Hakaret

[Av.Emrah Yavuzcan]

5237 sayılı TCK
MADDE 125 - (1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,

İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.


(5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NUN 125. MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPAN 5377 SAYILI TÜRK CEZA KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN’UN 15. MADDESİNİN GEREKÇESİDİR.)

MADDE 15 - Maddenin birinci fıkrasında yer alan sövme ve yakıştırma ibarelerinin aynı anlama geldiği yönündeki eleştiriler dikkate alınarak "ya da yakıştırmalarda bulunmak" ibaresi madde metninden çıkartılmıştır. Ancak, belirtilmek gerekir ki, bu değişiklik, madde gerekçesindeki yakıştırmalarda bulunmaya ilişkin açıklamaların hukuken geçersizliği anlamına gelmemektedir. Suçun basın ve yayın yoluyla işlenmesi hali de, aleniyetin gerçekleşiş şekillerinden birini oluşturmaktadır. Hakaret suçuyla ilgili olarak aleniyet, bir nitelikli unsur olarak belirlendiği için, söz konusu suçun basın ve yayın yoluyla işlenmesi, bu suç açısından ayrı bir nitelikli unsur olarak görülmemiştir. Belirtilen nedenle, hakaret suçunun tanımlandığı 125 inci maddenin dördüncü fıkrasında bu yönde değişiklik yapılması gereği hasıl olmuştur.

Kanunun 43 üncü maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen aynı neviden fikri içtima halinde, bir fiille aynı suçun birden fazla kişiye karşı işlenmesi söz konusudur. Bunun klasik örneğini, bir fiille birden fazla kişiye hakaret edilmesi oluşturmaktadır. Aynı neviden fikri içtima halinde, bir suç vardır ve fail hakkında bir cezaya hükmolunur. Fakat, bu ceza zincirleme suç açısından belirlenen oranlarda artırılır. Bu kuralın istisnası, yine 43 üncü maddenin üçüncü fıkrasında yer almaktadır. Buna göre, bir fiille birden fazla kişiye karşı işlenmiş olan kasten Öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında, fail gerçek içtima hükümlerine göre cezalandırılacaktır.

Kanunun düzenlemesi bu yönde olmakla birlikte, 125 inci maddenin beşinci fıkrası hükmünün, kurul halinde çalışan kamu görevlilerine hakaret edilmesi halinde kurulu oluşturan kamu görevlisi sayısınca hakaret suçunun işlendiği şeklinde yanlış yorumlandığı gözlemlenmiştir. Bu yanlış anlaşılmayı gidermek amacıyla, söz konusu fıkra metnine "Ancak, bu durumda, aynı neviden fikri içtima hükümleri uygulanır." şeklinde bir cümle eklenmiştir.

-------------------------------------

MADDE 125 - Madde metninde hakaret suçu tanımlanmıştır. Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukukî değer, kişilerin şeref, haysiyet ve namusu, toplum içindeki itibarı, diğer fertler nezdindeki saygınlığıdır.

Bu düzenlemede 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda benimsenen hakaret ve sövme suçu ayırımı kaldırılmıştır.

Hakaret suçunun oluşabilmesi için, kişiye somut bir fiil veya olgu isnat edilmelidir. Örneğin, kamu görevlisinin bir kişiden bir iş karşılığında belli bir miktar rüşvet aldığı yönünde isnatta bulunulması durumunda hakaret söz konusudur. Kişiye isnat olunan somut fiilin gerçek olup olmamasının, hakaret suçunun oluşması bakımından bir önemi yoktur. Ancak, iddia olunan hususun gerçek olduğunun ispat edildiği durumlarda, fail cezalandırılmayacaktır.

