Sayılı TSK.Personel Kanununun aylığın ödenmesi, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleri tamamen nasıp, sicil terfi esasına dayandırılmıştır.
Devlet Memurları ile Diğer Kamu Görevlilerinin Aylıklarının Ödeme Zamanının Değiştirilmesine Dair 289 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Aybaşı” tabirinin ayın 15’i olarak değiştirilmesinden önce rütbe kıdemliliğine yada rütbe terfiine hak kazanan subay ve astsubayların aylıkları 926 sayılı Kanunun 137 nci maddesine göre yeni rütbedeki kıdeme göre ödenmek durumunda olduğundan, aynı kanunun 147 ve 148 maddeleri gereğince bu tarihi takip eden aybaşından itibaren yani bir gün sonra ödenmekteydi. 289 sayılı KHK.ve ardından 3472 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile aybaşı tabirinin ayın 1’nden 15’ine alınmasıyla AYİM.1.D.nin 7.7.1998 tarih ve E.97/1005, K.98/694, 17.6.1997 tarih ve E.96/633, K.97/488 sayılı kararlarında da belirtildiği üzere, kanun koyucunun subay ve astsubayların rütbe terfi ve rütbe kıdemliliğinde aylığa hak kazanmada 15 günlük bir mağduriyet ve hak kaybını hedeflediği, bu sürede yeni rütbe ve rütbe kıdemliliğinin karşılığı olan aylığın değil, eski konumdaki aylığın alınmasını amaçladığını söylemek mümkün değildir. Bu nedenle 926 sayılı Kanunun 147 ve 148 nci maddelerinde belirtilen “takip eden aybaşı” ibaresinin “takip eden ayın biri” olarak kabul edilip yorumlanması luzumlu ve zorunlu bulunmaktadır.
Dairemizin emsal kararlarda da benimsediği bu yorum ve kabul şekline göre de, davacının 30.6.1998 tarihinde teğmen rütbesine terfi etmesini takiben 1.7.1998 tarihinden itibaren teğmen aylığına müstehak olduğu gerçeği ışığında özlük haklarının ve maaş farklarının idarece hesaplanarak kendisine ödenmesi hukuken gerekli iken; davacının 15.7.1998 tarihinde teğmen aylığına müstehak olduğu varsayımıyla eksik özlük hakları tahakkuku işleminin sebep unsuru açısından hukuka aykırı düştüğü görülmektedir.
Açıklanan nedenlerle; davacıya eksik özlük hakları tahakkuk ettirilmesi işleminde hukuka uyarlık bulunmadığından, İŞLEMİN İPTALİNE,
Davacının müstehak olduğu özlük haklarının idarece hesaplanarak HÜKMEN TAZMİNİNE ve bu farklara 21.7.1998 tarihinden ödeme tarihine kadar %50 (Yüzde Elli) YASAL FAİZ YÜRÜTÜLMESİNE,


Dergi No:15
Karar Dairesi:AYİM.1.D.
Karar Tarihi:25.01.2000
Karar No: E.1999/192
Karar No: K.2000/88

[Av.Ali Sinkay]

AYLIK VE TAZMİNATLARA HAK KAZANMA TARİHİ - AYBAŞI - ÖDEME İLİŞKİSİ
ÖZETİ:Aylık ve tazminatlara hak kazanma tarihi, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesinin (terfih ve terfinin) yapıldığı 30 Ağustos tarihini yada belli bir statüye girildiği tarihi takip eden ayın biri olup; aybaşı tarihinin ayın on beşi olarak değerlendirmesi sonucu davacı hakim subaya Yüksek hakimlik ve temsil tazminatında kaynaklanan 1-14 Eylül tarihleri arasındaki maaş farklarının ödenmemesi işleminden hukuka uyarlık görülmemiştir.

