05/05/2025 Mevzuat bölümü
Kanun Yönetmelik Tüzük
Kanun Hükmünde Kararname (KHK)
Mevzuat Listesi
GEBE VEYA EMZİKLİ KADINLARIN ÇALIŞTIRILMA
ŞARTLARIYLA EMZİRME ODALARI VE ÇOCUK
BAKIM YURTLARINA DAİR TÜZÜK
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 16.3.1987, No: 87/11624
Dayandığı Kanunun Tarihi : 25.8.1971, No: 1475
Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 10.4.1987, No: 19427
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 26, S. 1147
Kapsam
Madde 1 - Gebe veya emzikli kadınların hangi dönemlerde ne gibi işlerde ça-
lıştırılmalarının yasak olduğu, mahzur olmayan işlerde hangi şart ve usullerde
çalıştırılabilecekleri,emzirme odaları veya çocuk bakım yurtlarının (kreş) nasıl
kurulacağı bu Tüzükte gösterilmiştir.
Deyimler
Madde 2 - Bu Tüzükte geçen deyimlerden;
Oda: Emzirme odasını;
Yurt: Çocuk bakım yurdunu (kreş),
ifade eder.
Çalıştırma Yasağı
Madde 3 - Kadın işçilerin,doğumdan önce 6,doğumdan sonra 6 hafta olmak üzere
12 haftalık süre içinde çalıştırılmaları yasaktır.
Bu süreler,işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve
sonra hekim raporuna dayanılarak arttırılabilir.
İsteği halinde, kadın işçiye, doğumdan sonraki 6 haftadan sonra 6 aya kadar
ücretsiz izin verilir. Bu süre, ücretli izin hakkının hesabında nazara alınmaz.
Gebe İşçilerin Muayene İzni
Madde 4 - İşçiler,başvurmaları halinde,gebeliğin ilk üç ayında,işyeri,işçi
sağlığı dispanserleri,bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın Sosyal
Sigortalar Kurumu sağlık tesisleri,sağlık ocakları,hükümet veya belediye hekim-
lerince muaeyene ve tedavi edilirler.
Sonraki aylarda, ayda en az bir defa tıbbi muayeneye gitmelerine izin veri-
lir.
Emzikli İşçilerin çalıştırılmaları
Madde 5 - Emzikli işçilerin,Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğünde kadınların ça-
lıştırılabilecekleri belirtilmiş olan işlerde çalıştırılabilmeleri için,doğumdan
sonraki 6 haftanın bitiminde ve işe başlamalarından önce,işyeri,işçi sağlığı
dispanserleri,bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın Sosyal Sigortalar
Kurumu sağlık tesisleri,sağlık ocakları,hükümet veya belediye hekimlerine muaye-
ne ettirilerek çalışmalarına engel durumları olmadığının raporla belirlenmesi
gerekir.
Muayene sonunda ağır ve tehlikeli işlerde çalışmasında mahzur olduğu hekim
raporuyla belirlenen emzikli kadın işçiler doğumdan sonra ilk 6 ay içinde bu iş-
lerde çalıştırılamazlar.
Emzirme İzni
Madde 6 - Emzikli işçilere, oda ve yurtlarda bulunan bir yaşından küçük ço-
cuklarını emzirmeleri için,1475 sayılı İş Kanununun 64 üncü maddesi uyarınca ve-
rilecek olan ara dinlenmesinden önce ve sonra,uygun saatlerde,ayrı ayrı iki de-
fa, kırkbeşer dakikalık izin verilir.
100 den az kadın işçi çalıştırılan işyerlerinde ise,emzikli işçilere,bir ya-
şından küçük çocuklarını emzirmeleri için biri ara dinlenmesinden,biri işin bi-
timinden önce,ayrı ayrı iki defa kırkbeşer dakikalık izin verilir.
Bu izinler iş süresinden sayılır.
Oda ve Yurt Açma Yükümlülüğü
Madde 7 - Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun,100-150 kadın işçi ça-
lıştırılan işyerlerinde,bir yaşından küçük çocukların bırakılması ve bakılması
ve emzikli kadınların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma
yerlerinden ayrı ve işyerine en çok 250 metre uzaklıkta bir emzirme odasının ku-
rulması zorunludur.
Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun,150`den çok kadın işçi çalıştırı-
lan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması ve bakılması,emzikli ka-
dınların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından,çalışma yerlerinden ay-
rı ve işyerine yakın bir yurdun kurulması zorunludur.Yurt,işyerine 250 metreden
daha uzaksa, işveren, taşıt sağlamakla yükümlüdür.
İşverenler,ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt açma yü-
kümlülüğünü,bu Tüzükte öngörülen nitelikleri taşıyan yurtlarla yapacakları an-
laşmalarla da yerine getirebilirler.
Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde,işverenin belediye ve müca-
vir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın işçilerin toplam sa-
yısı dikkate alınır.
Oda ve Yurtlardan Faydalanacaklar
Madde 8 - Oda ve yurtlardan kadın işçilerin çocuklarıyla erkek işçilerin an-
nesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş çocukları faydalanırlar.
Odalara 0-1, yurtlara 0-6 yaşındaki çocuklar alınır.
Oda ve yurtlarda çocuklarla görevlilerden başkasının bulunması ve bunların
amaç dışında kullanılması yasaktır.
Yurtlarda 0-2 ve 3-6 yaş çocukları birbirinden ayrı bulundurulur.
Çocuklar, oda ve yurtlara işbaşı yapılmadan önce bırakılır,işin bitiminde
alınır.
Anne ve babalar,odaların ve yurtların disiplin ve yönetimine dair kurallara
uymak şartıyla ara dinlenmesinde çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilir-
ler.
Kayıt ve Çıkış
Madde 9 - Oda ve yurtlara kabul edilen çocuklar,kayıt ve kabul defterine
yazılır. (Ek:1)
Oda ve yurtlardan tamamen ayrılan çocukların,ayrılış nedeni,tarihi,kiminle
çıktığı,gözlem kağıdına ve bu deftere işlenir. Çocuğun özel dosyası,anne veya
babasına verilir.
Oda ve Yurtlarda Bulunacak Nitelikler
Madde 10 - Oda ve yurtlar çocukların sağlığının korunması,hava ve güneş ih-
tiyaçlarının karşılanması için gerekli nitelikleri taşıyacaktır.
Buralarda, kadın ve velayet hakkında sahip erkek işçi sayısının en az %10`u
oranında yatak,yeteri kadar gözlem bölmesi ve bir emzirme yeri bulunacaktır.
Çocuklar,emzirme yerlerine, hemşire,çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda ye-
tişmiş eleman veya çocuk bakıcısı tarafından getirilir;emzirmenin bitiminde yine
aynı kimseler tarafından alınarak temizlik ve bakımları yapıldıktan sonra yatak-
larına bırakılır.
Oda ve yurtlarda,anneler ve görevliler için yeteri kadar tuvalet ve lavabo,
her 10 yatağa bir çocuk banyosu,çocuk yatak odalarının bitişiğinde çocukların
kullanabileceği lavabolar,yurtlarda ise,ayrıca,çocuklar için yeteri kadar tuva-
let bulunacaktır.
Oda ve yurtlarda,mamaların ve yiyeceklerin hazırlanması,muhafazası,dağıtıl-
ması,yedirilmesi,kullanılan araç ve gereçlerin temizlenmesi için gerekli yerler
bulundurulacaktır.
Oda ve yurtlarda, yatak odalarından ayrı bez değiştirme odaları olacak; bu
odalarda,masa,yatak,şezlong gibi eşyalar,temiz ve kirli bez ve çamaşırların ayrı
ayrı konulması için gerekli dolap ve kaplar bulundurulacak;yatak eşyası ve anne-
lere emzirme esnasında giydirilen gömlekler temiz ve düzenli olarak korunacak-
tır.
Çocukların bulundurulacağı odaların, taban alanlarının her çocuğa en az 3
metrekare,hacimlerinin her çocuğa en az 8 metreküp hava düşecek ölçüde ve bol
ışıklı olması gereklidir.
Taban,çocukların sağlığına zarar vermeyecek,kolayca temizlenebilecek biçimde
döşenecek; duvarlar ve bölmeler yeterli bir yüksekliğe kadar kolayca temizlene-
bilir bir maddeyle boyanacak veya kaplanacak; odalar ve eşya toz tutmayacak şe-
kilde düz ve basit olacaktır.Çocuk karyolaları ve komodinleri temiz,boyalı,kul-
lanıma ve sağlığa uygun nitelikte olacak,karyolaların ayarlanabilir yüksek kor-
kulukları bulunacaktır.
Yurtlarda yeterli büyüklükte bir bahçe ve bu bahçede,çocukların dinlenmeleri
ve oynamaları için araç ve gereçler bulunacaktır.
Oda ve Yurtlarda Bulundurulacak İlaç ve Tıbbi Gereçler
Madde 11 - Oda ve yurtların gereken yerlerine termometreler konacak,buralar-
da Tüzüğe bağlı çizelgede (Ek:2) yazılı olan ve ayrıca işyerinde görevli hekim
tarafından gerekli görülen ilaç ve tıbbi gereçler bulundurulacaktır. Bunlar özel
bir dolap içinde ve kolayca kullanılabilecek şekilde saklanacak ve en az altı
ayda bir işyerinde görevli hekim tarafından gözden geçirilerek bozulmuş veya
kullanılmaz duruma gelmiş yahut tükenmiş bulunanların yerlerine yenileri kona-
caktır.
