 |
20/08/2025 Eski forum arşivi bölümü
Hukuksal Tartışmalar
| ÖZEL DEDEKTİFLİK? |
| Emrah Yavuzcan |
Türkiye'de özel dedektiflik hakkında bir yasal düzenleme var mıdır? Özel dedektifliği kim yapabilir? İnternette bulduğumuz ve google reklamlarında sürekli karşımıza çıkan "tek yasal dedektif" ibarelerinin doğruluk payı nedir? |
| Av.Esin Kılıç Erdoğan |
İşin aslı, ben yasalarda buna izin veren bir düzenlemeye hiç rastlamadım. Aksine, başta Anayasa olmak üzere yasalarda özel hayatın gizliliği esas alınıyor. Dedektiflik bir yasa boşluğuna dayanılarak yapılsa dahi, eninde sonunda bu özel hayat kıstasına takılıp yaptırımla karşılaşılacağını düşünüyorum. |
| Emrah Yavuzcan |
Özel Dedektiflik, şahısların veya firmaların, araştırılmasını istedikleri bir konuda, #8220;Özel ekipmanı ile, (kamera, ses kayıt sistemi, fotoğraf makineleri gibi cihazlar, internet-bilgisayar ağları ile ve #8220;Araç Takip Sistemleri#8221;, #8220;Coğrafi Bilgi Sistemleri#8221;, #8220;Kent Bilgi Sistemleri#8221;, gibi çeşitli programların kullanımı ile) deliller elde edebilmektedir. Özel Dedektifliği; Kriminal Laboratuarlarda eğitim almış, konusunda uzman olan veya suç psikolojisi, kriminoloji kriminalistik gibi programlarda, yüksek lisans eğitimi almış bir kriminal (suç bilimi) uzmanı, veya bu bilim dallarından birinde akademisyen olan biri yapabilmektedir. Avrupa, Amerika da yaygındır. Özel Dedektifliği, genelde emekli güvenlik mensupları yapmaktadır. Özel Dedektifler; yaptıkları araştırma-takip faaliyetini, görev verenin ve kendi kimliğini, gizli tutarlar. Takiplerinde, genellikle güvenlik güçleri ile hareket eder veya yardım alırlar Gerektiğinde dış görünüşünü değiştirir veya kimliğini gizlerler. Deşifre olduklarında yardımcılarını devreye sokarlar. Özel Dedektif; kriminalistik, toplum psikolojisi, soruşturma ve sorgulama tekniklerini, davranış, suçlu ve şahıs psikolojisini, kriminoloji, sosyoloji, balistik, iz sürme, fotoğrafçılık, kanunları, olay yeri inceleme, parmak izi tespit, optik bilgisi ile birlikte çeşitli ışık kaynaklarını kullanabilme, ölçme-değerlendirme cihazlarını kullanabilme, fotoğraf karşılaştırma, kimlik tespiti ve şahıs teşhisi, interneti kullanabilme, fotoğrafçılık gibi çeşitli bilgileri bilmek zorundadır.
Türkiyede özel dedektiflik sektörü henüz yasalarla düzenlenmemiştir. Özel Dedektiflik Kanunu Türkiye'de 1994 yılında TBMM'ye sunulmuş ve kabul edilmiştir. Ancak, Cumhurbaşkanı, yasayı TBMM' ye tekrar görüşülmek üzere geri göndermiş., yasa daha sonra bir daha TBMM Genel Kurulu'nda gündeme gelmemiş ve ilgili komisyonların tozlu raflarında unutulmuştur. Şu an itibariyle Özel Dedektiflik ile ilgili bir yasa yoktur. Ancak bu, şu an yapılan Özel Dedektiflik Hizmetlerinin yasa dışı olduğu anlamına gelmez. Yasanın varolması müşteriden ziyade bu işi yapan kişi ve kuruluşları olumlu anlamda etkileyecektir. Çünkü bu yasayla beraber Özel Dedektiflerin yetki ve sorumluluk alanları çizilmiş olacak ve görev yaparken devletin resmi kurumlarından çizilen sınırlar ölçüsünde destek alabileceklerdir.