Davacı, 8.10.2001 tarihinde kayda geçen dava dilekçesinde özetle; 30.8.2001 tarihinde 1 nci sınıf hakimlikte altı yılı tamamlayıp 270 sayılı Yüksek Hakimlik Tazminatı Hakkındaki Kararnamenin 3/A maddesi uyarınca Yüksek Hakimlik Tazminatı ve 4505 sayılı Temsil Tazminatı Ödenmesi Hakkındaki Kanun uyarınca Temsil Tazminatı almaya hak kazandığını, bu sebeple 1-15.9.2001 tarihleri arasındaki aylık farklarının ödenmesi için idareye başvurduğunu, KK.Mly.D.Bşk.lığınca " 289 sayılı KHK ile aybaşı tabirin ayın 15’ i olarak değiştirilmesi sebebiyle 926 sayılı Kanunun 147 ve 148 nci maddelerine göre aradaki farkın ödenemeyeceği" şeklinde cevap verildiğini beyanla, hak edilen yüksek hakimlik tazminatı ve temsil tazminatından dolayı 1-15.9.2001 tarihleri arasındaki maaş farklarının ödenmemesi işleminin iptali ile hesaplanacak maaş farklarına 15.9.2001 tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesi talebiyle bu davanın açıldığı görülmektedir.
Davanın esasına girilmeden önce görev konusu irdelenmiş ve davada görevli olduğumuza OYÇOKLUğU ile karar verilmiştir.
Dava dosyasında mevcut bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde; davacı hakim subayın 357 sayılı Askeri Hakimler Kanununun birinci sınıf askeri hakemliğe ayrılmayı düzenleyen 15 nci maddesinde değişiklik yapan 28.6.2000 tarih ve 4583 sayılı Kanun gereğince 30.8.1995 tarihi itibariyle 1 nci sınıf askeri hakimliğe ayrılmayı hak ettiği, 30.8.2001 tarihinde 1 nci sınıflıkta 6 yılı tamamladığı, bu tarihten itibaren 1-15 Eylül tarihleri arasında eksik ödenen Yüksek Hakimlik Tazminatı ile Temsil Tazminatı farklarının ödenmesi için 3.9.2001 tarihinde dilekçeyle Komutanlık Önüne müracaat ettiği, 1.Tak.Hv.K.K.lığının 28.9.2001 tarihli yazısıyla verilen olumsuz cevabın davacıya 28.9.2001 tarihinde tebliğ edildiği, davacının işlemin iptali ve farkın yasal faiziyle birlikte ödenmesi için 8.10.2001 tarihinde bu davayı açtığı anlaşılmaktadır.
Davada çözümü gereken sorun, 30.8.2001 tarihinde birinci sınıf hakimlikte 6 yılını tamamlayan davacının bunun karşılığı aylığa bu tarihi takip eden 1.9.2001 tarihinden itibaren mi yoksa 15.9.2001 tarihinden itibaren mi hak kazanacağı hususudur.
Askeri hakimlerin aylıkları, ödenekleri, yüksek hakimlik tazminatı ve temsil tazminatı ile ilgili düzenlemeler 926 sayılı TSK. Personel Kanunu, 357 sayılı Askeri Hakimler Kanunu, 2802 sayılı Hakim ve Savcılar Kanunu, 270 nolu Yüksek Hakimlik Tazminatı Hakkında KHK, 4505 sayılı Temsil Tazminatı Hakkında Kanun gibi mevzuatta yer almaktadır.
357 sayılı Askeri Hakimler Kanununun özlük haklarına ilişkin 18 nci maddesine göre; " Askeri Hakimler ve askeri savcılar ile yardımcılarının ve adayların maaş dereceleri, maaş yükselmeleri ve diğer özlük hakları subaylar hakkındaki kanun hükümlerine tabidir.
Askeri hakimler ve askeri savcılar ile yardımcılarına, almakta oldukları maaş derecesinin tekabül ettiği sınıf ve derecede bulunan adliye hakim ve savcıları ile yardımcılarına verilen ödenek miktarı esas olmak üzere adliye hakim ve savcıları hakkındaki Kanun hükümleri gereğince hakim ödeneği verilir."
23.01.1987 tarih ve 270 nolu Yüksek Hakimlik Tazminatı Hakkında Kanun hükmünde kararnamenin 3 ncü maddesinde A fıkrasında yer alan tabloda " Unvanları yazılı görevlerde bulunanlara hizalarında gösterilen gösterge rakamlarının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunan miktarda Yüksek Hakimlik Tazminatı ödenir.
Bu tazminat damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmak ve ödemelerde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır" denmektedir. Aynı fıkraya göre birinci sınıfa ayrıldıktan sonra üç yılını tamamlamış ve Askeri Yargıtay ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesine seçilme hakkını kaybetmemiş askeri hakim subayların tazminat göstergeleri 4500 iken bunlardan altı yılını tamamlayanların gösterge rakamları 7000 olarak belirlenmiştir.
