Evlilik nedeniyle iş akdinin feshi ve tazminatlar

[onoztay]

merhaba, forumlarda detaylı bir arama yaptım ama bu konunun tam karşılığını bulamadım.
bir özel bankada çalışmaktayım. işçi ile işverenin yükümlü olduğu 6,000 tl kadar tazminat hükümlerini içeren 3 yıllık bir sözleşmeye imza atarak işe başladım. yine sözleşmede eğitim için harcanan masrafların da haksız işten ayrılma durumunda işçi tarafından karşılanacağı yazıyor.
evleneli 3 ay oldu ve evlilik sebebiyle işten ayrılmayı düşünüyorum. (kanuna göre bayanların evlilikten sonraki 1 yıl içinde işten ayrılma hakkı bulunuyor) 1 yılımı doldurmadığım için kıdem tazminatı hakkımın sözkonusu olmayacağını biliyorum. benim sorularım;
1- işverenim benden 6.000.-tl tazminatı veya bununla ilgili başka bir tazminatı talep etme hakkına sahip midir?
2- eğitim için ödemem gereken tutarı işverenin benden isteme hakkı var mıdır?

yardımlarınız için çok teşekkürler.

[Erdoğan Kırcalı]

1-Evet,
2-Hayır

[gecenin hakimi]

merhaba, forumlarda detaylı bir arama yaptım ama bu konunun tam karşılığını bulamadım.
bir özel bankada çalışmaktayım. işçi ile işverenin yükümlü olduğu 6,000 tl kadar tazminat hükümlerini içeren 3 yıllık bir sözleşmeye imza atarak işe başladım. yine sözleşmede eğitim için harcanan masrafların da haksız işten ayrılma durumunda işçi tarafından karşılanacağı yazıyor.
evleneli 3 ay oldu ve evlilik sebebiyle işten ayrılmayı düşünüyorum. (kanuna göre bayanların evlilikten sonraki 1 yıl içinde işten ayrılma hakkı bulunuyor) 1 yılımı doldurmadığım için kıdem tazminatı hakkımın sözkonusu olmayacağını biliyorum. benim sorularım;
1- işverenim benden 6.000.-tl tazminatı veya bununla ilgili başka bir tazminatı talep etme hakkına sahip midir?
2- eğitim için ödemem gereken tutarı işverenin benden isteme hakkı var mıdır?

yardımlarınız için çok teşekkürler.

************************************************** *****************************
İşverenin eğitim gideri karşılığında olan tazminatı isteme hakkı var. Ancak, bu eğitimin masraflarının işverence fatura vs. ile kanıtlanması gerekir. Toplam eğitim masrafının da eğitime katılanların sayısına bölünmesi gerekir. Ayrıca, çalıştığınız 3 aylık sürenin 3 yıla ögre oranlanarak indirim uygulanması gerekir. Yine ayrıca, cezai şartlar fahiş bulunursa Borçlar yasasının 161. maddesi gereğince hakim tarafından da indirime tabi tutulabilir. Sizin şu aşamada işverenin dava açmasının beklemekten başka yapacak birşeyiniz olduğunu zannetmiyorum. İşveren istedi diye ödeme yapmanızı önermem. Bırakın dava açsın ve siz de belirttiğim savunmaları yapın. Kazanırsa alsın, ya da kazanabildiğini alsın.






T.C.
YARGITAY

9. Hukuk Dairesi
Esas No : 2000/507
Karar No : 2000/4100
Tarihi : 29.03.2000

İşveren büyük masraflar yaparak işçiyi yurt içinde ya da yurtdışında eğitime ya da bursa tabi tutmuş yani onu yetiştirmiş ise işverenin belli bir süre işçiyi işyerinde çalıştırmaya mecbur tutması haklı görülmelidir. Hizmet aktinde bu konudaki işçi aleyhine, tek taraflı cezai şartın geçersizliğinin kabulü hakkaniyet ve adalet ilkeleri ile bağdaşmaz.


