AVRUPA'DA DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ

AVRUPA İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. Maddesine İlişkin İçtihat

 

www.hukuki.net

F. Başkalarının Haklarının Korunması

2. Komisyon ve Divan’ýn Karar ve Raporlarý

Þubat 1995’de, Komisyon, kürtaj yapan bir kliniðin yakýnlarýnda bildiri daðýtmasýnýn bir kürtaj karþýtýna yasaklanmasý kararý ile ilgili bir baþvurunun, baþkalarýnýn haklarýnýn korunmasý için gerekli olduðu gerekçesiyle kabul edilemez olduðunu beyan etti.[1] Komisyon ve Divan, baþkalarýnýn haklarýnýn veya ünlerinin korunmasýnýn önemini vurgulama fýrsatý buldular. Bu davalarda, Komisyon ve Divan, maðdurun durumunu ve baþvuranlarýn açýkladýklarý baþkaldýran sözlerini açýkladýklarý koþullarý analiz ederek mevcut çýkarlarý dengelediler.[2]

Ocak 2000’de, Avusturya Demir Yollarý Federal Þirketinde çalýþan bir ücretlinin işverenini bildirilerle ve bir dergide yayınlanan açık mektupla eleştirmesine ilişkin dava başvurusu, Divan tarafından incelendi. Divan’a göre, başvuran, kamu yararı olan sorunlarla ilgili bir tartışmaya katılmamış, fakat müşterilerin gözünde işvereninin ününe zarar verme tehlikesi olacak ifadelerle işverenin hizmetlerini açıkça ve sert bir biçimde eleştirmişti. Söz konusu disiplin cezası, demokratik bir toplumda gerekli ve güdülen yasal amaçla oranlı kabul edildi. Divan, başvurunun kabul edilemez olduğuna karar verdi.[3]

Mayıs 2000’de, Divan, başvuranların bir hakim ve birçok memura yönelik aleni ve tekerrür eden suçlamaları nedeniyle hakaretten mahkûmiyetine ilişkin davayı inceledi. Memurların, halkın haksız yere düzenini bozmadan, görevlerini yerine getirmek için, güvenini kazanmaları gerektiğini hatırlattı. Divan, bu çerçevede, onların yükümlülüklerini yerine getirmelerine ilişkin aşırı ve aşağılayıcı sözlü saldırılara karşı korunlarını gerektiğinin altını çizdi. Somut davada, bu koruma zorunluluğu, bir kamu yararı veya basın özgürlüğü konusuna gore ölçülmemeli, çünkü dava konusu sözler böyle bir kapsamda söylenmedi. Divan, mahkûmiyetlerin, bu çerçevede, suçlamaların çok aşağılayıcı niteliğine dayandırıldığını gözlemledi. Bu nedenle, başvuranların haklarına müdahalenin güdülen yasal amaçla oranlı olduğu ortaya çıkmaktaydı. Başvuru kabul edilemez bulundu.[4]

Kasım 2000 tarihli bir dava, müvekkiline karşı açılan bir soruşturma çerçevesinde, bir savcının resmi yükümlülüklerini unutmakla suçlayan beyanları nedeniyle bir bayan avukatın tazminata mahkûmiyetine ilişkindi.

Başvuran, savunmanın avukatı sıfatıyla özgürce konuşma hakkına saygı gösterilmediğini iddia ediyordu. Başvuru kabul edilebilir bulundu.[5] 

Divan, İspanya (Merkez) Bankasına ve bazı çalışanlarına karşı hakaret içerir bulunan bir mektupu yaymaktan dolayı bir memurun işten çıkarılmasına ilişkin başvuruyu kabul edilebilir buldu.[6]

