İcra dosyasının işlemden kaldırılması (İİK.78)

[Av.Ümit Arif Özsoy]

Sayın Tunga'nın "Bu hükümden, bir kere haciz konulduktan sonra, süresi içerisinde satış istenilmemesi halinde, şartları varsa sadece haczin düşeceği, haczin düşmesinden sonra yeniden haciz talep edebilmek için borçluya yenileme dilekçesi tebliği gerekmediği, yenileme dilekçesi tebliği gerekmediğine göre de, dosyanın da muameleden kaldırılmaması gerektiği sonucuna ulaştım..." değerlendirmesi; bir kere süresinde haciz istedikten sonra dosyanın ne kadar süre geçse de muameleden kaldırılmayacağı sonucuna ulaşıyor. Bu da uygulamada icra dairelerinin yüzlerce hatta zaman içinde binlerce -aslında takip edilmeyen- icra dosyasını muameleden kaldıramadığı için ne yapacağı sorununu ortaya çıkaracak. Benim diğer merak ettiğim husus ise mehaz kanunun vatanı isviçrede bu konudaki uygulama nasıl?

[Av.Onur Tunga]

Sayın Özsoy'un yazısında da şu soruya bir yanıt bulamadım;

Alacaklı süresi içerisinde haciz talebinde bulunmuş ve fakat borçlunun herhangi bir mal varlığı bulunamamış ise, son talep tarihinden bir yıl sonra dosyayı hangi gerekçe ile işlemden kaldıracağız?

İcra dairelerinde dosya birikmesin diye, borçlusunun mal varlığını bulamayan ve fakat aciz belgesi de almak istemeyen alacaklıya, dosyayı ayakta tutabilmek için yılda bir kere talep açma mükellefiyeti yüklememiz, dosyanın -aslında takip edildiği- anlamına gelmeyecektir hiç şüphesiz.

Yer konusuna gelince, işlemden kaldırılan dosyalara nerede yer bulunuyorsa, kaldırılmayanlara da orada yer bulunmasının bence hiçbir sakıncası yok. Alacaklı talep açmaya geldiğinde, dosya tıpkı işlemden kaldırılanlarda olduğu gibi bulunduğu yerden alıp getirilebilir. Yani, takipsiz bırakılan dosyanın bulunduğu yerden alıp icraya getirilmesi için mutlaka işlemden kaldırılması gerekmez.

Saygılarımla

[iskor]

Son işlemden tarihinden itibaren 1 yıl işlemsiz bırakılan dosyalar işlemden kaldırılır, hemen hemen bütün icralarda bu şekilde bir uygulama var, ancak bunun kanuni bir dayanağı yok sanırım.
İcra ve İflas Kanunu’nda takibin işlemden kaldırılması sadece 78. madde de düzenlenmiş, bunun dışında başkaca bir süre nazara alınarak dosyanın işlemden kaldırılması yok.
Şöyle ki;
İİK. 78/2 maddesinde “Haciz istemek hakkı, ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren bir sene geçmekle düşer.”
İİK. 78/4 maddesinde “Haciz talebi kanuni müddet içinde yapılmaz veya geri alındıktan sonra bu müddet içinde yenilenmezse dosya muameleden kaldırılır.”
İİK. 106 maddesinde “Alacaklı haczolunun mal taşınır ise hacizden nihayet bir sene ve taşınmaz ise nihayet iki sene içinde satılmasını isteyebilir.”
İİK. 110 maddesinde “Bir malın satılması kanuni müddet içinde istenmez veya talep geri alınıpta bu müddet içinde yenilenmezse o mal üzerindeki haciz kalkar.”
İİK. 116/3 maddesinde “Böyle fazla bir bedelle alıcı çıkmazsa satış talebi düşer.”
İİK. 129/2 md. son cümlesinde “Böyle fazla bedelle alıcı çıkmazsa satış talebi düşer.”