Davacı, ihbar tazminat, ile cezai şart alacağının icra inkar tazminatlarıyla birlikte ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı işveren, taraflar arasında düzenlenmiş olan yazılı hizmet aktinin #8220;yükümlülüklerin yerine getirilmemesi#8221; başlığı altında yer alan #8220;personel, özel bir eğitimden geçirileceğinden her ne surette olursa olsun iki yıl tam olarak dolmadan (iş)#8217;den ayrıldığı veya hizmet sözleşmesi İş Kanunu#8217;nun, iş verenin bildirimsiz feshini düzenleyen 17/Il, maddesi gereğince, feshi halinde üretime doğrudan katılmaksızın öğrenmekle geçirdiği staj süresince kendisine ödenen aylık, ikramiye vs. eklentilerine karşılık olarak 300.000.000 TL. #8216;sini çalıştığı süre ile orantı yapılmaksızın, tam olarak itirazsız ödemeyi beyan ve taahhüt eder#8221; biçimindeki kurala dayanarak istekte bulunmuştur.

Mahkemece sözü edilen kuralın tek taraflı yani sadece işveren yararına olmak üzere düzenlenmiş bir cezai şart niteliğinde olduğuna işaret edilerek isteğin reddine karar verilmiştir.

Davalı işçinin davacıya ait işyerinde 6-7 ay kadar çalıştıktan sonra istifa ettiği tartışmasız olduğu gibi davalı işçi yararına öngörülmüş yukarıdaki hükme benzer bir düzenlemenin sözleşmede yer almadığı görülmektedir.

Söz konusu hüküm içeriğinde işçinin özel eğitime tabi tutulacağı, bunun için iki yıl çalışma zorunluluğu öngörüldüğü açıklanmaktadır. Dairemizce sadece işveren yararına yer verilen cezai şartın kural olarak geçersiz olduğu kabul edilmektedir. Ancak sözkonusu düzenleme belli bir nedene bağlı olarak cezai şartın öngörüldüğünü belirtmektedir ki bu tür özel haller söz konusu olduğu zaman cezai şartın tek taraflı olmasının sonuca etkili olmadığı düşünülmektedir. Gerçekten işveren büyük masraflar yaparak işçiyi yurt içinde ya da yurt dışında eğitime ya da bursa tabi tutmuş yani onu yetiştirmiş ise işverenin belli bir süre işçiyi işyerinde çalıştırmaya mecbur tutması haklı görülmelidir

Somut olayda cezai şart böyle bir nedenle konulmuş bulunduğuna göre, salt tek taraflı olması sonucu onun geçersizliğinin kabulü hakkaniyet ve adalet ilkeleri ile bağdaşmaz. Şayet düzenlemede belirtildiği gibi davacı eğitime tabi tutulmuş ise bu cezai şartın geçersizliği kabul edilemez. Bunun içinde mahkemece eğitime tabi tutulup tutulmadığı araştırılmalı ve inceleme konusu yapılmalı, eğitime tabi tutulmadığı taktirde şimdiki gibi davanın reddine aksi halde istek doğrultusunda konu incelenerek hüküm kurulmalıdır. Öğretide de böyle bir ayrım yapılmasının doğru olacağı görüşü benimsenmektedir.

Yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 29.03.2000 gününde oybirliğiyle karar verildi.

************************************************** **********





T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 2003/5918

K. 2003/18146

T. 27.10.2003

• İŞ AKDİNİN FESHİ ( Meslek İçi Eğitime Gönderilen İşçinin İş Aktini İhbar Öneli Vermeden Feshetmesi - Eğitim Taahhüdünde Cezai Şartın Tek Taraflı Düzenlenmesi/Hükmedilemeyeceği )

• İHBAR TAZMİNATI DAVASI ( Davalı İşçinin Meslek İçi Eğitime Gönderildiği - İş Aktini İhbar Öneli Vermeden Feshetmesi )

• CEZAİ ŞART ( İşçinin Meslek İçi Eğitime Gönderilmesi/Eğitim Taahhüdüne Uymayıp İş Akdini Feshi - Cezai Şartın Tek Taraflı Düzenlenmesi Nedeniyle Hükmedilemeyeceği )

• MESLEK İÇİ EĞİTİME GÖNDERİLEN İŞÇİ ( İş Aktini İhbar Öneli Vermeden Feshetmesi - Eğitim Taahhüdünde Cezai Şartın Tek Taraflı Düzenlenmesi/Hükmedilemeyeceği )

• EĞİTİM TAAHHÜTNAMESİ ( Cezai Şartın Tek Taraflı Düzenlenmesi/Hükmedilemeyeceği - İşçinin Meslek İçi Eğitime Gönderilmesi/İş Aktini İhbar Öneli Vermeden Feshetmesi )

