5510 SK ve Özürlülerin Re'sen Emekliliği

[Perfidia]

Merhaba,
Bir KİT'te özürlü işçi olarak çalışıyorum. Fakat vergi indirimim yok, sadece ilk atamam özürlü olarak yapıldı (Kasım 1997'de). Erken emekliliği düşünmediğim için de vergi indirimi için başvuruda bulunmamıştım.

Çalıştığım kurum işçiler için re'sen emeklilik uyguluyor. vergi indirimim olmadığı için geleceğe yönelik böyle bir endişe taşımıyordum (28 yaşındayım, doğum tarihim 18/12/1979).

Fakat SGK'nın sitesindeki 100 soru 100 cevaba baktığımda endişelendim doğrusu.

Buradaki 63, 64, 65, 66, 67. sorulara baktığımda sanki vergi indirimi şartı kaldırılmış, özürlü emekliliğine hak kazanmak için özürlü kadrosunda işe başlamış olmak, hatta özürlü kadrosunda işe başlanmamış olsa bile daha sonradan özürlülüğünü belgelemenin yeterli olduğu sonucunu çıkarıyorum.

Buradan anladığım doğru mudur? Eğer doğruysa bundan sonra çalıştığım kurum beni buradaki şartları sağladığımda re'sen emekli edebilir mi?

Teşekkürler,
Sayglarımla...

[serdargumuslu]

değerli dostum gerek iş yasası ve gerekse sgk göre bir işçnin işvereni tarafından resen emekli edilmesi mümkün değildir. Bu konuda 9 hukuk dairesinin kararları var.

[Perfidia]

cevabınız için teşekkür ederim.
o zaman benim yanlış ya da eksik bildiğim birşey mi var? çünkü Kurumumum çalışma yılı ve yaş şartlarını tamamlamış işçileri hemen emekli ediyor. kendi isteklerini sormuyor.
benim bildiğim çalışma yıl ve yaş şartlarını tamamlamış olsa bile bir işçi kendisi istemediği sürece (erkekler için) 65 yaşına kadar çalışabilir.
ama Kurumum buna izin vermiyor.

[sakar]

9.Hukuk Dairesinin kararı kimi bağlıyor bilemem, ama; etrafımda Köy Hizmetleri,Tarım Kredi Kooperatifi gibi yerlerde emeklilik şartları yerine gelmiş birçok kişiyi sorgusuz sualsiz,resen emekli ettiler.Arkadaş endişesinde haklı.İlgili mahkeme kararının tarih ve sayıları bilinmeli ki;önceden hazırlıklı olunabilsin.
İyi günler...

[sakar]

Galiba buldum.
---T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 2003/19696

K. 2003/21888

T. 15.12.2003

• İŞE İADE TALEBİ ( Salt Emeklilik Fesih İçin Geçerli Bir Neden Olmadığı - Talebin Kabulü Gereği )

• İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİNİN GEÇERSİZLİĞİ ( Salt Emeklilik Fesih İçin Geçerli Bir Neden Olmadığı - İşe İade Talebinin Kabulü Gereği )

• EMEKLİLİK NEDENİYLE FESİH ( Salt Emeklilik Fesih İçin Geçerli Bir Neden Olmadığı -İşe İade Talebinin Kabulü Gereği )

4857/m.19

ÖZET : Salt emeklilik fesih için geçerli bir neden olamaz. Emekliliğin fesih için geçerli bir neden teşkil edeceğine dair bir kurala yer verilmiş değildir. Bu nedenle davacının işe iade talebinin kabülü gerekir.

DAVA : Davacı, işe iadesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, davayı reddetmiştir.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı işçi, iş sözleşmesinin 09.07.2003 tarihinde geçerli bir neden olmadan feshedildiğini belirterek 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 19 ve devamı maddelerine göre feshin geçersizliğine, işe iadesine işverence işe başlatılmaması halinde 8 aylık ücreti tutarında tazminata ve en çok dört aya kadar boşta geçen süreye ait ücret alacağına karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece savunmaya değer verilmiş ve davalının ekonomik kriz ve çeşitli etkenler nedeni ile zarar ettiği, bunun ve teknolojik gelişmelerin sonucu küçülme politikası izleyerek personel azaltılması yoluna gittiği ve bu işlemi yaparken de hakkaniyete uygun davranarak emekliliğe hak kazananların iş sözleşmesini feshettiği, feshin geçerli nedene dayandığı gerekçesiyle dava reddedilmiştir.

Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, davacının fesih tarihinde emekliliğe hak kazandığı sabit olup, uyuşmazlık dışıdır. Belirtmek gerekir ki bu salt emeklilik fesih için geçerli bir neden olamaz. Emekliliğin fesih için geçerli bir neden teşkil edeceğine dair bir kurala yer verilmiş değildir.

Davalı işverene ait bilanço kayıtları incelendiğinde henüz zarar etmediği ancak 2003 yılı ilk 6 ayı için önceki yıla göre karından azalma olduğu, bu azalmanın nedenlerinden birininde, kredi alacaklarının taksitlendirilmesi ve bir kısmından vazgeçilmesi olduğu anlaşılmaktadır. Mahkemenın davalı birliğin zarar ettiği yönündeki değerlendirmesi yerinde değildir.

Diğer taraftan davalı birlikte istihdam fazlası personel olduğu yönünde idari komisyon kararı bulunmasına rağmen, davalı işveren Yönetim Kurulu'nun 24.25.06.2003 gün ve 314 sayılı kararı ile 30'u kadrolu 50'si geçici toplam 80 personelin istihdamına fesihten bir kaç gün önce karar verilmiştir. Bu karar feshe konu gerekçe ile çelişki göstermektedir. Ayrıca davacı çalıştığı kadro ve yaptığı iş gözetildiğinde hizmetine her zaman ihtiyaç duyulan bir konumdadır.

4857 Sayılı İş Kanunu ile getirilen iş güvencesinin en önemli nedenlerinden biri feshin en son çare olarak düşünülmesidir. İşyeri dışından kaynaklanan talep ve sipariş azalması alacakların taksitlendirilmesi ve bir kısmından vazgeçilmesi gibi nedenler varken öncelikle temsil ve tanıtma giderleri temsil edenlere ayrılan telefon ücretleri ve bu gibi benzeri giderlerde tasarrufa gidilmeli, fesih son çare olmalıdır. Somut olayda davalı birlik bu tür uygulamalara başvurmamış, aksine giderleri arttırıcı ve yeni personel istihdamı kararları almıştır.

Somut bu olgulara göre, işverence gerçekleştirilen fesih, geçerli bir nedene dayanmamaktadır. Dairemizce 4857 Sayılı iş Kanunu'nun 20/3.maddesi uyarınca aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.

SONUÇ : Yukarıda gösterilen nedenlerle

1- A 12. İş Mahkemesinin 30.10.2003 gün ve 2003/1385 Esas, 2003/1737 Karar sayılı kararının BOZULARAK ortadan kaldırılmasına,

2- İşverence yapılan FESHİN GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının İŞE İADESİNE,

3- Davacının yasal sürede başvurusuna rağmen işverenin süresi içinde işe başlatmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının işçinin 4 aylık ücreti tutarı olarak belirlenmesine,

4- Davacı işçinin işe iadesi işin işverene süresi içinde başvurması halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleştiği tarihe kadar gerçekleşen 4 aya kadar ücret ve haklarının davalıdan tahsiline,

5-Davalı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, harcın isteği halinde davacıya iadesine,

6- Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 300.000.000 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,

7- Davacının yaptığı yargılama gideri 19.000.000 TL'nin davalıdan alınıp, davacıya verilmesine,

8- Peşin alınan temyiz harçının istek halinde ilgiliye iadesine kesin olarak 15/12/2003 günü oybirliği ile karar verildi
----
İyi günler...

[Perfidia]

Bende şöyle birşey bulmuştum arama yaparken:

EMEKLİLİK VE İHBAR TAZMİNATI (Karar İncelemesi)


Prof. Dr. Tankut Centel

İstanbul Hukuk Fakültesi Dekanı



Yargıtay 9- Hukuk Dairesi

Esas No.: 2003/2862

Karar No.: 2003/16212

Tarih: 6.10.2003

Karar Özeti:

Emekliliğini istemek suretiyle işyerinden ayrılacak işçiye, ihbar tazminatı ödenmez.

