07/05/2025 Mevzuat bölümü
Kanun Yönetmelik Tüzük
Kanun Hükmünde Kararname (KHK)
Mevzuat Listesi
JANDARMA TEŞKİLATI GÖREV VE YETKİLERİ
YÖNETMELİĞİ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 3.11.1983, No: 83/7362
Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.3.1983, No: 2803
Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 17.12.1983, No: 18254
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 23, S. 1698
BİRİNCİ KISIM
GENEL HÜKÜMLER
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1. - Bu yönetmelik, 2803 sayılı Kanunla Jandarmaya verilen görev, yet-
ki ve sorumlulukları, hizmetin gerektirdiği bağlılık ve ilişkilerle teşkilat,
kuruluş - konuş, personel kaynakları ve yetiştirilmesi, görev özelliğinden do-
ğan adli ve mali konuları düzenler.
Kapsam
MADDE 2. - Bu yönetmelik, Jandarma Teşkilatındaki Karargah, Birlik ve Kurum-
lar ile bunlarda hizmet gören personeli ve bunların diğer kuruluşlarla ilgili
işbirliği ve faaliyet esaslarını kapsar.
Tanımlar
MADDE 3. - Aşağıda gösterilen tanımlar, yalnızca bu yönetmeliğin uygalanması
bakımındandır. Diğer Kanun ve nizam hükümleri saklıdır.
a. Emniyet ve Asayişe İlişkin Tanımlar:
(1) Emniyet: Devlete, topluma, kişilere, mal ve eşyalara yönelik sabotaj
tehlike ve kazaları önlemek için alınan hukuka uygun önlemlerin tümünü ve bu ön-
lemlerin alınmış bulunduğu hali belirtir.
(2) Asayiş: Hukuka uygun ve gerekli önlemlerin alınması sonucu; Devlete,top-
luma, kişilere, mal ve eşyalara yönelik tehlike, kaza ve sabotajların sözkonusu
olmadığı bir ortamı; düzensizlik ve karışıklıkların önlendiği, hayatın normal
akışının sağlandığı hali; dirlik ve düzenin varlığı konusunda kamuda yaratılan
yerleşik ve yaygın inancı ifade eder.
(3) Genel kolluk: Emniyet asayiş ile kamu düzeninin korunmasını sağlayan,
diğer kanun ve nizamların verdiği görevleri yerine getiren ve Silahlı bir kuvvet
olan Jandarma ve Polisi ifade eder.
(4) Türkiye Cumhuriyeti Jandarması: Emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin ko-
runmasını sağlayan ve diğer kanun ve nizamların verdiği görevleri yerine getiren
silahlı askeri bir güvenlik ve kolluk kuvvetidir.
(5) Polis: Emniyet hizmetleri sınıfına mensup olan, silahlı, üniformalı veya
sivil olarak görev yapan her rütbedeki personeldir.
(6) Özel Kolluk: Devlet ve yetkili diğer kamu tüzel kişilerince, özel kanun-
lar çerçevesinde kurulup, teşkilatlandırılan; kendi hizmet alanında güvenliği
sağlamak amacı taşıyan ve kendi kanunlarına göre silah taşıma ve kullanma yetki-
sine sahip; jandarma ve polis dışındaki (gümrük, orman, belediye zabıtası, köy
korucusu vb.) kolluk kuvvetleridir.
(7) Özel Güvenlik Teşkilatı: Özel yasa gereğince ülke ekonomisine ya da dev-
let savaş gücüne önemli ölçüde katkısı bulunan, kamu ve özel hukuk tüzel kişile-
riyle gerçek kişilere ait olup; korunma ve güvenlikleri için Bakanlar Kurulu`nca
özel güvenlik teşkilatı kurulması kararlaştırılan, kurum ve kuruluşlarda oluştu-
rulan silahlı bir kuvvettir.
(8) Karakol: Barışta ve savaşta güvenlik, koruma, disiplin ve gözetleme ama-
cıyla konuşlandırılan ve bir amir emrinde bulunan silahlı bir kısım askerdir.
(9) Asayiş Karakolu: Jandarmanın görev ve sorumluluk alanı içinde; karakol-
lardan çıkartılan devriyelerle emniyet altında bulundurulması sağlanamayan, kri-
tik yerlerin kontrol ve emniyet altında bulundurulmasını sağlamak için daimi ve-
ya geçici karakol adıyla konuşlandırılan, daimi olanları kadrolarda gösterilen
karakollardır.
(10) Jandarma Asayiş Komando Birlikleri: Gerektiğinde bağlı olduğu İl Jan-
darma Alay Komutanlığının diğer birliklerini takviye etmek, her türlü toplumsal
olaylara süratle müdahale etmek, takip ve tenkil harekatını yürütmek amacıyla;
Jandarma Genel Komutanlığınca gerek görülecek yerlerde konuşlandırılan birlik-
lerdir.
(11) Jandarma Komando Birlikleri: Jandarma Genel Komutanlığının ihtiyatını
oluşturmak üzere; gerektiğinde mülki teşkilata tabi iç güvenlik birliklerinin
gücü dışına çıkan toplumsal olaylara müdahale etmek, kuruluş ve kadrosunda gös-
terilen diğer askeri görevleri yerine getirmek amacıyla; Jandarma Genel Komutan-
lığınca gerek görülecek yerlerde konuşlandırılan birliklerdir.
(12) Devlet Büyüğü: Cumhurbaşkanını, eski cumhurbaşkanlarını, Millet Meclisi
Başkanını ve Başbakanı, ifade eder.
b. Hizmetlerin Yürütülmesine İlişkin Tanımlar:
(1) Emir: Hizmete ait bir talep ya da yasağın sözle, yazı ile vesair suretle
ifadesidir.
(2) İstek: Kanun, tüzük, yönetmelik, talimat vb. mevzuatta yer alan mülki
hizmete ilişkin konuların mülki makamlarca söz ya da yazıyla ifadesidir.
(3) Hizmet: Kanunlarla, nizamlarda yapılması ya da yapılmaması yazılmış olan
hususlarla; amir tarafından yazı ya da sözle emredilen ya da yasak edilen işler-
dir.
(4) Görev: Hizmetin gerektirdiğini yapmak ve yasak ettiğini yapmamaktır.
(5) Nizam: Tüzükler, kararnameler, yönetmelikler, talimnamelerin ve talimat-
ların hükümleridir.
(6) Kıta: Görevin yapılması için taktik ve idari birlikleri kapsayan ve bir
komuta altında toplanan kuruluşlardır.
(7) Kuruluş: Bir görevin yürütülmesi için birçok birimi bir araya getiren
şemayı ve bu şemalara uygun tarzda kurulmuş hizmet birimlerini, belirtir.
(8) Konuş: Birlik ve kurumların barınma, eğitim, tatbikat, savaş ve harekata
hazırlanma bakımından bulunduğu yerdir.
(9) Seferberlik: Devletin tüm güç ve kaynaklarının savaşın ihtiyaçlarını
karşılayacak şekilde hazırlanması, toplanması, tertiplenmesi ve kullanılmasına
ilişkin bütün faaliyetlerin uygulandığı haldir.
(10) Öğretim: Bir amaca yönelik olarak; belli kişilere, belli yerlerde bir
yöntem ve teknikten yararlanarak gerekli bilgilerin verilmesi ve kavratılması-
dır.
(11) Eğitim: Bir amaca yönelik olarak ve öğrenim yoluyla; uygulamalı biçimde
insan ve hayvanlara belirli yetenek ve alışkanlıkların kazandırılmasıdır.
c. Diğer Tanımlar:
(1) Kamuya Açık Yerler: Belli koşullara uymak suretiyle herkesin girebilece-
ği yerlerdir.
(2) Kamuya ait yerler: Sokak, cadde, parklarla akarsu, göl, deniz kıyıları
ve benzeri yerlerdir.
(3) Kapalı yerler: Konut ve işyerleri ile eklentileri dışında olsa bile,
zilyedinin rızası bulunmadıkça girilmemesi gerektiğini belirler şekilde; etrafı
çit, parmaklık, duvar vb. engellerle gösterilen (depo, ardiye, geçici yatma yer-
leri vb.) yerlerdir.
(4) Delil: Akla, ahlaka ve hukuka uygun olarak; bir olayın niteliğini, fail-
lerini, yer ve zamanını, nasıl ve ne amaçla yaratıldığını, nelerle kime ya da
neye karşı işlendiğini ve meydana gelen zararları ıspata yarayacağı umulan; eşya
ve izler ile belge ve tutanakları, sanık, tanık ve suçtan zarar görenlerin açık-
lamalarını ifade eder.
(5) Maddi Delil: Sanık, tanık ve suçtan zarar görenlerin açıklamaları dışın-
da kalan; suç ya da suç sanıklarıyla ilgili maddi (fiziki) bir yapıya sahip,can-
lı ve cansız, dokunabilir nesnelerin tümüdür.
(6) Gümrük Hattı: Türkiye`nin siyasi sınırlarıdır.
(7) Gümrük Belgesi: Denizlerde, kara ve iç suları ile kıyılardan; karalarda
ise, gümrük hattından içeri doğru 30 kilometre derinliğindeki alan ile boğazlar,
Marmara Denizi, İstanbul Limanı ve gümrük işlemleri yapılan hava meydanlarını
içeren bölgedir.
İKİNCİ KISIM
BAĞLILIK, TEŞKİLAT, KURULUŞ VE KONUŞ
Bağlılık
MADDE 4. - Jandarma Genel Komutanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parça-
sı olup; Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Ge-
nelkurmay Başkanlığına, emniyet ve asayiş işleriyle diğer görev ve hizmetlerin
ifası yönünden İçişleri Bakanlığına bağlıdır. Ancak Jandarma Genel Komutanı, Ba-
kana karşı sorumludur.
Teşkilat ve Kuruluş
MADDE 5. - Jandarma Genel Komutanlığı Teşkilatı:
a. Jandarma Genel Komutanlığı Karargahı ve Bağlı Birlikleri,
b. Jandarma İç Güvenlik Birlikleri;
(1) Mülki teşkilata tabi olmayan Jandarma Birlikleri;
(a) Jandarma Komando Birlikleri,
(b) Jandarma Havacılık Birlikleri.
(2) Mülki teşkilata tabi olan Jandarma Birlikleri;
(a) Jandarma Bölge Komutanlıkları,
(b) İl Jandarma Alay Komutanlıkları,
(c) İl Merkez ve İlçe Jandarma Bölük Komutanlıkları,
(d) Bucak Jandarma Takım Komutanlıkları,
(e) Jandarma Karakol Komutanlıkları,
(f) Jandarma Koruma Birlikleri,
(g) Jandarma Asayiş Komando Birlikleri.
c. Jandarma sınır (seyyar) Birlikleri,
d. Jandarma Eğitim Birlikleri,
e. Jandarma Okulları,
f. Jandarma idari ve lojistik Destek Birliklari,
g. Görevin özelliğine bağlı olarak kurulacak diğer kuruluşlardan oluşur.
Bu karargah, kıt`a ve birlikler; görevin özelliği ve Türk Silahlı Kuvvetle-
rindeki esaslar gözönünde tutularak, kendi kuruluş ve kadrolarında gösterilir.
Jandarma Bölge Komutanlıklarının Konuşu
MADDE 6. - Bölge Valiliği yetki sınırları içinde olmak üzere, sevk ve idare
ihtiyaçları ile hizmette verim ve etkinliğin sağlanması amacıyla birden çok il
jandarma alay komutanlığını kapsamak üzere, Jandarma Bölge Komutanlığı kurulur
ve konuşlandırılır.
Jandarma İç Güvenlik Birliklerinin Konuşu
MADDE 7. - Emniyet ve asayiş ile görevli Jandarma Birliklerinin konuşlarının
düzenlenmesinde, zorunlu durumlar dışında mülki taksimat esas alınır. Bu birlik-
lerin konuş yerleri, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak, İçişleri Bakan-
lığınca düzenlenir,
a. Bölge Valiliğinin merkezi olan ilin adıyla anılan Jandarma Bölge Komutan-
lıkları kurulur. Bölge sınırları içinde bulunan mülki teşkilata tabi iç güvenlik
birlikleri o Bölge Jandarmasını oluşturur.
b. Her ilde, o ilin adıyla anılan İl Jandarma Alay Komutanlıkları kurulur.
Bir il sınırları içinde bulunan ve İl Jandarma Alay Komutanlığına bağlı Jandarma
İç Güvenlik Birlikleri; o İl Jandarmasını oluşturur.
c. Her ilçede o ilçenin adıyla anılan ilçe jandarma bölük komutanlıkları ku-
rulur. Merkez İlçelerde kurulan İlçe Jandarma Bölük Komutanlıkları; İl Merkez
Jandarma Bölük Komutanlığı olarak ve Merkez İlçenin özel bir adı yoksa o ilin
adıyla adlandırılır. Bir İlçe sınırları içinde bulunan ve İlçe Jandarma Bölük
Komutanlığına bağlı, jandarma iç güvenlik birlikleri; o İlçe Jandarmasını oluş-
turur. İlçe Jandarma Bölük Komutanlıklarının, sorumluluk alanı bir ya da birden
çok karakol sorumluluk bölgesine ayrılabilir. Bu sorumluluk bölgeleri için oluş-
turulacak karakollar; gerek kendi sorumluluk bölgelerinde gerekse ilçe jandarma
bölük komutanlığı merkezinde ve merkez karakolundan ayrı olarak konuşlandırıla-
bilir.
d. Karakollar, sorumluluk alanlarının merkezi bir yerinde ya da karakol böl-
gesindeki yurttaşların kolayca gelip gidebileceği, merkeze yakın bir köy, kasaba
ya da ulaşım kolaylığı olan bir yerde konuşlandırılabilir. Karakol sorumluluk
alanının belirlenmesinde şu etkenler gözönünde tutulur.
(1) İlçenin coğrafi durumu,ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri,
(2) Yerleşim alanlarının durumu,
(3) Nüfus yoğunluğu,
(4) Ulaşım durumu,
(5) Bölgenin sosyal ve kültürel gelişimi,
(6) Emniyet ve asayiş durumu vb. özellikler,
Karakolların sorumluluk bölgelerinin belirlenmesi; il jandarma alay komuta-
nının önerisi, Valinin uygun görmesi ve İçişleri Bakanının onayı ile,
Jandarma Karakollarının konuş yerleri Valinin önerisi, Jandarma Genel Komu-
tanının uygun görmesi, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alındıktan sonra İçişle-
ri Bakanının onayı ile olur.
Devriyelerle kontrol altına alınamayan kritik yerlerde; emniyet ve asayişi
sağlamak için geçici ya da daimi asayiş karakolları kurulur. Geçici Asayiş Kara-
kolları,İl Jandarma Alay Komutanının önerisi ve Valinin onayı ile teşkil edilir.
Bu karakolların kuvveti il jandarma alay komutanlığınca kuvvet tasarrufu yoluyla
sağlanır.
Jandarma karakolları, kendi kuruluş ve kadrolarında gösterilir, bu karakol-
ların kuvveti, karakol komutanıyla birlikte en az sekiz kişidir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
HİZMET SINIRI, HİZMET ÖNCELİĞİ, GÖREV VE SORUMLULUK ALANI
BİRİNCİ BÖLÜM
Hizmet Sınırı ve Hizmet Önceliği
Hizmet Sınırı
MADDE 8. - Kanun ve nizamlar ile bunlara dayalı olarak yetkili makamlarca
verilen emir ve kararların öngörmediği hiç bir görev Jandarmadan istenemez.
Ancak;
a. Jandarma subayları vali ve kaymakam vekilliğine; Jandarma astsubayları
bucak müdür vekilliklerine geçici bir süre için verilebilirler. Jandarma iç gü-
venlik birliklerinin mülki teşkilata tabi olması nedeniyle bu görev ancak, il
jandarma alay komutanlıkları ile ast kademelerinde görevli subay ve astsubaylara
verilebilir.
b. Suçlar işlenmeden önce ve suç işlenmesini önlemek için, emniyet ve asayiş
ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak amacıyla alınan önlemler, bu ön-
lemlerin uygulanması;kaçakçılığı önleme, kovuşturma ve soruşturma konusuna iliş-
kin önlem ve faaliyetler ile ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış korunma-
larına ilişkin önlem ve faaliyetler, idari nitelikte olup; hizmet sınırının be-
lirlenmesinde jandarmanın mülki görevi olarak değerlendirilir.
c. İşlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda belirtilen işlemlerin yapılma-
sına ve bunlara ilişkin adli hizmetlerin yerine getirilmesine dair görevler,
hizmet sınırının belirlenmesinde jandarmanın adli görevi olarak değerlendirilir.
Hizmet Önceliği
MADDE 9.
a. Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali ile Anayasada öngörülen diğer ola-
ğanüstü durumlarda; adli ödev ve isteklerin sayıca çoğunluğundan ötürü hemen
yapma olanağı bulamayan yetkili jandarma iç güvenlik birliği komutanı, hangi
talebe öncelik verilmesi gerektiğini, Cumhuriyet Savcısı ya da gecikmede sakınca
varsa sorgu ve sulh yargıcı ile görüşerek belirler.
b. İvedilik ve personel yetersizliğinden ötürü hemen yerine getirilmesi ola-
nağı bulunmayan, mülki ödev ve istekler konusunda; yetkili jandarma iç güvenlik
birliği komutanı, durumu mülki amire yazılı olarak bildirir ve alacağı cevaba
göre hareket eder. Ancak aynı zamanda yapılması gereken sayıca çok mülki işler-
den, hangisine öncelik verileceği konusu belirlenirken, emniyet ve asayiş sağ-
lanması ve korunmasına ilişkin olanlara öncelik verilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Görev, Yetki ve Sorumluluklar
Jandarma Genel Komutanının Görev, Yetki ve Sorumlulukları
MADDE 10. - Jandarma Genel Komutanı, tüm Jandarma Teşkilatının Komutanıdır.
Jandarma Genel Komutanının başlıca görevleri şunlardır:
a. Jandarma`yı askeri ve mesleki eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,
b. Hizmet ve işlemlerin düzenlenmesini ve yürütülmesini sağlamak,
c. Personelin özlük işlerini yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre yürütmek,
bunlardan yetkili olmadıklarını ilgili makamlara önermek,
d. Jandarma teşkilatını denetlemek ya da denetletmek,
e. Disiplini sağlamak için gerekli önlemleri almak,
f. Sıkıyönetim, Seferberlik ve savaş durumlarında Silahlı Kuvvetler emrine
girecek Jandarma birliklerini barıştan itibaren eğitim yönünden hazırlamakla yü-
kümlüdür.
Jandarma Genel Komutanı, teşkilatın sevk ve idaresinden, kanun ve nizam hü-
kümlerinin yürütülmesini sağlamaktan; bunlara dayanan emir ve kararları uygula-
maktan sorumludur.
