Kıdem tazminatı ve fazla çalışma ücreti

[luciano]

merhaba,ben 1996 eylülünden beri bir otelde çalışıyorum.2004 nisan ayına kadar sigortasız çalıştım.ama 2001 yılında emniyet müdürlüğünün sigorta müdürlüğüne yaptığı ihbar sonucu daha önceki çalışmalarım tespit edildi.bir ay önce iş verenime sigorta müdürlüğü tarafından bir yazı geldi ve 1996 eylülünden 2004 nisan ayına kadar olan primlerimin ödenmesi istendi.şimdi iş verenim beni kıdem tazminatımı vermeden işten çıkartmak istiyor.bende bunu kabul etmiyorum.bu arada ben 1996 eylülünden 2005 ocak ayına kadar günde 12 saat çalıştım.sabah 8 akşam 8 vardiyasında çalışıyordum.ayrıca haftalık ve yıllık izinlerimide kullanmadım ve bütün bu fazla çalışmalarımın ücretide tarafıma ödenmedi.şimdi ben işten çıkarılırsam kıdem tazminatımı ve fazla çalışma ücretlerimi iş verenimden alabilir miyim?çalıştığım yer bir otel olduğu için sürekli emniyet müdürlüğünün denetimi altındayız ve günde 12 saat çalıştığımı emniyetten polis memurlarını şahit olarak göstererek kanıtlayabilirim.bu yeterli olur mu?birde iş verenim sigorta müdürlüğüne ihbar yapıldığında gelecek olan cezayı ödememek için evini,arabasını ve karısının üzerine gözüken iş yerini sattı.şu an abisinin üzerine görünen bir evde oturuyor.şu an kendi üzerine sadece emekli maaşı ve bu oetl var.otelin mülküde kendisine ait değil zaten.ben kıdem tazminatı ve diğer haklarımı almaya hak kazanırsam bunu iş verenimden nasıl tahsil edebilirim ve bu dava ne kadar sürer acaba?birde iş verenim beni işten çıkarırsa bana bunu yazılı olarak bildirmek zorunda değil mi?ya bana yazılı olarak bildirmezse ne yapmalıyım?vereceğiniz cevap için şimdiden teşekkür ederim

[Nilgül Saraç]

haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışmadan sayılır ve saat başına düşen ücretin %50 arttırılması süretiyle işçiye ödenir. fazla çalışmaya ilişkin ücreti alsıysanız günlük 12 saat çalıştığınızı ispatlamanıza gerek yok. yıllık izin hakkınızı da kullanmadığınızı belirttmişsiniz. yıllık ücretli izin hakkına ilişkin alacaklar 5 yıllık zamanaşımına taibdir. yani 2005 ten geriye doğru 5 yıllık (2000 yılıda dahil olablilir bu işe başladığnız tarihe göre değişir) döneme ilişkin yıllık ücretli izin hakkınıza denk gelen alacağınızı talep edebilirsiniz 5 yıldan önceki döneme ilişkin alacaklarınız ise zamanaşımına uğradığından talep edemezsiniz.
işvereniniz primlerinizi ödemek suretiyle işe başkaldığınız tarih belgelenecektir. bu dönemlere ilişki kıdem tazminatını resmi kaytılarda mülkiyetinde bişey görünmese bile talep edebilirsiniz. işvereniniz iş sözleşmenizi bildirimsiz veya bildirimli feshedebilir. bildirimli fesih halinde yani 'geçerli nedene' dayanarak fesih halinde bunu bildirim önellerne uyarak size bildirmek zorundadır. ayrıca bu halde ihbar tazminatında ödemelidir. işvereniniz bildirimsiz feshi halinde ise 'ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık nedeniyle fesih dışındaki nedenlerden dolayı fesihte kıdem tazminatı ödemelidir. işvereniniz sizi haksız yere işten çıkardığını veya sizi işten çıkarması halinde( iş kanunu 25\II haricinde) kıdem tazminatını ödemesi gereken bir durumunda işyerini bağlı bulunduğu iş mahkemesine başvurabilrisiniz. işvereniniz kıdem tazminatını ve daha öncede doğmuş olan (varsa tabi) alcakları ödeyemeceğini bildirse bile siz işvereniniz muvazalı işlemler sonucu malvarlığında azalmaya sebebiyet verdiğni iddia edebilirsiniz.

