Sömürge ülke olduk

[Av.Ragıp Atay]

Sömürgelerde uygulanan, hastaları kobay olarak kullanma uygulaması, Türkiyede de yürülüğe girdi. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü tarafından yapılan düzenleme ile, artık ruhsatsız ilaçlar, ilaç firmasının talebi ile hastalarda denenmek üzere ithal edilebilecek.
Düzenleme ile,Bir ilacın bu programa alınabilmesi için ülkemiz dahilinde Faz çalışmaları yapılması şartı aranmaz.

İNSANİ AMAÇLI
İLACA ERKEN ERİŞİM PROGRAMI
KILAVUZU

;COMPASSIONATE USE
Tanım

Bu program ülkemizde, Bakanlıkça ruhsatlandırılmış ve ulaşılabilir mevcut tıbbi ürünlerle tedavisi başarısız olmuş ciddi veya acil olarak yaşamı tehdit edici bir hastalığı olan ve bu konuda düzenlenmiş klinik araştırmalara ulaşma şansı olmayan hastalara, ülkemizde ruhsatlı olmayan, diğer ülkelerde ruhsatlı olan veya olmayan ilaç(lar)ın, ilacı geliştiren firma tarafından insani gerekçelerle ücretsiz temin edilmesini sağlayan bir düzenlemedir.

Bu program klinik ilaç araştırması değildir. Bu programlarda ilacın etkililiği ile ilgili bilgi toplanılması amaçlanmaz ve bu tür bilgiler toplansa dahi, bu bilgiler Sağlık Bakanlığı tarafından ilacın ruhsatlandırılmasıyla ilgili prosedürlerde kullanılmaz.

Programın Uygulanacağı Hastalar

Tanım kısmında da belirtildiği üzere, bu program ülkemizde mevcut tıbbi ürünlerle tedavisi başarısız olmuş, ciddi veya acil olarak yaşamı tehdit edici bir hastalığı olan ve bu konuda düzenlenmiş klinik araştırmalara ulaşma şansı olmayan, hastalığı hekim tarafından teşhis edilerek program dahilinde tedaviye alınması sorumluluğu yazılı olarak üstlenilmiş ve Bakanlığa bildirilmiş olan hastalara uygulanır.

Programa Alınacak Araştırma İlacına Ait Klinik Araştırma Fazı

Dünyada en az Faz II çalışmaları tamamlanmış ve Faz III çalışmaları başlamış olan ilaçlar bu programa alınmaktadır. Bir ilacın bu programa alınabilmesi için ülkemiz dahilinde Faz çalışmaları yapılması şartı aranmaz.

Programa Başvurmak İçin Gerekli Koşullar

Programın uygulanacağı hasta vasıflarına uygun kişiler adına firma ya da hekim başvuruda bulunabilir.
Başvuru sahibi firma ya da hekim, ilaçla ilgili en az Faz II çalışmaların tamamlanmış ve Faz III çalışmaların başlamış olduğuna ilişkin bilgi vermelidir.
İlaç Türkiye de ruhsatlı olmamalıdır.

Programın Yürütülme Şekli

Bu program tek bir hasta veya hasta grubu için uygulanabilir.
Bu program eğitim hastanelerinin yanısıra, uygulama yapılacak yerin yeterliliği onaylanmış devlet hastaneleri ile A1 sınıfı özel hastanelerde de uygulanabilir. Ancak polikliniklerde, özel muayenehanelerde ve dispanserlerde uygulanması mümkün değildir.

İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü#8217;nden İzin Alma Yöntemi

Söz konusu molekülün İnsani Amaçlı İlaca Erken Erişim Programı na girmesini öngören firmalar, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü (İEGM) Klinik Araştırmalar Şubesine, bu molekülün söz konusu programa alınması için başvururlar. Yerel Etik Kurul başvurusu eş zamanlı olarak yürütülebilir.

İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ne yapılacak başvuruya ilacı geliştiren firma ya da uygulamayı planlayan hekim tarafından hazırlanmış ve ilaçla ilgili gerekli bilgileri (ilacın formülü, etki mekanizması, şimdiye kadar ilaçla yapılan preklinik ve klinik çalışmalar, söz konusu hastalıkta önerilen dozu, güvenliliği, ilaç etkileşmeleri, yurtdışında compassionate use programı çerçevesinde kullanılıyorsa buna ilişkin bilgi vb.) içeren dosya ile bilgilendirilmiş gönüllü olur formu örneği eklenmelidir.