Jandarma Genel Komutan Yardımcısının Görev, Yetki ve Sorumlulukları
MADDE 11. - Jandarma Genel Komutan Yardımcısının başlıca görevleri şunlar-
dır:
a. Jandarma Genel Komutanı tarafından verilen görevleri yerine getirmek.
b. Jandarma Genel Komutanının bulunmadığı zamanlarda vekalet etmek ve yetki-
lerini kullanmak.
c. Jandarma Genel Komutanının emriyle Jandarma teşkilatını denetlemek, yet-
kilendirildiği diğer konularda gerekli işlemleri yapmak.
d. Gerekli gördüğü önerileri Jandarma Genel Komutanına iletmektir.
Jandarma Genel Komutanlığı Kurmay Başkanı, Kurmay Yarbaşkanı ile
Başkanlık ve Şube Müdürlüklerinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları
MADDE 12. - Jandarma Genel Komutanlığı Kurmay Başkanı, Kurmay Yarbaşkanı ile
Başkan ve Şube Müdürlerinin görev yetki ve sorumlulukları çıkarılacak bir yöner-
ge ile saptanır.
Jandarma Bölge Komutanlarının Görev, Yetki, Sorumlulukları
MADDE 13. - Jandarma Bölge Komutanları, Bölge içindeki kendisine bağlı bütün
jandarma iç güvenlik birliklerinin sorumlu amiri ve komutanıdır.
Bu Komutanlıkların başlıca görevleri;
a. Astlarını mesleki, askeri, eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,
b. Disiplini sağlamak,
c. Kendi görev ve sorumluluk alanında emniyet asayişi sağlamak için gereken
önlemleri almak.
d. Personelin özlük işlemlerini yürütmek.
e. Seferberlik hazırlıklarını yapmak ve emrindeki birliklere yaptırmak.
f. Jandarma Bölge Komutanlığına bağlı birliklerin mülki, adli, askeri ve
mesleki görevlerine ilişkin görev ve işlemlerin tam, doğru ve zamanında yapılma-
sını sağlamak, denetlemek; yanlış ve eksikliklerin nedenlerini inceleyerek gi-
dermek, gerektiğinde soruşturma yapmak.
g. Sıkıyönetim hali dahil Bölge düzeyinde iç güvenlik hizmetlerinin planlan-
ması, değerlendirilmesi ve koordinasyonu konularında Bölge Valisine danışmanlık
ve yardımcılık yapmaktır.
İl Jandarma Alay Komutanı ile Komutan Yardımcısının Görev, Yetki ve Sorumlu-
lukları
MADDE 14. - İl Jandarma Alay Komutanları, il içindeki bütün Jandarma İç Gü-
venlik Birliklerinin sorumlu amiri ve komutanıdır.
Görevleri:
a. Astlarını mesleki askeri eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,
b. Disiplini sağlamak,
c. Kendi görev ve sorumluluk alanında emniyet asayişi sağlamak için gereken
önlemleri almak,
d. Personelin özlük işlemlerini yürütmek,
e. Seferberlik hazırlıklarını yapmak ve emrindeki birliklere yaptırmak,
f. İl içindeki Jandarma birliklerinin mülki, adli, askeri ve mesleki görev-
lerine ilişkin görev ve işlemlerin tam, doğru ve zamanında yapılmasını sağlamak,
denetlemek; yanlış ve eksikliklerin nedenlerini inceleyerek gidermek, gerekti-
ğinde soruşturma yapmaktır.
İl Jandarma alay komutan yardımcıları, komutan tarafından verilen görevleri
yaparlar. Komutanın yokluğunda aynı yetkileri taşır ve görevlerini yerine geti-
rirler.
İlçe Jandarma bölük Komutanı ve Komutan Yardımcısının Görev, Yetki ve So-
rumlulukları
MADDE 15. - İlçe Jandarma Bölük Komutanı, bir ilçe sınırı içinde bulunan ve
İlçe Jandarma bölük komutanlığına bağlı birlik ve karakolların sorumlu amiri ve
komutanıdır.
Görevleri:
a. Astlarını mesleki, askeri eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,
b. Disiplini sağlamak,
c. Kendi görev ve sorumluluk alanında, emniyet ve asayişi sağlamak için ge-
reken önlemleri almak,
d. Personelin özlük işlemlerini yürütmek,
e. Mülki, adli, askeri ve diğer görevleri yerine getirmek,
f. Seferberlik hazırlıklarını ve işlerini düzenlemek,
g. İlçe Jandarma bölük komutanlığına bağlı birlik ve karakolları denetleye-
rek, görevin iyi yapılmasını sağlamak ve gerektiğinde soruşturma yapmaktır.
İlçe Jandarma bölük komutan yardımcıları, komutan tarafından verilen görev-
leri yapar ve komutanın yokluğunda aynı yetkileri kullanır ve görevleri yerine
getirirler.
Jandarma Karakol Komutanlarının Görev, Yetki ve Sorumlulukları
MADDE 16. - Jandarma karakol komutanları kendi karakolunun amiri ve komuta-
nıdır.
Görevleri:
a. Emri altında bulunan personelin askeri, mesleki bakımdan eğitim ve öğre-
tim yönünden yetiştirmek,
b. Kanun ve nizamlar içinde mülki, adli,askeri ve diğer görevleri yürütmek,
c. Disiplini sağlamak,
d. Kendi sorumluluk bölgesi içinde emniyet ve asayişi sağlamak için gerekli
önlemleri almak.
Jandarma İç Güvenlik Birlik Komutanlarının Görev , Yetki ve Sorumlulukları-
nın Yönerge ile Düzenlenmesi.
MADDE 17. - Jandarma Bölge Komutanlıkları, İl Jandarma Alay Komutanlıkları
ve ast kademeleri, Jandarma Komando Birlikleri, Jandarma Havacılık Birliklerinin
görev yetki ve sorumluluklarının ayrıntıları çıkarılacak bir yönerge ile düzen-
lenir.
Diğer Görev, Yetki ve Sorumluluklar
MADDE 18. - Jandarma sınır (seyyar), Jandarma eğitim, Jandarma idari ve Lo-
jistik destek birlikleri ile Jandarma Okulları ve görevin özelliğine bağlı ola-
rak kurulacak diğer kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları; İlgili Kanun
Tüzük, Yönetmelik, Yönerge, Talimname ve hizmet kadrolarını açıklamalarında gös-
terilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Jandarma İç Güvenlik Birliklerinin Görev ve Sorumluluk Alanı
Genel Esas
MADDE 19. - Mülki teşkilata tabi olan jandarma iç güvenlik birliklerinin ge-
nel olarak görev ve sorumluluk alanı; polis görev alanının dışı olup, bu alanlar
il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan ya da polis teşkilatı bulunmayan
yerlerdir.
Mülki Teşkilata Tabi Jandarma İç Güvenlik Birliklerinin Görev Alanı
MADDE 20. - Jandarma sorumluluk alanı dışında olmakla birlikte;
a. Polis teşkilatı kurulmamış olması nedeniyle,
b. Özel kolluk kuruluşlarının sorumluluk alanına giren yerlerde, Jandarmayı
ilgilendiren ihlal ya da suç işlenmesi nedeniyle,
c. Özel kolluk kuruluşlarının sorumluluk alanına giren konularda, bu kuruluş
ve kuvvetlerin yokluğundan ötürü meydana gelen ihlal ya da suçlar nedeniyle,
Jandarmanın görevlendirilmesi ya da kendiliğinden,olaya elkoyması mümkündür.
Bu gibi durumlarda, Jandarmanın görev yaptığı o yer; Jandarmanın görev alanı
sayılır.
Ancak, kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine ait kurum ve kuruluşların, kendi
tesis ve yapılarının iç güvenliğinin sağlanması; bu kurum ve kuruluşlarca kendi
mevzuatına göre yürütülür. Geçici ve özel nitelik taşıyan, koruma ve kollama ko-
nusunda mülki amir tarafından görevlendirme konusu saklıdır.
Mülki Teşkilata Tabi Jandarma İç Güvenlik Birliklerinin Sorumluluk Alanı
MADDE 21. - Esas olarak il ve ilçe belediye sınırları içindeki bölge polisin
sorumluluk alanının; dışında kalan bölge ise, Jandarmanın sorumluluk alanını
oluşturur.
Gerek mülki ve gerekse mahalli idaredeki değişiklikler ve kentleşme nedeniy-
le ortaya çıkan yeni durumlar karşısında, Jandarmanın sorumluluğuna verilmiş
alanlar, aşağıdaki esaslara göre polisin sorumluluğuna verilebilir:
a. Kentleşme nedeniyle Jandarma sorumluluk bölgesinin belediye sınırları
içine girmesi,
b. Özel kanun ve nizamların öngörmesi,
c. İlgili Bakanlıklarca gerekli görülen ve özellik taşıyan yerler için özel
düzenleme getirilmesi durumlarında;
valiliğin önerisi,Jandarma Genel Komutanının uygun görmesi ve İçişleri Baka-
nının onayı ile polise devredilebilir.
Sorumluluk Alanının Belirlenmesi
MADDE 22 - Jandarma ve Polisin sorumluluk alanları; mülki amir ya da yetkili
kılacağı görevlinin başkanlığında Jandarma Emniyet ve Belediye temsilcilerinin
katılacağı bir komisyon tarafından belirlenir ve bir protokolla gösterilir. Oy-
birliği ile alınan kararlar kesindir.
Oybirliği sağlanamayan durumlarda;bucak ve ilçelere ilişkin sorumluluk alan-
ları konusundaki itirazları vali; kesin olarak çözümler. Bu konudaki kararlar,
düzenlenecek protokole esas alınır.
Protokoller ayrıntılı bir biçimde düzenlenir ve komisyona katılanlarca imza-
lanır.Harita,kroki ve diğer ekler komisyonca onaylanarak,protokolle birlikte bir
örneği İçişleri Bakanlığına gönderilir. Birer örnek mülki amirlik makamında jan-
darma ve emniyet birimlerinde dosyalanır.
Geçici Görevlendirme
MADDE 23 - Gerek Jandarma ve gerekse emniyet teşkilatı kendi sorumluluk
alanlarındaki görevlerini,kendi kuvvetleriyle yerine getirmek zorundadır. Ancak,
Jandarma ve emniyet teşkilatı,kendi sorumluluk bölgesinde yetersiz kaldıkları
takdirde ya da gelişmekte olan olayların değerlendirilmesinde yetersiz kalacak-
ları anlaşıldığında; Jandarma ve polis geçici bir süre için birbirlerinin sorum-
luluk bölgesinde görevlendirilebilirler. Bu görev hiç bir zaman süreklilik taşı-
maz. İstenen sonuç alındığında yardıma gelen kuvvet kendi görevine döner.
Jandarmanın polise ve polisin Jandarmaya yapacağı yardım;belirli bir bölgede
emniyet ve asayiş görevlerini üzerine almak, devriyeleri gezdirmek ya da toplu
kuvvet sevketmek biçiminde olur.
DÖRDÜNCÜ KISIM
JANDARMA İÇ GÜVENLİK BİRLİKLERİNİN YETKİ VE GÖREVLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Yetkiler
Genel Yetki
MADDE 24 - Jandarma,emniyet ve asayişi sağlama ve kamu düzenini koruma ama-
cıyla Jandarma Teşkilat,Görev ve Yetkileri Kanunu ile Polis Vazife ve Selahiyet
Kanununda belirtilen gerekli her türlü güvenlik tedbirlerini almaya yetkilidir.
Genel Düzeni Sağlama Yetkisi
MADDE 25 - Jandarma;
a. Kendi görev ve sorumluluk alanında; kamuya ait yerlerde düzeni sağlamaya,
b. Polisin ve trafik teşkilatının görev alanı dışında kalan yerlerde 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre çıkarılan Yönetmelikte belirtilen esas
ve şartlara uygun olarak trafiği düzenlemeye ve trafik suçlarına el koymaya,
c. Mevzuata aykırı nitelikte taşıt kullananlar ile gerekli belgeleri olmayan
uyuşturucu ve keyif verici madde veya ilaç ve alkol almış olduğu halde taşıt
kullananları ve 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununda trafikten men edilmesi
hükme bağlanan durumlarda trafikten men etmeye,
Yetkilidir.
Uyarıda Bulunma ve Emir Verme Yetkisi
MADDE 26 - Jandarma,kanun ve nizama göre;bir yasağın ihlalini ve bir suçun
devamını önlemek için emir verebilir. Ayrıca kanun ve nizamın öngördüğü bir yü-
kümlülüğün yerine getirilmesi,kamu düzeni nedeniyle alınmış kanuni bir önleme
uygun davranılması için,kişileri ve kamuyu uyarabilir.
Görevini yaptığı sırada Jandarmaya direnen veya zorla karşı koyanlar,yaka-
lanmadıkları takdirde hareketlerine devam edecekleri kuşkusuz görülüp,uyarıya
aldırış etmeyecekleri umulanlar;
Jandarma tarafından yakalanır. Karakola götürülerak hakkında düzenlenecek
belgelerle birlikte; bekletilmeksizin,adamlı olarak yirmidört saat içinde adli-
yeye verilirler.
Kamu ve Kişiler Aleyhine İşlenen Eylem ve Hareketleri Yasaklama Yetkisi
MADDE 27 - Jandarma;
a. Genel terbiye ve ahlak kurallarına aykırı,utanç verici veya toplum düzeni
bakımından hiçbir biçimde onaylanamayacak davranışlarda bulunanları; bu davran-
nışlara ilişkin,söz,şarkı ve müzikli vb. şekilde gösteri yapanları,
b. Kız,kadın ve genç erkeklere söz atanları,sarkıntılık edenleri ve gençleri
her türlü ahlaksızlık veya kötü alışkanlıklara yönelten ve özendirenleri,
c. Kamunun huzur ve sükünunu bozacak şekilde kavga edenleri,
Herhangi bir başvuru veya şikayet olmasa bile,hareketlerinin devamını durdu-
rarak,yasaklar. Bu yasağı dinlemeyenleri veya davranışları,yakalamayı gerektiren
bir eylem oluşturanları yakalar. Bu durumlarda tutanak düzenleyerek,gerekli ka-
nuni işlemi yapar.
Kimlik Sorma Yetkisi
MADDE 28 - Jandarma,suç işlenmesini önlemek ve işlenmiş suçların faillerini
ele geçirmek için veya diğer kanuni yetkilerini kullanırken,kişilerden kimlikle-
rini sorabilir. Bu istem karşısında herkes; nüfus cüzdanı,pasaport veya resmi
bir belgeyi göstererek kimliğini kanıtlamak zorundadır.
Usulüne uygun olarak verilmiş emirler çerçevesinde,üniformasız görev yapan
emniyet ve asayişle görevli Jandarma personeli; kimlik sorma yetkisini kullanır-
ken,öncelikle kendisini tanıtmaya yarayan resmi belge veya kimliğini göstermek
zorundadır.
Bu gibi kimselere kimliklerini kanıtlayabilmeleri için her türlü kolaylık
gösterilir. Ayrıca bütün kamu kurum ve kuruluşları ve iktisadi devlet teşekkül-
leriyle kamu iktisadi kuruluşlarının elinde bulunan haberleşme araçlarından ön-
celikle yararlanma kolaylığı sağlanır. Bu kuruluş yetkilileri,Jandarmanın bu ko-
nudaki istemlerini geciktiremezler.
Kimliği belirlenemeyenler hakkında, "parmak izi ve fotoğraf alma" işlemi uy-
gulanarak serbest bırakılırlar. Ancak bunlardan vatandaşlık durumu şüpheli görü-
lenler ile nüfusa kayıtlı olmadığı anlaşılanlar;elde edilen belgelerle birlikte,
gerekli işlem yapılmak üzere ilgili nüfus idaresine gönderilirler.
Yabancıların TÜRKİYE`deki İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun ile Pasaport
Kanunu hükümleri gözönünde tutulur.
Yakalama Yetkisi
MADDE 29 - Jandarma;
a. Halkın rahatını bozacak veya rezalet sayılacak derecede sarhoş olanları
sarhoşluk halinde başkalarına saldıranları ve kesin olarak kamunun huzur ve is-
tirahatini bozanlardan yapılan uyarıya aldırış etmeksizin hareketlerine devam
edenleri,
b. Görevini yaparken Jandarmaya karşı direnenleri veya görevinden alıkoyacak
şekilde engel oluşturanları ve yakalanmadıklarında bu hareketlerine devam ede-
cekleri anlaşılanları,
c. Usulüne aykırı olarak ülkeye girmek isteyen,giren veya haklarında sınır-
dışı veya başka ülkeye geri verme kararı verilen kimseleri,
Yakalar ve gerekli kanuni işlemi yapar. Ayrıca suç işlemeye yönelik olarak
her türlü araç gerecin sağlandığı,planlandığı ve müdahalede gecikildiğinde suçun
kesinlikle işleneceği izlenimini veren,hazırlık hareketleri içinde bulunan kim-
seleri meneder.
Ceza yargılamasıyla ilgili olarak,yetkili makamlarca çıkarılan zoru gerekti-
ren müzekkerelerin infazına; ilişkin hükümlerle; Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu
ve ilgili mevzuatın yakalama konusuna ilişkin diğer hükümleri ayrıca gözönünde
tutulur.
Yakalanan Kişilere Uygulanacak İşlem
MADDE 30 - Yakalama; yakalanacak kimsenin hareket serbestisinin Jandarma ta-
rafından kaldırılmasıdır. Yakalanacak kişi,sözle denetim altına alınabileceği
gibi; hareketlerinin şekil ve derecesine göre,gereken ölçüde zor kullanılabilir.
Yakalanan kişilerden gerekenlerin,sarhoşluğunun ve derecesinin uyuşturucu
madde veya alkol tutkunlarının durumun saptanmasında: resmi tabibe,resmi tabip
yoksa özel tabibe başvurularak gerekli rapor sağlanır. 0 yerde tabip yoksa,yar-
dımcı sağlık personelinden birinin gözlem raporu yeterlidir.
Yakalama nedenleri,yakalama anında yazılı olarak;bunun hemen mümkün olmaması
durumunda sözlü olarak kendisine derhal bildirilir.
Yakalanan kişiler,suçla ilgili olarak Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda ön-
görülen süreler saklı kalmak kaydıyla; en çok 48 saat gözaltında tutulabilir. Bu
kimselerin yeme,içme vb. ihtiyaçlarının karşılanmasında,Jandarma gerekli kolay-
lığı gösterir.
Jandarmanın emirlerine itaatsizlik durumunda Polis Vazife ve Selahiyet Kanu-
nunun öngördüğü 24 saatlik çabuklaştırıcı süreye uyulur.