Özel Dedektiflik Nedir?/Özel Dedektif Kimdir?:
Özel Dedektiflik Avrupa , Amerika ve Asya ülkelerinde yaygın bir meslektir.
Bu meslekte genelde emekli güvenlik mensupları ve askerler vardır. Özel Dedektiflik kanuni
çerçevelerde yapılan bireysel ve kurumsal araştırmaların özel kişilere yani, şahıs takibine veya araştırmasına verilme ve kurumsallaşmanın ismen mesleki durumdur. Özel Dedektif , teknik ekipmanı ve eğitimi ile bu araştırma ve takipleri sürdüren şahıs veya şahısların genel adıdır. Özel Dedektifliği; Kanuni düzenlemesi olmayan bir ülkede ancak Global Uluslar Arası Özel Dedektiflik Kurumu "Master Detective" Programı mezunu ve/veya konusunda uzmanlık veya yüksek lisans eğitimini almış bir kriminal (suç bilimi) uzmanı ve bu bilimin dalında olan, suç psikolojisi veya kriminoloji dallarından birinde akademisyen olan biri yapabilmektedir. Bu durum uluslararası hukuk düzenlemeleri ve mevcut uluslararası yasalarınca desteklenmekte ve Özel Dedektif in uluslararası çalışma hakları bu düzenlemelerce oluşturulmaktadır.
Özel Dedektif Nasıl Çalışır?:
Özel Dedektif yaptığı işi , iş verenin ve kendi kimliğini , kanun adamlarının
talebi veya ifade verme durumu haricinde kesinlikle gizli tutar. Yapılan işin
başlangıcından sonuna tamamını ve detaylarını belirleyen bir sözleşme imzalar .
Yaptığı işin "yarın" ne getireceğinin belirsizliği ile ücretini toplu halde yada önceden
değil günlük alır . Takiplerinde genellikle güvenlik güçleri ile hareket eder veya
yardım alır. Kanun dışı her olayı iş veren ile birlikte gerekli merciye bildirir. Güvenlik
açısından Bulundurma veya Taşıma Ruhsatlı silahı vardır. Gerektiğinde kullanabilir.
İş bitiminde elde ettiği hiç bir kanıtın orijinalini iş verene teslim etmez. Kopyalarını bile
gerekmedikçe kanuni merci haricinde kullanamaz ve kilit altında tutar. Gerektiğinde
dış görünüşünü değiştirir veya kimliğini gizler.Deşifre olduğunda yardımcısını devreye
sokar. Takibat ve Araştırmalarında genelde 24 saat çalışma süreci vardır.
Özel Dedektif Hangi Vasıflarda Olmalıdır?:
Özel Dedektif analitik ve koordinasyonel düşünce yapısına sahip olmalıdır.
Çözdüğü her vaka#65533; nın her detayını inceler ve en azından ileride karşılaşacağı durumlarda
kullanabilmek için arşivler. Felsefe, psikoloji, kriminoloji, sosyoloji, balistik, bilgisayar,
coğrafya, muhasebe, fotoğrafçılık, silah eğitimi ve ülkesinin suç kanunları ve cezai sistemi
temel olmak üzere; suçlu psikolojisi, olay yeri inceleme, parmak izi okuma,
mikroskop başta olmak üzere, laboratuar araçlarını kullanabilme, etkin silah kullanabilme,
silah çeşitleri ve balistik etkilerini bilme, bilgisayarda fotoğraf analizi ve İnternet bilgisi,
profesyonel fotoğrafçılık, harita okuma, arazide ve şehirde iz sürme, sahte evrak-kimlik ve
parayı tanıma ve mekanik bilgilerle donanmış olmalıdır. Bağlantılarında emniyet ve savcılıklar
olması gerektiği için, bu birimlerinde kullandıkları terminoloji#65533; ye hakim olmalıdır. Edindiği bu
bilgileri her geçen gün yeni teknoloji ile birlikte yenilemeli ve kendini sürekli geliştirmelidir.