Temsil Tazminatı Ödenmesi Hakkındaki 27.01.2000 tarih ve 4505 sayılı Kanunun 5 nci maddesinde; " a) Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Kanunu, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu ile 2914 sayılı Yüksek öğretim Personel Kanununa göre makam veya yüksek hakimlik tazminatı öngörülen kadrolarda bulunanlardan Bakanlar Kurulu ile belirlenecek olanlara 30 000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu belirlenecek miktarı geçmemek üzere temsil tazminatı ödenir. Temsil tazminatı göstergelerini kadro ve görev unvanı itibariyle farklı olarak belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
b) Temsil tazminatı, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz ve bu tazminata hak kazanma ve ödemelerde makam tazminatı ile yüksek hakimlik tazminatına ilişkin hükümler uygulanır" hükmü yer almaktadır.
Görüldüğü üzere, 4505 sayılı Kanunun 5/b maddesinde makam ve yüksek hakimlik tazminatına ilişkin hükümlerin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Gönderme yapılan 270 nolu KHK.nun 3 ncü maddesine göre tüm bu tazminatların ödemelerinde aylıklara ilişkin hükümler uygulanacaktır. Aylıklarla ilgili mevzuat hükümlerine geçmeden önce aylık kavramına açıklık getirmek gerekir. " Aylık" , 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 147 nci maddesinin (A) ve 926 sayılı TSK. Personel Kanununun 136 ncı maddesinin (2) nci fıkralarında tanımlanmıştır. Buna göre " aylık" tabirinin, " kamu görevlilerine, fiili kadro karşılığı, rütbe, kıdem ve kademe yıllarına göre kendilerine her ay itibariyle ödenen parayı" ifade ettiği söylenebilir. Bunlara ödenen tüm ödentilerin de (aylıkla birlikte ödenen akçalı olgular iş güçlüğü zammı, özel hizmet tazminatı, temsil tazminatı, yüksek hakimlik tazminatı gibi) dahil edilmesi gerekir.
926 sayılı TSK.Personel Kanununun " Aylığın ödeme zamanı" başlıklı 145 nci maddesinde, " Subay, astsubay ve askeri öğrencilerin aylık ve harçlıkları, her ayın başında peşin olarak ödenir...." denilmekte; " Kademe ilerlemesinde aylığa hak kazanma" başlıklı 147 nci maddesinde " Subay ve astsubaylar kademe ilerlemesinde onay metninde yazılı tarihi takip eden aybaşından itibaren kademe maaşına müstehak olurlar" hükmü yer almakta, aynı kanunun 148 nci maddesinde " Rütbe terfi veya rütbe kıdemliliği onanan subay ve astsubaylar kararname, karar veya onay metninde yazılı yükselme tarihini takip eden aybaşından itibaren yeni rütbe ve kıdemliliğin birinci kademe aylığına hak kazanırlar" hükmü bulunmakta, 137 nci madde " Silahlı Kuvvetlerdeki subayların, astsubaylıktan subay olanların, astsubayların, uzman erbaş ve uzman jandarmaların aylıkları rütbe, rütbedeki kıdem ve kademe esasına göre saptanır" denilmektedir. 657 Sayılı Kanunun 164 nci maddesinde " Memurlara aylıkları her ayın başında peşin ödenir..." hükmü yer almakta, 165 nci maddesinde " Bir göreve açıktan aday veya asil memur olarak atananlar, göreve başladıkları günden itibaren aylığa hak kazanırlar. Bu suretle göreve başlamada ilk aylık gün hesabıyla ay sonunda ödenir." denilmekte, 166 nci madde ise kademe ilerlemesinde Devlet memuru, bu ilerlemeye müstehak olduğu tarihi takip eden aybaşından itibaren aynı derecenin bir ileri kademesine ait aylığa hak kazanır" hükmü bulunmaktadır.
Görüldüğü üzere, Devlet memuriyetine başlayanların maaş ilişkisi fiilen çalışan tarihe bağlandığı halde 926 Sayılı TSK.Personel Kanununun aylığın ödenmesi, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleri tamamen nasıp, sicil terfi esasına dayandırılmıştır.
