 |
03/05/2025 Eski forum arşivi bölümü
Hukuksal Tartışmalar
| tazmınat |
| seda22 |
calıstıgım ısyerı devroldu.budurumda tazmınat alabılme sansım varmı?
|
| alisinkay |
Tazminat alabilmeniz için iş akdinizi haklı bir nedenle feshetmeniz yada işten çıkarılmanız gerekir.
Yapamam deme yapan senden iyi değildir |
| alisinkay |
1.İşveren tarafından işten çıkarılma, işverenlerin işçiyi aşağıdaki hallerde işten çıkarmaları halinde işçiye kıdem tazminatlarını ödemeleri gerekir:
1475/13. Madde gereğince,
İş Güvencesi Kanunu'nun yürürlüğe gireceği 15.03.2003 tarihine kadar işverenler diledikleri işçiyi sebep göstermeksizin 1475/13. madde gereğince tazminatlarını ve haklarını ödeyerek işten çıkarma hakkına sahiptirler.
Bu tarihten sonra ise yine aynı madde gereğince işten çıkarma hakkı devam etmekle birlikte işçi çıkarma, yazılı, haklı ve geçerli bir nedene dayalı olacaktır.
Gerek 15.03.2003 öncesi ve gerek sonrası işten çıkarma nedeni haklı, geçerli olsa dahi bu madde gereğince işten çıkarmalarda işveren işçisine kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Önel yoksa, ihbar tazminatı
Ayrıca bu madde gereğince işten önel sürelerine uyulmadan işçi çıkarılması halinde, ihbar tazminatı da verilmelidir.
Süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
Hizmet akdi:
a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
d) İşi üç yıldan fazla sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra yürürlüğe girer. Ama bu süreyi beklemeden işçi işten çıkartılırsa yukarıdaki sürelerin ücreti peşin verilmek suretiyle iş akdi hemen feshedilebilir ve bu ödenen paraya uygulamada ihbar tazminatı ismi verilmiştir.
1475/17. Madde gereğince
İş Kanunu'nun, işverenin haklı nedenle işten çıkarma hükümlerini düzenleyen bu maddesi başlıca üç bende ayrılmıştır. Bu maddenin birinci ve üçüncü bendi gereğince işten çıkarmalarda işçiye kıdem tazminatı ödenecek, ikinci bendi gereğince işten çıkarmalarda ise kıdem tazminatı ödenmeyecektir.
Birinci bent (sağlık sebepleri):
a) İşçinin devamsızlığı;
İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.
Yargı kararı
Yargıtay 9 HD. E 1994/12715, K 1994/16615, T 25.11.1994
Davacı hasta olması nedeniyle işyerine gidememiştir. İş akdinin feshi, davalı işveren yönünden haklı fesih sayılamaz. 1475 sayılı İş Kanunu'nun 17/II-f maddesine göre ardı ardına iki gün devamsızlık hali iş akdini haklı nedenle fesih yetkisi verirse de; bu koşul gerçekleşmediğinden ihbar ve kıdem tazminatlarının hüküm altına alınması gerekir.
Alkolik olmak özendirilmiş
Yukarıdaki fıkra, İş Kanunu'nun ilginç hükümlerinden biridir. Zira, işçinin alkolik olmasından, gece hayatına düşkün olmasından kaynaklanan nedenlerle işine ardı ardına üç iş günü işe gitmemesi, kanun koyucu tarafından, işinin, kıdem tazminatı alacak şekilde sona erdirileceğini hükme bağlamıştır.
Yani ileriki fıkrada göreceğimiz gibi, iki gün üst üste haklı bir neden olmaksızın işe gelmeyen işçiye kıdem tazminatı ödenmesini gerekli görmeyenler, bu işe gelmemenin alkol bağımlılığından ya da derli toplu olmayan yaşantıdan kaynaklanması halinde kıdem tazminatı verilmesini öngörmüştür.
Örnek yargı kararları
(Y.9 HD. E.1987/7000-K.1987/8338, T.21.09.1987)
-İşçinin, işyeri ve iş saati dışındaki özel yaşantısı, işyerinin düzenini bozmadıkça ve onu etkilemedikçe sözleşmenin ihbarsız ve tek taraflı bozulmasını haklı kılan nedenlerden sayılmaz.
b) Kötü hastalık;
İşçinin bulaşıcı veya işi ile bağdaşamayacak derecede tiksinti verici bir hastalığa tutulduğunun anlaşılması.
