Askeri Mahkemelerin Görevleri

[Av.Tayfun Eyilik]

T.C.
UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
CEZA BÖLÜMÜ
E. 1997/7
K. 1997/6
T. 14.3.1997


353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasasının "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığını taşıyan 9. maddesinde: "Asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara askeri mahkemelerde bakılacağı" öngörülmektedir.

Askeri suç ise, öğretide ve uygulamada:

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Yasasında yazılı olan, diğer bir ifadeyle, Askeri Ceza Yasası dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Yasasında, kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Yasasına atıf suretiyle askeri suç haline getirilen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir.

Olayda, suç tarihinde, askerliğine karar alınmış fakat silah altına alınmamış olan sanığın, asker kişi sayılmayan kimselerden olduğu çekişmesizdir. Anayasa`nın 145. maddesinin 2. fıkrası "Askeri mahkemeler, asker olmayan kişilerin özel kanunda belirtilen askeri suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya kanunda gösterilen askeri mahallerde askerlere karşı işledikleri suçlara da bakmakla görevlidirler." demek suretiyle sivil kişilerin de askeri suç işleyebileceklerini ve askeri mahkemelerde yargılanabileceklerini düzenlemiş, buna paralel bir hüküm 353 sayılı Yasanın 11. maddesinde de yer almıştır. Henüz şubesi tarafından askerliğe sevkedilmeyen sanığın, asker kişi sıfatını elde etmemiş olmasına rağmen Askeri Ceza Kanunu`nda unsurları ve cezaları düzenlenmiş bir kısım suçlar dolayısıyla bu kanuna tabi olması mümkün ise de, olayın oluş biçiminden sanığın, askerlikten büsbütün veya kısmen kurtulmayı temin için değil, askerliğe, daha sonra alınması maksat ve gayesi ile hareket ettiği anlaşılmaktadır. Bu hali ile sanığa atılı eylem, Askeri Ceza Kanunu`nda müeyyideye bağlanan bir eylem olmadığı gibi anılan yasa tarafından TCK.`na atıf yapılarak düzenlenen bir suçu da teşkil etmeyip, münhasıran TCK.`nda yer alan ve askerlik hizmetinin yerine getirmesini ertelemek üzere, sahte öğrenci durum belgesi düzenlemekten ibarettir.

Açıklanan nedenlerle, sanığa atılı suç yukarıda belirlendiği gibi askeri suç veya buna bağlı suç olmadığı ve olayda 353 sayılı Yasanın 11. maddesinde yazılı sivil kişilerin askeri mahkemelerde yargılanmalarını gerektiren koşullar da bulunmadığından, davanın adli yargı yerinde çözümlenmesi, Arpaçay Asliye Ceza Mahkemesinin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.




UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
CEZA BÖLÜMÜ
E. 1998/10
K. 1998/13
T. 3.7.1998

Asker kişinin, askeri suç olmayan, askeri bir suça da bağlı bulunmayan TCY.nın 456/2, 245 ve 50. maddelerinde unsurları ve cezaları yazılı olan "müessir fiil, efrada suimuamele" suçlarına ilişkin kamu davasının terhisinden sonra açılmış olması halinde 353 sayılı Yasanın değişik 17. maddesi uyarınca adli yargı yerinde görülmesi,

b) Askeri suç olmayan, askeri bir suça da bağlı bulunmayan TCY.nın 298, 299 ve 300. maddelerinde unsurları ve cezaları yazılı olan "tevkifhane ve hapishaneden firar" suçlarına ilişkin kamu davasının, asker kişi sanıklardan bir kısmının terhislerinden önce bir kısmının terhisinden sonra açılması halinde 353 sayılı Yasa'nın 18. maddesinde düzenlenen "bağlılık" nedeniyle askeri yargı yerinde görülmesi gerekir.