Devlet Memurları ile Diğer Kamu Görevlilerinin Aylıklarının Ödeme Zamanının Değiştirilmesine Dair 289 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile " Aybaşı" tabirinin ayın 15’ i olarak değiştirilmesinden önce rütbe kıdemliliğine yada rütbe terfiine hak kazanan subay ve astsubayların aylıkları 926 sayılı Kanunun 137 nci maddesine göre yeni rütbedeki kıdeme göre ödenmek durumunda olduğundan, aynı kanunun 147 ve 148 maddeleri gereğince bu tarihi takip eden aybaşından itibaren yani bir gün sonra ödenmekteydi. 289 sayılı KHK.ve ardından 3472 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile aybaşı tabirinin ayın 1’ nden 15’ ine alınmasıyla AYİM.1.D.nin 7.7.1998 tarih ve E.97/1005, K.98/694, 17.6.1997 tarih ve E.96/633, K.97/488 sayılı kararlarında da belirtildiği üzere, kanun koyucunun subay ve astsubayların rütbe terfi ve rütbe kıdemliliğinde aylığa hak kazanmada 15 günlük bir mağduriyet ve hak kaybını hedeflediği, bu sürede yeni rütbe ve rütbe kıdemliliğinin karşılığı olan aylığın değil, eski konumdaki aylığın alınmasını amaçladığını söylemek mümkün değildir. Bu nedenle 926 sayılı Kanunun 147 ve 148 nci maddelerinde belirtilen " takip eden aybaşı" ibaresinin " takip eden ayın biri" olarak kabul edilip yorumlanması luzumlu ve zorunlu bulunmaktadır.
Dairemizin emsal kararlarda da benimsediği bu yorum ve kabul şekline göre de, davacının 30.8.2001 tarihinde 1 nci sınıf hakimlikte 6 yılını doldurmasını takiben bunun karşılığı yüksek hakimlik ve temsil tazminatına hak kazandığı gerçeği karşısında, özlük haklarının ve maaş farklarının idarece hesaplanarak kendisine ödenmesi hukuken gerekli iken, davacının bunlara 15.9.2001 tarihinde müstehak olduğu varsayımıyla eksik özlük hakları tahakkuku işleminin sebep unsuru açısından hukuka aykırı düştüğü görülmektedir.
Öte yandan, "Yüksek Hakimlik Tazminatı" bakımından benzer bir tespitin hem Maliye Bakanlığınca, hem de Sayıştay Genel Kurulunca yapıldığı görülmektedir.
Gerçekten, Maliye Ve Gümrük Bakanlığınca 24.2.1987 tarihinde yayınlanan Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde (Seri No:97) "...2) Makam tazminatı ile Yüksek Hakimlik Tazminatını ilk defa 269 ve 270 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle almaya hak kazanmış bulunanlara Şubat 1987 ayına ait tazminatları kıst olarak hesaplanıp ödenecektir..." denilmektedir.
Sayıştay Genel Kurulunun 15.12.1994 tarih ve 4822/1 sayılı kararında da, Yüksek Hakimlik Tazminatının ödenme usul ve esasları konusunun kapsamlı bir şekilde irdelendiği ve Yüksek Hakimlik tazminatına ilk defa hak kazanan veya bu tazminatın daha üst göstergelerine müstehak hale gelenlerin ilk aya ait tazminatlarının, bu tazminata hak kazandıkları tarihten itibaren gün hesabıyla ödeneceği sonucuna varılırken, şu gerekçelere dayanıldığı görülmektedir: "...Yüksek Hakimlik Tazminatı Hakkında 270 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 1 nci maddesinde yüksek hakimlik tazminatının, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmayacağı ve ödemelerde aylıklara ilişkin hükümlerin uygulanacağı hükme bağlanmıştır...Bu bakımdan, açıkça ifade edilmemekle beraber, 1 nci madde hükmü ile bu ödemeler hakkında, gerek ödeme ve gerekse hak kazanma esasları bakımından aylıklara ilişki hükümlerin uygulanacağı belirtilmek istenilmiştir...Bu hükümlerden de (657 S.K.md.161, 164, 165 ve 167 nci maddeler) anlaşılacağı üzere, bir göreve açıktan aday veya asıl memur olarak atananlar, göreve başladıkları günden itibaren aylığa müstehak olacaklar ve kendilerine ilk aylıkları gün hesabıyla ay