Kış depresyonuna dikkat

[Erhan Yurdayuksel]

Kış depresyonuna dikkat

Yüzünü daha az gösteren ‘güneş’ nedeniyle çoğumuz enerji yoksunluğu ve hayattan keyif alamama gibi sorunlarla baş etmek zorunda kalıyoruz! Aslında ‘Kış depresyonu’ olarak adlandırılan ve özellikle kadınları etkisi altına alan bu hastalıktan korunabiliriz. İşin püf noktası ise haftada en az 2 kez balık tüketmek ve bol bol egzersiz yapmak!
“Çok uykum olmasına rağmen gece uykuya dalmakta zorluk çekiyorum, sabahları da zar zor uyanıp gün boyu halsiz oluyorum”, “Kimse ile görüşüp konuşmak istemiyorum”, “Çok mutsuzum, içimden bazen ağlamak geliyor”, bu tarzı yakınmaları kış mevsiminde çevremizden sıkça duyuyor ya da kendimiz de dile getiriyoruz. Acıbadem Eskişehir Hastanesi’nden Psikolog Orhan Öztürk, özellikle kadınları etkisi altına alan kış depresyonunun yaşamı çekilmez hale getirdiğine, oysa bu hastalıktan korunmanın mümkün olduğuna dikkat çekerek, “Kış mevsimi bazı kişiler için oldukça zor geçiyor. Çünkü enerji yoksunluğu, gün içinde aşırı uyuklama, sabahları geç uyanma ve hayattan keyif alamama gibi durumlar yaşam kalitesini ciddi boyutlarda bozabiliyor. Ancak alınacak olan bazı önlemler ile kış mevsimini enerjik ve keyifli bir şekilde geçirmek mümkün” diyor.
Toplumun yüzde 10’unu etkiliyor
Kış depresyonu, yılın diğer zamanlarında zihinsel durum açısından oldukça sağlıklı olmalarına karşın, soğuk aylar yaklaştıkça depresyon belirtileri gösteren kişilerde görülen ruhsal bir düzensizlik durumu olarak tanımlanıyor. Teknik adı “mevsimsel duygu durum bozukluğu” olan bu rahatsızlık nadiren de olsa diğer mevsimlerde ortaya çıkabiliyor. Kış depresyonu yaşayan kişilerin en belirgin özellikleri ise her sene kış ayları yaklaştıkça gözlenen depresyona özgü mutsuzluk, keyifsizlik, hayattan tat alamama ve enerji azalması gibi durumlar yaşamaları.
Yapılan çalışmalar özellikle kadınları etkisi altına alan kış depresyonunun tüm yetişkinler arasında yüzde 1.5 - 10 gibi yüksek bir oranda gözlendiğine işaret ediyor.
Belirtileri neler?
Öztürk, genellikle soğuk ve az ışıklı aylar yaklaştıkça giderek artan belirtileri şöyle sıralıyor:
- Enerjisi yoksunluğu,
- Sabahları güç uyanma,
- İsteksizlik,
- Genel keyifsizlik,
- Gün içinde aşırı uykulu olma,
- Konsantrasyon güçlüğü,
- Performans düşüklüğü gibi depresyona özgü durumlar yaşanıyor.
- Sıklıkla karbonhidratlı besinler tercih edildiği için kilo alınıyor.
Depresyonu önlemenin 7 püf noktası
- Kış boyunca gündüz saatleri süresince olabildiğince doğal güneş ışığı almalısınız. Bu nedenle penceresi olmayan ve yapay ışıkla aydınlatılan ortamlarda çalışıyorsanız, sabah mesai saatinden önce ve hafta sonları güneşli ortamlarda bulunmaya çalışın.
- Evde ve işyerinde aydınlatma için doğal güneş ışığı tarzında ışık veren ampuller kullanın.
- D vitamini açısından zengin olan balık etini haftada en az 2 kez tüketin. Bol sıvı ve meyve suyunu ihmal etmeyin.
- Mümkünse kış tatillerinizi güneşli ve rahat ortamlarda geçirin.
- Uyku alışkanlıklarınızı değiştirmeyin, hafta sonları geç saatlere kadar uyanık kalmayın.
- Haftada 3-4 gün egzersiz yapın. Böylelikle hem kendinizi daha dinç hissedecek, hem de gece daha rahat uykuya dalacaksınız.
- Yapmak isteyip de devamlı ertelediğiniz sosyal aktiviteler için kış mevsiminin iyi bir fırsat olduğunu akıldan çıkarmayın.
Uzmana ne zaman başvurmalı?
Öztürk, değişken sosyal ve fizyolojik şartlara bağlı olarak ortalama ruh halindeki dalgalanmaların herkeste görülebildiğini ve bu durumun bir seviyeye kadar son derece olağan olduğunu belirterek şunları söylüyor: ‘Kış depresyonu bir uzmana başvurulmadığı durumlarda baharın gelmesiyle de pekala kendi kendine geçebilir. Ancak duygu durumdaki düşüşler her sene kış aylarında belirgin olarak ortaya çıkıyorsa ve kişinin psikolojik, sosyal, ailevi ve akademik hayatını ciddi derecede etkilemeye başlamışsa, artık bir uzmana görünme vakti gelmiştir. Böylelikle profesyonel yardım alan hastalar bir sonraki yılın kış depresyonuna karşı daha hazırlıklı olur ve hastalıkla çok daha verimli metotlarla başa çıkmayı öğrenirler”
Işık terapisi ile etkili çözüm
Öztürk, kış depresyonunda diğer depresif bozuklukların tedavisinde kullanılan klasik yöntemler olan bilişsel-davranışçı psikoterapi ve ilaç tedavisinden farklı olarak, ışık terapisi (fototerapi) ile melatonin hormon desteği uygulamalarına yöneldiklerini belirterek tedavi sürecini şöyle anlatıyor: “Özellikle ışık terapisi ve psikoterapi kombinasyonu ile hastaya ilaç vermeden ve olası yan etkilerden uzak kalarak çok başarılı sonuçlar elde etmek mümkün oluyor. Tedaviye yanıt oranı kişiden kişiye ve kullanılan yöntem kombinasyonuna bağlı olarak değişiyor. Ortalama bir ışık terapisi seansı 30-60 dakika sürüyor ve hastalar genellikle ilk 1 hafta sonrasında iyileşme fark etmeye başladıklarını ifade ediyor.
http://www.hurriyet.com.tr/yasasinha...85.asp?gid=245