İlgili Mevzuat:

1475 sayılı İş K. 13, 14, 49, 54

Karar Metni:

Dava: Davacı, ihbar tazminatı ile izin ücretinin ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

Yargıtay Kararı

1 - Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2 - Hernekadar 60 yaşını dolduranların emekli edileceklerine dair genelge söz konusu ise de, davalı işverenin bu genelge doğrultusunda fesih işlemini yaptığına ve bu feshin davacıya tebliğ edildiğine dair bir belge bulunmamaktadır. Aksine davacı yıllık ücretli izinde iken iznini keserek 21.12.2000 tarihinde dilekçe vererek kıdem tazminatını talep etmiş ve aynı gün Sosyal Sigortalar Kurumuna başvurarak aylık bağlanmasını talep etmiştir. Somut bu olgulara göre feshin işveren tarafından değil, emekliye ayrılmak suretiyle davacı işçi tarafından gerçekleştirildiğinin kabulü gerekir. İş sözleşmesinin bu nedenle feshi halinde ihbar tazminatına hak kazanılamaz. Söz konusu tazminatın reddi yerine kabulü hatalıdır.


Sonuç: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alman temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 06.10.2003 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Kararın İncelenmesi:

I. İnceleme konusu Yargıtay kararma konu olan olayda, söz konusu kararın metninden anlaşıldığı kadariyle:

1. Davacı işçi, yıllık ücretli izindeyken iznini keserek emekli olmak üzere 21 Aralık 2000 tarihinde, davalı işverene ait işyerine dilekçe verip kıdem tazminatını istemiş ve aynı gün Sosyal Sigortalar Kurumu'na da, yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli başvuruda bulunmuştur. Bu bağlamda, davalı işveren, 60 yaşını dolduranların emekli edileceklerine ilişkin bir genelgenin varlığına karşın, herhangi bir fesih işlemini yapmış ve bunu davacı işçiye bildirmiş değildir. Dava konusu edilmediği için, davalı işveren, muhtemelen kıdem tazminatını ödemiştir. Ancak, davacı işçi, kendisine ihbar tazminatı ile yıllık izin ücretinin ödenmediği iddiasıyla dava açmıştır.

Alt mahkeme, davacı isteğini "kısmen" hüküm altına almıştır. Kısmi kabulün neye yönelik olduğu karar metninden tam olarak anlaşılamamakla birlikte, aynı metinden alt mahkemenin, uyuşmazlık konusu olayda ihbar tazminatının ödetilmesine karar verdiği sonucu açıklıkla çıkmaktadır.

2. Alt mahkemenin bu kararının davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine uyuşmazlık, Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesi'nin önüne gelmiştir. Bu bağlamda, Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesi; somut olgulara göre feshin, işverence değil, emekliye ayrılan işçi tarafından gerçekleştirildiğini kabul ederek, ihbar tazminatına hükmedilmesini hatalı bulmuş ve alt mahkeme kararının bozulmasını kabul etmiştir.

II. İnceleme konusu Yargıtay kararı bakımından çözüme kavuşturulması gereken temel hukuki nokta, emekli olmak üzere işyerinden ayrılan bir işçiye ödenmesi gereken işçilik hakları üzerinde toplanmaktadır. Bunun için de, emeklilikte iş sözleşmesinin feshini kimin, yani işverenin mi yoksa işçinin mi gerçekleştir-mişbulunduğu önem kazanmaktadır. Bu nedenle, aşağıda ilkin, emekliliğe dayalı feshin işçi veya işveren tarafından gerçeleştirilmesine bağlanan hukuki sonuçlar üzerinde durulacak ve sonra da, bununla ilgili olarak, söz konusu Yargıtay kararının hukuka uygunluk derecesinin değerlendirilmesine geçilecektir.

1. İşçi emeklilik şartlarını yerine getirip emekli olup işyerinden ayrılmak istediği takdirde, kendisine 1475 sayılı İş K. m. 14/1 bent 4 uyarınca kıdem tazminatının ödenmesi gerekir. Emeklilik başvurusunda bulunan işçinin, iş sözleşmesini sona erdirebilmesi için, önceden feshi ihbar etmesi gerekmez. Çünkü, şartlarını yerine getirmiş bulunan işçiye yasa, yaşlılık aylığı bağlanmasını isteme ve giderek işyerinden ayrılma hakkını tanımıştır.