Elbette her konuda profesyonel olamaz, ancak yukarıda sayılan her beceri ve bilim dalları
Özel Dedektifin pek çok olayda karşısına çıkar ve belirli düzeyde bilinmesi zorunludur.
Özel Dedektiflik Kanunu:
1980#65533; li yılların sonuna doğru Turgut Özal hükümeti tarafından bir yasa tasarısı
hazırlanmıştır. 3963 no#65533; lu Özel Dedektiflik Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisinden
geçtikten sonra Ocak 1994#65533; te Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel#65533; e gönderilmiştir.
Demirel prensipte yanlış gördüğü bu yasayı TBMM#65533; ye geri göndermiş ve bu yasada bir daha
ele alınmamıştır. (S. Demirel İle Bu Konu Hakkındaki Görüşmemiz İçin Tıklayın)
Millet vekillerinin kanunu ele almaması yüzünden olay bugüne kadar
sarkmıştır. Zaman zaman devlette araştırılması gerekilen büyük olaylarla da gündeme
gelen bir meslek olmuştur. Türkiye kanunlarına göre Özel Dedektiflik ile ilgili bir yürürlük,
yaptırım veya kanuni düzenleme yoktur. Ancak bu, Özel Dedektifliğin kanunsuz veya
yasak bir iş olduğu anlamına gelmez. Özel Dedektif Uluslararası Kanunlara Göre İşini
düzenler. Yaptığı araştırmalar ve elde ettiği kanıtlar , yasalar karşısında mahkemede
v.b. kurumlarda kullanılır. Aldığı eğitime göre , yetkili veya uzman kişi veya tanık
olarak imza atma yetkisi sabittir. Özel Dedektifin çalışmaları sonucu elde ettiği tüm
görsel ve yazılı kanıtlarda tamamen kanunidir ve mahkemeye yardımcı delil olarak özel
dedektif tarafından tespit ettiği belirtilerek sunulur ve delil maksatlı kullanılır.
Uluslararası hukuk belirli ölçülerde özel dedektiflik mesleğini ve bu mesleğin
yapımının kanunlaşmadığı ülkelerdeki çalışma koşullarını ve lisanslarını destekler.
Uluslararası mahkemelerin ve İnterpol 'ünde özel dedektiflik üzerine eğitim almış kişileri
sağlayacağı kanıtlarda yada araştırmalarında desteklemesi ve bu mesleğin icra edildiği
ülkedeki çalışma şartlarında ve şeklinde denetlemesi ve / veya Özel Dedektifin bu
kuruluşlar ile çalışması söz konusudur.
Akademik Eğitim
Bu durum, Özel Dedektifliğin kanunlaşması durumunda gündeme gelecektir.
İçinde pek çok konunun barındığı bu özel mesleğin lise sonrası en az iki senelik
fakülte/üniversite sıralarında teorik ve yaşam içindede pratik eğitimi verilmesi
gerekmektedir. Çünkü, yapılacak işin gerekleri ancak bu düzeyde bir eğitim sürecinden
sonra, bir asistanlık veya staj dönemi ile pekiştirildikten sonra sağlana bilinir. Daha
başka bir deyişle Özel Dedektif adayı, gerekli eğitim sürecinde; Felsefe, psikoloji,
kriminoloji, sosyoloji, balistik, bilgisayar, coğrafya, muhasebe, fotoğrafçılık, silah
eğitimi ve ülkesinin suç kanunları ve cezai sistemi temel olmak üzere; suçlu
psikolojisi, olay yeri inceleme, parmak izi okuma, mikroskop kullanabilme, etkin
silah kullanabilme, silah çeşitleri ve balistik etkilerini bilme, bilgisayarda fotoğraf
analizi ve İnternet bilgisi, profesyonel fotoğrafçılık, harita okuma, arazide ve şehirde
iz sürme, sahte evrak-kimlik ve parayı tanıma, mekanik bilgiler ve ülkenin sosyo-
kültürel ve siyasi durumunun gereklerince ve düzeyince bu konular dahilinde
neredeyse uzman derecesinde eğitilmeli gerektiğinde bilirkişi imzası atabilecek
düzeyde olmalıdır.