[Erhan Yurdayuksel]

Kışın bolca meyve tüketilmeli

Uzmanlar uyarıyor: Kışın C vitamini içeren gıdaların bolca tüketilmesi enfeksiyonlardan korunmak için şart.
Diyetisyen Nurcan Erzurumlu, kış aylarında havalar soğuduğu için hastalıkların arttığını hatırlatırken, “Bedenin hava ısısının azalmasına yenik düşmemek için vücut ısısını ek enerji ile artırmaya ve gerekli olan bu ek enerji ihtiyacını besinlerden karşılamaya ihtiyaç duyar.” dedi.
Özel Lokman Hekim Etlik Hastanesi Diyetisyeni Erzurumlu, kış döneminde günde en az 5 porsiyon meyve ve sebze tüketilmesini ve ayrıca soğuk kış günlerinde çay, kahve içmek yerine bitki çayları veya C vitamini yönünden zengin olan kuşburnu çayının tercih edilmesinin önemine dikkat çekerek şöyle konuştu:
“Enfeksiyon hastalıkları dünyanın en önemli sağlık sorunlarındandır. Sonbahar ve kış aylarında havalar soğuduğu için hastalıklar fazlalaşır. Bunların başında da grip ve soğuk algınlığı gelir. Vücut direncinin azaldığı, enfeksiyon hastalıklarının yaşandığı bu dönemde yeterli ve dengeli beslenme daha çok önem kazanır. Enfeksiyon ile bağışıklık sistemi ilişkisi düşünüldüğünde artan metabolik hıza karşılık hücrelerin ihtiyacı olan enerji, yeterli ve dengeli bir beslenme ile sağlanabilir. Özellikle enfeksiyonlara karşı daha hassas olan çocuklar, gebeler, emzikli anneler ve yaşlılar için beslenme daha da önem kazanmaktadır. Bedenimiz hava ısısının azalmasına yenik düşmemek için vücut ısısını ek enerji ile artırmakta ve gerekli olan bu ek enerji ihtiyacını besinlerden karşılamaktadır. Biz üşüdükçe enerjiye olan ihtiyacımız artar ve daha fazla besin tüketmeye başlarız. Yüksek enerjili besinler genellikle karbonhidrattan (şeker, un vs?) ve yağdan zengin gıdalardır. Bu tür gıdaların fazla tüketilmesiyle kilo almamız kaçınılmaz olur. Bu nedenle kaşın kilo almamak için yediklerimize dikkat etmemiz gerekir.”
2-2,5 litre su tüketilmeli
Yeterli ve dengeli beslenme, her besin grubundan gün içerisinde yeterli miktarda almakla sağlandığını söyleyen Erzurumlu, “İhtiyacımız olan protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineralleri almış oluruz. A ve C vitaminleri bağışıklık sistemimizi güçlendirerek hastalıklara karşı direnç kazandıran antioksidan vitaminlerdir. Turunçgiller, brokoli, kabak, yeşil biber, Brüksel lahanası, mandalina, maydanoz, tere, roka gibi sebze ve meyveler C vitamini açısından zengin besinlerdir. Kış aylarında susamasanız da günlük 2-2.5 litre su tüketmelisiniz. Hem böylece kış aylarında çok daha kolay yakalandığınız boğaz enfeksiyonlarını da rahat atlatırsınız. Sıklıkla içilen oda ısısındaki su boğaz kuruluğunu da önleyecektir. Yeterli ve dengeli beslenmenin bir diğer şartı da yeterli miktarda protein almaktır. Enfeksiyon geçirildiği dönemlerde, protein kaynaklarının yeterli tüketilmesi gerekir. Süt, yoğurt, peynir, yumurta, et ve balık gibi gıdalar proteinin en iyi kaynağıdır” ifadelerine yer verdi.
Yağ türü ve miktarının da enfeksiyon hastalıklarında önem taşıdığının altını çizen Erzurumlu şunları kaydetti:
“Bitkisel sıvı yağlar (ayçiçeği, mısırözü) Omega-6 yağ asitleri, deniz ürünleri Omega-3 yağ asitleri, zeytin ve fındık ise Omega-9 yağ asitleri açısından zengin besinlerdir. Bu yağ asitlerinin bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkileri olduğu bilinmektedir. Omega-3 yağ asidinden zengin besinlerin haftada en az 2 kez tüketilmesi önerilmektedir. Sağlıklı bağışıklık sistemine olan ihtiyacımız kış aylarında diğer aylara oranla çok daha fazladır. İyi bir bağışıklık sistemine sahip olarak kendimizi iyi hissetmemizi, iyi görünmemizi ve enerjimizi daha iyi kullanmamızı sağlarız.”
Erzurumlu, yaz aylarında yaşanan hareketliliğin kışın kaybedildiğini, birçok kişinin kış aylarında vaktin evde ya da ev gezmelerinde geçtiğini söylerken, “Kışın metabolizma hızımız azalır. Harcanandan daha fazla enerji alımı ise kilo almaya sebebiyet verir. Kışın kapalı ortamlarda uzunca süreler kalmamalıyız. Temiz oksijen alınmalıdır. 20 dakikadan fazla hareketsiz kalınmamalıdır. Hareketsizliğin ve buna bağlı olarak şişmanlığın artışına engel olunmalıdır” dedi.
http://www.hurriyet.com.tr/yasasinha...09.asp?gid=245