Bu maddelerde yazılanları taşınır malları baz alarak örneklerle açıklarsak;
01.01.2000 tarihinde ödeme emri tebliğ edildi ise 01.01.2001 tarihine kadar haciz talebine bulunulması lazım, 01.10.2000 tarihinde haciz talebinde bulunulmuş diyelim bu defa 01.10.2001 tarihine kadar satış talebinde bulunulması gerekiyor.
a) Bu örneğe göre 01.10.2000 tarihinde haciz talebinde bulunulmuş ancak süresinde satış talebinde bulunulmadığını varsayalım o zaman İİK 110 maddesi gereğince o mal üzerindeki haciz kalkıyor, dosya işlemden kaldırılmıyor çünkü haciz talebinde bulunulduğundan İİK 78/4’ deki durum oluşmuyor. Ancak 01.10.2000 tarihli talebe istinaden konan haciz kalktığı için geçerli bir haczin varlığından söz edilemeyeceğinden tekrar haciz talebinde bulunulması gerekiyor, haciz talebinde bulunmanın şartının sadece İİK 78/2’ de düzenlenmesi nedeniylede kalan süre içerisinde 01.10.2000 – 01.01.2001 arasındaki süre kadar yani haczin kalktığı andan itibaren (3) ay içerisinde haciz talebinde bulunulması gerekir. Eğer bu süre geçerse dosyanın işlemden kaldırılması gerekir (Bir sene beklemeye gerek yok, kalan süreye devam edilir). Haczi içermeyen diğer talep ve yazışmalar ise dosyanın işlemden kaldırılmasını durdurmaz. Yeniden haciz isteyebilmek için ise; dosya harçsız olarak yenilenir ve yenileme talebinin de borçluya tebliği zorunlu değildir.
b) 01.01.2000 – 01.01.2001 tarihleri arasında haciz talebinde bulunulmaz ise dosya işlemden kaldırılır, bu durumda yeniden haciz talebinde bulunulması için dosya yenilenir, ilamsız takiplerde başvuru ve yenilemede peşin harç alınır ayrıca yenileme talebinin de borçluya tebliği zorunludur.
c) Borçluya ödeme emri tebliğ edilmemiş ise İİK 78/4’ deki süreler başlamayacağından dosya ne kadar işlemsiz bırakılırsa bırakılsın yazıya başlarken ilk cümlede dediğim gibi dosyanın işlemden kaldırılması söz konusu olamaz.
d) Yukarıdaki örnek üzerinden satış işlemini yürütürsek yani; 01.10.2000 tarihli haciz sonrasında 01.05.2001 tarihinde satışın talep edildiği ve masrafının yatırılması sonrası 16.05.2001 tarihinde yapılan ikinci artırmada alıcı çıkmaz ise İİK. 116/3 gereğince satış talebi düşer. Haciz kalmaya devam eder. Satış talebinde bulunmanın şartının ise İİK 106’ daki süreler nazara alınarak sadece İİK 110’ da düzenlenmesi nedeniylede 01.05.2001 tarihindeki satış talebinin düştüğü göz önüne alındığında 01.05.2001 – 01.10.2001 tarihleri arasındaki süre kadar yani satış talebinin düştüğü andan itibaren (5) ay içerisinde tekrar satış talebinde bulunulmaz ise bu defa 01.10.2000 tarihinde konan haciz İİK. 110 gereğince kalkar (Yani satış talebi düştükten sonra menkullerde satış talebi için yeniden bir yıllık süre başlamaz, kesilen süreye devam olunur.). Haciz talebinde bulunmanın şartının sadece İİK 78/2’ de düzenlenmesi nedeniylede 01.10.2000 – 01.01.2001 arasındaki süre kadar yani haczin kalktığı andan itibaren (3) ay içerisinde haciz talebinde bulunulabilinir. Eğer bu süre geçerse dosyanın işlemden kaldırılması gerekir (Bir sene beklemeye gerek yok, kalan süreye devam edilir). Haczi içermeyen diğer talep ve yazışmalar ise dosyanın işlemden kaldırılmasını durdurmaz. Yeniden haciz isteyebilmek için ise; dosya harçsız olarak yenilenir ve yenileme talebinin de borçluya tebliği zorunlu değildir.
Bu durumda son işlem tarihinden itibaren (1) yıl işlemsiz bırakılan dosyaların işlemden kaldırılması değil de yukarıda açıklandığı şekilde dosyaların işlemden kaldırılması gerekir, bunun dışında diğer talep ve yazışmalar bu süreyi kesmez.

[Av.Ferhat Büyükada]

c) Borçluya ödeme emri tebliğ edilmemiş ise İİK 78/4’ deki süreler başlamayacağından dosya ne kadar işlemsiz bırakılırsa bırakılsın yazıya başlarken ilk cümlede dediğim gibi dosyanın işlemden kaldırılması söz konusu olamaz.

Sayın iskor, bu görüşünüzü aynı gerekçelerle ben de paylaşmaktayım. Ancak uygulamada tebliğ edilememiş dosyaların (kanımca yasal dayanağı bulunmamasına rağmen) "takibin açılmasından itibaren" 1 yılın sonunda işlemden kaldırıldığı, dosyadan işlem yapmak istendiğinde ise yenileme harcı alındığı ve dosyaya yeni numara verildiğine şahit oluyorum.

Elinizde, yukarıdaki görüşü destekleyecek nitelikte bir karar var mıdır? Paylaşırsanız sevinirim. Araştırmalarıma rağmen ben böyle bir karara rastlayamadım.