[Av.Abbas Bilgili]

Sizin sorunlarına bir kaç başllık altında yanıt vermek gerekir;
1) Sigorta primlerinizin yatırılmamış olması ve fazla mesai ücretinizin ödenmemiş olması ve ayrıca günde 12 saat çalışmaya zorlanmanız size İş Yasası 24/II anlamında haklı fesih hakkı doğurmakta olup, bu nedenle istifa ederek kıdem tazminatınızı isteyebilirsiniz.
2) Yatmayan sigorta primleriniz için belge ve tanık (özellikle işyerinde çalışmış olan tanık) göstererek sigorta tespit davası açabilirsiniz. Zaten pois tutanakları da bu konuda delil olarak değerlendirilecektir.
3) Fazla mesai ve hafta tatili ücretleriniz için ancak son beşyıl içerisnde olanları talep etmenizi tavsiye edereim. Hepsini isterseniz zamanaşımı ile karşılaşırsınız. İşyerinde ücret bordrosu imzalıyorsanız ve bu imzalı ücret bordrolarında fazla mesai ücreti varsa, bordroda yazılı olandan fazlasını tanıkla kanıtlayamazsınız. Bu konuda tanık geçerli değildir. sadece belgeniz varsa fazlasını isteyebilirsiniz. Ücret bordroları imzasız ise veya ücret bordrolarında imzalı da olsa fazla mesai ödemesi görünmüyor ise tanıkla ispatlayabilirsiniz.
4) Yıllık ücretli izin konusunda Sayın Saraç'ın görüşüne katılmak mümkün değil. Bu konudaki zaman aşımının beş yıl olduğu doğrudur, ancak; iş akdinin sona ermesinden itibaren beş yıl içinde dava açmak (talep etmek) koşuluyla çalışma süresinin tamamını (bu süre 5 yıldan fazla da olabilir) tamamını dava edebilirsiniz. Yasa ve Yargıtay kararları bu yöndedir.
5) İhbar tazminatı, kıdem tazminatı ve senelik izin ücretlerinin tamamından son işveren sorumlu olduğu için işyerinin bir başkası üzerine geçirilmiş olması halinde bu taleplerinizi son işverene yöneltebilirsiniz.
6) İşverence yapılacak feshin yazılı olması koşulu, bazı durumlarda ispat, bazı durumlarda geçerlilik koşuludur. Örneğin; işyerinde 30 ve daha fazla işçi çalışıyorsa ve kıdeminiz 6 aydan fazla ise (ki fazla) ve İş Yasası 17. madde kapsamında bir fesih ise yazılı yapılması şarttır. (Ancak bu yazılılık daha çok işe iade davalarında önem kazanmaktadır). Ancak, işçi bu koşulları taşımıyorsa veya işveren haklı sebeplerle )25. maddeye göre) çıkartıyorsa feshi yazılı yapmak zorunda değildir.

[Av.Soner ENGİN]

fazla çalışmalarının hepsiistenemez.İşçinin fazla çalışma olarak nitelendireceği süre yasalarda belliidir.Bu sürenin üzerinde dahi çalışsa hesaplamada dikkate alınmaz.

[Av.Abbas Bilgili]

Sayın Engin;
Fazla çalışma konusu daha önce bir başka sorudan dolayı tartışıldı. Daha önce de belirttiğim gibi, yasada yılda 270 saatten fazal "fazla çalışma yapılamaz" diorysa da, bu hüküm işçiyi korumaya yönelik bir hükümdür, anacak 270 saatin üstündeki fazla mesainin ücretinin ödenmeyeceği anlamaını içermez. Öyle olsa idi bu tür çalışmalarda işçiler haklarını alamamak gibi bir durumla karşılaşırdı. 270 saatin üstünde de olsa kanıtlanan çalışmaların ücretinin ödeneceği konusunda çok sayıda yargıtay kararı vardır. Fazla mesaide 5 yıllık zamanaşımı vardır. Ayrıca, uzun süre fazla mesai yapılmasının olağan bir durum olmadığını belirten Yargıtay, bu tür uzun süreli (örneğin 5 yıl sürekli olarak) fazla mesai yapılması durumunda hakimin hakkaniyet indirimi yapmasını istemektedir. hakimler de bu tür durumlarda genellikle %30-40 gibi bir indirim yaparak karar vermektedirler.