[Erhan Yurdayuksel]

Soğuk havanın tetiklediği hastalıklar

Anadolu Sağlık Merkezi Uzmanları, kalp krizinden cilt kuruluğuna kışın artış gösteren hastalıkları ve bunlardan korunma yollarını anlattı. İşte soğuk havalanın tetiklediği hastalıklar ve alınacak önlemleri

Doç. Dr. Ertan Ökmen, "Araştırmalar, kalp krizlerinin kış aylarında diğer mevsimlere göre 2-3 kat daha fazla olduğunu ve daha ölümcül seyrettiğini gösteriyor" diyor.
Kış aylarında solunum yolu enfeksiyonları ve grip daha sık görülüyor çünkü kalorili yiyeceklerin tüketimi artıyor, bu kaloriler yeterince harcanamıyor ve güneşle temas azalınca da hormonal değişimler ortaya çıkıyor. Bunun yanı sıra soğuk hava, damarlardaki büzülme ve spazm riskini artırıyor.
Vücut, mevcut ısısını korumak üzere cilde daha az kan gönderiyor ve bunu da tüm damarlarda, özellikle cildi besleyen damarlarda büzülme oluşturarak yapıyor. Bu büzülme otomatik olarak tansiyonun yükselmesine yol açıyor. Özellikle sabah saatleri; kan akışkanlığındaki değişim, hormonal faktörler, tansiyonun daha yüksek olmasının etkisiyle kalp krizlerinin en sık görüldüğü saatler olarak biliniyor.
"DIŞARI ÇIKARKEN YÜZÜNÜZÜ ATKIYLA ÖRTÜN"
Anadolu Sağlık Merkezi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner, soğuk havanın tetiklediği yüz felcini anlattı: "Mimikler istendiği gibi yapılamaz. En çarpıcı bulgu hastanın göz kapağını kapatamamasıdır. Bazı hastalarda tat duyusunda azalma, sese karşı hassasiyet oluşabilir. 4-6 hafta içinde çoğu zaman düzelen bu hastalara kortizon tedavisi uygulanmalıdır. Sakız çiğnemenin olumlu bir etkisi yoktur."
"ASTIM HASTALARI, DIŞARI ÇOK ÇIKMAYIN"
Anadolu Sağlık Merkezi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Hişam Alahdab: "Soğuk havalar, astımı olan hastaların bronş daralmasını tetikler. Buna bağlı olarak daha erken yorulma görülür. Soğuk havalarda çok gerekmedikçe dışarı çıkmamaları önerilir. Çıkılacaksa, uygun giyinmek, sıvı tüketmek ve düzgün beslenmek, hareketsizlikten kaçınmak gerekir. Özellikle yüz ve ağız-burun bölgesinin sıcak tutulması önerilir."
"SICAK SUYLA BANYO YAPMAK CİLDİ KURUTUYOR"
Anadolu Sağlık Merkezi'nden Cilt Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Coşkun Acay: "Cilt kuruluğu özellikle kışın artar. Yaş ilerledikçe derinin su tutma kapasitesi azaldığından, kuruluk yakınması sıklaşır. Aşırı güneşte kalma, sık banyo yapma, uzun süreli su teması ve soğuk hava ciltte nem kaybına neden olur. En sık kol ve bacaklarda görülmekle beraber vücudun her yerinde oluşabilir. Aşırı kuruluk; deri yoluyla bulaşan enfeksiyonları tetikler."(Gazeteport)