2. Yaş durumu itibariyle işçinin emekliliğe ayrılması, yani yaşlılık aylığı almak üzere işyerinde çalışmayı bırakması, öncelikle kendisinin bu yolda yapılmış bir talebine bağlıdır. Diğer bir söyleyişle, işçinin, işveren tarafından emekliye ayrılması söz konusu değildir.

"Re'sen emeklilik" denilen emeklilik biçiminde, emeklilik işlemi ilgilinin isteğine bakılmaksızın gerçekleştirilmektedir. Bu durum, çalışanlar içinde, sadece sivil ve asker memurlar ("devlet memurları") bakımından söz konusudur. İşçiler için ise, re'sen, yani işçinin talebi olmaksızın salt işverenin isteği üzerine emeklilikten ve de emekliye ayırmaktan sözetmek, hukuken mümkün değildir. Nitekim, işçinin emekli olması, yani yaşlılık aylığının bağlanması, kendisinin bu yolda yapılmış bir başvurusuna (yazılı isteğine) bağlıdır (Sosyal Sigortalar Kanunu m. 60/bent H) [Ayrıca ayrıntılı bilgi için bak. Ali Güzel/Ali Rıza Okur, Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul 2003,331-332; Can Tuncay, Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, İstanbul 2002, 307-308].

Bu durumda, belli bir yaşa ulaşmış veya emeklilik şartlarını yerine getirmiş işçiyi işyerinden uzaklaştırmak isteyecek işverenin, emeklilik nedeniyle işyerinden ayırma yetkisi yasayla kendisine tanınmadığı için, iş sözleşmesini sona erdirebilmesi için feshi ihbar etmesi ve buna uymadığı takdirde de ihbar tazminatı ödemesi gerekecektir.

3- Uyuşmazlık konusu olayla ilgili olarak, belli bir yaşı (60 yaşını) dolduranların emekli edileceklerine, yani ihbar tazminatları ödenmek suretiyle iş sözleşmelerinin feshedileceklerine ilişkin bir genelgeden söz edilmektedir. Ancak, Yüksek Mahkeme, söz konusu genelgeye dayanılarak işverence gerçekleştirilmiş bir feshin bulunduğunu kanıtlayacak bir belgenin dava dosyası içinde olmadığını belirtmektedir. Bu durumda, feshin, inceleme konusu Yargıtay kararında isabetle belirtildiği üzere, işverence değil, aksine işçi tarafından gerçekleştirildiğini kabul etmek doğru olur. Buna göre, ne yukarıda (II 1) belirtildiği üzere kendisinin ve ne de fesheden kendisi olmadığı için işverenin, ihbar tazminatı ödemesi gerekmektedir. Bu açıdan, alt mahkemenin, ihbar tazminatının ödetilmesine karar vermesi, hukuken hatalı görünmektedir ki; Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesi, bunu inceleme konusu kararda, isabetle belirtmektedir.


III. Sonuç itibariyle, Yüksek Mahkeme'nin söz konusu kararının gerekçesine ve ulaşmış bulunduğu hukuki sonuca katılmamak, hukuken mümkün görünmemektedir. Anılan karar, 1475 sayılı (önceki) İş Kanunu'na dayanılarak verilmiş bulunmasına karşın, 4857 sayılı (yeni) İş Kanunu döneminde varlığını sürdürebilecek hukuki esasları içermesi bakımından da, ilginçtir. Nitekim, anılan kararda belirtilen esaslar, iş güvencesi hükümlerinin (İş K. m. 18-21) uygulanmadığı işyerleri ile bu hükümlerin uygulama alanı bulduğu işyerlerinde de, emeklilik yaşına ulaşmanın "geçerli neden" oluşturabileceği durumlarda, aynen söz konusu olabilecektir. Bu açıdan, anılan kararın, önümüzdeki döneme de ışık tutar nitelikte olduğu söylenebilir.

Burada yanlış anlamıyorsam karar incelemesi bölümündeki kalınlaştırdığım kısımda oldukça açıklayıcı bilgi verilmiş.
Ben bu ikisini alıp sendikaya gideyim bakalım ne olacak.
Tekrar çok teşekkür ederim...