| Av.Tayfun Eyilik |
A) DIŞ TİCARETTE TESLİMAT ŞEKİLLERİ
INCOTERMS 1990 deklarasyonunda kuralları belirlenmiş 13 çeşit mal teslim şekli belirlenmiştir. Bu mal teslim şekillerini satıcının yükümlülüğüne göre dört ayrı bölüme ayırabiliriz.* Yukarıdan aşağıya satıcının yükümlülüğü azalmaktadır.
GURUP E 1.EXW (İşyerinde teslim;ex-words)
Satıcının bizzat kendi kuruluşunda malları teslim sunmasıdır.
GURUP F 1.FCA (Taşıyıcıya teslim;free carrier)
2.FAS (Geminin bordasına teslim;free alongside ship)
3.FOB (Güvertede teslim;free on board)
Ana taşıma bedeli ödenmemiş olarak malların satıcı tarafından taşıyıcıya teslimidir
GURUP C 1.CFR (Mal bedeli ve navlun ödenmiş;cost and freight)
2.CIF (Mal bedeli,sigorta ve navlun;cost,freight and insurence)
3.CPT (Taşıma ücreti ödenmiş;freight carriage paid top)
4.CIP (taşıma,sigorta bedeli ödenmiş;freight carriage and insurance)
Ana taşıma bedeli ödenmiş olarak satıcı tarafından teslimidir.
GURUP D 1.DAF (Sınırda teslim;delivered at frontier)
2.DES (Gemide teslim;ex-ship)
3.DEQ (Rıhtımda teslim;ex-quay)
4.DDU (Gümrük resmi ödenmeksizin teslim;delivered duty unpaid)
5.DDP (Gümrük ödenmiş olarak teslim;delivered duty paid)
Satıcının en çok yükümlülüğü bulunan gruptur. Mallar varış yerine teslim edilir.
EXW
Malların satıcı tarafından satıcının kendi kuruluşunda (fabrika,depo,atölye vb.) alıcı için hazır hale getirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüklerinin sona ermesini ifade eder. Bu yöntem satıcı açısından en az yükümlülük gerektiren durumdur. Malların satıcının kuruluşundan alınarak istenilen yere götürülmesiyle ilgili bütün masraf ve riskler alıcıya aittir. Ancak EXW,alıcının gerekli gümrük çıkış işlemlerini doğrudan veya dolaylı olarak gerçekleştirme olanağına sahip olmadığı durumlarda kullanılamaz. Bu durumda FCA yöntemine başvurulmalıdır.
FCA
Taşıyıcıya teslim terimi,malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak alıcı tarafından taşıyıcı belirtilen taşıyıcıya,yere veya kişiye teslim edilmesiyle satıcının teslim yükümlülüklerinin sona ermesini ifade eder. Alıcı tarafından teslim için belirli bir nokta belirtilmemişse,satıcı daha önce belirlenmiş bir alan içinde veya yerde teslim noktasını seçebilir. Mevcut uygulamada, taşıyıcı ile taşıma sözleşmesinin yapılabilmesinde satıcının yardımı gerekiyorsa satıcı risk ve masrafları alıcıya ait olmak üzere kendisi harekete geçebilir.
FAS
Gemi bordasında teslim,belirlenen yükleme limanında malların gümrük çıkışı yapılmadan gemi doğrultusunda rıhtıma yada mavnaya yerleştirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüklerinin sona ermesini ifade eder. Daha sonraki riskler ve masraflar alıcıya aittir. Bu terim sadece su yoluyla yapılan taşımacılıkta kullanılabilir. FAS terimi EXW gibi malların ihraç yani gümrük çıkış işlemlerinin alıcı tarafından yapılmasını öngörür. Alıcının gerekli gümrük çıkış işlemlerini doğrudan veya dolaylı olarak gerçekleştirme olanağına sahip olmadığı durumlarda kullanılamaz.