1475/m.13

818/m.158

ÖZET : Mahkeme davacının talebine mesleki eğitim karşılığı bir alacak olduğunu kabul ederek 2500 Dolara tekabül eden miktara hükmetmiştir.Davalının imzaladığı eğitim taahhütnamesinden de içeriğinde de anlaşılacağı üzere 2500 USD ödeyeceği bir cezai şart olarak kararlaştırılmıştır. Cezai şart ise tek taraflı olup tamamen işçiye yükletilmiştir. Bu nedenle taahhütnameye dayanılarak davalı aleyhine cezai şarta hüküm edilmez. Mahkemenin aksine düşünce ile yazılı şekilde de karar vermesi hatalıdır.
KARŞI OY : Borçlar Kanununun 158 ve devamında ki maddelere göre cezai şart; borçlunun borcu hiç veya gereği gibi ifa etmemesi halinde önceden kararlaştırılmış bir edada bulunmayı alacaklıya karşı taahhüt etmesidir.
Yasanın da tarifinden anlaşılacağı şekilde, cezai şartın ayrıcı unsurlarının başında asıl borcun mevcut olması gelmektedir. Belge incelendiğinde tek ve asıl bir borç yer almaktadır. Bu asıl borcun yanında ayrı bir yaptırım belgede yer almamaktadır. Ortada tek bir borçlanma durumu mevcut olup, taraflar yaptıkları anlaşma ile işçinin özel eğitime tabi tutulması karşılığı olarak bir taahhütname düzenlemişlerdir. Belge cezai şart olarak kabul edilse bile Dairemizce de kabul edildiği şekilde; özel haller söz konusu olduğu zaman cezai şartın tek taraflı olmasının sonuca etkisi olamaz. İşveren masraflar yaparak işçiye eğitime tabi tutarak onu yetiştirmiş ise belli bir süre işçiyi işyerinde çalıştırmaya mecbur tutması haklı görülmelidir. Bu nedenlerle Daire bozmasına katılamıyorum.
DAVA : Davacı, ihbar tazminatı ile tazminat alacağının ödetilmesine karşı davacı ise; fazla çalışma ve izin ücreti, hafta tatili gündeliği ikramiye ile ücret alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, her iki davayı da kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : 1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının tüm, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Davacı davalı işçiyi 2.8.1999-8.8.1999 tarihleri arasında altı gün meslek içi eğitime gönderdiğini, davalının iş aktini ihbar öneli vermeden feshettiğini, davalının imzasını taşıyan eğitim taahhütnamesinde kabul edilen 2500 USD nın tahsilini talep etmiştir. Mahkeme davacının talebine mesleki eğitim karşılığı bir alacak olduğunu kabul ederek 2500 Dolara tekabül eden miktara hükmetmiştir.Davalının imzaladığı eğitim taahhütnamesinden de içeriğinde de anlaşılacağı üzere 2500 USD ödeyeceği bir cezai şart olarak kararlaştırılmıştır. Cezai şart ise tek taraflı olup tamamen işçiye yükletilmiştir. Bu nedenle taahhütnameye dayanılarak davalı aleyhine cezai şarta hüküm edilmez. Mahkemenin aksine düşünce ile yazılı şekilde de karar vermesi hatalıdır.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 27.10.2003 gününde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY: Davacı işveren, ihbar süresine uymadan işi bıraktığı ve imzaladığı eğitim taahhütnamesine aykırı davrandığı iddialarıyla ihbar tazminatı yanında 1.250.480.000 TL eğitim taahhütnamesine aykırılık tazminatı adı altında davalıdan alacak talebinde bulunmuştur.
Eğitim taahhütnamesi adını taşıyan belgede davalı "NTCore Tech. Eğitimine gönderilmekteyim. Eğitimimin bitiş tarihi olan 8.8.1999' dan itibaren en az 12 ay daha çalışmaya devam edeceğim. Bu süre zarfında kendi isteğimle işten ayrıldığım takdirde geçerli olan TC Merkez Bankası döviz satış kuru, üzerinden 2500 Dolar tazminatı Biltem AŞ'ye hiçbir hüküm ve ihtara gerek kalmaksızın ödeneceği gayr-i kabil-i ruçu olarak kabul, beyan ve taahhüt ederim..." demektedir.
Mahkeme bu belgenin iş akdi ile birlikte verilmiş olmayıp, işverenin sağladığı meslek eğitim olanağına karşılık olduğunu ve cezai şart olarak nitelendirilemiyeceğini belirterek davacı isteklerini kabul etmiştir.
Dairece belgenin cezai şart niteliğinde olduğu kabul edilerek mahkeme kararı bozulmuştur.
Borçlar Kanununun 158 ve devamında ki maddelere göre cezai şart; borçlunun borcu hiç veya gereği gibi ifa etmemesi halinde önceden kararlaştırılmış bir edada bulunmayı alacaklıya karşı taahhüt etmesidir.
Yasanında tarifinden anlaşılacağı şekilde, cezai şartın ayırıcı unsurlarının başında asıl borcun mevcut olması gelmektedir. Belge incelendiğinde tek ve asıl bir borç yer almaktadır. Bu asıl borcun yanında ayrı bir yaptırım belgede yer almamaktadır. Ortada tek bir borçlanma durumu mevcut olup, taraflar yaptıkları anlaşma ile işçinin özel eğitime tabi tutulması karşılığı olarak bir taahhütname düzenlemişlerdir. Belge cezai şart olarak kabul edilse bile Dairemizce de kabul edildiği şekilde; özel haller söz konusu olduğu zaman cezai şartın tek taraflı olmasının sonuca etkisi olamaz. İşveren masraflar yaparak işçiye eğitime tabi tutarak onu yetiştirmiş ise belli bir süre işçiyi işyerinde çalıştırmaya mecbur tutması haklı görülmelidir. Bu nedenlerle Daire bozmasına katılamıyorum.
Üye
U.Öztürk