Kursiyer Eğitim
Özel Dedektiflik Kanunu devreye sokulana kadar çeşitli düzenlemelerle
yürürlüğe sokula bilinecek bir kurs sistemi ile 6 aylık bir temel eğitim sonucu
Özel Dedektifliğin ön eğitimi ve sınırlı yetkileri sağlana bilinir. Yoğun bir ders
programı ve yeterli pratik ile bu mümkündür. Kanuni ismi Özel Araştırmacı olacak
bu kursiyerlerin, belirli yetkileri ve bu meslek kanuni sürece girene kadar, araştırma
ve izinlerde belirli serbestlikleri sağlanabilir. Bu kurs mezunlarının üniversitede
Özel Dedektiflik Yüksek Okullarına girişlerinde puan ekleme yolu ile okulu
kazanmaları kolaylaşabilir. Bu durum Üniversiteye girişlerde geniş spektrumlu
bir istihdam sağlayacaktır.
Her iki durumda, eş aldatmalarını, hırsızlığı ve dolandırıcılıkları körükler.
Bu emniyet kadar, gizli ve net araştırmalar yapan, birey adına çalışan ve delil elde
eden birine ihtiyaç duyulması demektir; Buda Özel Dedektif#65533; tir.
Kanunsuzluğun Getirdiği Danışmanlık Şirketi Dolandırıcıları:
Bu meslek ile ilgili bir şeyler yaptığını iddia eden yüzlerce Danışmanlık
şirketinin varlığı ve kanunsuz faaliyetleri atlanamaz bir gerçektir. Ancak hiçbiride
biz Özel Dedektiflik yapıyoruz diyememektedir. Çoğunda emekli polis ve askerlerin
çalıştığını görmekte üzücüdür. Maalesef önemli bir kısmı ise kahvehanede zaman
geçiren serseri takımıdır. Bu Joseph Erdem#65533; in tecrübeleri ve araştırmaları ile de
sabittir. Her gün gazetelerde, iş arayanlar bölümlerinde göreceğiniz #65533;araştırmalarınızda
-takiplerinizde#65533; tipi ilanları bu şahıslar verirler. Tamamıyla sözleşmesiz veya
anlaşmasız yapılan veya yapıldığı sandırılarak para tuzakları kuran bu insanlar
ayrıca Danışmanlık Şirketi adı altında bu işi yaptıkları için suçlu duruma düşmektedirler.
Ancak bir kanuni düzenleme olmaması bu tipte faaliyet gösteren insanların,
kısa göz altılar sonucunda salıverilmesine yol açmaktadır. Ve belkide ileride
Özel Dedektifliğin yaygınlaşması durumu içinde, bu insanların bu faaliyetleri
Özel Dedektifliğin itibarını bugünden çok daha fazla zedeleyecektir.
Yeni Bir Sektör ve Eğitim Alanı:
Bir başka önemli nokta. İşsizliğin ve Üniversite kapılarında sefil olan insanların
olduğu bir ülkede yeni bir sektör her zaman ve çok önemlidir. Bu istihdam, pek
çok sektörü de körükleyecek bir adım olabilir. Özel Dedektifin eğitiminde, yeni
ders alanlarına, yeni öğretim üyelerine, peruktan, giysiden, araçtan silaha çeşitli
ekipmana, ofislere vb... birçok alanın ve sektörün çalışmasına ihtiyaç duyulacaktır.