Kişileri Arama Yetkisi
MADDE 31 - Jandarma;
a. Yakalanan ve gözaltına alınanların,
b. Serseri ve sabıkalı olup; suç işlemeye elverişli herhangi bir şeyi üze-
rinde bulundurduğundan şüphe edilenlerin,
c. Zoralıma tabi şeyleri yanında bulundurduğu konusunda,bu nesnelerin üze-
rinde olduğunu kuşkusuz şekilde düşündüren olayların varlığına bağlı olarak;her-
kesin,
d. Kendini bilmez durumda olup kimliği konusunda bilgi veremeyen bir kimse-
nin kimliğinin saptanması gerektiğinde, o kişinin,
e. Kimliğini,nüfus cüzdanı,pasaport veya geçerli resmi bir belge ile kanıt-
layamayanların,
Üzerlerini,eşyasını ve taşıt araçlarını arayabilir.Arama sırasında,suç oluş-
turan veya bir suçla ilgili herhangi bir nesne elde ederse; usulüne uygun bir
tuta-
nak düzenleyerek el koyar. Bu nesne ile ilgili kimse hakkında gerekli kanuni
işlemi yapar.
Ceza yargılaması ile ilgili aramalar konusunda; Ceza Muhakameleri Usulü Ka-
nunu ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uyulur.
Genel Arama Yetkisi
MADDE 32 - Jandarma; gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda,il sınırları
içinde valinin,ilçe sınırları içinde kaymakamın somut olay ve gereksinimler için
her seferinde yeniden bulunacağı istemi üzerine:
a. Toplantı ve gösteri yürüyüşleri ile ilgili mevzuat kapsamına giren top-
lantı ve gösteri yürüyüşlerinin düzenini ve güvenliğini bozacak faaliyet ve dav-
ranışları önlemek üzere,toplantı veya yürüyüşlerin yapıldığı yerde veya yakın
çevresinde,
b. Özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşla-
rının veya sendikaların genel kurul toplantılarının güvenligini sağlamak üzere
toplantının yapıldığı yerde veya yakın çevresinde,
c. Siyasi parti toplantılarında,toplantıyı düzenleyenlerin başvurması üzeri-
ne,toplantının düzen ve güvenliğini sağlamak amacıyla,toplantı yapılacak yerin
giriş ve çıkış yerlerinde ve çevresinde,
d. Can ve mal güvenliğinin ve seyahat özgürlüğünün sağlanması için tren,oto-
büs,vapur,uçak,metro ve benzeri yer üstü ve yer altı toplu taşıma araçları ile
hava limanı,iskele,liman,gar,istasyon,otogar,otobüs terminali gibi halkın toplu-
ca bulunduğu yerlerle her çeşit spor karşılaşması veya eğlence,müsamere,konser
gibi nedenlerle büyük halk topluluklarının birikebileceği yerlerde,
e. Eğitim ve öğretim özgürlüğünün sağlanması için,her derecede eğitim ve öğ-
retim kurumları (askeri okullar hariç) ile yüksek okul ve bağlı diğer kurumların
veya eklentilerinin içinde,yakın çevrelerinde,giriş ve çıkış yerlerinde,
f. Öğrenci yurtları,pansiyonları,lokalleri ve bunların eklentileriyle (Si-
lahlı Kuvvetlere ait olanlar dışında) toplumda tedirginlik,korku ve dehşet yara-
tacak şiddet eylemlerine girişebileceğini gösteren yeterli belirti ve delillerin
varlığı halinde kamuya ait ve kamuya açık yerlerde,yerleşme birimlerinin giriş
ve çıkış yerlerinde,
g. Cana,ırza,mala veya tasarruf emniyetine tecavüz,sabotaj,adam kaçırmak ve-
ya rehin almak silahlı gasp ve soygun,ateşli silahlar ve bıçaklarla bomba ve
öteki patlayıcı,parlayıcı ve yakıcı maddelerle saldırıda bulunmak,uçak,tren,oto-
büs,vapur ve benzerleri öteki yerüstü ve yeraltı toplu taşıma araçlarını kaçır-
mak,zaptetmek veya yolcularını rehin tutmak suretiyle toplumda tedirginlik,korku
ve dehşet meydana getirerek sırf kamu düzenini bozmağa ve milli güvenliği sarsa-
rak Anayasa`da yer alan temel hak ve hürriyetleri,Devletin ülkesi ve milletiyle
bölünmez bütünlüğünü,nitelikleri Anayasa`da belirlenen Cumhuriyeti tehlikeye dü-
şürmeye yönelik şiddet eylemlerine girişileceğini gösteren kesin belirtilerin
elde edilmesi halinde,umumi ya da umuma açık yerlerde veya öğrenci yurtlarında
veya eklentilerinde veya kentin veya öteki yerleşme birimlerinin giriş ve çıkış
yerlerinde veya ana caddelerinde seyreden taşıt araçlarında,
Kanunlara göre elkonulması gerekli araç,gereç ve eşyaların bulundurulup bu-
lundurulmadığının saptanması,suçla ilgili kişileri ele geçirmek amacıyla; kişi-
lerin üstlerini,araçları,eşyaları ve özel taşıtları arar.Suç unsuru gördüklerine
el koyar,soruşturma dosyası ile birlikte adli makamlara gönderir.
Vali ve kaymakamın aramaya ilişkin istemi Jandarma tarafından derhal yerine
getirilir. Bu istek yazı ile iletilebileceği gibi ivedi durumlarda sözlü olarak
da bildirilebilir. Ancak en kısa zamanda yazı ile doğrulanır.
5680 Sayılı Basın Kanunu kapsamına giren basılı eserlerin aranması ve bunla-
ra el konulması genel hükümlere göre olur.
Toplu silah aramalarına ilişkin 6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Diğer Aletler
Hakkındaki Kanunun ilgili hükümleri gözönünde tutulur.
Kapalı Yerlere Girme Yetkisi
MADDE 33 - Jandarma;
a. İmdat istenmesi veya yangın,su baskını ve boğulma gibi büyük tehlikelerin
haber verilmesi veya görülmesi hallerinde bu tehlikelerden kişileri kurtarmak
amacıyla;
b. Ağır cezalı bir suçun işlenmesine veya işlenmekte olan ağır cezalı bir
suçun devamına engel olmak için;
Konutlara,işyerlerine ve eklentilerine girebilir.
Jandarma yükseköğretim kurumları içinde,kurumun imkanlarıyla önlenmesi müm-
kün görülmeyen olayların çıkması ihtimali karşısında,kurumun yetkililerinin baş-
vurusu üzerine ve ayrıca herhangi bir davete bağlı olmaksızın suç ve suçluların
kovuşturulması için her zaman yükseköğretim kurumlarının binalarına ve eklenti-
lerine girebilir.
Ceza kovuşturması yönünden,Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun konuyla ilgili
hükümlere göre işlem yapılır.
Elkoyma Yetkisi
MADDE 34 - Jandarma;
a. Kamunun güvenliği için tehlike yaratabilecek veya tehlikeli bir araç ola-
rak kullanılabilecek,her türlü nesneye; olay,yer,kişi ve durumla ilgili değer-
lendirme sonucu,kamu düzeni bakımından gerekli gördügünde,
b. Ateşli Silahlar ve Diğer Aletler Hakkında Kanun; "Avda ve Sporda Kullanı-
lan Tüfekler,Nişan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı,Alımı,Satımı ve Bulun-
durulmasına Dair Kanun" ile Türk Ceza Kanununun 264 ncü maddesi ve konuya iliş-
kin diğer mevzuata göre; izinsiz taşınması,bulundurulması,yapımı,alım ve satımı
vb. yasak olan nesnelere; her zaman:
c. Kanunun suç saydığı eylemleri övücü,kamu düzen ve güvenliğini bozucu ya
da genel ahlaka ve terbiyeye aykırı söz ya da görüntüleri içeren ya da kanunla
yasaklanmış dillerde film,plak,ses ve görüntü bantları,kasetleri vb. ile resim,
yazılı ve basılı kağıtlara,
d. Kanun ve nizamlara uygun olarak,dağıtımı durdurulan,toplatılmasına karar
verilen ya da suç soruşturma ve kovuşturmasıyla ilgili,süreli ve süresiz yayın-
lara, elkoyar.
Bunlardan suç konusu olanları soruşturma dosyası ekinde ilgili adli makamla-
ra gönderir.
Elkonan nesnelerin suç oluşturmadığı ya da bir suçla ilgili olmadığı anla-
şıldığında: ceza kovuşturmasına başlanmamışsa sahibine iade edilir. Ceza kovuş-
turmasına başlandıktan sonra iade genel hükümlere bağlıdır.
Suç oluşturmadığı halde,ilgili mevzuat çerçevesinde elkonan nesneler;
(1) İdari yargı mercilerinde,işlem aleyhine dava açılmışsa; işlemin iptali
halinde sahibine iade edilir.
(2) İşlemin iptalinin reddi yönünde karar verilmesi ya da süresi içinde iş-
lem aleyhine dava açılmaması durumunda: elkonan nesneler ilgili kamu kurumuna
devredilir. Devri hizmet gerekleri açısından gereksiz görülen ya de uygun düşme-
yen nesneler ise; imha edilerek tutanakla saptanır.
Ceza kovuşturmasıyla ilgili konularda Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile di-
ğer mevzuatın elkoyma ve zoralıma ilişkin hükümlerine göre hareket edilir.
Genel Olarak Kapatma Yetkisi
Madde 35 - Jandarma yeterli ve kesin deliller elde ettiğinde,oyerin mülkiye
amirinin karariyle;
a. Genel ahlak ve terbiyeye,genel güvenlik ve kamu düzenine aykırı Devletin
Ülkesi ve Milletiyle bölünmezliği esasını,nitelikleri Anayasada gösterilen Cum-
huriyet`i yıkmaya,sarsmaya ve bölmeye yönelik; oyun oynanan,temsil verilen,film,
görüntü ve ses bant ya da kasetleri vb. ile gösteri yapılan yerleri,
b. Kumar oynanan genel ve kamuya açık yerleri,
c. Uyuşturucu madde kullanılan,bulundurulan ya da satılan vb. yerleri,
d. Kanun ve nizam hükümlerine aykırı hareket edildiği saptanan; genelevleri,
birleşme yerlerini ve tek başına fuhuş yapanların evlerini,
e. Kanun ve nizamlara aykırı olarak işletilen ya da konulan yasaklara uyma-
yan,açılması izne bağlı yerleri,
Kapatır.
(Değişik: 23/3/1998-98/10811 K.) Kapatmayı gerektiren nedenler adli kovuş-
turmayı gerektiriyorsa soruşturma evrakı derhal Cumhuriyet Savcılığına gönderi-
lir. Bu şahıslar hakkında takipsizlik veya beraat kararı verilmesi veya kapatı-
lan yerin kesin şekilde sahip değiştirdiğinin anlaşılması halinde, mahalli
mülki amir tarafından, kapatılan yerin süresinden önce açılmasına karar verile-
bilir.
(Değişik: 23/3/1998-98/10811 K.) Kapatmayı gerektiren nedenler mahkemeye
intikal ettirilecek hallerden ise altı aydan, değilse üç aydan fazla kapatmaya
karar verilemez.
Rulet,tilt,langırt,v.b.aletlerle ilgili konularda Rulet,tilt,langırt ve Ben-
zeri Alet ve Makinaları Hakkında Kanun hükümleri gözönünde bulundurulur.
Çağrı, Sorgulama ve Bilgi İsteme Yetkisi
Madde 36 - Jandarma;
a. Yapmakta olduğu soruşturmalarla ilgili olarak veya bir görevi yerine ge-
tirmek amacıyla bilgi ve görgüsüne başvurulması gereken kişileri çağırır ve ken-
dilerinden gerekenleri sorabilir.
b. Görev alanına giren konularda,ihtiyaç duyulan bilgileri,gerçek ve tüzel
kişilerden ve her türlü kurum ve kuruluşlardan isteyebilir.
İlgili kişilerle,kurum ve kuruluşlar Jandarmanın yaptığı çağrıya uymak ve
istenen bilgileri eksiksiz ve doğru olarak zamanında bildirmek zorundadırlar.
Gizli bilgilerin açıklanmasına ilişkin yasak ve usul hükümleri saklıdır.
Jandarma tarafından (a) bendi uyarınca çağırılan kişiler,çağrıya uymadıkları
takdirde zor kullanılarak götürülür ve haklarında kanuni işlem yapılır.
Parmak İzi ve Fotoğraf Alma Yetkisi
MADDE 37 - Jandarma;
a. Cumhuriyet Savcılıklarınca; Türk Ceza Kanununa göre ağır hapis cezasını
gerektiren ya da kamunun güveni ve mal aleyhine işlenmiş suçlarla her türlü ka-
çakçılıktan ötürü; hakkında sanık sıfatıyla ceza kovuşturmasına başlanan ya da
mahkum olanlar ile serseri ve şüphelilerin,
b. Yabancı memleketlerden TÜRKİYE`ye kaçanların ya da sınırdışı edilenlerin,
c. Kimliğini kanıtlayamayanların,
d. Fuhuş ya da fuhuş yüzünden bulaşan hastalıklarla mücadele mevzuatı hüküm-
lerine göre; kendilerine (Genelev sahibi), (Birleşme yeri sahibi) ve (Genel
kadın) adı verilenlerin ve itiyat nedeniyle ya da menfaat kastıyla kendilerini
başkalarının zevkine terkedenlerin; fuhuş konusunda aracılığı itiyat edenlerin,
beyaz kadın ticaretiyle uğraşanların ve genel kadın patronlarının,
e. Cumhuriyet Savcılıkları,askeri savcılıklar,adli ve askeri mahkemelerce
bir konunun incelenmesi ve soruşturulması için,
parmak izlerinin ve fotoğraflarının alınmasında gerek ve zorunluluk olanla-
rın; parmak izlerini ve fotoğraflarını,almaya ve aldırtmaya yetkilidir.
Zor Kullanma Yetkisi
MADDE 38 - Jandarma kanun ve nizamlara uygun olarak kişileri yakalama veya
toplulukları dağıtma sırasında karşılaştığı direnmeleri,kırmak,saldırıya yelte-
nen veya saldırıda bulunanları etkisiz duruma getirmek için zor kullanabilir.
Zor kullanmanın niteliği ve derecesi karşılaşılan direnme veya saldırıya gö-
re değişmek üzere; yeterli biçimde ve nitelikte bedeni kuvvet,maddi güç ve şart-
ları gerçekleştiğinde her çeşit silah kullanmayı kapsar.
Yakalanan kişinin kaçmasını önlemede,gözaltında bulundurulurken ciddi bir
tehlike oluşturması ve özellikle birlikte bulundurulduğu kimseler ve personelin
güvenliği için zorunlu görüldüğünde veya intihara kalkıştığı ve bu yolda hazır-
lıkta bulunduğunda,bu davranışlarına engel olmak için; yakalanan kimsenin sağlı-
ğına zarar vermeyecek şekilde gerekli önlemler alınır.
Toplu kuvvet olarak müdahale edilen durumlarda; zor kullanmanın derecesi ile
kullanılacak araç ve gerecin seçimi öncelikle,kuvvetin başındaki komutana ait-
tir. Bu konuda mülki amirin yetkileri saklıdır.
Silah Kullanma Yetkisi ve Bu Yetkinin Kullanılacağı Durumlar
MADDE 39 - Jandarma,aşağıda yazılı hallerde silah kullanmaya yetkilidir:
a. Nefsini müdafaa etmek için,
b. Başkasının ırz ve canına vuku bulan ve başka suretle men`i mümkün olmayan
bir saldırıyı savmak için;
c. Ağır cezayı gerektiren bir suçtan sanık olarak yakalanıp nezaret altında
bulunan veya herhangi bir suçtan hükümlü veya tutuklu olup da tutulması veya na-
kil ve sevki jandarmaya verilmiş olunan kişilerin kaçmaları veya bu maksatla
jandarmaya saldırıları halinde yapılacak "dur" ihtarına itaat edilmemiş ve kaç-
maya ve saldırıya engel olmak için başka çare bulunmamışsa,
d. Korumakla memur oldukları yer,tesis ve diğer yapılar ile karakol ve silah
deposu gibi yerlere,elindeki silaha veya kendisine teslim edilmiş kişilere karşı
vuku bulacak saldırıyı başka türlü savuşturma imkanı olmamışsa,
e. Ağır cezayı gerektiren ve meşhut cürüm halinde bulunan suçlarda suçlunun
veya infaz kurumu ve tutukevinden kaçan hükümlü veya tutuklunun saklı olduğu ye-
rin aranması sırasında,o yerden şüpheli bir şahıs çıkarak kaçtığı ve dur emrine
kulak asmadığı görülerek başka türlü ele geçirilmesi mümkün olmazsa,
f. Görevi sırasında jandarmaya tecavüze veya karşı koymaya elverişli silah-
ların ve aletlerin teslimi emredildiği halde,emrin derhal yerine gatirilmiyerek
karşı gelinmesi veya teslim edilmiş silah ve aletlerin zorla tekrar alınmasına
kalkışılmışsa,
g. Jandarmanın görevini yapmasına yalnız veya toplu olarak fiili mukavemette
bulunulmuş veya fiili saldırı ile karşı gelinmişse,
h. Devlet nüfuz ve icraatına silahlı olarak karşı gelinmişse,
i. Ülke içinde rastlanan kaçakçılar "dur" emrini dinlemez ve havaya ateş
açılarak yapılan uyarıya da aldırmaz ise kaçakçıları ele geçirmek için,
j. Ceza infaz kurumlarıyla tutukevlerinden kaçma girişiminde bulunan,tutuklu
ve hükümlüler tekrarlanan "dur" emrine itaat etmeyerek girişimlerini sürdürür-
lerse kaçmalarını önlemek için; topluca fiili saldırıya kalkışırlarsa,saldırıla-
rını savuşturup ele geçirmek için,
k. Ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde,iç yönetimce bastırılmayan isyan,
kargaşa,direnme ve kavga çıkması durumunda; cezaevi müdürü ile gardiyanların
başvurusu üzerine kuruma girilmesi halinde,(a) ve (b) bentlerinde gösterilen si-
lah kullanma yetkileri çerçevesinde,
Ayrıca,1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun,1481 sayılı Asa-
yişe Müessir bazı fiillerin önlenmesi hakkında Kanun ve 1402 sayılı Sıkıyönetim
Kanununda öngörülen,silah kullanmaya ilişkin özel hükümlerde gözönünde bulundu-
rulur.