FOB
Malların belirtilen yükleme limanında gümrük işlemleri tamamlanmış olarak gemi bordasına yüklenmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün sona ermesini ifade eder. Yükleme tamamlandıktan sonra mallara ilişkin herhangi bir kayıp yada hasarın bütün masraf ve riskleri alıcıya aittir. Terim yalnızca su yoluyla taşımacılıkta kullanılabilir. Malların gemiye yüklenmesi ciddi bir maliyet yükünün satıcıya geçmesi anlamına gelir. Eğer taşıma işleminde, örneğin roll-on/roll off yada konteynır trafiğinde olduğu gibi #8220;gemi bordası#8221;nın herhangi bir pratik anlamı kalmamışsa bu durumda FCA teriminin kullanılması daha uygun olacaktır*.
CFR
İşleme konu olan malların varış yerine kadar taşınması için gerekli masrafların ve navlun bedelinin satıcı tarafından karşılanması anlamında kullanılır. Malların gümrük çıkışını satıcı yapar. Gemiye yükleme tamamlandıktan sonra mallara ilişkin tüm riskler ve ek masraflar alıcının sorumluluğundadır. Terim sadece su yolu taşımacığında kullanılır. Eğer taşıma işleminde, örneğin roll-on/roll off yada konteynır trafiğinde olduğu gibi #8220;gemi bordası#8221;nın herhangi bir pratik anlamı kalmamışsa bu durumda CPT teriminin kullanılması daha uygun olacaktır.
CIF
#8220;Mal bedeli,sigorta ve navlun#8221; teriminde,satıcı CFR teriminde olan yükümlülükleri aynen üstlenmekle birlikte taşıma sırasında malların kayıp ve hasar riskine karşı deniz sigortası sağlama yükümlülüğünü üzerine alır. Bu sigorta asgari düzeyde bir sigortadır. Bu terimde sadece deniz ve nehir taşımacılığında kullanılabilir. Gümrük çıkış yani ihraç işlemleri satıcı tarafından gerçekleştirilir. Malların gemiye yüklenmesinden sonraki risk ve ek masraflar alıcıya aittir.
CPT
#8220;Taşıma ücreti ödenmiş olarak teslim#8221; terimi malların belirlenen varış yerine taşınmasında navlunun satıcı tarafından ödenmesini anlatır. Malların ilk taşıyıcıya aktarılmasıyla tüm riskler ve ek masraflar alıcıya geçer. Taşıyıcı,bir taşıma sözleşmesi çerçevesinde malların demiryolu,karayolu,havayolu,nehir yada bunlardan bazılarının bir arada kullanılmasıyla taşınması işlemini bizzat üzerine alan herhangi bir şahıs yada kuruluşu tanımlar. İhraç yani gümrük çıkış işlemleri satıcıya aittir. Bu terim her tür taşımacılık için kullanılabilir.
CIP
#8220;Taşıma ve sigorta bedeli ödenmiş olarak teslim#8221; terimi satıcının CPT terimiyle aynı
yükümlülüklere ek olarak malların taşınması sırasındaki kayıp ve hasar riskine karşı alıcıya asgari düzeyde yük sigortası sağlama zorunluluğu taşıdığı durumu anlatır. Gümrük çıkış işlemleri satıcıya aittir. Bu terim her türlü taşıma biçiminde kullanılabilir.
DAF
#8220;Sınırda teslim#8221; terimi malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak sınırda,ancak,bitişik ülkenin gümrük sınırından önceki belirlenen yerde ve noktada teslime hazır hale getirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün sona ermesi anlamına gelir.#8221;Sınır#8221; terimi ihracatın yapıldığı ülkenin sınırı dahil olmak üzere her tür sınır tanımlanarak kullanılabilir. Her türlü taşıma şeklinde kullanılabilir.
