5941 sayılı çek kanunu ve çekte vade

[auy000]

Sn. Hukukçular,

Eski çek kanunumuzda bildiğiniz üzere çek bir havale emridir. Nakit yerine geçer ve güvencelidir. Doğası gereği de vadeli olarak kullanılmaz. İbrazında bankada karşılığı olması şarttır. Bu sebepledir ki çek keşide eden kişi bankada karşılığı olmayan bir paraya çek keşide edemez. Ederse ve karşılığı çıkmazsa yasa gereği adli para cezası ve neticesinde hapis ile cezalandırılır. Bu ceza tartışmayta açık olmakla birlikte, kanımca doğrudur ve nitekim daha önce anayasa mahkemesi de itirazlar olmasına rağmen hapis cezasını onaylamıştır. Çünkü çek nakit demektir ve nakit karşılığı bankada bulunmadığı halde kasıtlı olarak çek keşide eden kişi karşısındakini kasten kandırmış ve dolandırmıştır.

Ancak 5941 sayılı yasada, yasa koyucunun yapmış olduğu değişiklikle çekte yasal vade uygulamasına geçilmiştir. Çek nakit olmaktan bir havale emri olmaktan çıkartılmış ve vadeli bir ödeme, kredilendirme aracına dönüştürülmüştür. Vadesinden önce ibraz edilemez hale getirilmiştir ve vadesinden önce ibraz edilen eski çekler hakkındaki tüm davalar da düşürülmektedir. Görüldüğü üzere çek artık bankada karşılığı olmadan keşide edilemeyecek bir evrak olmaktan çıkarılmıştır. 5941sayılı yeni yasa ile çek, senet kapsamına sokulmuştur. Karşılıklı ticari anlaşmalarda kullanılan vadeli bir ödeme aracı olarak görülmüştür. Bu kapsamda özellikle savcı ve hakimlere sormak istiyorum. Bundan belki 3 belki 6 ay sonra ödeme yapmak üzere alacaklısına çek keşide eden biri geçen süre içerisinde iflası ve/veya başka geçerli sebepler yüzünden çekini ödeyemez hale gelir ise o zaman bu kişi daha önce olduğu gibi cezaya çarptırılabilir mi???

İşin özeti kanımca şudur. Çek zaten yıllardır ülkemizde vadeli bir ödeme aracı olarak kullanılmıştır. Savcı ve hakimlerimiz de bu gerçeği bile bile yine de kanun gereği insanları hapsettirmişlerdir. Ancak yasa koyucu bu değişiklikle aslında çekin gerçek kullanım amacını yasaya eklemiştir. Ne var ki, gerçek kullanım amacında kullanılan vadeli çek senetle eşdeğerdir. Bu da çeke hapis cezasını imkansız kılmaktadır. Çünkü kasıt unsuru olmadan suç olmaz ve vadeli ödemelerde kasıt unsuru aramak özellikle Türkiye gibi kaygan zeminli ekonomilede gerçekçi değildir. Zamanında maaşını alamayıp ev kirasını ödeyemeyen ya da işinden kovulup kredi kartlarını faturalarını ödeyemeyen insanlarla, alacaklarını alamadığı veya müşterilerini kaybettiği için batan esnafların bu bağlamda bakıldığında suçu aynıdır. Çekte vade kabulu bu insanlar arasındaki ceza farklılığını ortadan kaldırmıştır. Bu konu kanımca çok çok önemlidir ve tüm hukukçularımızın da yorumuna değer diye düşünüyorum. Saygılarımla...

[Av.İbrahim Bircan]

kasıt unsuru olmadan suç olmaz ve vadeli ödemelerde kasıt unsuru aramak özellikle Türkiye gibi kaygan zeminli ekonomilede gerçekçi değildir.

ilginç bir yaklaşım bu konu tartışılmalı

[auy000]

Bence de İbrahim Bey tartışılmalı. Özellikle çekte vadenin kanunlaştırılması ile ilgili yasanın hem uygulanış hem hüküm açısından baştan yorumu şarttır.