[Erdoğan Kırcalı]

sözleşmede eğitim için harcanan masrafların da haksız işten ayrılma durumunda işçi tarafından karşılanacağı yazıyor.
evleneli 3 ay oldu ve evlilik sebebiyle işten ayrılmayı düşünüyorum. (kanuna göre bayanların evlilikten sonraki 1 yıl içinde işten ayrılma hakkı bulunuyor)

Sözleşmede haksız sebeple ayrılma durumunda şeklinde özellikle belirtiliyorsa, kadın çalışanın evlilik nedeniyle ayrılmas haklı bir sebep olduğuna göre eğitim masraflarını talep edememesi gerekir.

[onoztay]

Öncelikle bu denli çabuk bilgi vermenizden dolayı çok teşekkür ederim. Yanıtlardaki mahkeme kararlarını ve sizlerin yorumlarınızı okudum.
Hukuk eğitimi almadığımdan, yanlış bir kanıya varmamak için yazılanlardan anladığım hususları teyit etmek için yazmak istiyorum.

Burada sanırım bayanlara tanınan evlilik nedeniyle iş akdimi feshetme hakkım olmasaydı sözleşmedeki tüm tazminatları ödemekle yükümlü olacaktım.

Ama iş akdini haklı olarak feshettiğim için, bankanın açacağı davanın benim lehime sonuçlanacağını ümit edebilirim. Ve son olarak işe girişte verilen eğitimle ilgili bankanın yaptığı harcamaların bir kısmı (bankanın faturasını ibraz etmesi şartıyla) benden istenebilir.

[gecenin hakimi]

Öncelikle bu denli çabuk bilgi vermenizden dolayı çok teşekkür ederim. Yanıtlardaki mahkeme kararlarını ve sizlerin yorumlarınızı okudum.
Hukuk eğitimi almadığımdan, yanlış bir kanıya varmamak için yazılanlardan anladığım hususları teyit etmek için yazmak istiyorum.

Burada sanırım bayanlara tanınan evlilik nedeniyle iş akdimi feshetme hakkım olmasaydı sözleşmedeki tüm tazminatları ödemekle yükümlü olacaktım.

Ama iş akdini haklı olarak feshettiğim için, bankanın açacağı davanın benim lehime sonuçlanacağını ümit edebilirim. Ve son olarak işe girişte verilen eğitimle ilgili bankanın yaptığı harcamaların bir kısmı (bankanın faturasını ibraz etmesi şartıyla) benden istenebilir.

Haklı nedenle iş aktinizin fesi durumundada,karşı tarafın bunu alma hakkının olmadığını düşüne bilirsiniz.