İşçide bulaşıcı bir hastalık ortaya çıkması ya da hastalık bulaşıcı olmasa dahi diğer çalışanlarda veya işverende tiksinti uyandıracak halde olması da işçinin önel verilmeden işten çıkarılmasını haklı kılmış ve bu sebeple işten çıkarılan işçiye kıdem tazminatı verilmesi uygun görülmüştür.
İşçinin derli toplu olmayan yaşantısından ya da alkole düşkünlüğünden meydana gelmeyen sebepler dışında kendi kusuruna yükletilmeyen hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için 1475/17. maddeye göre hizmet akdini bildirimsiz fesih hakkı; hastalık işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 1475/13'üncü maddedeki bildirim önellerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre doğumdan önceki altı ve doğumdan sonraki altı haftalık sürenin bitiminde başlar. Ancak bu hastalık halinde işçinin işine gidemediği süreler için ücret işlemez.
Hamile işten çıkarılamaz
İşçinin, hamileyken iş akdi feshedilemez. Ama raporlu olup işe gidemediği süre içinde ücreti işlemez. Aynı süre içinde işveren, çalışanlarına zam yaparsa, hamile işçi de ileride kıdem tazminatını zamlı maaş üzerinden alır
Örnek yargı kararları
(Y.9 HD. E.1988/84, K.1988/1336, T.18.02.1988)
-Hastalık sebebiyle işe devamsızlık, işverene bildirimsiz ve tazminatsız fesih hakkı vermez.(Y.9HD. .1987/10501, K.1987/10881, T.10.12.1987)
-İşçinin hastalık ve kaza gibi nedenlerle işine devam edememesi hallerinde bunun makul bir kısmının kıdem tazminatı hesabında nazara alınması gerekir. İşverenin iş akdini feshetmemiş olması, raporlu geçen sürenin tamamının kıdem tazminatı hesabına dahil edilmesini gerektirmez.
Çalışmayı engelleyici sebep
Bu bent gereğince aslında işçi iş akdini feshetmek yani çalışmamak yönünde bir iradesi olmamasına karşın, çalışma iradesini engelleyici bir dış durum mevcuttur. Buna en iyi örnek, gözaltı ve tutukluluk halidir.
Üçüncü bent:
1475/17. Madde'nin III bendi - İşyerinde işçiyi bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkması halidir.
Örnek yargı kararları
(Y.9.HD. E.1988/3062-K.1998/5001, T.25.04.1988)
-İşyeri ile ilgisi olmayan bir suçtan dolayı tutuklandığı için hizmet akdi feshedilen işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
(Y.9 HD., E 1987/6643, K. 1987/7817, T.14.09.1987)
-Çocuğu hastalandığı için işverene haber vermeksizin memleketine giden çocuğunu hastaneye yatırarak tedavi ettiren işçinin bu iddiasının doğruluğu sabit olduğu takdirde hizmet akdinin tazminatsız feshi yasaya aykırıdır.
(Y.9 HD.E. 1991/7479,K. 1991/12500,T. 26.9.1991)
-Davacının hizmet akdi, işyeri ile ilgili olmayan bir suçtan tutuklanması üzerine feshedilmiştir. Bu hal, Yargıtay içtihatlarına göre 1475 sayılı İş Kanunu'nun 17/II'deki tazminatsız fesih nedenlerinden sayılmamaktadır.
(Y.9HD. E.1982/4799, K.1982/5557, T. 08.06.1982)
-İşçi, işyeri ile ilgili olmayan bir sebeple sıkıyönetimce gözaltına alınmış, bilahare tutuklanmış, bir yıl sonra beraat etmiştir. Bu şekilde gözaltında ve tutuklu olduğu sürede işe gelememesinin ' haklı bir sebebe dayanmaksınız işe gelmemesi hali' sayılmaması gerekir. İşverenin devamsızlığı sebep göstererek iş akdini feshetmesi sonucu, işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödenmesi gerekir.
Yapamam deme yapan senden iyi değildir |
| alisinkay |
Kıdem tazminatı ödenmemesi gereken haller
1475/17. maddenin II. Bendi'ne göre işveren tarafından ihbar öneline gerek kalmadan hemen işten çıkarılan işçiye ise kıdem tazminatı ödenmesi gerekmez.
'Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri' adını alan bu bentte sırlanan nedenler aşağıdaki gibidir.
