| commodore1tr |
Yani bu sitede bu yazı ne alak diyeceksiniz. Hiç olmadı okuyun :)) Unuttuğunuz bazı bilgileri tazelersiniz. Bencede hiç ilgisi yok bu siteyle ama benle ilgisi var bu benim 1001 . yazım Ne yazsam ki diye düşünürken 1001 den aklıma geldiki 1001 gece masalları vardı :) Bnede yazdıklarımı toplayıp bunun sayısını 1002 ye çıkartmaya karar verdim. Ondan dolayıdır ki önce sizlere 1001 gece masalını anımsatmaya karar verdim...
Nasıl olsa ulusolarak okuma özürlü ve okumayı tehlikeli sandığımızdan buda öylesine durur bir köşede sessiz sakin yıllarca ... Sonra birisi okur 'adam da amma deliymiş sen git hukuk sitesine 1001 gece masallarıyla ilgili dökümantasyon yap... 2000 li yıllar garipmiş yav...'der. hani tarih eski yazıların okunmasından ve incelemelerden anlaşılırmış ya.. Ne belli bizim tarih diye kabullendiğimiz bazı değerlerin o zamanın Cem Yılmaz'ının bir oyunu olmadığını...:))))
1001 GECE MASALLARI
Pek çok dünya dillerine çevrilmiş olan 1001 Gece Masalları, Arapça öykü, masal, destan ve fıkralardan oluşan bir kitap dizisidir. Öykülerin önemli bir kısmı Ahmet Nazif efendi tarafından 1851'de altı cilt yazma, 1870'de de dört cilt yazma olarak Türkçeye çevrilmiştir. Bu öykülerin ve masalların bir kısmı geleneksel Türk masallarına dönüşmüş, bir kısmı taşbaskı olarak basılmıştır.
1001 Gece Masalları, bir çerçeve öykü içine giren yüzlerce öyküden oluşur. Her öykü, ikinci ya da üçüncü derecede çerçeve oluşturmaya uygundur. Şehrazat'ın anlattığı öykülerin ya da masalların herhangi bir kahramanı, bazen bir nedenle karşısındakine bir yeni öykü anlatır; bu öykünün içine de aynı şekilde bir başka öykü girebilir.
1001 Gece Masalları, Arapça'ya Farsça "Hezar Efsane" (Bin Masal) adlı kitap dizisinden geçmiştir. Çerçeve öykülerde ve diğer öykülerdeki kahramanların adları ve tarihi bazı olaylar İran'dan alınmadır. 947 yılında Mas'udi'nin "Muruc'el-zeheb" adlı kitabında, o tarihlerde Araplar arasında "Bin Gece" ya da "Binbir Gece" diye anılan bir öykü dizisinin bulunduğu, Arapça'ya bazı Hint ve Yunan öyküleri gibi, İran'dan geldiği, asıl adının ise Hezar Efsane olduğu söylenmektedir. IX. yüzyılda yazılmış bu öykülere ait, bulunmuş eski bir yazma parçası da bu iddiayı doğrulamaktadır.
1001 Gece Masalları'nın bazıları İran ve Hindistan'dan alınmadır. Çerçeveli öykü tekniği çok eski Hint edebiyatında kullanılmıştır. Bir olayı geciktirmek ve zaman kazanmak amacıyla öykü anlatma tekniğine Hindistan'da rastlanmaktadır. Ayrıca kadınların sadakatsizliği ve iki kardeşin geziye çıkmaları eski Hint masallarından oluşan "Kata Sarit Sagara" adlı kitapta da işlenmektedir. Ne var ki, 1001 Gece Masalları pek çok Arap asıllı öyküyü de içermektedir. Tüm yapıt, dört ayrı başlık altında toplanabilir:
1) Hint asıllı öyküler,
2) İran asıllı öyküler,
3) Harun'ür-Reşid çağı halkına ait öyküler - Bunlar çok daha ustaca işlenmiş ve düzenlenmiş gerçek olaylar dizisidir.
4) Fatımiler ve Memluklar çağına ait Mısır asıllı öyküler, bunlar akıl ve mantık dışı konulardan oluşmakta ve işleniş açısından da diğer öykülere göre daha zayıf kalmaktadır.