Bu başvuru, Bakanlıkça uygun görüldüğü takdirde, firma yurda getirmeyi düşündüğü ilaç miktarını belgelemek suretiyle ithal izni için başvurur.

Programın Yürütüleceği Kurumdan İzin Yöntemi

Program başvurusu tek bir hasta ya da bir hasta grubu için yapılabilir.

Tek bir hasta için uygulamalarda:

(Örnek: Diğer antifungallere yanıt vermeyen ciddi bir mantar infeksiyonunda İnsani Amaçlı İlaca Erken Erişim Programı na girmiş yeni bir antifungalin kullanımı)

Söz konusu firma ya da hekim;
i. bahse konu ilacı,
ii. uygulamayı yapacak hekim tarafından hazırlanmış ve söz konusu hastada ilacın kullanılmasının gerekçesiyle ilgili bir formu ,
iii. hastada kullanılacak ilaç miktarını
belirtilen bilgi ve belgeleri içeren dosya ile İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ne başvurur.
Hasta tarafından bilgilendirilmiş gönüllü olur formu#8221; doldurulmalıdır.
Tedavi sırasında ortaya çıkan advers etkiler, advers etki bildirim formu doldurularak Klinik Araştırmalar Şubesine, yürürlükteki ilgili mevzuatta tanımlanan sürelere uymak kaydı ile bildirilmelidir.
Yerel Etik Kurul kararı gönderilmelidir.
İlacın kullanımı sırasında yapılacak rutin tetkikler haricindeki hiçbir tetkik ücreti hastaya ya da geri ödeme kurumuna ödettirilmemelidir.
Hekimin sorumlulukları ve uyacağı kuralları gösteren matbu bir yazı hekim tarafından imzalanmalıdır.
İlacın kullanımı bittikten sonra tüm bu belgeler bir dosya halinde İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ne teslim edilmelidir.

Hasta grubu için uygulamalarda:

(Örnek: Mezotelyomalı hastalarda etkili yeni bir kanser ilacının kullanılması)

Söz konusu firma ya da hekim bahse konu ilacı için, İEGM den İnsani Amaçlı İlaca Erken Erişim Programı izni almış olmalıdır.

İlacı geliştiren firma tarafından hazırlanmış dosya ; ile yapılmış Yerel Etik Kurul onayı içeren dosyada;

İlaçla ilgili gerekli bilgiler (ilacın söz konusu hastalık grubunda kullanılış gerekçesi, ilacın formülü, etki mekanizması, şimdiye kadar ilaçla yapılan preklinik ve klinik çalışmalar, söz konusu hastalıkta önerilen dozu, güvenliliği, ilaç etkileşmeleri, yurtdışında ;compassionate use programı çerçevesinde kullanılıyorsa buna ilişkin bilgi vb.),
Programla ilgili gerekli bilgiler (programın hangi merkez veya merkezlerde yapılacağı, merkez veya merkezlerdeki olası hasta sayısı, olgu rapor formları vb.)
İEGM, Klinik Araştırmalar Şubesi tarafından hazırlanan ve hekimin sorumlulukları ve uyacağı kuralları gösteren sorumlu araştırmacı tarafından imzalanmış matbu bir yazı bulunmalıdır.

Her üç ayda bir, tedaviye alınan hastaların özellikleri, tedaviden yarar görüp görmedikleri, ortaya çıkan advers etkiler sıralama listesi halinde Klinik Araştırmalar Şubesine bildirilmelidir.

Hasta grubu için yapılan başvurularda; uygulamaya alınması düşünülen hastaya yetecek kadar (her ithalat için maksimum iki aylık doz ) ilaç ithal edilebileceği gibi, gerek görüldüğünde uygulama protokolü dahilinde tedaviye alınacak her hasta için ayrı ayrı ilaç ithalatı yapılabilir. Yalnız tedavi edilmesi düşünülen tüm hastalar için ilaç getirilmese de, belli sayıda hasta için başvuru anında hemen kullanılmak üzere ilacın getirilmiş olması gerekmektedir. Her iki durumda da uygulamada kullanılmayan ilaçların ne yapılacağı konusunda İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğüne bir tutanak ile bilgi verilmelidir. Kullanılmayan ilaçların imhası ile ilgili olarak, İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulur.