Silah Kullanmanın Kapsamı ve Uyulması Gereken Esaslar
MADDE 40. - Silah kullanmak deyiminden,mutlaka ateş etmek anlaşılmaz. Ateş
etmek,silah kullanmada en son çaredir. Buna bağlı olarak:
a. Bu yönetmeliğin uygulanmasında silah deyimi; ateşli silahları,kesici ve
dürtücü silahları,önleyici,etkisiz duruma getirici ve savunmaya ilişkin aletleri
cop,sis ve gaz bombalarını; gaz,boyalı ve boyasız basınçlı su püskürten,personel
ve malzeme taşıyabilir zırhlı ve zırhsız araçları,helikopter ve uçakları kapsar.
b. Silah kullanma yetkisine sahip bulunan amir ve görevliler,kanun ve nizam-
ların belirlediği yetkilerini zamanında kullanmaz yada silahlarından yeterince
yararlanmazsa,davranış ve tutumunun niteliğine göre cezalandırılır.
"Din ve vicdana göre lazım sayılan hareketler" ile "şahsi tehlike korkusu"
yüzünden silah kullanmaktan kaçınmış olmak cezayı kaldırmaz ve hafifletmez.
c. Silah kullanmada,olayın ve durumun özellikleri gözönünde bulundurularak;
savunmaya ilişkin aletlerle önleyici ve etkisiz duruma getirici aletleri kulla-
nılmasına öncelik verilir. Daha sonra,kesici ve dürtücü silahlarla,ateşli silah-
ların hedefe yöneltilmesi safhasına geçilir. Etkili olunmadığında,dipçik ve kab-
zalar kullanılır. Buna rağmen amaç sağlanamamışsa,kesici ve dürtücü silahlarla,
ateşli silahlar kullanılır. Ateşli silahların kullanılmasında sırasıyla; önce
havaya ihtar atışı yapılır,sonra ayağa doğru ateş edilir. Buna rağmen silah kul-
lanmaya yol açan olay ve durum bastırılamamışsa hedef gözetilmeden ateş edilir.
Bu sıranın her olayda aynen izlenmesi zorunlu değildir. Olayın özelliğine
göre,sıra atlanabileceği gibi,şartları varsa doğrudan doğruya hedefe de ateş
edilebilir.
Bu gibi durumlarda,neden bu şekilde hareket edildiği olay tutanağında açıkça
ve özellikle belirtilir.
d. Ateşli Silahlarla Ateş edilmesi;
(1) Öncelikle bu konuda emir verilmiş olmasına bağlıdır.
(2) Ateş emri verilmemiş olsa bile 39 ncu maddede sayılan,durum ve özellik-
lerin ortaya çıkması nedeniyle,silahın kullanma zamanını,ölçü ve tarzını,her
alandaki özel şartları gözönünde tutarak; her görevli kendisi değerlendirir ve
saptar.
Diğer silahların kullanılması,emirle ve emirde belirtildiği şekilde olur.
Yetkilerin Kullanılması
MADDE 41. - Zor ve silah kullanma yetkileri dışında:
Polis Vazife ve Selahiyet Kanununda öngörülen ve yönetmeliğin bu bölümünde
ayrıntıları gösterilen görevlerin yapılması ve yetkilerin kullanılması; İl Jan-
darma alay,ilçe jandarma bölük,bucak jandarma takım ve jandarma karakol komutan-
larına aittir.
Jandarma iç güvenlik birliklerinin diğer makam ve memurları; geçerli bir
yetki devri olmadıkça ya da yetkili amirlik makamlarının emri olarak verilmedik-
çe, bu konudaki görevleri yapamaz ve yetkileri kullanamazlar. Ancak bu konulara
ilişkin bir ihlalle karşılaştıklarında durumu bir tutanakla belgeler ve silsile
yoluyla ilgili makama gönderirler.
Suçların kovuşturulması yönünden Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun öngördüğü
yetkiler gözönünde tutulur.
İKİNCİ BÖLÜM
Jandarmanın Genel Görevleri
Genel Görevler
MADDE 42. - Jandarma; emniyet ve asayişi sağlamak, kamu düzenini korumakla
yükümlü olup, bu görevlerini iki şekilde yürütür.
a. Kanunlara, tüzüklere, yönetmeliklere, hükümet emirlerine ya da tebliğlere
ve genel olarak kamu düzenine uygun olmayan eylemleri, işlenmesinden önce kanun
ve nizamlar çerçevesinde önlemek.
b. İşlenmiş olan bir suç hakkında Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile diğer
kanunlarda yazılı görevleri yapmak,
Jandarmanın görevlerini yerine getirirken önde gelen amacı; insana taşınır
ve taşınmaz eşyaya en az zarar verilerek, bozulan kanun ve nizam ortamını yeni-
den kurmaktır.
Jandarma görevin yürütülüşünde kanuni kısıtlamalara ve insani düşüncelere
bağlıdır. Faaliyetlerine muhatap olanlara, düşman gibi görülmemesi için gerekli
özeni gösterir.
c. Jandarma; Genelkurmay Başkanlığınca gerek duyulan durumlarda sıkıyönetim,
seferberlik ve savaş hallerinde gerekli olan bölümüyle Kuvvet Komutanlıkları em-
rine girer. Bu bölümün dışındaki kuvvetler, yukarıda belirtilen görevlerini de-
vam ettirirler.
d. Jandarma; kural olarak kişi hürriyetinin kısıtlanması sonucunu doğuran
bir müeyyide uygulayamaz. Ancak;
(1) Bir mahkeme kararının ya da kanunda öngörülen bir yükümlülüğün gereği
olarak,
(2) Bir küçüğün gözetim altında ıslahı ya da yetkili merci önüne çıkarılması
için verilen bir kararı yerine getirmek amacıyla,
(3) Toplum için tehlike oluşturan bir akıl hastası, uyuşturucu madde ya da
alkol tutkunu; bir serseri ya da hastalık yayabilecek bir kişinin bir kurumda
tedavi, eğitim ya da ıslahı için, kanunda belirtilen esaslara uygun olarak alı-
nan tedbirin yerine getirilmesi ya da bu tedbiri kararlaştıracak makam önüne
götürülmesi için,
(4) Usulüne aykırı şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren ya da hakkında
sınırdışı etme geri verme kararı verilen kişilerin, haklarında gerekli işlemi
yürütmek amacıyla yakalayabilir.
Suç kovuşturmaları nedeniyle, sanığın yakalanmasına ilişkin hükümler saklı-
dır.
e. Eski hükümlülerin, sabıkalı ya da şüpheli ve serserilerin, iş ve ilişki-
lerini araştırır. Belirli zaman aralıklarıyla çevrelerinde gizlice soruşturur ve
elde ettiği bilgileri kayıtlara geçirerek; toplumun emniyet ve asayişi yönünden,
gerekli önlemleri alır. Bu gibilerin suç işlemesini önler. Jandarmanın bu konuya
ilişkin görevleri bir yönergede gösterilir.
f. Suç faili olarak aranan kişilerin, izlenmesi ve elegeçirilmesi amacıyla
gerekli teşkilatı kurar, kayıtlarını tutar, diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla
işbirliği sağlar. Bu konuyla ilgili ayrıntılar, bir yönergeyle düzenlenir.
g. Kamu düzeninin korunması için alınacak önlemler, tehlikenin gerektirdi-
ğinde daha ağır ve sert olamaz. Kişisel sorumluluk kuşkusuyla hizmet zaafı yara-
tılamaz aksi halde, bu zaafa bağlı olarak doğan zararların Devletçe tazmini so-
nucu kişilere rücu esasına göre uygun işlem yapılır.
Ceza sorumluluğu ile ilgili olarak genel hükümler uygulanır.
Jandarmanın Diğer Görevleri
MADDE 43. - Genel görevler dışında kalan ve özellik taşıyan başlıca görevler
şunlardır;
a. Özel Koruma ve Kollama Görevleri:
(1) Adli görevler nedeniyle olay yerine gidecek olan, Hakim ve Savcıların
istemi üzerine,
(2) Asayiş açısından kritik bölge ve yollarda; postaların, Devlete ait para
nakillerinin güvenliği için zorunlu görülen durumlarda, mülki amirin istemiyle,
Refakat devriyesi ya da özel koruma görevlisi görevlendirilebilir.
Bu görevliler; yol göstermek, refakat ya da korunmasına verilen kişilerin
güvenliğini sağlamak, görevlerini yaparken karşılaşacakları, karşı koymaları sa-
vuşturmakla görevli ve yetkilidirler.
Bunların ulaşım giderleri, refakat ve korunmasını sağladıkları kurum ve ki-
şilerce karşılanır.
"Devlet Büyüklerinin Garnizonlara Gelişlerinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
ile Emekli Orgeneral, Oramiraller ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin diğer mensupları
ve Emeklilerin güvenliği yönetmeliğinin" hükümlerine uyulur.
b. Özel Yasaları gereği, dış güvenliklerinin Jandarma tarafından sağlanacağı
öngörülen; bina,tesis ve buna benzer yerler özel koruma ve kollama önlemleri ile
korunur.
c. Ele geçirilen uyuşturucu maddelerin, menşelerinin belirlenmesi amacıyla,
bilimsel araştırma ve analizlere tabi tutulması, analiz sonuçlarının bildirilme-
si ve konuya ilişkin diğer görevler; "2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Muraka-
besi Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmelik" uyarınca yerine getiri-
lir.
d. 2495 Sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağ-
lanması Hakkında Kanun ve ilgili yönetmeliğinin öngördüğü görevleri, İl Jandarma
Alay Komutanlıkları ve ast kademelerince yürütür.
e. Barut ve Patlayıcı Maddelerle, Silah ve Teferruatının ve Av Malzemesinin
Sureti Murakebesine Dair Tüzük hükümleri Jandarma İç Güvenlik Birliklerince ye-
rine getirilir.
Görevin Yürütülüşünde Kıyafet ve Hareket Tarzları
MADDE 44. - Jandarma İç Güvenlik birliklerinde; emniyet ve asayişle ilgili
görev alan psrsonelin resmi elbise ile görev yapmaları esastır. Ancak suç ve
suçluların gizlice takibi, yakalanması ve istihbarat hizmetleri için gerek gö-
rüldüğünde İl Jandarma Alay Komutanının izni ile görevin icap ettirdiği değişik
kıyafetlerle de hizmet yürütülebilir. Bu gibi durumlarda değişik kıyafette göre-
ve gönderilecek kişiye görev süresince kullanılmak üzere fotoğraflı kimlik bel-
gesi verilir.
Değişik kıyafette görev alan personel, silahlarını görünmeyecek şekilde ta-
şır. Kanun ve nizamlarda gösterilen durumlara uygun olarak silah kullanabilir.
Ancak, haklı savunma ve zorunluluk hali dışında, silah kullanmadan önce gerçek
kimliğin sözlü olarak açıklanması gerekir. Değişik kıyafetle yapılan çalışmalar
sırasında her işlem tutanakla saptanır. Gerek tutanakla saptanan ve gerekse tu-
tanağa geçirme imkanı bulunamayan işlemler konusunda; ilgili amire,verdiği özel
talimat çerçevesinde sık sık sözlü veya yazılı belge verilir.
Kaçakçılığın önlenmesi ve kovuşturulmasına ilişkin olarak; 6815 Sayılı Kanun
hükümleri gözönünde tutulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Mülki Görevlerin Genel Esasları
Mülki Görevlerin Esasları
MADDE 45. - Jandarma:
a. Halkın can,ırz ve malını korur.
b. Suç işlenmesini önlemek ve kamu düzenini sağlamak için gerekli önlemleri
alır.
c. Asayişi ve gerek kamunun,gerekse kişilerin güvenliğini ve konut dokunul-
mazlığını korur.
d. Anayasada ve kanunlarda düzenlenen hak ve hürriyetlerin güvenli şekilde
kullanılması için gerekli önlemleri alır.
e. Kamunun huzur ve sükununu bozan; kanunlara,nizamlara ve kamu düzenine ay-
kırı bütün eylemlerin işlenmesine: yasa ve nizamlar gereğince engel olur.
f. Yardım isteyenlere,korunmaya muhtaç çocuklarla yardım gereken küçüklere;
sakat,hasta,yaşlı kimselerle,düşkün ya da kimsesizlere ve yabancılara yardım
eder.
g. Kendi sorumluluğuna verilmiş Devlet sınırlarının güvenliğini koruyucu ön-
lemler alır ve her türlü kaçakçılığa engel olur.
h. Ceza infaz kurumlarının ve tutukevlerinin dış korumalarını sağlayıcı ön-
lemleri alır.Tutuklu ve hükümlülerin sevk ve nakilleriyle muhafazalarını sağlar.
Mülki Görevlerin Yürütülüş Esasları
MADDE 46. - Jandarma mülki görevlerini esas olarak;
a. 45 nci maddede açıklanan mülki görevlere ilişkin; herhangi bir ihlal sal-
dırı veya sarkıntılık durumunda,bu gibi tutum ve davranışlara engel olmak,kanu-
nen gerekliyse eylemcileri yakalamak ve haklarında gerekli işlemlere girişmek,
karşılaşılacak direnişleri kırmak ve bastırmak,
b. Önleyici kolluk görevini,kendi görev bölgesinde düzenli devriyeler gezdi-
rerek aksaksız yürütmek,
c. Hizmet sırasında dikkatli ve uyanık bulunarak herhangi bir suçun işlenip,
işlenmediğini araştırmak,Devlete,kamu veya kişilere,mal ve eşyalara yönelik teh-
like,sabotaj,kaza vb. durumlarda gecikmeksizin yardım etmek; kanuni gereğini ye-
rine getirmek,
d. Gerekli istihbarat faaliyetlerini yürütmek; elde edilen bilgileri değer-
lendirmek,yetkili mercilere ulaştırmak ve diğer istihbarat ve güvenlik kuruluş-
larıyla yakın işbirliği yapmak,şeklinde yürütür.
Devriye ile ilgili özellik ve ayrıntılar bir yönergeyle saptanır.
Emniyet ve Asayişle İlgili Planlar
MADDE 47. - Jandarma içgüvenlik birlikleri; emniyet ve asayiş ile kamu düze-
ninin korunmasını sağlamak ve olaylara etkili biçimde müdahale edebilmek amacıy-
la;
a. Yardım
b. Koruma ve Müdahale Harekatı, planlarını hazırlar.
Anayasada öngörülen,olağanüstü hallerle ilgili olarak hazırlanacak planlar;
bu konudaki mevzuata uygun tarzda ve yukarda gösterilen planlarla koordineli
olarak hazırlanır.
Hazırlanacak planlar,valinin onayı ile yürürlüğe konur.
Planların birer örneği,mülki amirlik makamlarıyla,jandarma ve polisin ilgili
birimlerinde saklanır. Bu planların bir örneği,Jandarma Bölge Komutanlıklarına
gönderilir. Jandarma Bölge Komutanları yukarıdaki esaslara uygun tarzda ve em-
rindeki bütün birlikleri kapsayacak şekilde planlar hezırlar. Bu planlar bölge
valisinin onayı ile yürürlüğe konur. Planların bir örneği bölge valiliğinde,bir
örneği Jandarma Bölge Komutanlığının ilgili birimlerinde saklanır ve bir örneği
Jandarma Genel Komutanlığına gönderilir.
Planların hazırlanışına ilişkin ayrıntılar bir yönergede gösterilir.
Yardım Planı
MADDE 48. - Yardım planı; deprem,yangın,su baskını,yer kayması,kaya düşmesi,
çığ ve benzeri afetler ile büyük kazalarda,insanlar,mallar,konutlar,tesis ve ya-
pılarla,genel hayata etkili olabilecek derecede zarar gören veya görmesi muhte-
mel olan yerlerde alınacak önlemleri ve yapılacak yardım esaslarını belirtir.
Koruma ve Müdahale Harekatı Planı
MADDE 49. - Koruma ve Müdahale Harekatı Planı;
a. Emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin korunması ve sürekliliğinin sağlan-
ması,
b. Devlet Büyüklerinin korunmasına ilişkin önlemlerin alınması,
c. Meydana gelen olaylara müdahale edip,kontrol altına alınması;olayla ilgi-
li kişilerin saptanması,kimlik veya şeklinin belirlenmesi,sanıkların ve delille-
rin ele geçirilmesi bakımından belirli yönde ve belirli bir alanda aramaların
yürütülmesi,konularına ilişkin,harekat esaslarını belirler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Başlıca Mülki Görevler
Halkın Can,Irz ve Malının Korunması
Madde 50 - Halkın can,ırz ve malının korunması konusunda;genel ve koruyucu
önlemler alınması esastır. Kişisel koruma ve kollama ancak,kanun ve nizamlarda
özel hüküm bulunması durumunda veya özel nitelik taşıyan durumlarda,yetkili mül-
ki amirin istemiyle yerine getirilir.
Haklı savunma (meşru müdafaa) ve silah kullanma konusuna ilişkin olarak,ka-
nun ve nizamlarda yer alan hükümler gözönünde tutulur.
Türk Ceza Kanunu ile diğer kanunların,mülkün himayesine ve mal güvenliğine
ilişkin olarak konulmuş hükümleri gereğince,alınacak önlemler ve denetimler ken-
di görev ve sorumluluk alanında jandarma tarafından yürütülür.
Olağanüstü Durum ve Olaylara İlişkin Görevler
MADDE 51. - Jandarma yangın,sel,deprem,toprak kayması,çığ vb.olaylardan bil-
gi edindiğinde; kendi amirlerine ve ilgili kamu görevlilerine haber verir.Ayrıca
gecikmeksizin olay yerine gider ve gerekli bütün önlemleri alır. Halktan da yar-
dım sağlayarak yangını söndürmeye,tehlikede bulunan insan ve hayvanları kurtar-
maya çalışır. Kurtarılan eşyanın yitip,yağmalanmaması için önlem alır. Yangının
nedenlerini,diğer olayların yolaçtığı zararları ve kurtarılan nesnelerin cins ve
miktarını saptar. Olayla ilgili olarak düzenlenen tutanağın bir örneğini mülki
amire,bir diğer örneğini de Cumhuriyet Savcılığına verir.
Umumi Hayatta Müessir Afetler,Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak
Yardımlara Dair Kunun ile bu konudaki diğer mevzuat hükümlerinin öngördüğü gö-
revler anılan kanun ve mevzuat çerçevesinde yürütülür.
Bulaşıcı Hastalıklar,Kuduz ve Deli Sevkinde Görevler
MADDE 52. - Jandarma İç Cüvenlik makam ve memurları; bulaşıcı insan ya da
hayvan hastalıklarını öğrendiklerinde "Umumi Hıfzıssıhha Kanunu" ve "Hayvan Sağ-
lık Zabıtası" kanunları başta olmak üzere,konuya ilişkin mevzuat çerçevesinde,
öncelikle ilgililere haber verir ve kendi bölgelerinde gereken diğer ödevleri
yerine getirirler.