sonunda ödenebilecektir. Terfi niteliği taşıyan derece yükselmesi ve kademe ilerlemesinde ise hak kazandıkları tarihi takibeden aybaşından itibaren yeni aylıklarını alabileceklerdir. Konu Hakimler Ve Savcılar Kanunu açısından incelendiğinde de...hakimlik ve savcılık mesleğine atanmada, göreve başlanılan günden itibaren aylığa müstehak olunacağı ve göreve başlamadaki ilk aylık ve buna bağlı olarak ödeneklerin gün hesabıyla ay sonunda ödeneceği belirtilmiştir. Görülüyor ki, her iki Kanunda da, açıktan memuriyet, adaylıktan veya dışarıdan hakimlik ve savcılık mesleğine atanma hallerinde, göreve başlanılan günden itibaren aylık ve ödeneğe hak kazanılacağı; kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi hallerinde ise, onay veya yeni göreve başlama tarihini takip eden aybaşından itibaren bu ödemeye hak kazanılacağı açıklanmıştır...Buna göre yüksek hakimlik tazminatının, belli nitelikteki görevlerde bulunanlara ödenmesi öngörülen makam tazminatından mahiyet itibariyle bir farkı bulunmamakta, belli görevlerde bulunanlara, yaptıkları görevin özelliği ve öneminden dolayı verilmektedir...Bu itibarla, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 nci maddesinin (B) bendi uyarınca, sınıfların 1-4 dereceli kadrolarına atamalarda, göreve başlanıldığı günden itibaren aylığa hak kazanılacağını belirleyen 20.4.1972 tarih ve 3579/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararı ile makam tazminatı hakkındaki 2.12.1985 tarih ve 4517/1 sayılı Genel Kurul kararındaki yorumlara da uygun olarak, yüksek hakimlik tazminatının, hakimlikte belli statüde bulunanlar için öngörülmüş bir tazminat olduğu, bu nedenle belirtilen statülere kavuşulduğu tarihten itibaren bu ödemelere de müstehak olunacağı...sonucuna varılmıştır..." (Sayıştay Genel Kurulu Kararları, 1.1.1984-31.12.1998, Sayıştay Yayını, Ankara 1999, s.65-70)
Görüldüğü üzere, gerek Maliye Bakanlığının konuya ilişkin görüşü, gerek Sayıştay Genel Kurulu kararı, Dairemizin görüşü paralelinde olup; yukarıda temas edilen 4505 sayılı Kanunun 5/b maddesindeki "Temsil tazminatı, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz ve bu tazminata hak kazanma ve ödemelerde makam tazminatı ile yüksek hakimlik tazminatına ilişkin hükümler uygulanır." şeklindeki açık hüküm karşısında, yüksek hakimlik tazminatına ilişkin olarak serdedilen tüm görüş ve kabullerin, temsil tazminatı bakımından da geçerli olduğu kuşkusuz bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacıya eksik özlük hakları tahakkuk ettirilmesi işlemi hukuka aykırı bulunduğundan İŞLEMİN İPTALİNE,
Davacının müstehak olduğu özlük haklarının idarece hesaplanarak HÜKMEN TAZMİNİNE ve bu farklara 15.9.2001 tarihinden ödeme tarihine kadar YASAL FAİZ YÜRÜTÜLMESİNE,
1602 sayılı Kanunun 71 nci maddesi uyarınca yargılama giderlerinin davalı idareye yüklenmesine, buna göre sarfedilen 4.250.000.-TL(Dörtmilyonikiyüzellibinlira) posta giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, ancak genel bütçeye dahil davalı idare 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi uyarınca harçtan muaf olduğundan, ayrıca harca hükmedilmesine yer olmadığına, davacının peşin yatırmış olduğu 11.550.000.-TL (Onbirmilyonbeşyüzellibinlira) harcın istemi halinde kendisine iadesine,
16 NİSAN 2002 tarihinde Başkan Hv.Hak.Kd.Alb.Adnan ALTIN'ın, "dava konusunun askeri hizmete ilişkinlik unsuru taşımaması ve sorunun TSK.dışındaki her kamu personelinin benzer problemlerinde uygulanabilecek düzenlemeler çerçevesinde çözümü mümkün bulunduğundan" davada AYİM'in görevli olmadığı yönündeki karşı oyu ve bu yönden OYÇOKLUĞU ile esasa ilişkin olarakta İŞLEMİN İPTALİNE OYBİRLİĞİ ile karar verildi.