Nisan 2001’de, Divan, bir ilaçla ilgili haberin yayınlanmasına ve hakim tarafından alınan tetbir kararınının yorumuyla ilgili yasaklamaya ilişkin bir derneğin başvurusu konusunda karar verdi. Divan, genel sağlık ve özellikle bazı ilaçların yan etkileri hakkındaki tartışmanın genel yarara ilişkin olduğunu not etti. Bununla birlikte, bu dava  Hertel davasýndan (voir à la page 18) farklýydý. Somut davada, dava konusu yayýn, sonuçta eþdeðer ürünlerden daha zararlý olmayan somut bir ilacý esas alýyordu. Bu çerçevede, Divan, derneðin, ya hiçbir somut ürünü belirtmemesi ya da bir grup ilacý bütün halinde zikretmesi gerektiðini gözlemledi. Bu nedenle, dava konusu haberin yayýnlanmasýný yasaklama kararý, baþkalarýnýn haklarýnýn korunmasý için «demokratik bir toplumda gerekli» görüldü. Divan, hakim tarafýndan alýnan tetbir kararýný yorumlamanýn yasaklanmasýnýn da, yukarýda güdülen ayný amacý izlediðine karar verdi ve baþvuru kabul edilemez bulundu.[7]

Eylül 2001 tarihli bir baþvuruda, bir siyasi parti, rakip bir siyasi partinin baþkanýný hedef alan bir metinle bütünleþen bir karikatür yayýnlamaktan tazminata mahkûmiyetine itiraz ediyordu. Divan, baþvuruyu kabul edilebilir buldu.[8]


 

[1] Bkz. H.J. Van Den Dungen Hollanda başvurusu, nº 22838/93, 22.2.1995 tarihli  karar, D.R., 80, s. 147.

[2] Özellikle bkz. G. Hirmann – Avusturya başvurusu, nº 19363/92, 6.4.1995 tarihli  karar, yayınlanmadı ; ; H. Trieflinger – Almanya başvurusu, nº 25063/94, 6.9.1995 tarihli  karar, yayınlanmadı ; D.P. – Romanya başvurusu nº 29364/95, 4.9.1996 tarihli  karar, yayınlanmadı ; J.R. López-Fando Raynaud ve E. Pardo Unanua – İspanya başvurusu, nº 31477/96, 15.1.1997, yayınlanmadı ; H.-C. Leiningen-Westerburg – Avusturya başvurusu, nº 26601/95, 20.1.1997, D.R. 88, s. 85 ; L. Grech ve A. Montanaro – Malta başvurusu, nº 29473/95, 21.1.1997, yayınlanmadı. Ayrıca bkz. H. Mahler – Almanya başvurusu, nº 29045/95, 14.1.1998, yayınlanmadı ; H.N. – İtalya başvurusu, nº 18902/91, 27.10.1998, D.R. 94, s. 21 ; B. Middelburg ve diğerleri – Hollanda başvurusu, nº 28202/95, 21.10.1998, yayınlanmadı ; Peree – Hollanda başvurusu, nº 34328/96, 17.11.1998 tarihli  karar, yayınlanmadı ; E. Immler– Almanya başvurusu, nº 34313/96, 2.3.1999 tarihli karar, yayınlanmadı ; H. Lunde – Norveç başvurusu, nº 38318/97, 13.2. 2001 tarihli  karar.   

[3] Bkz. R. Predota – Avusturya başvurusu, nº 28962/95, 18.1.2000 tarihli  karar, yayınlanmadı.

[4]

Bkz. A. Jääskeläinen ve diğerleri – Finlandiya başvurusu, nº 32051/96, 4.5.2000 tarihli  karar, yayınlanmadı

.

[5] Bkz. A. Nikula – Finlandiya başvurusu, nº 31611/96, 30.11.2000 tarihli  karar.

[6] Bkz. M. de Diego Nafria – İspanya başvurusu, nº 46833/99, 4.12.2000 tarihli  karar .  

[7] Bkz. Schweizerische Radio ve Fernsehgesellschaft (SRG) –  İsviçre başvurusu, nº 43524/98, 12.4.2001 tarihli  karar.

[8] Bkz. Die Freiheitlichen Landesgruppe Burgenland –  Avusturya başvurusu, nº 34320/96, 25.9.2001 tarihli  karar.