Şimdiden teşekkürler.

Av. Ferhat BÜYÜKADA

[iskor]

Uygulamada haciz talebinde bulunulup bulunulmadığına veya haczin konulup konulmadığına ya da ödeme emrinin tebliğ edilip edilmediğine bakılmadan icra dairelerindeki yer sıkıntısından dolayı, takip dosyaları son işlem tarihinden itibaren 1 yıl işlemsiz bırakılırsa kaldırılıyor ancak bir önceki mesajımda da dediğim gibi bu kanundan kaynaklanan bir durum değil sadece yer sıkıntısından dolayı yapılan bir işlem, burada dosyanın işlemden kaldırılıp kaldırılmaması o kadar önemli değil, önemli olan bu dosyaya nasıl devam edeceğimiz, işte olayımız burada başlıyor...

Eğer ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 yıllık süre zarfında haciz talebinde bulunmuşsanız 5 yıl dosyayı işlemsiz bıraksanız bile siz İİK 78/2 ve 4 deki şartları yerine getirdiğinizden yasal olarak dosyanın işlemden kaldırılması mümkün değil, işlemden kaldırıldı diyelim bu durumda ise kanundaki haciz isteme hakkı yerine getirildiğinden yenileme harcı alınmaz ve yenileme emrinin diğer tarafa tebliği de zorunlu değildir.

Ödeme emri tebliğ edilmedi diyelim burada ise;
İİK. 78/2 maddesinde “Haciz istemek hakkı, ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren bir sene geçmekle düşer.”
İİK. 78/4 maddesinde “Haciz talebi kanuni müddet içinde yapılmaz veya geri alındıktan sonra bu müddet içinde yenilenmezse dosya muameleden kaldırılır.”
Maddelerde yer alan haciz talep etme süresi başlamadığından dosyanın belirtilen maddelere göre işlemden kaldırılması mümkün değildir. İşlemden kaldırıldı diyelim bu durumda ise kanundaki haciz isteme süresi ödeme emrinin tebliğ edilmemesi nedeniyle başlamadığından işlemden kaldırılan dosyanın harçsız yenilenmesi talebinde bulunulur yenileme yapılırsa yenileme emrinin ve ödeme emrinin karşı tarafa tebliği zorunludur. Harçsız yenileme talebiniz reddedilirse, bu durumda dosyanın yasal dayanaktan yoksun olarak işlemden kaldırıldığı ve ödeme emrinin borçluya tebliğ edilememesi nedeniyle haciz isteme süresi başlamadığında İİK 78/5 gereğince yenileme harcı alınamayacağı nazara alınmaksızın harçsız olarak yenileme talebinin REDDİNE dair işlemi icra hukuk mahkemesinde şikayet konusu yapmalısınız..

Yargıtay kararına gerek yok kanun gayet açık, benim tanıdığım icra müdürlerinin hiç biri ödeme emri tebliğ edilmemişse ya dosyayı işlemden kaldırmıyor, ya da kaldırılmışsa yenileme harcı almıyor...
Yazdıklarımın aksini gösteren bir tane Yargıtay 12. Hukuk ilamı yoktur. Burada neyi nasıl talep ettiğiniz önemlidir, siz harcını ödedikten sonra kimse neden harç aldın demez memura.

[Av.Onur Tunga]

12. Hukuk Dairesi

Esas : 1999/14414
Karar : 1999/14477
Tarih : 18.11.1999


YARGITAY İLAMI

Yukarıda tarih ve numarası yazılı merci kararının onanmasını mutazammın 8.9.1999 tarih ve 8752/9655 sayılı daire ilamının müddeti içinde tashihen tetkiki Alacaklı vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahalinden daireye 19.10.1999 tarihinde gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:

İİK.nun 78. maddesi hükmü, haciz istemek hakkının düşmesi halinde İİK.nun 106 ve 110. maddeler hükümleri ise, mahcuzun muayyen müddet içinde satılması istenmediğinden haczin düşmesi halinde uygulanır. Somut olayda haciz yapılmış ve fakat yasada belirtilen sürede satış istenmemiştir. Haciz, bu nedenle düştüğüne ve alacaklının herzaman haciz isteyebileceğine nazaran yeniden harç alınmasına ve karşı taraf borçluya yenileme dilekçesi tebliğine gerek yoktur. Mercice İİK.nun 78. madde hükmünün uygulanması gerekeceğine ilişkin gerekçesinde isabet yoktur.

Merci kararının bu nedenle bozulması gerekirken onandığı anlaşılmakla alacaklı vekilinin karar düzeltme talebinin kabulü gerekmiştir.