Dergi No:17
Karar Dairesi:AYİM.1.D
Karar Tarihi:16.04.2002
Karar No: E.2002/654
Karar No: K.2002/607

[Av.Ali Sinkay]

AYLIK VE TAZMİNATLARA HAK KAZANMA TARİHİ - AYBAŞI - ÖDEME İLİŞKİSİ

ÖZETİ: 30.08.2004 tarihinde kıdemli albaylığa terfi eden davacının özlük hakları farklarının 01.09.2004 tarihinden itibaren tahakkuk ettirilerek ödenmesi gerekirken, 15.09.2004 tarihinden itibaren ödenmesi işlemi sebep unsuru yönünden hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır.


Davacı, 16.09.2004 tarihinde AYİM’de kayda geçen dava dilekçesinde özetle; 30.08.2004 tarihi itibariyle kıdemli albaylığa yükseldiğini, buna göre maaşının 01.09.2004 tarihinden itibaren tahakkuk ettirilmesi gerekirken 15.09.2004 tarihinden itibaren tahakkuk ettirildiğini ve bu işlemin hukuka aykırı olduğunu belirterek, 01.09.2004 ile 14.09.2004 tarihlerini kapsayan kıdemli albay maaşı ve özlük hakları farkının ödenmemesi işleminin iptalini, yapılan eksik ödemenin yasal faiziyle birlikte tazminini talep etmektedir.
Dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerde, davacının 30.08.2004 tarihinde kıdemli albaylığa terfi ettiği, kıdemli albay maaşının 15.09.2004 tarihinden itibaren ödendiği, 1-14 Eylül 2004 tarihleri arası için eski rütbe ve kıdem aylığı üzerinden ödeme yapıldığı, bunun üzerine davacının eksik ödeme işleminin iptali istemiyle yasal süre içerisinde işbu davayı açtığı anlaşılmaktadır.
Aylıklarla ilgili mevzuat hükümlerine geçmeden önce aylık kavramına açıklık getirmek gerekir. “Aylık”, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 147 nci maddesinin (A) ve 926 sayılı TSK Personel Kanununun 136 ncı maddesinin (2) nci fıkralarında tanımlanmıştır. Buna göre “aylık” tabirinin, “kamu görevlilerine, fiili kadro karşılığı, rütbe, kıdem ve kademe yıllarına göre kendilerine her ay itibariyle ödenen parayı” ifade ettiği söylenebilir. Bunlara ödenen tüm ödentilerin de (aylıkla birlikte ödenen akçalı olgular iş güçlüğü zammı, özel hizmet tazminatı, makam tazminatı, temsil tazminatı, yüksek hakimlik tazminatı gibi) dahil edilmesi gerekir.
TSK Personel Kanununun 145 nci maddesi hükmüne göre; “Subay, astsubay ve askeri memurlara aylık ve harçlıkları, her ayın başında peşin olarak ödenir.
Emekliliğe ayrılma ve ölüm hallerinde, o aya ait peşin ödenen aylık ve harçlık geri alınmaz (...).” TSK Personel Kanununun “VIII-Kademe ilerlemesinde aylığa hak kazanma” başlıklı 147 nci maddesinde ise; “Subay ve astsubaylar kademe ilerlemesinde onay metninde yazılı tarihi takip eden ay başından itibaren kademe maaşına müstahak olurlar” hükmü mevcuttur. Aynı şekilde “XIV-rütbe terfiinde ve kıdemlilikte aylığa hak kazanma” başlıklı 148 nci maddesi; “Rütbe terfi veya rütbe kıdemliliği onanan subay ve astsubaylar kararname, karar veya onay metninde yazılı yükselme tarihini takip eden aybaşından itibaren yeni rütbe ve kıdemliliğin birinci kademe aylığına hak kazanırlar.” TSK Personel Kanununun 145, 146 ve 147 nci maddesinin bu hükümleri DMK’nun 164, 166 ve 167 nci maddelerinde aynen yer almakta olup aylıkların aybaşında ödeneceği, kademe ilerlemesi ve derece değişikliğinde takip eden ay başından itibaren aylığa müstehak olunacağı belirtilmektedir.
Devlet Memurları ile Diğer Kamu Görevlilerinin aylıklarının Ödeme Zamanının Değiştirilmesine Dair 09.09.1987 tarih ve 289 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabulüne Dair 3472 sayılı Kanunun 1 nci maddesinde; “Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 2802 sayılı Hakim ve Savcılar Kanunu ile 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu hükümlerine göre almakta bulunan devlet memurları ile diğer kamu görevlilerinin (sözleşmeli statüdeki personel dahil) aylık veya sözleşme ücretleri, ilki Ekim 1987 tarihinde olmak üzere her ayın 15’nde ödenir.