Bu çok net anlaşılacağı gibi ciddi bir paranın piyasada dönmesinin sağlanması
demektir. Eğitim için Türkiye#65533; deki üst düzey emniyet mensuplarından,Psikologlardan,
Kimya ve Kriminologlardan yardım alınacağı gibi, yakın ülkelerden (Almanya,
Bulgaristan vb...) yeterli öğretim görevlisi sağlana bilinir. Aslında buna gerek
bırakmayacak gerekli öğretim görevlisi toplana bilinir. Özel Dedektiflik Ana bilim
dalı ve alt birimleri ile bu eğitimin verilmesi olasıdır. Bu konuda bile pek çok dev
şirketin gözünü kıpmadan sponsor olacağı kesindir.
Yurt Dışında Özel Dedektiflik:
Özel Dedektiflik Avrupa ve Asya#65533;da bazı ülkelerde de geçerlidir ama bu
mesleğin en yaygın olduğu ve en iyi örnek verilecek yer U.S.A.#65533;dır. Genelde bu
mesleği bize televizyon ve sinemadan tanıtan Amerika#65533; da, filmlerdekinin aksine
bir tablo vardır. Orada bu meslek emniyet mensubu olup ta ayrılanlardan, emekli
askerlerden ödül avcılarına geniş bir yelpaze çizer. Zaten silah almanın çok zor
olmadığı ülkede, tüm özel dedektiflerin meslekten taşıma ruhsatlı ve kullanma
izinleri bazı durumlarda #65533;öldür#65533; seviyesinde olan silahları mevcuttur. Emniyet
kuvvetleri, devlet daireleri ve çeşitli devlet makamları ile sıkı bir bağlantıda olan
Özel Dedektif neredeyse bir polis kadar geçerli bir meslekte olduğu, kendisine
gösterilen saygı ve kolaylıklarla anlaşa bilinir. Polis telsizi kullanabilir ve emniyetteki
her delili inceleme ve ödünç alma, otopsi izleme ve kayıtlama, şartlı tahliyeden
çok ağır suçlu dosyalarını görebilme, kopyalayabilme, olay yeri inceleme gibi
birçok üstün yetkiye sahiptir. Normal vatandaştan bir başka farkı ise yaralama
veya ölüm durumunda devlet tarafından ailesi ve kendisi için sağlanan sigorta
ile tam bir koruma altında olmalarıdır.
bu kadar bilgi topladım fakat hangisi doğrudur bilinmez... |
| Polis34 |
Böyle bir yasa yok. Düzenleme gündeme geliyor fakat çabukça ortadan kalkıyor.Sebebi belirsiz. Muhtemelen yetki paylaşımı sorun çıkartıyor |
| Av.Esin Kılıç Erdoğan |
Sayın Polis34, verdiğiniz bilgi için teşekkür ederiz. Hatta konu ile detaylı bilgi verebilirseniz daha da aydınlatıcı olacaktır.
|
| Av.Ragıp Atay |
Özel detekflik yasalarımızda mevcut değil. Zamanın Babşbakanı Turgut Özal tarafından hazırlanan yasa, Cumhurbaşkanı Demirel tarafından meclise iade edilmiş ve bir daha ele alınmamıştır.
Özel güvenlik hizmetleri yasası vardır. Ancak, burada da bilgi toplama,takip vs. gibi eylemler yasaklanmıştır. Özel dedektif olduğunu iddia eden kişiler, bilgi edinme kanunu çerçevesinde, müşterisinin adına gerekli işlemleri yapabilmektedir. Bunen dışında, arama, telefon dinleme, tanık bulma vs gibi eylem ve işlemleri gerçekleştiremezler. |
Bugünün tarihi: 20/08/2025 23:14:10 |