DES
#8220;Gemide teslim#8221; terimi gümrük giriş işlemleri yapılmamış malların belirtilen varış limanında gemi bordasında alıcıya sunulması ile satıcının teslim yükümlülüğünü tamamlaması anlamına gelir. Terim sadece su yolu taşımacılığında kullanılır. Malların belirtilen varış limanına ulaştırılmasıyla ilgili tüm riskler ve sorumluluklar satıcıya aittir. Malların indirilmesi ve gümrük giriş işlemlerinin yapılması alıcının yükümlülüğündedir.
DEQ
#8220;Rıhtımda gümrük resmi ödenmiş olarak teslim" terimi satıcının teslim yükümlülüğünün malları belirlenen varış limanındaki rıhtımda,gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak alıcıya sunmasıyla teslimin gerçekleşmesi anlamına gelir. Malların alıcıya tesliminden önceki vergi,resim ve diğer ödemeler dahil olmak üzere,bu aşamaya kadar bütün masraf ve riskler satıcıya aittir. Satıcının doğrudan veya dolaylı olarak ithal işlemlerini yapamaması durumunda bu terim kullanılamaz. Taraflar bazı masrafların bölüşülmesi üzerine anlaşmaya varabilir. Örneğin gümrük resminin ve işlemlerinin alıcı tarafından tamamlanması üzerine anlaşılmışsa,bu durumda gümrük resmi ödenmeksizin sözcükleri kullanılmalıdır. Bu terim sadece deniz taşımacılığında kullanılır.
DDU
#8220;Gümrük resmi ödenmeksizin teslim#8221; terimi,malların ithalatçı ülkede belirtilen yerde hazır bulundurmasıyla satıcı teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olur. Satıcı ,malların bu noktaya kadar getirilmesiyle ilgili olan (ithalattan alınan resim,vergi ve diğer paylar hariç) bütün risk ve masraflarla birlikte,gümrük giriş formalitelerinden doğan masrafları da karşılamak durumundadır. Malların gümrük giriş işlemlerini zamanında yapmamaktan doğan ek masraf ve riskler ise alıcıya aittir. Eğer taraflar masraflarla ilgili bir anlaşma yaptıysa,bu anlamda ekler yapılarak konu açıklığa kavuşturulmalıdır. Bu terim her tip taşıma biçiminde kullanılabilir.
DDP
#8220;Gümrük resmi ödenmiş olarak teslim#8221; terimi,malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde tüm işlemleri satıcı tarafından gerçekleştirilmiş olarak hazır bulundurulmasıyla satıcının teslim görevinin yerine getirilmiş olması anlamına gelir. Satıcı açısında en yüksek yükümlülük gerektiren teslim şeklidir. Bütün risk ve masraflar satıcıya aittir. Alıcıya düşen sadece malını teslim almaktır. Eğer satıcı doğrudan veya dolaylı olarak ithal lisansı alamıyorsa bu terim kullanılamaz. Terim her türlü taşıma biçiminde kullanılabilir.
KAYNAKLAR;
1. KIZIL Ahmet,ŞOĞUR Macide,İhracat ve İthalat İşlemleri ve muhasebesi,3. baskı,DER Yayınları,İstanbul 1997
2. SEYİDOĞLU Halil,Uluslar Arası İktisat , 10.baskı, Güzem yayınları, 1994 İstanbul
3. ATAMAN Ümit, SÜMER Haluk, Dış ticaret işlemleri ve muhasebesi , 5.baskı,Türkmen Kitabevi,1996 İstanbul
4.GÜVEN Özcan,İthalat ve İhracatçının El Kitabı,1999 İzmir
5.ERYÜREK Şenay,Uluslararası Ticarette Ödeme Şekilleri Ve Vesaik,Anadolu Bankası Eğitim Yayınları
6.ONAT Nuray,Temel Kambiyo Bilgileri,İktisat Bankası yayın no.15,1989 İstanbul
Hazırlayan: H. Emrah Uğursal (2002800031)
|