Devlet memurları ile diğer kamu görevlilerine ilişkin kanunlarda yer alan “aybaşı” ibareleri “ayın 15’i” olarak uygulanır” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla bu düzenlemenin ve “aybaşı” tabirinin anlamının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Devlet Memurları ile Diğer Kamu Görevlilerinin Aylıklarının Zamanının Değiştirilmesine Dair 289 Sayılı KHK ile, “aybaşı” tabirinin ayın 15’i olarak değiştirilmesinden önce, rütbe terfi veya kıdemliliği yahut nasıp düzeltme ve intibak sonucu bir üst derece/kademeye yükselen subay ve astsubayların aylıkları 926 sayılı Kanunun 137, 147 ve 148 nci maddeleri gereğince bu işlemlerin yapıldığı tarihi takip eden ay başında, yani ayın birinde ödenmekte idi. 289 Sayılı KHK ve ardından 3472 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile ay başı tabirinin ayın 1’nden 15’ine alınmasıyla, Kanun Koyucunun gerek rütbe terfi ve rütbe kıdemliliğine, gerekse derece ve kademe düzeltilmesi halinde aylığa hak kazanmada 15 günlük bir mağduriyet ve hak kaybını hedeflediği, bu sürede yeni rütbe ile kıdemliliğin veya derece ve kademenin karşılığı olan aylığın değil, eski konumdaki aylığın alınmasını amaçladığını söylemek mümkün değildir. Bu sebeple 926 sayılı Kanunun 147 ve 148 nci maddelerinde belirtilen “takip eden aybaşı” ibaresinin “takip eden ayın biri” olarak kabul edilip yorumlanması gerektiği değerlendirilmiştir.
Nitekim AYİM, benzer konularda aybaşı tabirinden ayın birinin anlaşılması ve dolayısıyla rütbe terfi ve kıdemliliği ile nasıp düzeltme halinde takip eden ayın ilk gününden itibaren aylık ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir: (AYİM 1 nci D. 7.7.1998, E.1997/1005, K.1998/694; 1 nci D. 17.06.1997, E.1996/633, K.1997/488. 1 nci D. 25.01.2000, E.1999/192, K.2000/88. AYİM 3ncü D. 02.10.2003, E.2003/18, K.2003/109)
Aylığın ilk kez ayın 15’inde ödenmesine ilişkin düzenlemenin getireceği aksaklığı gidermeyi amaçlayan 3472 sayılı Onay Kanununun Geçici 1 nci maddesi hükmünden, sonradan ortaya çıkan aylık farklarının peşinen ödendiği anlamını çıkarmaya imkan olmadığı gibi; aksine, salt ödeme zamanının ayın ortasına ertelenmesinden dolayı 14 günlük fazla çalışmanın karşılığının verilmesinin istendiği anlaşılmaktadır. Sosyal bir hukuk devleti düzeninde kişilerin çalışmalarının ve/veya kazandıkları statünün karşılığı olan ücretten – özlük hakkına ilişkin olduğundan Kanunla açıkça düzenlenmediği müddetçe – yoksun kılınmaları mümkün değildir. Karşılıksız çalıştırma, Anayasanın 18 nci maddesinde hüküm olunan zorla çalıştırma ve angarya yasağı, 55 nci maddesinde yer alan ücretin emek karşılığı olduğuna ve ücrette adalet sağlanmasına ilişkin kuralların ihlali anlamına geleceği ortadadır.
Buna göre; 289 sayılı KHK ile “aybaşı” tabirinin “ayın 15’i” olarak değiştirilmekle beraber “takip eden aybaşı” ibaresinin “takip eden ayın biri” olarak yorumlanması ve kabulü gerektiği göz önünde tutulduğunda, kıdemli albaylığa terfi etmekten kaynaklanan özlük haklarına hak kazanılmasında ve ödemelerinde müteakip aybaşının, yani 1 Eylül 2004 tarihinin esas alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu bağlamda idarenin, davacının özlük hakkı farklarını 01.09.2004 tarihinden itibaren tahakkuk ettirerek ödemesi gerekirken 15.09.2004 tarihinden itibaren ödemesi işleminin sebep unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu değerlendirilmiştir.
Yukarıda açıklanan sebeplerle; Davacıya kıdemli albaylığa terfi etmesinden dolayı 01.09.2004 – 14.09.2004 tarihleri arasına tekabül eden aylığa ilişkin tüm özlük haklarındaki artış farkının ödenmemesi İŞLEMİNİN İPTALİNE, Not: AYİM.3.D.nin 27.01.2005 E.2004/1306 K.2005/70, 18.03.2004, E.2003/399, K.2004/313, 18.03.2004, E.2003/395, K.2004/314, 18.03.2004, E.2003/383, K.2004/297, 20.05.2004, E.2003/398, K.2004/799, 20.05.2004, E.2003/803, K.2004/805, 13.01.2005, E.2004/1304, K.2005/69, 19.02.2004, E.2003/382, K.2004/130, 19.02.2004, E.2003/396, K.2004/131, 10.03.2004, E.2004/66, K.2004/244, 19.02.2004 E.2003/400, K.2004/132, 04.03.2004, E.2003/397, K.2004/213, 01.04.2004, E.2003/762, K.2004/447 Sayılı kararları da aynı yöndedir.