Uygulama Sırasında İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ne Verilecek Bilgiler

Uygulama sırasında ilacın kullanıldığı hastalarda ortaya çıkan ölümler (program ilacı ile ilgisi olsun veya olmasın) ve diğer ciddi advers olaylar en kısa sürede Klinik Araştırmalar Şubesine bildirilmelidir.

Uygulama Sonunda Sunulacak Sonuç Raporu

Uygulama sonunda Sonuç Raporu Klinik Araştırmalar Şubesine bildirilmelidir. Sonuç Raporu içeriğinde en az:
i) Programa alınan tüm vakaların
-adı soyadı
-yaşı
-cinsiyeti
-ağırlığı
-tanısı
-evresi
-daha önce kullanılmış tedavi yöntemleri
-kullanılan toplam ilaç sayısı
-ilaca başlanma evresi
-ilaçtan yarar görüp görmediği [mümkün olduğunda yarar, anlaşılabilir klinik ve laboratuar parametreler ile ifade edilmelidir (örn. patolojik laboratuar bulgusu düzeyinde azalma, lezyonların küçülmesi, hasta yaşam kalitesinde göreceli gelişme vb)]
ii) Sıralama listesi içeriği özet cetveli
iii) Programın yürütülmesinde fayda sağlanıp sağlanmadığı ile ilgili genel kanaat
iv) Sonuç, gözlem ,öneriler.

Programın Sonlandırılması

Hastanın yarar gördüğü hekimi tarafından belirtilen program, firma tarafından tek taraflı olarak sonlandırılamaz.
İlacın güvenliliği ile ilgili risk/yarar profili hakkında olumsuz kanaat oluşması durumunda uygulama firma, hekim ve/veya İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü nce sonlandırılır.

İlk başvuruda belirtilen süreden en az 15 gün önce, firma ya da hekim programı uzatmak için başvuruda bulunmazsa, program sonlandırılır. Bu durumda, Bakanlıkça programdan yarar gördüğü saptanan hastaların ilacını firma temin etmeye devam eder.
İlacın ruhsat alması durumunda, ilacın firma tarafından temin edilerek sürdürülmesi koşulu ile program sonlandırılır.

[Av.Feyz Pazarbaşı]

Konu çok ciddi bir konu olmakla birlikte henüz derinlemesine incelemediğimi de belirterek ben bu düzenlemenin doğru ve amacına uygun şekilde uygulandığında iyi bir düzenleme olduğu inancındayım.
Tanım kısmında da açıklandığı üzere, ülkemizde olmayan ama dünya litaratürlerinde gerekli fazları tamamlanan ilaçlar, yaşam tehlikesi halinde kullanılabilecek. Örnek olarak kanser diyelim. Hastanın kurtulma şansının olmadığı tespit edildiği takdirde, kendi rızasıyla (zorla değil) Ve BEDELSİZ olarak tatbik edilebilecek. İlaç üretilmeyecek, ithal olacak. Yani aslen dünyada yapılmış bulunan testlerden geçmiş olacak, genel kabul görür bir madde olacak...
Saygılarımla.

[Av.Ragıp Atay]

Sevgili Pazarbaşı
Sizin de belirttiğiniz gibi doğru uygulanırsa. Ama özellikle ik konu tartışmaya ve suistimale açık."ülkemizde ruhsatlı olmayan, diğer ülkelerde ruhsatlı olan veya olmayan ilaç(lar)ın, ilacı geliştiren firma tarafından insani gerekçelerle ücretsiz temin edilmesini sağlayan bir düzenlemedir. " görüldüğü gibi diğer ülkelerde de ruhsatı olmayan ilaçlar ithal edilebilecek ve herşeyden önemlisi, ÜCRETSİZ olacak. Bu ücretsiz lafı bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde, deneme ile aynı anlamı taşımakta ne yazık ki.
Ayrıca hasta adına firmaya başvuru izni verilmesi de anlaşılabilir bir konu değildir.Burada yapılması gereken, eğitim hastanesine başvuru izni vermek ve firmanın yalnızca talebi karşılamsı olmalıydı. Keza özel hastanelere yetki verilmesi de, kuşkulara yol açabilecek bir durumdur. Özel oldukları için değil. Araştırması tamamlanmamış bir ilacın ancak, uygulama hastanelerinde(tıp fakültesi hastaneleri) yapılabileceği kanısındayım
En azından akademil seviyede bir uygulama olur