Bu makamlar; kendi bölgelerindeki,kuduz hayvanları ya da bu hayvanlar tara-
fından ısırılmış kimseleri ilgili sağlık kuruluşlarına ivedilikle bildirmek; bu
kuruluşlarca uygulanacak gözetim ve ayırma işlerinde,herhangi bir saldırı ihti-
mali için,usulüne uygun tarzda iletilen yardım istemlerini yerine getirmekle de
yükümlüdürler.
Sevkleri gerekli görülen delilerin başkalarına saldırma ihtimali varsa,sevk-
ten sorumlu olmamak ve yalnızca saldırıya engel olmak görevi; polis teşkilatı
olmayan yerlerde Jandarma iç güvenlik makamlarınca yerine getirilir.
Konut Dokunulmazlığının Korunması Görevi
MADDE 53. - Kişilerin yerleşmek ve barınmak amacıyla oturdukları yerler ile
bunların eklentileri konut olup,konut dokunulmazlığı,buralarda yerleşen insanla-
rın yuva huzurunu sağlayan bir güvencedir. Bu amaçla Jandarma; kendi görev ve
sorumluluk alanı içinde:
a. Bütün yurttaşların konutlarını kural olarak,genel kollama ve koruma ön-
lemleri alarak korumakla,
b. Bu dokunulmazlığın ve konutta oturanların kişisel güvenliklerinin ihlal
edileceği hakkında kesin bilgiler ve kuvvetle umulan durumlar varsa; kanun ve
nizamlara uygun olarak,mülki amirce yapılan istek üzerine, o bölgedeki güvenlik
önlemlerini artırmakla,
c. Aile,Türk toplumunun temeli olduğundan; konut dokunulmazlığının ihlali
sayılmayan diğer aykırı davranışları önleyerek,özel hayatın ve aile hayatının
gizliliğini korumakla, yükümlüdür.
Türk Ceza Kanunu ile Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu`nun konut dokunulmazlı-
ğının ihlali ve özel hayatın ve aile hayatının gizliliğinin ihlaline ilişkin hü-
kümleri gözönünde tutulur.
Anayasada ve Kanunlarda Düzenlenen Hak ve Hürriyetlerin Güvenli Biçimde Kul-
lanılması İçin önlem Alma Görevi
MADDE 54. - Jandarma
Kişilerin Anayasada ve kanunlarda düzenlenen hak ve hürriyetlerini korkusuz
ve kuşkusuz bir biçimde kullanmaları için kendi yönünden gerekli önlemleri alır.
Gerçek kişilerin,Devlet ve diğer kamu tüzel kişileri ile özel hukuk tüzel kişi-
lerinin; yetki ve haklarını kullanmalarına engel oluşturan,hukuk dışı eylem ve
davranışları; kanun ve nizamlar çerçevesinde önler ve bastırır.
İzne Bağlı Olarak Açılacak Yerlere İlişkin Yetki ve Görevler
MADDE 55. - Polis Vazife Selahiyet Kanununda belirtilen,kamuya açık dinlenme
ve eğlence yerlerinin açılması; Jandarmanın görev ve sorumluluk alanında:
a. İlçe jandarma bölük komutanının; mevzuata uyarlık,işleticinin geçmişi ve
kişiliği ile yer bakımından uygunluk yönünden yürüttüğü soruşturma sonundu olum-
suz bulunmadığını bildirmesine,
b. Olumlu soruşturma sonucuna bağlı olarak, o yer mülki amirinin açılış izni
vermesine,
bağlıdır.
l834
Soruşturma sonucunun olumlu ya da olumsuz olması ilçe jandarma bölük komu-
tanlığı için bir sorumluluk doğurmaz. Ancak,kesin idari işlem niteliği taşıyan
mülki amirlik kararı aleyhine,idare mahkemelerine başvurulabilir. Verilen açılış
izinleri kazanılmış hak doğurmaz; amaç dışına çıktığı saptanan ya da izne bağlı
yer niteliği kalmadığından bu gibi yerler için verilen izinler usulüne uygun şe-
kilde geri alınabilir.
İzinsiz Açılan Yerlere Uygulanacak İşlem
MADDE 56. - İzinsiz açılan yerler doğrudan jandarma tarafından kapatılır.Bu
yerler için kapatma işlemi uygulanması,usulüne uygun bir başvuruyla izin alınma-
sına engel olmaz. Bu durumda kapatma işlemi kendiliğinden hükümsüz olur.
Karayollarının iki yanında izinle açılabilecek yerlere ilişkin hükümler sak-
lı olup; ilgili mevzuatın öngördüğü alan içinde,izinsiz açılan yerler de,Jandar-
ma tarafından kapatılır.
Kapatma işlemleri tutanakla belgelenir ve bu tutanağın bir örneği,ilgili
mülki amirliğe gönderilir.
Çalışma izni Verilmesini Gerektiren Faaliyetler Açısından Yetki ve Görevler
MADDE 57. - Gazino,bar,pavyon,diskotek,kulüp vb. adlarla anılan içki kulla-
nılan yerlerle; banyo,hamam,sauna,plaj vb.yerlerde kız ve kadınların çalışabil-
mesi; o yer mülki amirinin iznine bağlıdır.
Yirmibir yaşından küçük yaştaki kız,kadın ve erkekler,hiçbir şekilde bu yer-
lerde çalıştırılamazlar.
Sarhoşluğa yol açacak ölçüde içki vermeyen ya da içkili eğlenceye yer verme-
yen yalnız yemek arasında hafif içkiler veren lokantalarda; yaşı yirmibirden kü-
çük olan kadın ve erkeklerin çalışmasına izin verilebilir.
Ayrıca sanat gösterisi yapacak olup; salonda oturmamak ve yalnız programa
katılmak durumundakilere de izin verilebilir.
Turizmi Teşvik Kanununun konuya ilişkin hükümleri göz önünde tutulur.
Bu konuda izin almak üzere başvuranların geçmiş durumu ilgili kuruluşlardan
araştırılmadan izin verilmez.
Jandarmanın görev ve sorumluluk alanı içinde bulunan bu yerlerde; hangi ad
ve görüntü altında olursa olsun,çalışan kız ve kadınların kimlikleri ve ikamet-
gahları,saptanarak; Jandarma tarafından ayrı ve özel bir deftere kaydedilir ve
birer fotoğrafları yapıştırılarak mühürlenir.
Ateşli Silahlar ile Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler,Nişan Tabancaları ve
Av Bıçakları ile Diğer Aletlere İzin Verilmesi Konusunda Yetki ve Görevler
MADDE 58. - Ateşli Silahlar; Bıçaklar ve Diğer Aletler Hakkındaki Kanuna gö-
re,ilgili yönetmelik uyarınca valiler tarafından verilecek izin belgesine iliş-
kin olarak;
Avda ve sporda kullanılan tüfekler,nişan tabancaları ve av bıçaklarının ya-
pımı,alımı,satımı ve bulundurulmasına dair kanun çerçevesinde; av tezkeresi,yiv-
siz av tüfek sahipliği belgesi; av bıçaklarının imali,damgalanması,bulundurulma-
sı ve taşınması konusundaki yönetmelik uyarınca verilecek izin belgelerince
ilişkin niteliklerin soruşturulması; Jandarmanın görev ve sorumluluk alanında,
Jandarma tarafından yürütülür. Bu konuyla ilgili denetim kesintisiz sürdürülür.
Oyun Temsil ve Gösterilere İzin Verilmesi Açısından Yetki ve Görevler
MADDE 59. - Olağanüstü hallerde umumi yerler ile umuma açık yerlerde özel
tiyatro grupları veya kişilerin oyun göstermeleri,temsil vermeleri ya da gösteri
düzenlemeleri için oyun,temsil ve gösterinin yapılacağı tarihten en az 48 saat
önce mahalli mülki amirliğine başvurularak izin alınması zorunludur.
Bu konuda izin almak için başvuranların,geçmiş durumu; ilgili kuruluşlardan
araştırılmaksızın izin verilmez.
İzin için yapılan başvuruda oyun,temsil ve gösteri ile ilgili kişilerin;kim-
likleri,ikametgahları ve hangi devlet uyruğunda oldukları gösterilir. Oyun tem-
sil ya da gösterinin bir senaryosu; senaryosu yoksa konusunu bildiren bir açık-
lama yazısı başvuruya eklenir.
Kamu düzenini ve güvenliğini bozucu; genel ahlak ve terbiyeye aykırı;Devle-
tin Ülkesi ve milletiyle bölünmezliği esasını,nitelikleri Anayasada gösterilen
Cumhuriyeti sarsmaya,Bölmeye ve yıkmaya yönelik; hareket,söz ve müzik içeren
oyun,temsil ve gösterilere izin verilmez.
İzin alındıktan sonra,Jandarma bölgesinde bu ögelere aykırı duruma dönüşen
oyun,temsil ve gösteriler; Jandarma tarafından yasaklanır ve ilgililer hakında
kanuni işlem yapılır.
Senaryo ve Filmlere İzin Verme ve Denetim Açısından Yetki ve Görevler
MADDE 60. - Yurtdışından getirilen filmlerin gösterilmesi,yurt içinde yapı-
lacak filmlerin çekilmesi ve gösterilmesi; yurt içinde yapılacak filmlerin Yurt
dışına çıkarılması; kamuya açık yerlerde görüntü bant ve kasetlerinin gösteril-
mesi ve bu gibi yerlerde gösterilmek üzere yurtdışından getirilmesi konularının
gerektirdiği düzenlemelerle,
Senaryo,film ve görüntü bant ve kasetlerinin denetimi,izin verilmesi konula-
rına ilişkin görev ve yetkilerin,özel mevzuatı ve Polis Vazife ve Selahiyet Ka-
nunu`na göre yürütülmesi; kendi görev ve sorumluluk alanında jandarmanın yetki-
sidir.
Amatör fotoğraf ve film çekilmesi bakımından,belli bir senaryoya dayanmayan
ve mevzuata aykırı içerik taşımayan konuların filme çekilmesi veya özel yerlerde
gösterilmesi,bu hükmün dışındadır.
Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Hakkındaki Kanun hükümleri gözö-
nünde tutulur.
Küçüklerin Bazı Kamuya Açık Yerlere Girmekle Yasaklanmasına İlişkin Yetki ve
Görevler
MADDE 61. - Bar,pavyon, kulüp,diskotek vb. yerlere yanlarında veli ve vasi-
leri olsa bile,onsekiz yaşından küçüklerin girmeleri; Jandarmanın görev ve so-
rumluluk alanında,jandarma tarafından men edilir.
Turizmi Teşvik Kanunu çerçevesinde,belgeli turizm işletmesi olarak belirle-
nen ve ilgili Bakanlıkça uygunluğu saptanıp,izin verilen yerlere; onsekiz yaşın-
dan küçüklerin veli ve vasileri yanlarında olmak kaydıyla girebilmelerine iliş-
kin hükümlere göre işlem yapılır.
Bu yerlere onsekiz yaşından aşağı küçükleri kabul ve oturmalarına müsaade
ettiği anlaşılan o yerin işleticileri hakkında kununi işlem yapılır.
Gürültünün Yasaklanmasında Yetki ve Görevler
MADDE 62. - Jandarmanın görev ve sorumluluk alanı içindeki şehir ve kasaba-
larda, saat 24.00`den sonra herhangi bir şekilde çevre halkının rahat ve huzuru-
nu bozacak tarzda gürültü edilmesi yasaktır.
Bu yasağa aykırı olarak,konut içinde veya dışında gürültü edenler Jandarmaca
emir verilerek gürültü etmekten yasaklanır. Bu emir ve uyarının yapılması için,
gerekliyse konut ve eklentilerine girilebilir.
Gürültünün,bu yolla yasaklandığı durumlarda bir tutanak düzenlenir ve kanuni
işlem yapılmak üzere adliyeye gönderilir.
Gürültünün yüsaklanmasına ilişkin,emir ve uyarıya aykırı olarak hareketleri-
ne devam edenler; derhal yakalanır ve karakola götürülürler. Haklarında dü-
zenlenecek belgelerle birlikte; bekletilmeksizin,adamlı olarak yirmidört saat
içinde adliyeye verilirler.
Düğün,balo,müsamere vb. toplantı ve eğlenceler için,jandarmadan izin alınmış
olmak kaydıyla; yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
İl İdaresi Kanunu çerçevesinde,mülki amirin genel emirlerle getireceği dü-
zenlemeler ve Türk Ceza Kanununun konuyla ilgili hükümleri gözönünde tutulur.
Yardım Gerekenlere Karşı Görevler ve Konuya İlişkin Yetkiler
MADDE 63. - Jandarma
a. Bir tehlike karşısında bulunan ve imdat isteyen herkese yardım etmekle,
b. Yolda hastalanan, kazaya uğrayan ve yerine gitmeye gücü bulunmayan kimse-
lere; uygun bir ulaşım aracı sağlamak,ilgili sağlık kuruluşuna göndermek ya da
sağlık personeli bulmak,ailelerine haber vermek,gerekliyse refaket etmekle,
c. Ulaşım araçlarına yetişemeyenlere ya da bu araçların çeşitli nedenlerle
hareket edememesi durumunda yolundan kalan; dolayısıyla gidecek yeri olmayan ya
da uygun bir yer sağlamaktan yoksun olanlara; uygun bir yer bulma çarelerini
aramakla,
d. Sokaklarda serseri gibi dolaşan ve oturduğu yeri bildirme gücü bulunmayan
düşkün durumdaki kimselerin ya da çocukların kanuni temsilcilerini araştırıp,
bulmak ve kendilerine teslim etmekle; kanuni temsilcileri olmayanları ise,ilgili
sosyal yardım kuruluşlarına ya da belediyelere teslim etmekle,
e. Bir yer ya da yol sormak için başvuranlara gereken bilgiyi vermekle,
yükümlüdür.
Gerek sokaklarda serseri gibi dolaşan çocukların,gerekse düşkün durumda bu-
lunanların kanuni temsilcileri,bu gibileri teslim almaktan kaçındıklarında;durum
jandarmaca bir tutanakla saptanır ve kanuni işleme girişilir.
Ayrıca Türk Ceza Kanunu ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu-
na göre beden,ruh ve ahlaki gelişmeleri tehlikede bulunan ve korunmaya muhtaç
çocukları saptamak,ilgili makamların gerekli önlemleri almalarını sağlamak da
jandarmanın görevidir.
Özel Kolluk ve Güvenlik Teşkilatlarının Görevine Giren Konularda Yetki ve
Görevler
MADDE 64. - Devlet ve diğer kamu tüzel kişilerine ya da özel kanunları gere-
ğince,özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilere ait olmak üzere belirli bir
hizmet ya da belirli bir kuruluşun güvenliği için,özel kolluk teşkilatı ya da
özel güvenlik teşkilatı ancak kanunla kurulabilir.
Bu gibi kolluk ve güvenlik teşkilatlarının amir ve memurlarının bulunmadığı
durumlarda; Jandarma,kendi görev ve sorumluluk alanı içinde olmak kaydıyla;
bunlara ait yetkileri kullanır ve görevleri yürütür. Bu konuda; kanun,tüzük,hü-
kümet emirlerine ve kamu düzenine aykırı hareketlerin önlenmesi ve işlenmiş olan
bir suçta Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile diğer kanunlarda öngürülen acele
tedbirlerin alınması Jandarmanın görevidir. Kanun ve nizamlarda ayrı bir hüküm
bulunmadıkça; yapılan işlem ve soruşturmaları sonuçlandırmak üzere,bütün belge
ve bilgiler özel kolluk ve güvenlik teşkilatına devredilir.
Özel kolluk ve güvenlik teşkilatlarına bağlı amir ve memurlar,Jandarmanın
görevine giren bir olayla karşılaştıklarında; kanun ve nizamlarda başka bir hü-
küm yoksa,olaya elkoyar. Jandarmaya haber verir ve yitebilecek delilleri toplar,
olay yerini korur. Olayla ilgili eylemcileri yakalar.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Ceza İnfaz Kurumu ve Tutukevlerinin Dış Korunması, Tutuklu ve
Hükümlülerin Sevk, Nakil ve Muhafazası
Ceza İnfaz Kurumu ve Tutukevlerinin Dış Korunması
MADDE 65 - Ceza İnfaz Kurumu ve Tutukevlerinin dış korunması Jandarmaya ait-
tir. Bu yerlerde görev alacak birliklerin teşkilat, konuş ve kuruluşu Ceza İnfaz
Kurumu ve Tutukevlerinin özellikleri dikkate alınarak Jandarmanın kendi kuruluş
ve kadrolarında gösterilir.
Ceza İnfaz Kurumu ve tutukevlerinin korunmasına memur edilen Jandarmanın gö-
revi; dışarıdan emniyet ve koruma tedbirleri almak, tutuklu ve hükümlülerin kaç-
malarına meydan vermemekten ibarettir. Jandarmaların hükümlü ve tutuklularla gö-
rüşmeleri ve ilişki kurmaları, Ceza İnfaz Kurum ve tutukevinin içindeki işlere
karışmaları yasaktır. Ceza İnfaz Kurumu ve tutukevinin içinde burada görevli
olanlarca bastırılamayacak genel bir hareket ve kargaşa meydana geldiğinde Ceza
İnfaz Kurum ve tutukevi müdürü veya vekili veya gardiyanların başvurusu üzerine
Jandarma olaya müdahale ederek sükünu sağlar.
Muhafız Jandarmalar hiçbir şekilde Ceza İnfaz Kurumu ve tutukevinin iç işle-
rinde ve gardiyanlık görevlerinde kullanılamazlar.
Jandarmalar Ceza İnfaz Kurumu ve tutukevlerine girmesi yasak olan silah alet
ve eşyanın bu yerlere sokulmasına engel olurlar.
Ceza İnfaz Kurumu ve Tutukevlerinin yetkili amir ve memurlarınca verilmiş
izin ve Jandarma muhafazasında olmadıkça bu yerlerden hiçbir tutuklu ve hükümlü
dışarıya gönderilemez.
Tutuklu ve Hükümlülerin Soruşturma ve Duruşmaya Götürülmesi
MADDE 66. - Soruşturma ve duruşmalar için sorgu hakimine ya da mahkemeye gö-
türülecek tutuklu ve hükümlülerin isim listesi, infaz kurum müdürü tarafından,
koruma görevini yürüten Jandarma Komutanına bir gün önce yazı ile bildirir. Jan-
darma Komutanı muhafız devriyenin kuvvetini saptayarak, hükümlü ve tutukluları
istenilen yer ve zamanda hazır bulundurur.
Hükümlü ve tutukluların gerek yolda gerek adliyede başkalarıyla görüşmeleri
ve birşey alıp vermelerine izin verilmez.