Başlangıçta yalan
a) Hizmet akdi yapıldığı sırada bu akdin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması,
Örnekler:
-Torna işinden anlamadığı halde kendisini tornacı olarak tanıtmak,
-Yabancı dil bilgisi yeter seviyede olmadığı halde işvereni yanlış beyanda bulunarak yanıltmak.
Yargı kararı
(Y. 9.HD., E: 1998/16858, K: 1998/18293, T : 1.10.1998)
-Davacı işçinin davalıya ait işyerinde işe girerken taraflar arasında düzenlenmiş olan ferdi hizmet sözleşmesinin 9. maddesinde daha önce suç kaydı olup da bunun işçi tarafından gizlenmiş bulunması halinin işveren tarafından sözleşmenin ihbarsız ve tazminatsız feshini gerektireceği öngörülmüştür.
İşverene hakaret sövme vs.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması,
Örnekler,
-İşverenin kendisine veya aile üyelerinden birine hakaret etme, sövme,
-İşvereni hakkında yalancı, sahtekar, dolandırıcı gibi asılsız isnatlarda bulunması.
Yargı kararı
(Y. 9 HD. E. 1987/4822, K. 1987/5057, T. 20.05.1987)
-İş Kanunu'na göre, işçinin işverenin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, hatırlatıldığı halde görevini yapmaması, hizmet akdini haklı ve tazminatsız fesih sebebi sayılmıştır.
Ev adabına uymamak
c) İşverenin evinde oturan işçinin yaşayışının o evin adabına ve usullerine uygun veya genel ahlak bakımından düzgün olmaması.
Örnekler:
-Günümüz uygulamalarında kalmamakla birlikte işveren işçisi ile aynı evde ikamet ettiği takdirde işçinin ev yaşamının gereklerine riayet etmemesi.
Patrona, işçiye sataşma
ç) İşçinin, işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 77'nci maddeye aykırı hareket etmesi.
Örnekler:
İşçinin, işyerindeki diğer işçilere karşı sövme, hakaret etme gibi davranışlarda bulunması.
Yargı kararları
(Y.9 HD. E.1992/11640, K.1992/13978, T.22.12.1992)
-Aynı işverenin başka işyerindeki bir işçi ile işyerinde tartışan ve onun üstüne bıçakla yürüyen işçi tazminatsız ve bildirimsiz işten çıkartılabilir.
(Y. 9 HD. E.1988/226, K. 1988/1719, T. 26.02.1988)
-Bir işçinin işverenin diğer bir işçisi hakkında itham edici söz ve hareketlerde bulunması işçinin işverenin başka bir işçisine sataşması halini oluşturur.
İşyerine içkili gelmek
1475/ Madde 77 ise aşağıdaki gibidir.
A) İşyerine sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmek ve işyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak yasaktır.
B) İşveren; işyeri eklentilerinden sayılan kısımlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi şartlarla alkollü içki içilebileceğini tayin ve tespit edebilir.
C) (A) bendindeki işyerinde alkollü içki kullanma yasağı;
1. Alkollü içki yapılan işyerlerinde çalışan ve işin gereği olarak imalatı kontrolle görevlendirilen işçiler,
2. Kapalı kaplarda veya açık olarak alkollü içki satılan veya içilen işyerlerinde işin gereği alkollü içki içmek zorunda olan işçiler,
3. İşinin niteliği gereği müşterilerle birlikte alkollü içki içmek zorunda olan işçiler için uygulanmaz.
Yargı kararları
(Y. 9 HD. E. 1990/12848, K.1991/6573 T. 26.3.1991)
-İşveren, içkili olarak kamyon kullanan ve işyerine içkili halde gelen davacının iş aktini fesihte haklıdır ve davacı kıdem tazminatı alamaz.
Bağlılığa aykırılık
d) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması,
Yargı kararları
(Y. 9 HD. E.1990/10229, K.1990/10393, T. 27.12.1990)
-Davacının işverenin bilgisi dışında aynı iş kolunda faaliyette bulunan başka bir firmanın klima tesislerinin montaj işini yaptığı anlaşılmaktadır. Bu durumda davacının davranışı İş Kanunu'nun 17/II/d fıkrasına uyduğundan kendisine kıdem ve ihbar tazminatı ödenmemesi gerekir.
(Y 9 HD. E. 1986/7364, K. 1986/8723, T. 01.10.1986)
-İşyerine kadın getirip onunla gayrimeşru ilişki kuran işçinin bu davranışı ahlak ve iyiniyet kuralları ile bağdaşmaz.