[yld19sm]

Sayın Eyilik,artık bu husus değişti.Kanunda yapılan değişiklikle sivil vatandaşlar askeri mahkemelerde yargılanamayacak.Mesla bakaya,yoklama kaçağı.Ancak geç iltihakla ilgili durum tartşmalı.İçtihatlar ortaya çıkmadı.Özellikle 13. madeye dikkat
ASKERİ MAHKEMELER KURULUŞU VE

YARGILAMA USULÜ KANUNU(1)



Kanun Numarası : 353

Kabul Tarihi : 25/10/1963

Yayımlandığı R. Gazete :Tarih :26/10/1963 Sayı: 11541 (Mükerrer)

Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 2 Sayfa : 2123



BİRİNCİ KISIM

Genel Esaslar

BİRİNCİ BÖLÜM

Kuruluş:

Madde 1 – (Değişik birinci fıkra: 21/1/1981 - 2376/1 md.) Türk Milleti adına yargı yetkisini kullanacak askeri mahkemeler; kolordu, ordu, (deniz ve havada eşidi) ve kuvvet komutanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı nezdinde Milli Savunma Bakanlığınca kurulur.

Kuvvet Komutanlıklarının yapacakları teklif veya Genelkurmay Başkanlığının, doğrudan doğruya göstereceği lüzum üzerine, diğer kıta komutanlıkları veya askeri kurum amirlikleri nezdinde de Milli Savunma Bakanlığınca askeri mahkeme kurulabilir ve aynı yolla kaldırılabilir.

Bir garnizonda aynı Kuvvetten nezdinde askeri mahkeme kurulması gereken birden fazla kıta komutanlığı bulunursa Genelkurmay Başkanlığının uygun göreceği bir kıta komutanlığı nezdinde Milli Savunma Bakanlığınca yeteri kadar askeri mahkeme kurulması ile yetinilebilir.

Askeri Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58 ve 59 uncu maddeleri ile 148 inci maddesinin (B) fıkrasında yazılı suçları işliyenlerin yargılanmaları Milli Savunma Bakanlığının önceden tesbit ve Resmi Gazete ile yayınlayacağı askeri mahkemelerde yapılır.

Mahkeme kuruluşu:

Madde 2 – Askeri mahkemeler iki askeri hakim ve bir subay üyeden kurulur. Ancak Genelkurmay Başkanlığı nezdindeki askeri mahkeme, general ve amiralleri yargıladığı zaman üç askeri hakim ile iki general veya amiralden kurulur.

(Ek: 16/10/1981 - 2538/1 md.) 200 ve daha fazla sanık hakkında açılan davalarda askeri mahkeme dört hakim ve bir subay üyeden kurulur. Duruşma sonuçlanıncaya kadar birleştirme veya başka nedenlerle sanık sayısının 200 veya daha fazla miktara ulaştığı davalarda da bu hüküm uygulanır. Ancak, duruşma sonuçlanıncaya kadar görülmekte olan davadaki sanık sayısının bu miktardan aşağı düşmesi halinde, askeri mahkeme kuruluşunda değişiklik yapılamaz.

Askeri mahkeme kurulunda bulunanların en kıdemlisi mahkeme başkanlığı görevini yapar.

Subay üyelerin nitelikleri:

Madde 3 – (Değişik birinci fıkra: 29/6/2006-5530/1 md.) Askerî mahkemelerde bulunacak subay üyelerin, en az yüzbaşı rütbesinde muharip sınıftan olmaları, sanığın astı ve yargılama süresince en yakın amiri olmamaları ve taksirli suçlar hariç, bir suçtan hükümlü bulunmamaları şarttır.

——————————

(1) Bu Kanunda geçen "ilk tahkikat" ibaresi 4/6/1985 tarih ve 3206 sayılı Kanunun 83 üncü maddesi ile "hazırlık tahkikatı" olarak değiştirilmiştir.

Sayfa 1


3760



Savaşta esir edilen subayların yargılanmalarında rütbeleri imkan nispetinde gözetilir.

Subay üyelerin Seçimi:

Madde 4 – Subay üyeler ile yedekleri, nezdinde askeri mahkeme kurulan komutan veya askeri kurum amiri tarafından her yılın Aralık ayında o mahkemenin yetkisine giren birlik ve kurum mensupları arasından bir yıl süre ile değiştirilmemek üzere seçilir.