Keza, kişiye herhangi bir olayla irtibatlandırmadan, soyut olarak yakıştırmalarda bulunulması hâlinde de, hakaret suçu oluşur. Kötü bir niteliği veya huyu ifade eden sözler, somut bir fiil veya olguyla irtibatlandırılmadıkları hâlde, yine de hakaret suçunu oluştururlar. Örneğin, bir kimseye “serseri”, “alçak”, “hayvan” denmesi hâlinde, somut fiil isnadı söz konusu değildir. Aynı şekilde kişiye soyut olarak “hırsız”, “rüşvetçi”, “sahtekâr”, “fahişe” gibi yakıştırmalarda bulunulması hâlinde de hakaret suçu oluşmaktadır. Kişinin bedenî arızasını ifade etmekle veya kişiye bir hastalık izafe etmekle de hakaret suçu işlenmiş olur. Örneğin, kişiye “kör”, “şaşı”, “topal”, “kambur”, “kel” vs. demekle; kişiye “psikopat”, “frengili” veya “AİDS’li” demekle, hakaret suçu işlenmiş olur.

Dikkat edilmelidir ki; davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleştirilmesi gerekir. Kişiye onu toplum nazarında küçük düşürmek amacına yönelik olarak belli bir siyasî kanaatin isnat edilmesi hâlinde de hakaret suçu oluşur. Örneğin, bir kişiye “faşist”, “komünist” veya “mürteci” demekle, hakaret suçu işlenmiş olur. Bir kişiye izafeten söylenen sözün veya bulunulan davranışın o kişiyi küçük düşürücü nitelikte olup olmadığını tayin ederken, toplumda hâkim olan telâkkileri, örf ve âdetleri göz önünde bulundurmak gerekir.

Hakaret suçu, kişi muhatap alınarak işlenebilir. Bu durumda huzurda hakaret söz konusudur.

Hakaret suçu, kişinin gıyabında da işlenebilir. Kişiye hazır bulunmadığı bir ortamda veya doğrudan muttali olamayacağı bir surette hakaret edilmesi durumunda, gıyapta hakaret söz konusudur. Ancak, gıyapta hakaretin cezalandırılabilmesi için, fiilin mağdurun gıyabında ve fakat en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir. Bu kişilerin toplu veya dağınık olmalarının suçun oluşumu üzerinde bir etkisi yoktur. Bir veya iki kişiyle ihtilat ederek de mağdura hakaret edilebilir. Bu gibi durumlarda da esasında bir haksızlık gerçekleşmektedir. Ancak, izlenen suç siyaseti gereğince, gıyapta hakaretin cezalandırılabilmesi için, mağdurun gıyabında en az üç kişiyle ihtilat edilerek, yani en az üç kişi muhatap alınarak hakaretin yapılması şart olarak aranmıştır.

Maddenin ikinci fıkrasında, hakaretin mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir mesajla yapılması hâlinde, birinci fıkra hükmüne istinaden cezaya hükmedileceği kabul edilmiştir. Buna göre, kişiyi muhatap alan mektup, telgraf, telefon ve benzerî araçlarla yapılan hakaret de, huzurda hakaret olarak cezalandırılmalıdır.

Maddenin üçüncü fıkrasında, hakaret suçunun kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi, bu suçun bir nitelikli hâli olarak kabul edilmiştir. Keza, hakaret suçunun dinî, siyasî, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı ya da kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi hâlinde, verilecek cezanın bir yıldan az olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Maddenin dördüncü fıkrası hakaret suçunun alenen işlenmesi, bu suçun bir nitelikli şekli olarak kabul edilmiştir. Aleniyet için aranan temel ölçüt, fiilin, gerçekleştiği koşullar itibarıyla belirli olmayan ve birden fazla kişiler tarafından algılanabilir olmasıdır.

Keza, aleniyetin basın ve yayın yoluyla gerçekleşmesi durumunda artırma oranı ayrıca düzenlenmektedir.

Maddenin son fıkrasında, kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde, suçun kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

[Hakkarili Arzuhalci]

Sayın Yavuzcan,

Bilindiği üzere mülga 765 sayılı yasada hakaret ve sövme suçlarını düzenleyen maddeler ayrıydı. 5237 sayılı yeni yasa ile bu suçlar birleştirildi ve 125. maddede tanımlandı.