Ayrı ayrı oluşmuş, yazı haline geçtikten ya da geçmeden önce 1001 Gece Masalları içine girdiği sanılan, yukarıda sözü edilen gruplar dışında kalabilecek öykülere de rastlanmaktadır. Yedi Vezirler, Gemici Sinbat, Anadolu'da Emeviler ve Abbasiler çağına Omar'ul-Numan ve Oğullarının Maceraları, İspanya'da yayılmış Haki Tavaddud öyküsü, Yahudi asıllı Haykar Hakim Öyküsü gibi...
1001 Gece Masalları dünya edebiyatının malı haline gelmiştir. 1001 Gece Masalları'nın çerçeve öyküsü şöyledir:
Semerkant Padişahı Şahzaman, kardeşi Sasan şehri hükümdarı Şehriyar'ın ülkesine gitmek üzere sarayından ayrılır. Unuttuğu bir şeyi almak için sarayına döndüğünde karısının kendisini bir zenci köle ile aldattığını görür, her ikisini de öldürür. Şehriyar'ın ülkesine giden Şahzaman kardeşinin avda olduğu bir sırada Şehriyar'ın karısının da kocasını aldattığını görür. İki kardeş gezmeye çakırlar. Kıyıda dinlenirlerken denizden bir yaratık çıkar. Yaratık beraberinde bir sandık getirmiştir. Sandıktan çok güzel bir kadın çıkar ve yaratığı dizinde uyutur.
Güzel kadın, ağacın tepesinde saklanmakta olan iki kardeşi görmüştür. Kocasını uyandırmadan onlarla yatar ve zorla parmaklarındaki yüzüklere alarak koynundan çıkarttığı bir ipe dizer. Bu ipte 570 adet yüzük dizilidir ve her yüzük yaratığın korkunç kıskançlığına ve karısını denizin dibindeki bir sandığın içinde saklanmasına rağmen, kadının baştan çıkarttığı erkeklerden alınmıştır. Tüm kadınların sadakatsizliğine inanan Şehriyar, saraya döner dönmez karısını öldürtür. O günden sonra da her gece bir geç kızla evlenir ve ilk gecenin ardından boynunu vurdurur. Üç yıl böylece geçer. Padişaha kız bulmakla görevlendirilmiş vezir, kız bulamaz hale gelir. Vezirin kızı Şehrazat, babasına yardım etmek için Padişahla evlenmeye karar verir. Vezir kızını caydırmak için hayvanların dilinden anlayan adamla karısının öyküsünü anlatır. Ne var ki Şehrazat kararlıdır. Padişahın sarayına gelince, gerdiğe girmeden önce kızkardeşi Dünyazad (ya da Dinarzad)'ı çağırtır. Dünyazad yeni evlilerin odasında bir köşeye saklanır. Padişah Şehrazat ile bir süre konuşur. Dünyazad ablasından bir masal anlatmasını ister. Şehrazat masal anlatmaya başlar, gecenin geç saatinde masalı öyle meraklı bir yerinde keser ki, padişah masalın sonunu öğrenmek için karısının idamını bir gün erteler. Şehrazat her gece anlattığı öykülerin sonunu tamamlamadan Padişah'ı binbir gece oyalar. Öykü ve masalların öğretici becerikliliğine ve zekasına da hayran olur ve Şehrazat'ı öldürmekten vazgeçer.
Petis de la Croix'nin tercümesiyle "Les milel et un jours" adıyla 1710-1712 yılları arasında beş cilt olarak yayımlanan ve 1001 Gece Masalları'na benzeyen diğer bir hikayeler dizisi daha vardır. Buradaki çerçeve öykü farklıdır. Kişmir hükümdarı Turan Bey'in kızı Ferahnaz, erkeklerin sadakatsizliğine ve hainliğine inanmaktadır. Dadı evlenmek istemeyen Ferahnaz'ı vazgeçirmek için öyküler anlatır. "1001 gün Masalları"nda farklı olarak öyküler güneş doğunca anlatılmaya başlanır ve gün batımında kesilir. Öykülerin çoğuna erkeklerin vefalılığı kanıtlanır. 1001 öyküleri Türkçeye Ali Raşit Bey tarafından ilk cildi 1867 yılında, ikinci cildi ise 1873 yılında çevrilmiştir. Recaizade Mahmut Ekrem'in "Çok Bilen Çok Yanılır" adlı komedisinin konusu bu diziden alınmadır.
1001 Gece Masalları, tüm masallar gibi halkla birlikte varlıklarını sürdürmüş; doğunun kültürünü, felsefesini, insanların ortak duygularını, düşüncelerini ve fantazilerini işlemişlerdir.
|