Dergi No:20
Karar Dairesi:AYİM.3.D.
Karar Tarihi:27.01.2005
Karar No: E.2004/1249
Karar No: K.2005/65

[adalet60]

1 Mart 2008'de asteğmenlikten teğmenliğe terfi ettim. 31 Martta da terhis oldum. Maaş olarak yalnızca 15 Mart-31 Mart arası teğmen maaşı verdiler.
1 Mart-15 Mart arası asteğmen-teğmen maaş farkını vermediler.
Teğmenliğe atanma sonucu oluşacak maaş artışının 15 Marttan sonra geçerli olacağını ilgililer söyledi.
Halbuki kamuda atanmanın gerçekleştiği tarihten itibaren tüm özlük haklarımız düzenleniyor.

Sorum şudur:
Uygulamayı yapanlar hata mı ediyor, yoksa askerlikte mevzuata göre yapılan doğru mudur? Yanlış yapılıyorsa, hangi kanun maddesi çerçevesinde başvuru yapmalıyım?

Teşekkür ederim.

Türk Silahlı Kuvvetlerinde rütbe terfileri 30 Ağustos tarihinden geçerli olarak yapılır. Personelin 15 Ağustos'ta aldığı maaş 15 Ağustos-15 Eylül arasını kapsar. 30 Ağustosta terfi eden personel 1-15 Eylül arasında maaş farkı alamaz. Ancak Askeri Yüksek İdare Mahkemesine başvuranlar bu farkı alabiliyorlar. Her personelin ayrı ayrı başvurması gerekiyor.

[Av.Ali Sinkay]

- ÖZETİ:Aylık ve tazminatlara hak kazanma tarihi, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesinin (terfih ve terfinin) yapıldığı 30 Ağustos tarihini yada belli bir statüye girildiği tarihi takip eden ayın biri olup; aybaşı tarihinin ayın on beşi olarak değerlendirmesi sonucu davacı hakim subaya Yüksek hakimlik ve temsil tazminatında kaynaklanan 1-14 Eylül tarihleri arasındaki maaş farklarının ödenmemesi işleminden hukuka uyarlık görülmemiştir.
Dergi No:17
Karar Dairesi:AYİM.1.D
Karar Tarihi:16.04.2002
Karar No: E.2002/654
Karar No: K.2002/607


2 - ÖZETİ:30.08.2001 tarihinde yüksek hakimlik ve temsil tazminatı almaya hak kazanan davacı Hakim subaya, buna yönelik ödemelerin 01.09.2001 tarihinden itibaren yapılması gerekmektedir.
Dergi No:18
Karar Dairesi:AYİM 1.D.
Karar Tarihi:16.04.2002
Karar No: E.2002/654
Karar No: K.2002/607


3 - ÖZETİ:Yüksek Askeri Şuranın 01.08.2002 tarihli kararı ile TSK’ dan ayrılmasına karar verilip bu işlemi 03.08.2002 tarihinde MSB tarafından onaylanan ve kendisine 19.08.2002 tarihinde tebliğ edilen davacıya Ağustos ayı maaşının ödenmemesi işlemi hukuka uyarlı değildir.
Dergi No:18
Karar Dairesi:AYİM 1.D.
Karar Tarihi:22.04.2003
Karar No: E.2002/1623
Karar No: K.2003/574



4 - ÖZETİ: 30.08.2002 tarihinde binbaşılığa terfi eden ve bu tarihten itibaren birinci sınıf hakimliğe ayrılan davacıya özlük haklarındaki artışın 30.08.2002 tarihinden itibaren ödenmesi gerekirken 15.09.2002 tarihinden itibaren ödenmesi hukuka aykırıdır.
Dergi No:19
Karar Dairesi:AYİM 3.D.
Karar Tarihi:02.10.2003
Karar No: E.2003/18
Karar No: K.2003/109


5 - ÖZETİ: 30.08.2004 tarihinde kıdemli albaylığa terfi eden davacının özlük hakları farklarının 01.09.2004 tarihinden itibaren tahakkuk ettirilerek ödenmesi gerekirken, 15.09.2004 tarihinden itibaren ödenmesi işlemi sebep unsuru yönünden hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır.
Dergi No:20
Karar Dairesi:AYİM.3.D.
Karar Tarihi:27.01.2005
Karar No: E.2004/1249
Karar No: K.2005/65