Personel, Yönetim ve Gözetim
Madde 12 - Odalarla yurtların emzirme odalarında her 10 çocuk için bir kadın
çocuk bakıcısı bulundurulur.Çocuk bakıcılarından en az birinin hemşire veya kız
meslek lisesi çocuk gelişimi ve eğitimi bölümü mezunu veya benzeri mesleklerden
olması zorunludur.
Yurtlarda,her 20 çocuk için bir çocuk bakıcısıyla hemşire veya kız meslek
lisesi çocuk gelişimi ve eğitimi mezunu veya benzeri meslek mensubu eleman bu-
lundurulur.
Oda ve yurtlarda temizlik için yeteri kadar kadın hizmetli bulundurulur.
Hemşire veya kız meslek lisesi çocuk gelişimi ve eğitimi bölümü mezunu veya
benzeri meslek mensubu elemanlardan birisi,işverence,yönetim ve gözetimle görev-
lendirilir.
Oda ve yurtlar,işyerlerinde görevli hekimin tıbbi gözetimi altındadır.Çocuk-
ların sağlık durumları en az gün aşırı bir hekim tarafından kontrol edilir ve
gereği yapılır.
Çocukların Muayeneleri
Madde 13 - Oda ve yurtlara kabul edilecek çocuklar,önce gözlem bölmesine
alınır ve hekim muayenesinden geçirilir. Bulaşıcı veya tehlikeli bir hastalığı
bulunmadığı ve portör olmadığı anlaşılanlar hakkında rapor düzenlenir,raporlar
çocukların özel dosyalarında saklanır.
Bulaşıcı veya tehlikeli bir hastalığı olanlar,hastalık kuşkusu bulunanlar
veya portör olduğu anlaşılanlar,sağlıklı olduklarının belirlenmesine kadar oda
ve yurtlara alınmazlar.
Oda ve yurtlarda bulunan çocuklardan bulaşıcı hastalığa tutulanlar veya tu-
tulduğundan şüphe edilenler,hekime muayene ettirilmek üzere derhal gözlem bölme-
lerine alınırlar.
Muayene sonucunda bulaşıcı veya tehlikeli bir hastalığa tutulduğu anlaşılan
çocuklar,hekimce ya bir sağlık kuruluşuna gönderilir ya da reçetesi verilerek
gerekli öğütlerle ailesine teslim edilir.
Oda veya yurda kabul edildiği gün her çocuk için bir gözlem kağıdı (Ek:3)
doldurulur ve özel dosyasına konur. Buralarda kaldığı sürece,çocukların,sağlık
ve genel gelişme durumları,beden yapıları,ruhsal özellikleri en az haftada bir
defa görevli hekimce sağlık muayenesi kağıtlarına (Ek:4), ağırlıkları ise çizel-
gesinde belirtilen dönemlerde ağırlık çizelgesine (Ek:5) işlenir.
Oda ve yurtlarda kalan çocuklara,koruyucu aşılar ve serumlar yapılır ve bun-
lar çizelgeye yazılır. (Ek:6)
Çocukların Beslenmesi
Madde 14 - Oda ve yurtlarda,çocuklara yaşlarına göre mamaları,kahvaltıları
ve yemekleri verilir. Yemek listelerinin ve mamaların düzenlenmesinde görevli
hekimin düşüncesi alınır.
Çocuklara, ayrıca, günde 250 şer gram dayanıklı veya pastörize, bulunmadığı
takdirde kaynamış süt veya yoğurt verilir.
Çocukların Eğitim ve Geliştirilmeleri
Madde 15 - Yurtlarda, çocuklara kişisel temizliğin yolları öğretilir, oyun,
şarkı ve oyuncaklarla psiko-sosyal gelişmeleri sağlanır.
İşverenin Yükümlülüğü
Madde 16 - Oda ve yurtların bina,kuruluş, döşeniş, araç,gereç,taşıt,beslenme
ve benzeri giderlerinin tamamı işverenlerce karşılanır.
Buralar,ayda en az bir defa işveren veya vekili tarafından denetlenir.İşve-
ren,işveren vekili, görevli hekim veya bu birimlerin yönetim ve gözetiminden so-
rumlu olanlarca görülen eksiklikler derhal giderilir.
Ortaklaşa Kurulan Oda ve Yurtların Yönetimi
Madde 17 - Oda ve yurtlar birden çok işveren tarafından kurulduğu takdirde,
bu işverenler veya işveren vekilleri,ayda en az bir defa toplanarak bu yerlerin
yönetimine dair kararları alırlar ve uygulanmasını sağlarlar.