Hükümlü ve tutuklular hakimin ya da mahkemenin önüne götürüldüğünde, inzibat
aletleri çıkarılır ve bağlı olmayarak girmeleri sağlanır. Bu yerlerden çıkışta
inzibat aletleri tekrar takılır.
Sevk ve Nakil İstemi
MADDE 67. - Bir İnfaz kurumu ve tutukevinden diğer bir ceza infaz kurumu ve
tutukevine gönderilmesi gereken tutuklu ve hükümlüler, kanunen yetkili makamın
yazılı istemi üzerine, Jandarma iç güvenlik kuvvetlerince istenilen yere götürü-
lürler. Bu yazılı istemin nakil tarihinden en az bir gün önce Jandarma makamla-
rına gönderilmesi şarttır.
Sevk ve Nakil Masrafları
MADDE 68. - Sevk ve nakledilecek hükümlü ve tutukluların yiyecek ve götürü-
lecekleri yere kadar olan taşıt gideri ile sevk ve nakilde görev alan Jandarma
personelinin gidiş ve dönüş taşıt giderleri ilgili makam tarafından verilmedik-
çe; Jandarmadan sevk ve nakil görevi istenemez ve Jandarmalar tarafından bu du-
rumdaki hükümlü ve tutuklular teslim alınmaz.
Sevk ve Ulaşım Aracının Seçilmesi
MADDE 69. - Hükümlü ve tutukluların sevk ve nakillerinin bu iş için ayrılmış
olan Ceza İnfaz Kurumu araçlarıyla yapılması esastır. Bu gibi araçların
bulunmaması ya da sevk ve naklin bu araçlarla yapılamaması durumunda;öncelikle
kamuya ait kitle ulaşım araçlarından ya da diğer toplu taşıma araçlarından ya-
rarlanılır. Kamuya ait kitle ulaşım araçlarıyla sevk sırasında ilgili kamu ku-
rumlarınca özel bir bölüm ayrılması zorunludur. Sağlık açısından özürlü ve zo-
runlu olanlar dışında özel taşıtlarla sevk yoluna gidilemez.
Sevk ve Nakil Edilecek Tutuklu ve Hükümlülerin Teslim Alınması
MADDE 70. - Tutuklu ve hükümlülerin teslim alınması sırasından öncelikle bu
kimselerin yetkili makamlarca sevk ve nakli istenen kimseler olup olmadığı araş-
tırılarak, üstleri aranır. Yanlarında silah, kaçmalarına yardım edecek tehlikeli
bir alet ya da para ve kıymetli eşya varsa alınır. Teslim alınan nesnelerin cins
ve miktarlarını gösterir bir alındı belgesi, tutuklu ve hükümlülere verilir. Ya-
pılan işlem sevk pusulasına yazılır.
Sevk ve nakledilecek yere varıldığında, alınan bu nesneler tutanakla; tutuk-
lu ve hükümlülerin yanında ilgili kurum yetkililerine teslim edilir.
Sağlık açısından sevke engel bir durumun varlığı doktor raporuyla saptandı-
ğında sevk yapılmaz. Durum ilgili makama yazıyla bildirilir.
Kadın ve Erkeklerin Birlikte Sevk ve Nakli
MADDE 71. - İştirak halinde suç işlemiş olanlar ile kanunen önemli ilişki
sayılacak derecede yakınlığı olanlar dışında; erkek ve kadın tutuklu ya da hü-
kümlüler, birlikte sevkedilemez.
Sevkedilen Tutuklu Ya da Hükümlünün Yolda Hastalanması
MADDE 72. - Sevk ve nakil sırasında tutuklu ya da hükümlü yolda hastalandı-
ğında hekim ya da sağlık kuruluşu bulunan en yakın Jandarma Birliğine kadar gö-
türülerek muayene ve tedavileri yaptırılır. Bu gibilerin yola devam edemiyecek-
leri hekim muayenesi ile anlaşıldığında; iyileştikten sonra usulüne uygun biçim-
de sevk edilmek üzere, bütün eşya ve evrakı ile birlikte en yakın Cumhuriyet
Savcılığına teslim edilir.
Sevkedilen Tutuklu ya da Hükümlünün Yolda Ölmesi
MADDE 73. - Sevk ve nakil sırasında tutuklu ya da hükümlülerden birisi öldü-
ğünde durum en elverişli haberleşme aracı ile en yakın jandarma iç güvenlik bir-
liği komutanlığına ve bu komutanlıkça da o yerin Cumhuriyet Savcılığına bildiri-
lir. Bu konuda devriye komutanının düzenleyeceği tutanak ilgili makama verilir.
Sevk ve Nakil Sırasında İsyan ve Firara Teşebbüs
MADDE 74. - Sevk ve nakil sırasında tutuklu veya hükümlülerin isyan ya da
firar hazırlığı içinde olduklarından kuşkulanıldığında, sevke görevli devriye
komutanı tarafından, böyle bir harekete kalkıştıklarında silah kullanılacağı ih-
tar edilir. Bu ihtara uymayarak firara teşebbüs etmeleri durumunda firarın başka
şekilde önlenmesine imkan bulunmazsa silah kullanılır.
Silah kullanma sonunda tutuklu ya da hükümlülerden birisi yaralandığında ve-
ya öldüğünde durum en elverişli haberleşme aracı ile en yakın Jandarma İç Güven-
lik Komutanlığına ve bu komutanlıkça da o yerin Cumhuriyet Savcılığına bildiri-
lir. İlgili iç güvenlik birlik komutanının vereceği emre göre hareket edilir.
Yaralının iyileştirilmesi için önlem alınır ve durum bir tutanakla saptanır.
Bu gibi durumlarda diğer tutuklu ve hükümlülerle sevkle görevli Jandarmala-
rın sevke devam edip edemeyeceklerini Cumhuriyet Savcısı belirler. Jandarmaların
tutuklanması ya da soruşturmanın uzaması durumunda sevk işlemi o yer Jandarması
tarafından yapılır.
Sevk ve Nakil Sırasında Konaklama
MADDE 75. - Sevk ve nakillerde, gidilecek yere gündüz varılacak biçimde
hareket edilir. Zorunluluk nedeniyle konaklamak durumunda kalınırsa; tutuklu ve
hükümlülerin geceyi yol üzerinde bulunan il ya da ilçe merkezlerindeki ceza in-
faz kurumu ile tutukevlerinde, zorunluluk varsa Jandarma iç güvenlik birlikleri-
nin emniyet odalarında geçirmeleri sağlanır. Bucak ve köylerde ise; Jandarma Ka-
rakolunda, karakol yoksa köy odasında gerekli önlemler alınarak kalınabilir.
Sevk ve Nakil Sırasında Alınacak Önlemler
MADDE 76. - Tutuklu ve hükümlülerin sevk ve nakli sırasında kaçmalarını ön-
lemek için sağlığa zarar vermiyecek gerekli bütün önlemleri alınır. Sevkten ön-
ce sevk yapılacak yerin jandarma iç güvenlik birliği komutanlığına bilgi verile-
rek kendi yönünden gerekli önlemleri alması sağlanır.
Tutuklu ve Hükümlülerin Sağlık Kuruluşlarında Muhafazası
MADDE 77. - Tutuklu ve hükümlülerden, hastalananların ceza infaz kurum ve
tutukevlerinin kendi revirlerinde iyileştirilmeleri esastır. Zorunlu durumlarda
diğer sağlık kurumlarına sevk edilenlerin, bu yerlerde muhafazası Jandarma tara-
fından sağlanır.
Sağlık kurumlarında önceden, Jandarmanın görüşü alınarak tutuklu ve hükümlü-
lerin iyileştirilmeleri sırasında konabilecekleri özel yerleri ilgili kuruluş-
larca hazırlanır ve her an hizmete hazır ve bakımlı bulundurulur. Sağlık kurum-
larına sevk edilen mahkum ve tutuklular kanun ve nizamlarda öngörülen esaslara
uygun tarzda önlemler alınarak bu yerlere konur ve Jandarma tarafından muhafaza
edilirler.
Çalıştırılan Tutuklu ve Hükümlülerin Muhafazası
MADDE 78. - Adalet Bakanlığınca düzenlenen, tutuklu ve hükümlü çalıştırma
faaliyetleri sırasında, tutuklu ve hükümlülerin muhafazası Jandarma tarafından
sağlanır.
Kanunda ve Ceza İnfaz Kurumları ile Tevkifevlerinin Yönetimine ve Cezaların
İnfazına Dair Tüzükte öngörülen diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca düzenlenen
tutuklu ve hükümlü çalıştırma faaliyetleri sırasında ise, muhafaza görevi ceza
infaz kurumu ve tutukevlerinin kendi yönetimi ve personelince yürütülür.
Ceza İnfaz Kurumu ve Tutukevlerinin Dış Koruması, Tutuklu ve Hükümlülerin
Sevk ve Nakliyle Muhafazasına İlişkin Yönerge
MADDE 79. - Ceza İnfaz Kurumu ve tutukevlerinin dış koruma görevi ve bu ku-
rum yönetimi ile ilişkiler; sevk ve nakil konusuna ilişkin başlıca görevler,
personel ve taşıt seçimi, sevk ve nakil sırasında alınacak önlemler ve diğer ay-
rıntılar çıkarılacak yönergede gösterilir.
ALTINCI BÖLÜM
Özel Kanunlara İlişkin Yetki ve Görevler
Özel Kanunlara İlişkin Yetki ve Görevler
MADDE 80. - Jandarma bu yönetmelikte ayrıntıları gösterilen görev ve yetki-
leri dışında, diğer genel ve özel kanunlarda yer alan ve Jandarmanın mülki gö-
revleri içinde olup, idari kolluk makamlarınca;
a. İzin verme,
b. Beyanname ya da bildirim alma,
c. Gözetim ve denetimde bulunma,
d. Emir verme ve uyarıda bulunma,
konularına ilişkin görevleri yürütür.
Ayrıca Kanun ve nizamlara uygun olarak; kapatma, elkoyma, yasaklama ve diğer
yetkilerini kullanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Adli Görevlerin Genel Esasları
Adli Görevlerin Esasları
MADDE 81. - Adli görevler; işlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda belir-
tilen işlemleri yapmayı ve bunlara ilişkin adli hizmetleri yerine getirmeyi kap-
sar.
Bu esas çerçevesinde Jandarma;
a. Suçları aramak, herhangi bir ihbar ya da şikayet beklemeksizin, bütün is-
tihbarat tekniklerinden yararlanarak, suçları ve suçluları ortaya çıkarmak,
b. Olayın aydınlanması, adli makamlarca konunun yeterince anlaşılması için
gerekli Acele Önlemleri almak ve bu anlamda olmak üzere; suç ve suçun sanığı
olabilecekleri, bunlarla ilgili delilleri aramak, saptamak; toplayıp korumak,
olay yerini aynen ya da resim, kroki vb. yöntemlerle koruyucu önlemler almak,
c. Düzenlenen belgeleri, toplanan delilleri, suçun sanık ve ilgililerini;
ilgisine göre Cumhuriyet Savcılığına ya da diğer yetkili makamlar, kanun ve ni-
zamlarda öngörülen esaslara uygun olarak göndermek,
d. Cumhuriyet Savcısının ya da diğer yetkili adli makamların, kanun ve ni-
zamlar çerçevesindeki isteklerine uygun olarak; gerekli soruşturma işlemlerini
yerine getirmek, bilgi vermek ve yetkilendirilmişse Hazırlık Soruşturmasını bir
bütün olarak, baştan sona yürütmek,
e. Gereğinde zor kullanma yetkisi veren müzekkereler olarak; ihzar, tutukla-
ma, yakalama ve hapsen tazyik müzekkerelerini yerine getirmek,
f. Polis teşkilatı olmayan yerlerde duruşmaların güvenlik ve disiplininin
sağlanması ya da diğer adli işlemlerin yürütülüşü sırasında önlem alınması için;
Cumhuriyet Savcılığı aracılığıyla iletilen kanun ve nizama uygun istekleri yeri-
ne getirmek,
g. Zor kullanılması gereken durumlarda, görevi yerine getirirken engellenme
ya da saldırıya uğrama tehlikesinin bulunduğu durumlarda; icra memurları tara-
fından, yazıyla istenen yardım görevinin gereğini yapmak,
yükümlülüğündedir.
Adli Görevlerin Yürütülüş Esasları
MADDE 82. - Adli görevlerin yürütülüşüne ilişkin esaslar, görevin özellikle-
ri gözönünde tutularak; bu yönetmeliğin ilgili maddelerinde ayrı ayrı açıklan-
mıştır. İlgili maddede hüküm bulunmayan konularda, diğer kanun ve nizamlarda yer
alan hükümlere göre hareket edilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Suçların Aranması Ortaya Çıkarılması ve Öğrenilmesi
Mülki Görevler Sırasında Suçların Ortaya Çıkarılması ve Öğrenilmesi
MADDE 83. - Jandarma, emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin sağlanıp korunma-
sı ve kollanması, suç işlenmesini önlemek için gerekli önlemlerin alınması şek-
linde yürütülen, mülki görevlerini, yerine getirirken; doğrudan kamu adına ko-
vuşturulan suçlardan birinin işlendiğini gördüğünde, hiç bir başvuru ve emir
beklemeksizin suça elkoyar. Kanuni gereğini yapar.
Şikayet üzerine kamu adına kovuşturulan ya da kişisel dava yoluyla kovuştu-
rulan suçlardan birinin işlendiğini gördüğünde; suçun devamını önler. Suçtan za-
rar görenin usulüne uygun şikayeti üzerine ya da bu kimsenin akıl, ruh ve be-
den sakatlığı ya da yaş küçüklüğü nedeniyle şikayet koşulu aranmayan durumlarda,
bu tür suçlara da elkoyar. Kanuni gereğini yapar.
Suçun şikayete bağlı olup olmadığı bilirkişi incelemesiyle anlaşılacak olan
ve kuşkulu gözüken her durumda, doğrudan kovuşturulan suçlardaki gibi hareket
eder.
Suçların Öğrenilmesinde Diğer Kaynaklardan Yararlanma
MADDE 84. - Suçların Jandarma tarafından öğrenilmesi;
a. Özel kolluk ve güvenlik teşkilatı, amir ve memurlarının, elkoydukları ve
kendi ilgi alanları dışında kalan suçları, Jandarmaya haber vermeleriyle,
b. Diğer kamu görevlilerinin, görevlerini yaptıkları sırada ve görevlerine
ilişkin, doğrudan kamu adına kovuşturulan suçları, ilgili makama haber verme yü-
kümlülüklerinden ötürü; Jandarmaya bu gibi suçları bildirmeleriyle,
c. Kişiler aleyhine işlenmiş bir suçun iz ve delillerini gören hekim, ebe ve
diğer sağlık personelinin, kamu görevlisi olmasalar bile, ilgili makama haber
verme yükümlülüklerinden ötürü; Jandarmaya bu konuda bilgi vermeleriyle,
d. Şüpheli ölüm olaylarında, bütün kolluk, belediye memurları ve köy muhtar-
larının yükümlülükleri gereği; durumu Jandarmaya bildirmeleriyle,
e. Diğer özel kanunlarla konulmuş yükümlülükler çerçevesinde, ilgililerin
suç olaylarını Jandarmaya bildirmesiyle,
f. İstihbarat teknikleri çerçevesinde yapılan çalışmalar ve ajan, muhbir ve
mutemet olarak nitelenen kimselerden gizli haber elde edilmesiyle,
olur.
Bu yolla elde edilen haberler resmi yazıyla bildirilmemişse duruma uygun bir
tutanakla saptanır. Böylece suça elkoyan Jandarma; acele önlemler almayı gerek-
tiren durumlar olmadıkça, elde ettiği suç haberlerini Cumhuriyet Savcılığı ya da
ilgili diğer adli makamlara bildirmekle yetinir.
Genel Olarak İhbar
MADDE 85. - Kanunlarda yazılı istisnalar dışında yurttaşların ihbar görevi
yoktur. Bu nedenle, suçların ve suçluların ögrenilmesi için; Devlet ve Yurttaş
ilişkilerini istenen düzeye çıkartabilmek bakımından bütün Jandarma Komutanları,
gerekli düzeni karar ve haber kaynaklarını geliştirmeye özen gösterirler.
İhbar deyimi; suçun faili ve suçtan zarar gören dışında kalan üçüncü kişile-
rin her türlü suça ilişkin olarak, Jandarmaya yaptıkları suç duyurularını ifade
eder Ayrıca, doğrudan kamu adına kovuşturulan suçlarda, suçtan zarar görenin suç
duyurusu da ihbar olarak nitelenir. İhbar üzerine suçu öğrenen yetkili ve görev-
li Jandarma makam ya da memurları suça elkoyar. Kanuni gereğini yaparlar.
Suç ortaklarının ihbarına ilişkin olarak kanunlarda yeralan özel hükümler
saklıdır.
İhbarların, Jandarmaya iletilmesinde herhangi bir özel şekil şartı aranmaz.
Sözle yapılan ihbarlar için ihbar tutanağı düzenlenir. Ancak, suçtan zarar gö-
renlerin ihbarını ayırdetmek için, düzenlenen ihbar tutanağının başlığı "Şikayet
Tutanağı" olarak yazılır.
İhbarcının kimliği saptanamayan, telefonla vb. tarzda yapılan ihbarlar; is-
tihbarat tekniklerine göre değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucu, güvenilir
bir haber olarak kabul edileceği anlaşılırsa; gerekli işlemlere girişilir.
İhbarcının kimliğinin rızası olmadıkça açıklanmıyacağına ilişkin, özel kanun
hükümlerine bağlı olarak; ihbar, ihbarı yapanın hakkında suç oluşturmadıkça ih-
barcının kimliği hiçbir makama açıklanamaz.
Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde; Vali, Kayma-
kam ve bucak müdürlerine iletilen ihbarlar, bu makamlarca acele önlemler alınma-
sı gereken durumlarda ve Jandarmanın görev ve sorumluluk alanındaki suçlarla il-
gili olduğunda, yetkili Jandarma İç Güvenlik Birliği Komutanına gönderilir.
Jandarma Teşkilatı içinde; ihbarları kabul ederek, gerekli işleme girişmekle
yükümlü olan makamların dışındaki yerlere yapılan ihbarlar; ivediliği de göz-
önünde tutularak, yetkili ve görevli makama gönderilir.
Genel Olarak Şikayet
MADDE 86. - Şikayet; şikayet üzerine kamu adına kovuşturulan suçlarda, suç-
tan zarar gören ya da şikayet hakkına sahip diğer kişiler tarafından, kanunda
gösterilen belirli şekil ve sürelere uyularak, kovuşturma yapılmak üzere ilgili
makama başvurulmasıdır.
