Çek-Bankanın sorumlu olduğu meblağı ödememesi

[Av.Onur Tunga]

Değerli arkadaşlar, enteresan bir konu var, sizinle paylaşmak istedim.

Süresinde ibraz edilen ve karşılığı olmayan bir çekle ilgili olarak, alacaklı, muhatap banka hakkında 3167 sayılı Kanunun 10. maddesine istinaden genel haciz yolu ile icra takibi yapıyor. Takipte, bankanın sorumlu olduğu 370 YTL.nin icra masrafları ve vekalet ücreti ile birlikte tahsili isteniyor.

Ödeme emrinin tebliği üzerine muhatap banka süresinde icra dairesine başvurarak 370 YTL.yi dosyaya yatırıyor. Ancak, aynı zamanda ödeme emrine de itiraz ediyor. Diyor ki itirazında, "hamil çeki ibrazında bankanın sorumlu olduğu miktarı talep etmemiştir, etse idi, o zaman öderdim. Bu nedenle banka hakkında takip yapması haklı değildir. Dolayısıyla 370 YTL. borcu ödüyorum ama takipte istenen icra masraflarına ve vekalet ücretine itiraz ediyorum."

Bankanın itirazında haklı olup olmadığı konusuna hiç girmiyorum. Konu başka... Muhatap bankanın itirazı bir borca itiraz mıdır ve icra masrafları ve vekalet ücreti yönünden takibi durdurur mu? Yoksa, alacaklı icra masraflarının ve vekalet ücretinin ödenmesi için takibe devam edilmesini isteyebilir mi?

Selamlar.

[Av.Esin Kılıç]

Konu ile ilgili genel bilgi olarak aşağıdaki kararları ekliyorum:

TTK' nun 730/12. maddesinin göndermesi ile çekler hakkında da uygulanması gereken aynı kanunun 636. maddesi gereğince çek nedeniyle asıl borçlu keşideci yanında, cirantalar ve bunlara aval verenler hamile karşı müteselsil borçlu sıfatıyla sorumludurlar. Borçlu hakkında kambiyo senetlerine özgü yol ile başlatılan takipte yukarıda yazılanlar dışında muhatap banka hakkında takip yapılamaz.
12. YHD E. 2006/12303, K. 2006/15213, T. 11.7.2006

TTK.nun 701/4. maddesi gereğince muhataba yapılan ciro makbuz hükmünde olduğu gibi, muhatap bankanın TTK.nun 636/1. maddede sayılan çek borçlusu sıfatı da bulunmadığı için hamil çek nedeniyle keşideci yanında cirantalara ve bunlara aval verenler hamile karşı sorumludurlar. Muhatap bankaya çek bedelinin ödenmesi için borçlu sıfatıyla müracaat edemez. E. 2005/23322, K. 2005/25630, T. 21.12.2005

Davacı vekili, 3167 Sayılı Yasanın 10. maddesi uyarınca karşılıksız çıkan çeklerden dolayı, bankaların çek başına 300.000.000.- TL sorumlu olduklarını, davalı finans kurumuna ibraz edilen çekin karşılıksız çıkması üzerine davalı aleyhine sorumlu oldukları bu miktarın tahsili için takibe geçtiklerini, davalının haksız itirazı sonucu takibin durduğunu belirterek İtirazın iptaline ve % 40 tazminata karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, öncelikle davaya asliye ticaret mahkemesinde bakılması gerektiğini, ayrıca davacının çekin ibrazı anında kendisine önerilen kısmi ödemeyi kabul etmeyerek çek aslını istediği, çek arkasında "kısmi ödeme kabul edilmemiştir" kaşesi bulunduğunu, bunun müvekkilini ibra anlamına geldiğini bildirerek davanın reddi ile kötü niyet tazminatına hükmedilmesini istemiştir.
Mahkemece, toplanan delillere göre, 3167 Sayılı Yasanın 10. maddesi uyarınca süresinde ibraz edilip de karşılıksız çıkan her çek yaprağından dolayı muhatap bankaların 300.000.000.-TL ile sorumlu olduğu, bu miktarın ibraz sırasında istenmemiş olmasının daha sonra istenemeyeceği anlamına gelmediği, kısmi ödemenin kabul edilmediğine dair davacı tarafça imzalanmış bir belge de olmadığı gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüyle 300.000.000.- TL alacak için itirazın iptaline, inkar tazminatına hükmedilmesine yer olmadığına karar verilmiş; hüküm, davalı vekilince temyiz edilmiştir.
SONUÇ : Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edenden alınmasına, 03.03.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi. 19.YHD E. 2004/9172 K. 2005/2222 T. 3.3.2005

[Av.Esin Kılıç]

İpotekle temin edilen alacak, vade tarihi olan 4.5.1971 gününde muaccel olduğu halde ödenmemiş, alacaklı 11.6.1971 gününde takibe tevessül etmek zorunda kalmıştır. Borçlu, işbu takipten haberdar olarak 10.7.1971 gününde icra dairesine gelip rehinle müemmen borcunu yatıracağını, ancak icra masrafı ve vekalet ücreti ile ilzam edilmemesi lazım geldiğini bildirmiş ve gerekli parayı yatırıp icra emrini icra dairesinde tebellüğ etmiş, takip giderlerine usulen itiraz etmek istediğinden bunun alacaklıya tevdi olunmamasını istemiştir.
Borçlar Yasası`nın 91. maddesi uyarınca tevdi mahalline yatırarak veya İ.İ.K.`nun 153. maddesine göre işlem yaparak borçtan kurtulma imkanına sahip olan borçlunun ( alacaklıyı bulamadığı için ödeyemediğine ) ve binnetice kusursuz olduğuna ilişkin iddiası kanuni mesnetten yoksundur. Takibe sebebiyet verdiğine göre H.Y.U.K.`nun 95. ve Asgari Ücret Tarifesinin 13. maddeleri hükümlerince masraf ve bu arada vekalet ücreti ile ilzam edilmesinde bir usulsüzlük yoktur.
SONUÇ :Varit olmayan temyiz itirazlarının reddiyle merci kararının İ.İ.K.`nun 366 ve H.Y.U.K.`nun 428. maddeleri uyarınca ONANMASINA 30.12.1971 gününde oybirliğiyle karar verildi. 12.YHD. E. 1971/13045
K. 1971/13538 T. 30.12.1971