Bunların görevlerini yapmalarına sürekli engeller çıktığında yerlerine başkaları seçilebilir.

Kanunda yazılı nitelikte subay üye bulunamaması:

Madde 5 – Kanunda yazılı nitelikte subay üye yoksa veya mevcut olanların görevlerini yapmalarına kanuni engeller bulunursa, nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri uygun nitelikte subay üyenin seçimi için en yakın kıta komutanına veya askeri kurum amirine başvurur. Buna rağmen uygun nitelikte subay üye bulunmazsa, en yüksek komuta makamından itibaren sıra ile aşağı derecelerdeki komuta mevkilerinde bulunan subaylar üye olarak görevlendirilirler.

Askeri savcılık:

Madde 6 – (Değişik: 8/6/1972 - 1596/1 md.)

Nezdinde askeri mahkeme kurulan her kıta komutanı veya askeri kurum amirinin refakatinde bir askeri savcı ile yeteri kadar askeri savcı, yardımcı olarak bulunur.

Aynı komutanlık nezdinde birden fazla askeri mahkeme kurulduğu takdirde bir askeri savcılık teşkilatı ile yetinilebilir.

Kalem kuruluşu:

Madde 7 – Askeri mahkemeler ile askeri savcılıklarda birer kalem teşkilatı kurulur. Her kalem teşkilatında birer başkatip ile yeteri kadar katip bulunur. Ayrıca lüzum halinde er, erbaş ve astsubaylar veya sıkıyönetim ve savaş halinde subaylar kalemlerde görevlendirilebilirler.

Kalem teşkilatının ve personelinin görev ve sorumlulukları bir yönetmelikle düzenlenir.

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı ve askeri kurum amiri:

Madde 8 – (Değişik: 8/6/1972 - 1596/1 md.)

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri bir suçun işlendiğini öğrendiklerinde refakatlerindeki askeri savcıya soruşturma açtırır ve yapılmakta olan soruşturma hakkında askeri savcıdan her zaman bilgi isteyebilirler.

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirlerinin refakatlerindeki adli müşavirler, bu yetkinin kullanılmasında bu komutan ve askeri kurum amirlerinin yardımcısıdırlar ve kanun yollarına başvurmada adı geçen komutan ve askeri kurum amirleri adına ilgili soruşturma ve dava dosyalarını incelemeye yetkilidirler.

Adli müşavirler, aynı zamanda refakatlerinde bulundukları, nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirlerinin hukuk işlerinde de yardımcısıdırlar.

Kıta komutanının ve askeri kurum amirinin kanuni ve şahsi engelleri yetkilerinin kullanılmasına imkan vermez ise bu yetkiler kanuni vekillerine geçer.

(Değişik: 12/6/2003-4893/1 md.) Teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt’a komutanı veya askerî kurum amiri, subay ve astsubayların işledikleri suçlar dışında, diğer kişilerin işledikleri suçlara ait suç evrakını, soruşturma yapılması istemiyle askerî savcılığa göndermek üzere askerî hâkim sınıfından olan adlî müşavirlere yazılı yetki verebilir. Yetki verilen konularda kıt’a komutanı veya kurum amirine tanınan kanunî yetkiler adlî müşavirler tarafından kullanılır.

Sayfa 2


3761



İKİNCİ BÖLÜM

Askeri Mahkemelerin Görevleri

Genel görev:

Madde 9 – Askeri mahkemeler kanunlarda aksi yazılı olmadıkça, asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler.

Asker kişiler:

Madde 10 – (Değişik: 8/6/1972 - 1596/1 md.)

Bu Kanunun uygulanmasında aşağıda yazılı olanlar asker kişi sayılırlar:

A) (Değişik: 29/6/2006 – 5530/2 md.) Muvazzaf askerler; subaylar, astsubaylar, askerî öğrenciler, uzman jandarmalar, uzman erbaşlar, erbaş ve erler,

B) Yedek askerler (Askeri hizmette bulundukları sürece),

C) Milli Savunma Bakanlığı veya Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşlarında çalışan sivil personel,

D) Askeri işyerlerinde çalışan ve İş Kanununa tabi bulunan işçiler,

E) Rızası ile Türk Silahlı Kuvvetlerine katılanlar,

F) (Mülga: 29/6/2006-5530/62 md.)