Jandarmaya yapılacak şikayetler, ancak bir dilekçeyle yapılabilir. Dilekçey-
le olmayan şikayetler için tutanak düzenleyerek, acele önlemler alınması yoluna
gidilemez. Bu yolla hareket edilmesi sonucu; suçtan zarar görenin şikayet ya da
dava hakkının düşmesine neden olanlar, hareketinin niteliğine göre cezalandırı-
lır. Bu dilekçelerin kabulü sırasında Kanunun ilgili hükümleri gözönünde tutu-
lur.
3005 Sayılı Kanun kapsamına giren suçüstü durumları ile bu kanunun yer ve
zaman kaydına bakılmadan uygulandığı durumlara ilişkin sözlü şikayetler; tutana-
ğa geçirilerek suça elkonur ve diğer kanuni işlemlere girişilir.
Telgrafla yapılan şikayetlere, dilekçe ile yapılmış şikayet gibi işlem yapı-
lır. Telgraf metninin posta idaresine verilen aslındaki eksikliklerden dolayı,
Jandarma sorumlu tutulmaz.
Şikayet açısından, zamanaşımı süresi dolmuş olsa bile; dilekçenin kabul edi-
lerek, Cumhuriyet Savcılığına ya da ilgili makama gönderilmesi zorunludur.
Şikayetçi, şikayetinden vazgeçtiğinde; sanıklar yakalanmış ya da hazır bulu-
nuyorsa; kendilerinden vazgeçmeyi kabul edip etmedikleri de sorularak, durum bir
tutanakla saptanır.
Hakim ya da bilirkişiye başvurularak, olayın niteliğini aydınlatmayı gerek-
tirir bir durum varsa; vazgeçilmiş olsa bile, durum aydınlanıncaya kadar, yaka-
lanmış sanıklar serbest bırakılmaz.
Vazgeçme sözkonusu değilse, düzenlenen belgeler, deliller ve yakalama şart-
larına bağlı olarak yakalanmış sanıklar adamlı olarak,
geçerli bir vazgeçme durumunda ise, vazgeçme tutanağı ve diğer ekleri silsi-
le yoluyla Cumhuriyet Savcılığı ya da ilgili diğer makamlara gönderilir.
Kişisel dava yoluyla kovuşturulabilen suçlara ilişkin, sözlü ya da yazılı
başvurular kabul edilmekle birlikte; acele önlemler alınmaz. İlgili kişisel dava
açabileceği konusunda uyarılır ve başvurusu silsile yoluyla Cumhuriyet Savcılığı
ya da ilgili diğer makamlara gönderilir.
Şüpheli Ölüm Olayları
MADDE 87. - Şüpheli ölüm olayı niteliği taşıyan;
a. Bir ölümün doğal nedenlerden ileri gelmediği şüphesini uyandıran belirti-
ler bulunması,
b. Kim olduğu bilinmeyen bir kişinin ölüsünün bulunması,
durumlarında; Jandarma olayı derhal Cumhuriyet Savcılığına ya da Sulh haki-
mine bildirmekle yükümlüdür.
Bu gibi durumlarda ölünün gömülmesi, ancak Cumhuriyet Savcısı ya da Sulh ha-
kimi tarafından verilecek yazılı izinle olur. Bu nedenle Jandarma, gerekli izin
alınmadan ölünün gömülmesini engeller.
Ayrıca, yapılacak işlemlerin yürütülmesi için gerekli önlemleri alır. Ölüm
olayından şüpheye yol açan nedenlerle ilgili inceleme ve araştırmaları yapar.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Jandarmanın Suçlara Elkoymada Görevleri
Doğrudan Kovuşturulan Meşhut Suçlara Elkoymada Başlıca Görevler
MADDE 88. - İşlenmekte olan suç, meşhut suç olduğu gibi; henüz işlenmiş olan
suç ile suçun işlenmesinden hemen sonra kolluk, suçtan zarar gören ya da başka-
ları tarafından, kovalanarak ya da suçun pek az önce işlendiğini gösteren eşya
ve izlerle yakalanan kimsenin işlediği suç da meşhut suç olarak nitelenir.
Bu nitelikteki bir suçun; 3005 sayılı "Meşhut Suçların Muhakeme Usulü Kanu-
nu" nun uygulanmadığı yer ve durumlarda; Jandarmanın görev ve sorumluluk alanın-
da işlendiğini haber alan ya da gören, ilgili Jandarma makam ve memurlarının
başlıca görevleri şunlardır;
a. Silsile yoluyla ve şekle bağlı olmayan bir ön raporla, Cumhuriyet Savcı-
sına ya da yetkili diğer adli makama durumu bildirmek,
b. Daha sonra olay yerine, yeter kuvvetle ve ivedi hareket etmek;
(1) Suç işlenmesi devam ediyorsa, gerekli müdahaleyi yapıp, olayları sona
erdirmek,
(2) Olay sırasında yaralanmış olanlar varsa gecikmeden bunların hekim, ebe
ya da bir sağlık kurumuna sevkini sağlayarak gerekli yardımı yapmak, hayati teh-
like bulunup bulunmadığına ilişkin hekim raporunu, doğrudan yazılarak ilgili
sağlık kurumundan sağlamak, olay yerine Cumhuriyet Savcısı, sorgu ya da sulh ha-
kiminin gelmesi durumunda; Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun 66 ve 158 inci mad-
delerine göre hareket etmek,
(3) Olayda fail olarak gözükenleri yakalamak ve gözaltına almak, bunu sağla-
mak için gerekliyse; konut, işyeri ve eklentileriyle diğer kapalı yerlerde arama
yapmak. Fail kaçmış ise; kimliğini, tanıtıcı özelliklerini ve şeklini belirleme-
ye çalışmak. Gittiği yer ve yön konusunda bilgi edinilebilmişse, yakalanması
için kuvvet göndermek.
Ağır cezalı meşhut suçlar dışında; yasama dokunulmazlığı ile kanunlarda yer
alan diğer kamu görevlilerin bağlı tutulduğu özel yargılama usulü hükümleri ve
Subay, Astsubaylar yönünden Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun öngördü-
ğü istisnalar gözönünde tutularak işlem yapılır.
Diplomasi dokunulmazlığına sahip olanlar, hiçbir zaman yakalanıp, gözaltına
alınmazlar. Ancak, bu gibilerin kişisel güvenlikleri için gözaltına alma niteli-
ğinde olmayan önlemler alınabilir.
Failin yakalanmasını önleyen bu ayrıcalıklar, olayı aydınlatmaya yarayacak
delillerin toplanmasına; bu amaçla, arama ve elkoyma işlemi yapılmasına engel
değildir. Diplomatik muafiyetlere ilişkin, Devletler Umumi Hukuku Hükümleri göz-
önünde bulundurulur.
(4) Suçla ilgili iz ve delillerin kaybolmasını önlemek için; olay yerini
işaretleyip, güvenlik altına almak. Delil olabileceği umulan her türlü nesneyi
saptamak ve herhangi bir nedenle kaybolacağı umulanları uygun şekilde koruma ve
güvenlik altına alır. Ancak bu işlemler sırasında, Devletler Umumi Hukukunun ön-
gördüğü diplomatik muafiyetler gözönünde bulundurulur.
(5) Olay yerinin krokisini yapmak, teçhizat olarak verilmişse ya da kolay-
lıkla sağlanabiliyorsa; tekniğine uygun şekilde olay yerinin fotoğraflarını çek-
mek.
(6) Görgü tanıklarını saptamak; tanık olabilecek kişileri belirlemek ve Cum-
huriyet Savcısının ya da diğer adli yetkililerin olay yerine gelmeyecekleri an-
laşıldığında, tanık olabileceklerin ifadelerini almak.
(7) Delillerin toplanması yönünden gerekli görülüyorsa, kanunlarda öngörülen
ölçü ve kurallara uygun olarak; kişilerin üzerinde, konut, işyeri ve eklentile-
riyle diğer kapalı yerlerde arama ve elkoyma işlemlerini yapmak.
(8) Gerekliyse; olayın oluş şeklini canlandırmak için ya da failin ikrar ve
itiraflarını delillendirmek için, temsili keşif niteliğinde uygulama ve yer gös-
terme işlemlerini yapmak. Tanık olabileceklere, kimliğinin saptanması için faili
göstererek tanıma işlemi ve tanıkların ifadelerindeki çelişkiyi gidermek için
yüzleştirme yapmak.
(9) Cumhuriyet Savcısı olay yerine gelmişse; Jandarmaya ilettiği isteklerini
ve verdiği görevleri yerine getirmek; o ana kadar yapılan işlemler hakkında bil-
gi vererek, düzenlenen belgeleri ve toplanan delilleri teslim etmek.
Teslim edilen belge ve delillerle ilgili olarak savcıyla birlikte bulunan
yazı işleri müdürü ya da tutanak katibine, bunlar yoksa Cumhuriyet Savcısına ge-
rekli teslim - tesellüm tutanağını imzalatmak.
(10) Cumhuriyet Savcısı olay yerine gelememişse; yetkili mesleki amirin emri
çerçevesinde diğer tamamlayıcı işlemleri yürütmek. Sonuçta, sanığın ya da sanık-
ların gözaltında tutulma süresine dikkat edilerek; tamamlanmış suç dosyasını bir
fezlekede özetlemek, dizi pusulasına bağlayarak; yetkili ve görevli adli makama
göndermektir.
Bu gönderme sırasında, toplanan tüm deliller uygun şekilde ambalajlanır ve
hem fezlekede, hem de dizi pusulasında gösterilir. Düzenlenen dosyanın ekleri
olarak sunulur. Dosya üzerine silsileye uygun bir gönderme yazısı eklenerek;sa-
nık gözaltına alınmışsa, sanıkla birlikte adamlı olarak gönderilir.
Meşhut Suç Niteliği Taşımayan Doğrudan Kovuşturulan Suçlarda, Jandarmanın
Başlıca Görevleri
MADDE 89. - Meşhut suç niteliği taşımayan, doğrudan kovuşturulan suçları
herhangi bir şekilde öğrenen Jandarma:
a. Öncelikle, suçla ilgili haberin doğruluğunu araştırır.
b. Bu haberin doğruluğunu saptadıktan sonra, olayı aydınlatmaya yarayacak,
gerekli acele önlemleri alır. Bu amaçla;
(1) Görgü tanıklarını saptar. Tanık olabilecek kişilerin ifadelerini alır.
(2) Delil olabileceği umulan her türlü nesneyi saptar. Herhangi bir nedenle
kaybolması umulanları, uygun şekilde koruma ve güvenlik altına alır.
(3) Delillerin toplanması yönünden zorunluluk varsa; silsileye uyarak ve
Cumhuriyet Savcılığı ya da yetkili makam aracılığıyla, sulh hakiminden ya da ka-
nunla yetkili kılınan merciin emriyle; kişilerin üzerinde, konut, işyeri ve ek-
lentileriyle diğer kapalı yerlerde arama ve elkoyma işlemlerini yapar.
(4) Tanık ifadelerini aldıktan ve maddi delilleri topladıktan sonra; gerekli
görüldüğünde, sanık olabilecek şüphelinin ifadesine başvurur.
(5) Sanık olabilecek şüphelilerin ifadesini de aldıktan sonra;gerek duyulu-
yorsa, temsili keşif niteliğinde uygulama ve yer gösterme işlemi yaptırılabilir.
Tanık olabileceklerce kimliğinin saptanması için faili göstererek tanıma, tanık-
ların ifadelerindeki çelişkiyi gidermek için yüzleştirme işlemi yapabilir.
Dokunulmazlık, sorumsuzluk ve istisnai durum olan sanıklara ilişkin olarak,
bir öncedeki maddede belirtilen ayrıcalıklar saklıdır.
(6) Suçtan zarar görenin, hekim tarafından muayenesine ihtiyaç duyulursa;
Cumhuriyet Savcılığı ya da yetkili adli makam aracılığıyla muayeneye gönderilme-
si ve raporunun alınması için gereğini yapar.
(7) Diğer tamamlayıcı işlemleri de yerine getirdikten sonra; sanık ya da sa-
nıklar gözaltına alınmışsa,gözaltı süresine de dikkat edilerek tamamlanmış suç
dosyasını bir fezlekede özetler. Dizi pusulasını da bağladıktan sonra dosyayı
silsile yoluyla yetkili ve görevli adli makama gönderir.
Bu gönderme sırasında,toplanan tüm deliller uygun şekilde ambalajlanır ve
hem fezlekede,hem de dizi pusulasında gösterilir.Düzenlenen dosyanın ekleri ola-
rak sunulur. Dosya üzerine silsileye uygun bir gönderme yazısı eklenerek; sanık
gözaltına alınmışsa,sanıkla birlikte adamlı olarak gönderilir.
3005 Sayılı Meşhut Suçların Muhakeme Usulü Kanununun Uygulandığı Ağır Cezalı
Suçlarda Jandarmanın Başlıca Görevleri
MADDE 90. - Ağır cezalı meşhut suçlarda, 3005 Sayılı (Meşhut,Suçların Muha-
keme Usulü Kanunu`nun uygulanabilmesi için; suçun ağır ceza mahkemesinin kurulu
bulunduğu,ilçe ya da il merkezinin belediye sınırları içinde işlenmiş olması ge-
rekir. Polisin bulunmadığı zamanlarda ve kurulmadığı merkezlerde;bu suçların iş-
lenmesi durumunda Jandarma;
a. Cürmün failini yakalar. Faili yakalamak için konut,işyeri ve eklentile-
riyle diğer kapalı yerlere girebilir.
b. Yaralılara ivedi,hekim,ebe ve diğer sağlık personelince ilk yardım yapıl-
masını sağlar,
c. Görgü tanıklarını saptar ve uzaklaşmamalarını sağlar. Ancak herhangi bir
ifade alma yoluna gitmez. Zaman yitirici işlemlerden özenle kaçınır.
d. Olay yerini işaretleyip belirleyerek; güvenlik altına alır. Değiştirilme-
mesi için gerekli önlemleri alır.
e. Maddi delilleri saptar; zorunluluk varsa koruma altına alır ve herhangi
bir nedenle kaybolacağından korkulan delilleri toplar. Gerektiğinde bunlarla il-
gili elkoyma işlemini yapar. Ancak,delil toplamak ve diğer soruşturmaları yapmak
yetkisi,özellikle Cumhuriyet savcısına aittir.
f. Polis teşkilatı kurulmamışsa,Cumhuriyet Savcısına ya da yetkili ve görev-
li bulunan adli makama;
Polis teşkilatı kurulu ise,bu makamların yanısıra ilgili polis emir ve me-
murlarına durumdan ivedi bilgi verir.
Bundan sonraki safhada Cumhuriyet Savcısının isteklerini ve belirttiği gö-
revleri yerine getirir.
3005 Sayılı Meşhut Suçların Muhakeme Usulü Kanununa Göre Kovuşturulan ve
Ağır Cezalı Suçlar Dışında Kalan Suçlarda Jandarmanın Başlıca Görevleri
MADDE 91. - Ağır cezalı suçlar dışında kalan cürümler ile 3005 sayılı Kanun-
da sayılarak gösterilen kabahatlere,3005 sayılı Kanun çerçevesinde suçüstü hü-
kümleri uygulanabilmesi için,bu suçların ve asliye mahkemesinin kurulu bulunduğu
ilçe merkezinin belediye sınırları içinde,ya da bu belediye sınırları dışında
ise,panayırlarda işlenmiş olması gerekir. İlçelerin mülki sınırları içinde kuru-
lan pazarlardan,panayır niteliği taşıyanlar; Cumhuriyet Savcısının istemi üzeri-
ne,İlçe Jandarma bölük Komutanının görüşü alındıktan sonra,o yer mülki amiri ta-
rafından belirlenir ve Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
Bu yerlerde işlenen ve ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen meşhut cü-
rümler ile kanunda gösterilen meşhut kabahatlerin; suçüstü hükümlerine göre ko-
vuşturulmasında Jandarmanın başlıca görevleri şunlardır:
a. Faili yakalamak. Bu amaçla konut,işyeri ve eklentileriyle diğer kapalı
yerlerde arama yapmak,
b. Suçla ilgili maddi delilleri toplamak ve gerekirse elkoyma işlemi yapmak,
Elegeçirmek yönünden zorunluluk varsa ve zaman yitirilmeyecekse,arama yapmak.
c. Görgü tanıklarını saptamak. Düzenlenecek suçüstü tutanağında bunları kim-
lik ve adresleriyle yazarak,ilgili yere imzalarını attırmak.
d. Suç şikayete bağlı olarak kamu adına kovuşturulan suçlardan veya kişisel
dava ile kovuşturulan suçlardan biri ise; şikayet hakkına sahip olan veya suçtan
zarar görenin sözlü şikayetini,düzenlenecek suçüstü tutanağına yazmak ve şika-
yetciye imzalattırmak. Eğer şikayetçi şikayetinden vazgeçmişse,usulüne uygun ve
ayrı bir vazgeçme tutanağı düzenlemek ve Cumhuriyet Savcılığına göndermek.
e. 3005 Sayılı Kanuna ilişkin talimatnamede gösterilen esaslara uygun olarak
bir suçüstü tutanağı düzenlemek;suçtan zarar gören ve tanıklara imzalatmak.
f. Türk yurttaşı olan faillerin nüfus kimlik cüzdanlarının,yabancıların ise
pasaportlarının birer örneğini çıkarıp onaylamak,suçüstü tutanağına eklemek.
g. Tanık,suçtan zarar gören ve bilirkişilerden,Cumhuriyet Savcısı tarafından
istenmemiş ve kendiliklerinden gideceklerine,Jandarma tarafından güvenilen kim-
seler serbest bırakılarak ve gerekli önlemleri alarak; suçlu,tanık,suçtan zarar
gören ve isteniyorsa bilirkişileri; Cumhuriyet Savcılığı istediğinde gecikmesiz
hazır bulundurmak. Bu konuda savcının sözlü veya yazılı isteği ihzar müzekkeresi
yerine geçer. Dolayısıyla zor kullanılarak yerine getirilebilir.
Bu hazır bulundurma işi,ivedi ve doğrudan doğruya,hiçbir karakol veya merke-
ze uğratılmadan; sanığın ve maddi delillerin suçüstü tutanağı ve ekleriyle bir-
likte,aynı gün Cumhuriyet Savcılığına adamlı teslimi şeklinde yapılır.Bu teslim
tatil günlerinde dahi geciktirilemez. Saat yirmiden sonra yakalanan suçluların
teslimi ise,ertesi gün saat 07.00`ye kadar ertelenir ve durumdan Cumhuriyet Sav-
cısı haberdar edilir. Cumhuriyet Savcılığına teslim edildikten sonra,failin ye-
niden gözaltında tutulması Jandarmadan istenemez. Ancak,zamanın gecikmesi nede-
niyle Cumhuriyet Savcısı tarafından teslim alınmayan durumlar bunun dışındadır.