Bana kalırsa her iki suç birbirine benzese de aslında çok farklıdır. Birisine herhangi bir nedenle kızan o anki kızgınlıkla küfürü basıveriyor.

Ancak hakaret suçunda durum pek böyle değil. Kimse kimseye sırf o anki kızgınlığından dolayı "bu adam rüşvetsiz iş yapmaz" demiyor örneğin. Bunu demesi için o kişiyi önceden tanıması, aralarında bir hukuki ilişki olması ve olayın bir geçmişi olması gerekiyor çoğu kez.

Açıkladığım gerekçelerle her iki fiilin ayrı maddelerde düzenlenmesinin daha doğru olacağı kanaatindeyim.

[Av.Emrah Yavuzcan]

TDK tanımları şu şekildedir:

hakaret:

1 . Onur kırma, onura dokunma.
2 . Küçültücü söz veya davranış:
"Hakaretlerle bağırarak haşlıyor ve onlara ambarda ve güvertedeki yerlerini gösteriyordu."- Y. K. Beyatlı.


sövmek

Onur kırıcı, çoğu basmakalıp kaba sözler söylemek, küfretmek:
"Daha dört yaşındayken en azılı köy erkekleri gibi sövermiş."- H. E. Adıvar.


Tartışılması hoşuma giden bir mevzu aslında. Hakaret ve sövme arasındaki asıl fark nedir? Neden iki ayrı kavram "tek" hale getirilmiştir?

[Hakkarili Arzuhalci]

Tanımlara baktığımızda her iki suçun ortak yönünün "onur kırıcı" olmasını görüyoruz. Ancak ayrılan yönleri daha fazladır. Yukarıda da arz ettiğim gibi birisine kızan kişi o anki kizgınlığına gem vuramazsa küfür ediyor.

Ancak hakarette durum böyle değildir. Hakaret suclarında fail genellikle mağduru daha önceden tanıyor. Ona bir yakıştırmada bulunması için de bu zaten gereklidir.

Basit sövme suçu bir anlık kızgınlık neticesinde oluşabilmekte iken hakarette durum farklıdır. Hakaret bence bir nevi önceden planlanmış sövme suçu gibidir.
Bu nedenle de cezai müeyyidesinin sövme suçundan ağır olması doğal kabul edilmelidir.

[Av.Emrah Yavuzcan]

https://www.hukuki.net/topic.asp?TOPIC_ID=11628
linkinde daha önceden tartışıldığı üzere, hatırlatmakta fayda gördüm.

[Hakkarili Arzuhalci]

Yeni üye olduğum için dikkatimi çekmedi, bir inceleyeyim.

[İstanbullu]

Konuyu okudum sayın avukat bey ama izninizle bir sorum olucak;

Lise son sınıftaydım yani bu yaz okulum bitti, okulda bir öğretmen beni yılsonu sınavına geldiğimde sakalımı kesmediğim için dövmekle tehdit etti yakın arkadaşım öğretmen ile bir telefon görüşmesinde konuşurken aynı öğretmen bana telefondada hakaret etmiştir.Bir diğeri ise yine yıl sonu sınavında sakalımdan dolayı sınava almayıp sınıf içinde benim arkamdan arkadaşlarımın önünde 18 yaşında bir Türk gencin onurunu gururunu rencide edecek, aynı zamandada Öss sınavına bir hafta kala yapılan bu sözlü saldırıda ağır hakaret ve küfür etmiştir,sonuç olarak ben hakaret davası açmak istiyorum, dediğim gibi öğrenciyim mali durumum söz konusu olduğunda avukat parası bulmam imkansıza yakın,öğrenmek isteğim şudur; ilk yapmam gerekenler nelerdir, en yakın adliye sarayına gidip dilekçe ile şikayet duyurusunda bulunmak mı? Ayrıcada tazminat davası açabiliyormuyum?Yardımlarınız için teşekkürü bir borç bilirim.

Saygılarımla