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
Madde 18 - Bakanlar Kurulunun 20/7/1973 tarihli ve 7/6821 sayılı Kararıyla
yürürlüğe konulmuş olan Gebe veya Emzikli Kadınların Çalıştırılma Koşullarıyla
Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtları (Kreş) Hakkında Tüzük yürürlükten kaldı-
rılmıştır.
Yürürlük
Madde 19 - Bu Tüzük hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
BU SAYFADA YERALAN "KAYIT KABUL DEFTERİ" ŞEKLİ İÇİN 10.4.1987 TARİH VE
19427 SAYILI RESMİ GAZETEYE VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ 3.CİLT 3001 NUMARALI
SAYFASINA BAKINIZ.
Ek: 2
Emzirme Odası ve Çocuk Bakım Yurtlarında Bulundurulacak İlaç
ve Tıbbi Gereç Çizelgesi
İlaç ve Gereç Miktarı Açıklama
----------------- --------------------- ------------------
Tentürdiyot 25 gr. Cam kapaklı şişede
Amonyak 50 gr. Cam kapaklı şişede
Saf alkol 100 gr. Cam kapaklı şişede
Oksijenli su 1 Şişe Orjinal ambalajda
Yanık pomadı 2 tüp Orjinal ambalajda
Enjektör 1 adet 2 cc.
Enjektör 1 adet 5 cc.
Enjektör iğnesi 6 şar adet cilt,ada-
le ve damar için.
Damlalık 6 adet
Beden derecesi 6 adet
çengelli iğne 12 adet
Flaster 2 kutu
Talk tozu Yeteri kadar
Küvet 2 adet
Pens 2 adet
Kulak pensi 1 adet
Makas 2 adet
Bisturi 1 adet
Pamuk 5 paket 25 er gramlık
Steril gaz idrofil 5 paket
Steril sargı bezi 5 adet Muhtelif büyüklükte
üçgen sargı 1 adet Parmak,baş ve etrafı
için
çocuk terazisi 1 adet Emzirme odalarında
Boy ölçerli terazi 1 adet Kreşlerde
Ek: 3
Gözlem Kağıdı
.............İşyeri Adı,Soyadı :
Emzirme Odası Kayıt numarası:
------------------
Çocuk Bakım Yurdu Yatak numarası:
Yaşı ve doğum yeri :
Kan grubu :
Girdiği tarih :
Girişte boyu ve kilosu :
Tamamen çıkarıldığı tarih :
Çıkışta boyu ve kilosu :
Çıkarıldığı tarihteki
genel sağlık durumu :
Çıkış nedeni :
Kiminle çıktığı :
ANASININ
---------------------
Adı, Soyadı :
Yaşı ve doğum yeri :
Ev adresi :
İşyeri numarası :
BABASININ
--------------------
Adı,soyadı :
Yaşı ve doğum yeri :
Ev adresi :
İşyeri numarası :
BU SAYFADA YER ALAN "SAĞLIK MUAYENESİ KAĞIDI"ŞEKLİ İÇİN 10.4.1987 TARİH VE
19427 SAYILI R.GAZETEYE VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ 3.cilt 3004 NUMARALI
SAYFASINA BAKINIZ.
Ek: 5
...................İşyeri
Emzirme Odası
-------------------
Çocuk Bakım Yurdu
Adı, Soyadı :
Kayıt Numarası :
Ağırlık çizelgesi
-----------------
NOT: BU SAYFADA YER ALAN AĞIRLIK ÇİZELGESİ İÇİN TÜZÜKLER KÜLLİYATININ 3.CİLT
3005 NUMARALI SAYFASINA VEYA 10.4.1987 TARİH VE 19427 SAYILI RESMİ GAZE-
TEYE BAKINIZ.
Ek: 6
..................İşyeri
Emzirme Odası
Çocuk Bakım Yurdu :
Adı, Soyadı :
Kayıt Numarası :
A ş ı l a r
-----------------------------------------------------------------------------
UYGULAMA TARİHİ
AŞILAR --------------------------------------------------------
1. Aşı 2.Aşı 3.Aşı Rapel 1 Rapel 2
-------------------- ----------- ---------- --------- ---------- ------------
ÇOCUK FELCİ
-------------------- ----------- ---------- --------- ---------- ------------
D.B.T. ///////////
-----------------------------------------------------------------------------
D.T.
-----------------------------------------------------------------------------
TETANOZ
-----------------------------------------------------------------------------
KIZAMIK
-----------------------------------------------------------------------------
B.C.G.
-------------------------------------------------------------------------------
Yapılan her aşı sayısına uygun olarak bölüm içerisine uygulama tarihini
belirtiniz.
Bugünün tarihi: 05/05/2025 18:27:26