Yabancı asker kişilerin askerî mahkemelerde yargılanmaları1)

Madde 11- (Değişik: 29/6/2006-5530/3 md.)

Uluslararası anlaşmalar gereğince yabancı asker kişilerin askerî mahkemede yargılanmalarını gerektiren suçları hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılması Millî Savunma Bakanının iznine bağlıdır.

Müşterek suçlar:

Madde 12 – Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmıyan bir suç ise adliye mahkemelerine aittir.

Barış zamanında sivil kişilerin Askerî Ceza Kanununa tâbi suçlarında yargılama mercii1)

Madde 13 – (Değişik: 29/6/2006-5530/4 md.)

Askerî Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131 inci maddelerinde yazılı suçlar, askerî mahkemelerin yargı yetkisine tâbi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adlî yargı mahkemeleri tarafından, Askerî Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır.

Savaş halinde askeri mahkemenin görevi:

Madde 14 – Askeri mahkemeler Savaş halinde aşağıda yazılı davalara bakarlar:

A) Asker kişilerin işledikleri suçlara ait bütün davalar,

B) Asker kişilerle müştereken suç işliyen sivil kişilere ait davalar,

___________________

(1) 11 inci maddenin başlığı “Asker olmayan kişilerin askeri mahkemelerde yargılanmaları:”, 13 üncü maddenin başlığı “Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine tabi iki suç işlenmesi halinde yargılama önceliği:” iken, 29/6/2006 tarihli ve 5530 sayılı Kanunun 3 ve 4 üncü maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.



Sayfa 3


3762



C) Muharip Türk Silahlı Kuvvetleri nezdinde bulunmalarına izin verilmiş olan yabancı askerlerin işledikleri suçlara ait bütün davalar, (Türkiye Cumhuriyeti Hükümetince özel bir andlaşma yapılmamış ise),

D) Savaşta esir edilenlerin işledikleri suçlara ait bütün davalar,

E) Adliye mahkemelerinin bulunmadığı savaş bölgelerinde işlenmiş suçlara ait bütün davalar,

F) Bir hizmet veya sözleşme ve yüklenme veya her hangi bir sebep ve suretle muharip Türk Silahlı Kuvvetleri nezdinde bulunan veya Türk Silahlı Kuvvetlerini takibeden kişiler ile Türk Silahlı Kuvvetleri nezdinde bulunmasına izin verilmiş olan yabancı askerlerin yanlarında bulunan kişiler tarafından işlenen Askeri Ceza Kanununda yazılı askeri suçlara ait davalar,

G) (Değişik: 29/6/2006-5530/5 md.) 1632 sayılı Askerî Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58, 59, 63, 64, 75, 78, 80, 81, 93, 94, 95, 100, 101, 102, 124, 125 ve 127 nci maddelerinde yazılı suçlara ait davalar,

H) (Değişik: 29/6/2006-5530/5 md.) İlan olunan harekât bölgesinde, birinci derece askerî yasak bölgeler içinde veya nöbet yerlerinde karakollarda kışla ve karargâhlarda, askerî kurumlarda, yerleşme ve konaklama amacıyla kullanılan bina ve mahaller içinde askerlere karşı işlenen 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 86, 106, 108, 113, 125 ve 265 inci maddelerinde yazılı suçlara ait davalar,

I) (Ek: 29/6/2006-5530/5 md.) Nöbet, devriye, karakol, inzibat, askerî trafik, kolluk veya kurtarma ve yardım görevi yapan askerlere karşı bu görevleri yaptıkları sırada işlenen (H) bendinde yazılı suçlara ait davalar.

[Av.Tayfun Eyilik]

Teşekkür ederim uyarınız için eğer yeni bir uyuşmazlık kararı bulursam değiştireceğim

[yld19sm]

Daha uygulaması yeni oyüzden biraz beklemen gerekebilir.