(Y 9 HD. E. 1986/6451, K. 1986/7903, T. 11.09.1986)
-Bekçi saatlerinin anahtar dolabında bulunan gece bekçisinin bu davranışı işverene karşı doğruluk ve iyiniyet kurallarına uymayan hal teşkil eder. Bu durumda iş akdinin 17/II'ye göre feshi doğrudur.
İşyerinde suç işlemek
e) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
Daha önce işçinin işyeri dışında işlediği bir suç nedeniyle gözaltına alınması, tutuklanması ya da hüküm giymesi halinde kıdem tazminatı alabileceğini belirtmiştik. Ancak işyeri içinde bir suç işlerse bu kere işçi kıdem tazminatı alamamaktadır. Fakat bu durumun oluşması için işçinin en az 7 gün hapisle cezalandırılması gerekir.
Örnekler:
İşyerinde hırsızlık, yaralama, öldürme, hakaret vs.
İşe devamsızlık
f) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki gün veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi.
Yargı kararları
(Y 9 HD.E. 1990/10229, K. 1990/10393 T. 27.12.1990)
-Haklı bir sebep olmaksızın bir ay içinde üç iş günü işe devam etmeyen işçinin hizmet akdi işveren tarafından bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilebilir.
(Y 9 HD. E. 1985/10647, K. 1986/497, T. 23.01.1986)
-Üst üste 2 iş günü veya bir ay içinde 3 iş günü devamsızlık işverene tazminatsız fesih hakkı verir.
(Y 9 HD. E. 1998/10806, K. 1989/435, T. 26.01.1989)
-1475 Sayılı Kanun'un 17/II-f maddesinde işçinin işverenden izin almaksızın ve haklı bir sebebe dayanmaksızın bir ayda 3 iş günü işine devam etmemesi halinde işverence hizmet akdinin bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedileceği öngörülmüştür. Buradaki bir aylık süre sözünü takvim ayı değil, 30 günlük zaman dilimi olarak anlamak gerekir.
Talimatlara itaatsizlik
g) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmaması.
Yargı kararları
(Y 9 HD. E. 1987/267, K. 1987/647, T. 26.01.1987)
-İkaza rağmen yapmakla görevli bulunduğu işi yapmayan ve işverenin diğer işçisine sataşan işçinin hizmet akdinin bildirimsiz ve tazminatsız feshi yasaya uygundur.
(Y 9 HD. E. 1982/3825, K. 1982/4412, T. 30.04.1982)
-İşverenin işçilerden daha dikkatli çalışmalarını istemesi üzerine işçilerin topluca işi bırakarak direnişe geçmeleri, hizmet sözleşmesinin haklı nedenle feshi sebebidir.
(Y 9 HD: E. 1991/17320, K. 1992/4704, T. 27.04.1992)
-Görevi sırasında uyuduğu sabit olan gece bekçisinin bu davranışı sadakat borcuna aykırı olup, işverene iş akdini tazminatsız fesih hakkı verir.
Ürettiği mal iade edilen işçi, atılabilir
Deneyimli işçinin tazminatsız işten çıkarılma nedenlerinden biri, dikkatsizlik eseri ürettiği malın alıcı tarafından iade edilmesidir. Bunun için işverene, on günlük ücretiyle ödeyemeyeceği ölçüde zarar vermesi şartı aranır
h) İşçinin kendi isteği veya 'savsaması' yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işverenin malı olan veya malı olmayıp da elinin altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri on günlük ücretinin tutarı ile ödeyemeyecek derecede hasara veya kayba uğratması.
Yargı kararları
(Y 9 HD. E. 1992/13356, K.7960, T.10.05.1993)
-Deneyimli bir işçinin ürettiği malda yol açtığı dikkatsizlik eseri zarar malın iadesine yol açmışsa, işveren bu nedenle ihbarsız ve tazminatsız iş akdini feshedebilir.
(Y 9 HD.E. 1992/95, K.1992/5911, T. 02.06.1992)
-Korumakla görevli olduğu malzemelerin bir kısmı nöbeti sırasında çalınan gece bekçisinin iş akdi bildirimsiz ve tazminatsız olarak bozulabilir.
(Y 9 HD. E. 1985/2387, K.1986/4298, T. 22.04.1986)
-Görevini gereği gibi yapmadığından 10 günlük ücretinin çok üstünde işverenin zararına sebebiyet veren işçinin hizmet akdinin tazminatsız feshi haklı nedene dayanır.
Yapamam deme yapan senden iyi değildir |
Bugünün tarihi: 03/05/2025 09:00:27 |
