Antik Yunan felsefesinin öncülerinden Sokrates, ölüme mahkûm edilmesinden yaklaşık 25 yüzyıl sonra, memleketi Atina’da hukukçular, tarihçiler ve düşünürler tarafından tekrar yargılanıp aklandı. İade-i itibar anlamı taşıyan sembolik yargılamada hâkim heyeti ikiye bölünürken, halk jürisi beraat kararını verdi.

FELSEFENİN öncü isimlerinden “sofist” Sokrates (Sokrat), idam edilmesinin 2412’nci yıldönümünde, doğduğu ve yaşadığı Atina’da gıyabında yeniden yargılanıp beraat etti. M.Ö 469 yılında doğan Sokrates, Platon (Eflatun) gibi dünya felsefe tarihine damga vuracak bir öğrenciyi yetiştirdikten sonra, “gençlerin ahlakını bozmak” ve “dinsizlik” suçlamalarıyla M.Ö 339’da yargılanarak Atina’nın elit sınıfı “500’ler Meclisi” kararıyla ölüm cezasına çarptırılmıştı. Aynı mahkeme Yunanistan, ABD ve çeşitli Avrupa ülkelerinden hukukçular, tarihçiler, siyaset bilimcileri ve düşünürlerin katılımıyla tekrar canlandırıldı.

‘Demokrasi kendisini savundu’

“İtham hakimi” Onasis Vakfi Başkanı Andonis Papadimitriu, “Sokrates Atina’ya MÖ 405’de oligarşiyi getiren zalimlerin ideolojik lideri idi. 1500 Atinalı’nın öldürülmesinin sorumlusudur. Gençleri demokrasi düşmanı yapıyordu. Atina’nın tanrılarına da inanmıyordu. Bu günümüzde demokratik değerlere itaatsizlik gibi bir şey” dedi. Bir diğer “itham hakimi” Atina Üniversitesi öğretim üyesi İlias Anagnostopulos da “Atina Sokrates’e haksızlık etmedi. Sokrates Atina demokrasisini tehlikeye soktu. Demokrasi de kendisi savundu” diye konuştu.
New York Güney Bölgesi hakimi Loretta Presca, mahkemenin “başhakimi” olarak, “Tanrılara ve Atina’nın yönetimine saygısızlık vatan hainliğidir. O, ‘eğitiyorum’ bahanesiyle gençlerin ruhunu kirletiyordu. Suçludur” dedi. Sokrates’in “suçlu” olduğuna hükmedenler, idam cezasına ise karşı çıktılar. Sonuçta hakimlerden 5’i Sokrates’i suçlu, 5’i ise suçsuz buldu. Oturuma katılan “halk jürisi” ise 282’ye karşı 584 oyla büyük düşünürün beraat etmesini sağladı.

Şüpheyi hediye etti

Sokrates’in savunmasını üstlenen İngiliz avukat Michael Beloff ve Fransız avukat Patrick Simon, filozofun sadece gençleri eğittiğini, hiçbir şiddet olayında yer almadığını vurguladı. Fransa Siyasal Bilimler Akademisi üyesi Francois Terre de “Bir filozof her zaman kolay hedeftir. Sokrates insanlığa şüphe etme hakkı gibi çok büyük bir hediye vermiştir” dedi.

Kaçmadı, zehri içti

Yazılı bir kaynak bırakmadığından yaşamı ve düşünceleri hakkında öğrencisi Platon ile Ksenofon’un eserleri ve ölümünden 15 yıl sonra dünyaya gelen Aristoteles’in dolaylı anlatımlarından bilgi edinilebilen Sokrates, “500’ler Meclisi” tarafından bazı bilgilere göre 140’a karşı 360, bazı bilgilere göre ise 220’ye karşı 280 oyla ölüme mahkum edilmişti. Atina’nın tanrılarını reddetmek ve yeni tanrılar edinerek gençleri saptırmakla suçlanan Sokrates, kaçma imkanı olmasına karşın idealist bir inatla masumiyetini savunmuş ve 71 yaşında baldıran zehiri içirilerek idam edilmişti. (Tablo: Jacques-Louis David imzalı ve 1787 tarihli “Sokrates’in Ölümü.”)



www.hurriyet.com.tr