Meşhut kabahatlerde; konut,işyeri ve eklentilerinde gece Jandarma arama ya-
pamaz.
Yer ve Zaman Kaydına Bakılmaksızın 3005 Sayılı Kanuna Göre Kovuşturulacak
Suçlar Bakımından Jandarmanın Başlıca Görevleri
MADDE 92. - Ceza hükümleri taşıyan özel kanunlarda; o kanunda yer alan suç-
ların yer ve zaman kaydına bakılmaksızın,3005 Sayılı Kanun hükümlerine göre ko-
vuşturulacağı hükmü konmuşsa; Jandarma genel olarak görevlerini şu şekilde yeri-
ne getirir.
a. Ağır cezalı suçlarda;
(1) Silsile yoluyla Cumhuriyet Savcılığına haber vermek,
(2) Sanık olabileceklerin yakalanmasına ilişkin genel şartlara bağlı olarak,
sanığı yakalamak.
(3) Tanık olabilecek ve olayla ilgili görgü,bilgisi bulunanları saptamak.
(4) Olayın maddi delillerini saptamak,toplamak,koruma ve güvenlik altına al-
mak; gerekirse arama ve elkoyma işlemi yaparak ele geçirmek.
(5) Sanık ya da sanıklar gözaltına alınmış ise, gözaltı süresiyle ilgili
özelliklere de dikkat ederek;
(a) Sanık ya da sanıkları,
(b) Elde edilen maddi delilleri,
(c) Savcılık ya da ilgili diğer adli makam tarafından istemişse tanıkları
ki; birlikte getirilmesi istenmeyen ve kendiliklerinden savcılığa başvuruda
bulunacaklarını söyleyen ve bu sözlerine güvenilen tanıklar adamlı olarak
gönderilmezler.
(d) Düzenlenen belge ve tutanakları, silsile yoluyla ve bir gönderme
yazısına bağlı olarak ivedi ve olabilirse aynı günde Cumhuriyet Savcılığına
ya da yetkili ve görevli diğer adli makamlara, hazırlık soruşturması yapılmak
üzere göndermek.
Bu gibi suçlarda, Jandarmanın hazırlık soruşturmasını bir bütün olarak yü-
rütme yetkisi yoktur. Ancak olayın aydınlanması yönünden; tanık, suçtan zarar
gören ve sanığın bilgi, görgü ve ilişkilerini saptamak için ifadeleri alınabi-
lir.
b. Ağır cezalı suçlar dışında kalan suçlarda ;
(1) Silsile yoluyla Cumhuriyet Savcılığına haber vermek,
(2) Sanık olabileceklerin yakalanmasına ilişkin şartlara bağlı olarak sanığı
yakalamak,
(3) Tanık olabilecek ve olayla ilgili görgü ve bilgisi bulunanları saptamak,
düzenlenecek suçüstü tutanağına kimliklerini yazarak, ilgili yere imzalarını al-
mak, Olayın aydınlanması için zorunluluk varsa ifadelerini almak.
(4) Olayın maddi delillerini saptamak, toplamak, koruma ve güvenlik altına
almak; gerekirse arama ve elkoyma işlemi yaparak elegeçirmek.
(5) Sanık ya da sanıklar gözaltına alınmış ise, gözaltı süresiyle ilgili
özelliklere dikkat ederek;
(a) 3005 Sayılı kanuna ilişkin talimatnamede öngörülen örneğe uygun tarzda,
bir suçüstü tutanağı düzenlemek; suçtan zarar gören ve tanıklara imzalatmak,
(b) Türk Yurttaşı olan faillerin nüfus kimlik cüzdanlarının yabancıların
ise pasaportlarının birer onaylı örneğini çıkarmak,
(c) Elde edilen maddi delilleri,
(d) Savcılık ya da ilgili diğer adli makam tarafından istenmişse tanıkları
ki; birlikte getirilmesi istenmeyen ve kendiliklerinden savcılığa başvuruda
bulunacaklarını söyleyen ve bu sözlerine güvenilen tanıklar, adamlı olarak gön-
derilmezler.
(e) Tutulan tutanak ve belgeleri
düzenlenen suçüstü tutanağıyla birlikte, ivedi ve olabilirse aynı günde
Cumhuriyet Savcılığına adamlı teslim etmektir.
Bu gibi suçlarda, Jandarmanın hazırlık soruşturmasını bir bütün olarak yü-
rütme yetkisi yoktur. Ancak olayın aydınlanması için gerekli acele önlemleri
alabilir.
1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamındaki su ürünlerine el konulduğunda,
anılan kanunun 34 ncü maddesi; 2313 Sayılı Uyuşturucu maddelerin murakabesi
hakkında Kanun kapsamındaki uyuşturucu maddelere el konulduğunda anılan Kanunun
hükümlerine göre işlem yapılır.
Trafik Suçlarının Kovuşturulması Bakımından Özellikler
MADDE 93. - Jandarma trafik kazalarına adli yönünden gereği yapılmak üzere
el koyar.
Trafik kolluğunun görevli olmadığı veya bulunmadığı Karayollarında meydana
gelen kazalarda trafik kaza tesbit tutanağı düzenlenir ve bir örneği o yerin
trafik zabıtasına gönderilir.
Karayollarında meydana gelen ve yalnız maddi hasarla sonuçlanan trafik
kazalarında tarafların anlaşması halinde ve fiil başka bir suç oluşturmuyorsa
adli kovuşturma yapılmaz ve T. C. K. nun 565 nci maddesi hükmü uygulanmaz.
Trafik kazalarında yolun trafiğe kapandığı hallerde jandarma; iz ve delil-
leri kaybolmayacak şekilde işaretlendikten ve gerekli işlemleri yaptıktan sonra
Karayolunu trafiğe açmaya yetkilidir.
Karayolunun trafiğe kapanmasına ölümlü ve hayati tehlike yaratan yaralanmalı
kazalar neden olmuş ve bu kaza can, mal ve trafik güvenliğini etkiliyor ve başka
bir yoldan geçiş verilemiyorsa C. Savcısının gecikeceğinin anlaşılması halinde,
gerekli işaretlemeler yapılıp araç ve ölüler kenara alınarak durum bir tutanakla
tesbit edildikten sonra trafiğe açılır.
Trafik suç işleyenler hakkında suç veya ceza tutanağı düzenlenir bir kaç
trafik suçunun bir arada işlenmesi halinde her suç için ayrı tutanak düzenlenir.
Üç örnek düzenlenen tutanağın bir örneği yerinde ilgiliye verilir, ikinci
örnek Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Merkezine gönderilir. Tutanağın diğer
örneğide değerlendirmelere esas olmak üzere dosyasında saklanır.
Suç Mahkemece bakılacak suçlardan ise 4 ncü örnek 5 iş günü içinde ilgili
mahkemeye gönderilir, değilse tahsil için ilgili trafik kuruluşunca takibe alı-
nır.
Askeri görev ve hizmetlerin yürütülmesi sırasında askeri araç sürücülerinin
asker kişilere karşı işledikleri trafik kazaları ile ilgili suçlarda 353 Sayılı
Kanun hükümlerine uyulur.
Özel Kolluk Alanına Giren Suçlar Bakımından Özellikler
MADDE 94. - Jandarma, özel kolluğun alanına giren suçlara elkoyduğunda suçun
sanıklarını, düzenlenen tutanakları ve diğer belgeleri,
a. Özel kolluk teşkilatı varsa, ilgili teşkilat yetkililerine,
b. Özel kolluk teşkilatı yok ya da bölgede konuşlandırılmamışsa ilgili Cum-
huriyet Savcılığına teslim eder.
Askeri inzibat görevleri bakımından, 211 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri
İç Hizmet Kanunu hükümlerine uyulur.
Hazırlık Soruşturmasının Jandarmaya Yaptırılması Bakımından Özellikler
MADDE 95 - Hazırlık soruşturması, Cumhuriyet Savcıları ile Kanunlarda özel
olarak gösterilen durumlarda, diğer adli makamlarca yürütülür.
Kanunların özel hükümle belirlediği suçlar dışında; suçun önemi, dağınık-
lığı ve delillerin korunup toplanması bakımından özellik bulunup, bulunmadığını
değerlendirerek istemde bulunan Cumhuriyet Savcısının, yetki devri şeklindeki
yazılı istemi üzerine, Jandarma İç Güvenlik Birlikleri tarafından da hazırlık
soruşturması yapılabilir.
Hazırlık soruşturması yapılması istemlerinin ivediliği sözkonusu değildir.
Bu konudaki istemlerin yazıyla ve İlçe Jandarma Bölük Komutanlığına yapılması
zorunludur.
İlk önce Jandarma tarafından elkonularak acele önlemler alınan suçlardan
Jandarmadan bir bütün olarak, yeniden hazırlık soruşturması yapması istenemez.
Ancak, acele önlemler safhasında yürütülen soruşturma işlemlerinin eksikleri-
nin giderilmesine ilişkin diğer görevlerin yürütülmesi istenilebilir. Bu görev-
ler hazırlık soruşturması niteliğinde olmayıp; münferit soruşturma işlemleri
niteliği taşır.
Hazırlık soruşturması yapma yetkisiyle yetkilendirilen makam ve memurlar,
kanunların yalnız hakime veya Cumhuriyet Savcılarına tanıdığı özel yetkiler
dışında bütün hazırlık soruşturması işlemlerini yapmaya yetkilidir.
Hazırlık soruşturması yapmakla yetkilendirilen Jandarma İç güvenlik makam ve
memurları; derhal icrası gereken hakim kararıyla yürütülecek arama ve elkoyma
gibi soruşturma işlemleri için kendi askeri silsilesine bağlı olarak doğrudan
doğruya Sulh hakimliğine başvurup; gerekli kararın verilmesini istiyebilirler.
Jandarmanın yapacağı soruşturma İşlemlerinin Yazılı Olması ve Gizliliği
MADDE 96. - Jandarma İç Güvenlik makam ve memurları tarafından yürütülen ge-
rek acele önlemler niteliğindeki,gerekse hazırlık soruşturması niteliğindeki so-
ruşturma işlemleri; tutanaklarla belgelenir.
Bu soruşturmalar gizlidir. Ancak soruşturma dosyasındaki,gerek sanığın hakim
tarafından yapılmış sorgusuna ait tutanakların,gerekse bilirkişi raporlarının ve
sanığın hazır bulunmaya yetkili olduğu diğer adli işlemlere ait tutanakların sa-
vunma avukatı tarafından incelenmesine hiçbir şekilde karşı çıkılamıyacağına
ilişkin Ceza Mahkemeleri Usul Kanunu hükümleri gözönünde tutulur. Soruşturmanın
amacına zarar vermiyeceği düşüncesiyle,dosyanın Savunma avukatı tarafından ince-
lenebileceği diğer durumlarda; Cumhuriyet Savcısının istek ve görüşüne göre ha-
reket edilir.
Soruşturma giderlerinin karşılanması
MADDE 97. - Jandarmanın suçun açığa çıkarılması ve ihzarlı sanıkların bir
yerden diğer bir yere yollanmasına ilişkin giderleri; yaralama durumlarında ilk
iyileştirme giderleri, nezaret altında bulundurulanlarla,belirli yere ikamet ve
iaşe edilenler,sınır dışına çıkarılacak ve yurt içinde yer değiştirmeye mecbur
edilecek yabancıların ve 3236 sayılı Kanun gereğince mahkeme kararıyla başka
yerlere gönderileceklerin sevk ve iaşe giderleri; 647 ve 2553 sayılı Kanunlar
gereğince alınan tedbir kararının infaz ve gözetim giderleri her yıl Bütçe Ka-
nunlarının ilgili bölümünde gösterilen konuların giderleri ödeneğinden,Cumhuri-
yet Savcılıklarınca tahakkuk ettirilerek ödenir. Görevin gerektirdiği giderlerin
karşılanabilmesi için; İlçe Jandarma Bölük komutanı tarafından uygun görülen bir
Subay veya Astsubay mutemed olarak görevlendirilir. İlgili mevzuat çerçevesinde,
anılan ödenekten bu görevliye peşin avans verilir.Tahakkuka esas belgeler bu gö-
revli tarafından düzenlenir.
2363 sayılı Ahaliye ait olup,Jandarma Hizmetinde kullanılan hayvanlar ile
Nakil vasıtalarının tazmini hakkında Kanun hükümleri gözönünde bulundurulur. Ko-
ğuşturma gideri ödeneğinin bulunmaması Hizmetin yerine getirilmesine engel teş-
kil etmez.
ONUNCU BÖLÜM
Acele Önlemlere ve Hazırlık Soruşturmasına
İlişkin İşlemlerin yürütülmesi
Olay Yerine Gitmeden Önce Yapılacak Hazırlık
MADDE 98. - Olay Yerine gerekli hazırlıklar yapılarak süratle gidilir.Yeter-
li zaman ve olanak varsa,öncelikle ayrıntılı bir plan hazırlanır. Hazırlanan
plan,hizmet kağıdına özel talimat biçiminde de yazılabilir.
Planda olayın çeşidine göre;
a. Personelin sayısı,niteliği,olaydaki görevi,
b. Olay soruşturma sorumlusu,
c. Araç,gereç,teçhizat ve malzemenin (kroki ve fotoğraf malzemesi,delil am-
balaj malzemesi,inzibat aletleri,tesbit malzemesi ve diğer lüzumlu malzeme nite-
lik ve nicelikleri,
açıkça belirtilir.
Olay Yerinde Alınacak Önlemler
MADDE 99. - Olay yerinde,olayın önem ve çeşidine göre,öncelikle aşağıda be-
lirtilen önlemler alınır:
a. Yaralılara ilk müdahale ve tahliye işlemleri yapılır.
b. Seyirci kalabalığı uzaklaştırılır.
c. Olay yeri giriş ve çıkışları kontrol altında tutulur.
d. Trafik akışının devamı sağlanır.
e. Olay yeri yakınında bulunan kişiler kontrol edilir.
f. Delillerin bozulması,değişmesi,kaybolması önlenir.
g. Mevcut oldukları takdirde sanıklar muhafaza altına alınır.
h. Tanıkların ifadeleri alınmadan olay yerinden uzaklaşmaları önlenir.
ı. Sanıkların,tanıklarla ve tanıkların birbirleriyle konuşmaları önlenir.
Olay Yerinin Sistematik İncelenmesi
MADDE 100. - Olay yerinin ilk incelenmesi,gözlem yoluyla yapılır.
Bu incelemede suç sanıkları açısından;
a. Giriş yeri ile bu yere nasıl girildiğinin,
b. Asıl saldırı hedefinin,
c. Giriş yeri ile asıl saldırı hedefi arasında izlenen yolun,
d. Çıkış yerinin,
e. Asıl saldırı hedefi ile çıkış yeri arasında izlenen yolun,
f. Uğrayabileceği diğer yerlerin,
saptanmasına çalışılır.
Bu saptamadan sonra yöntem kullanarak (Belirli bir nokta seçilmek ve belirli
bir yöne doğru hareket edilmek suretiyle,yukarıdan aşağıya bölgelere ayırarak,
dıştan içe daire çizerek vb.) olay yerinin ayrıntılı incelenmesine geçilir.
Bu inceleme sırasında olay yerinde;
a. Suç sanıklarının veya mağdurun bedeninden düşebilen veya akabilen madde
ve parçalar (kıl,kan,tırnak vb.)
b. Suç sanıklarının veya mağdurun üzerinden düşebilen parçalar (düğme,men-
dil,kravat,not defteri vb.)
c. Suç sanıklarına ait ve suçu işlemeye elverişli araçlar (Ateşli veya ateş-
siz silahlar,mermi çekirdeği,kovan,maymuncuk,kalıp vs.),
d. Suç sanıklarının veya mağdurun ve ilgililerin mekan itibariyle bıraktık-
ları izler (parmak izi,ayak izi,diş izi,beden izi,boğuşma izleri vb.)
e. Olayın aydınlatılmasına ve sanıklarının belirlenmesine yarayacak diğer
nesneler (suç unsuru taşıyan bildiri,broşür,dergi,afiş,kitap vb.ile bunların ya-
zım ve basımında kullanılan daktilo,teksir makinası vb.)
belirlenir; etiketlenir ve not edilir.
Bu işlemler sırasında delillerin kaybolmamasına,bozulmamasına,yerlerinin de-
ğişmemesine dikkat edilir.
Olay yeri incelenmesinde,olay yerinde soruşturma görevlilerinden başkasının
girmesine izin verilmez.
Olay Yeri Krokisi
MADDE 101. - Olay yerinde bulunan deliller toplanmadan olay yeri krokisi ya-
pılır.
Yapılacak krokide; iz ve delillerin bulunduğu yerler,kesin ve doğru alınmış
ölçüler,hava durumu,olayın zamanı,dosya numarası,krokinin yönü ve krokiyi yapa-
nın kimliği mutlaka yazılır.
Fotoğraf Çekme
MADDE 102. - Olay yerinin incelenmesiyle belirlenen önemli yerlerin fo-
toğrafı çekilir.
Fotoğraf çekiminin, tüm iz ve delilleri belirtecek şekilde, ölçekli değişik
açılardan ve en az iki poz olması gereklidir.
Teçhizat olarak fotoğraf makinası yoksa, ya da uzman personel bulunmuyorsa
bu işlemden vazgeçilebilir.
İncelemenin Uzmanlarca Yapılması
MADDE 103. - Olay yerinin sistematik incelenmesinde soruşturma sorumlusu,
bilimsel ve teknik incelemeleri yaparken uzmanlardan yararlanır. (Parmak izi
uzmanı, patlayıcı madde uzmanı, balistik uzmanı vb.)
Suç Kaynağının Araştırılması
MADDE 104. - Suçta, aramalarda, kontrollerde ele geçirilen silahların,
uyuşturucu maddelerin, suç unsuru taşıyan her türlü yayınların, (broşür, afiş,
dergi, kitap, değerli kağıt vb.) bunların yazım ve basımında kullanılan malze-
menin ve suçun kaynağına inilerek, olayla bağlantılı tüm delillerin ve suç
sanıklarının ele geçirilmesine çalışır.
Delillerin Toplanması
MADDE 105. - Olay yerinin incelenmesi sırasında bulunan tüm maddi deliller,
bulundukları yerlerde etiketlenerek numaralanır.
Etiketlerin üzerine; delillerin bulunduğu yer, olay, dosya numarası, tarih,
delillerin açıklanması, kimden alındığı, soruşturmacının kimliği ve lüzumlu
görülen diğer noktalar yazılır.
Olay yeri incelemesi bittikten sonra, bulunan delillerin toplanmasına
geçilir.
Deliller toplanırken, bozulmalarına, değişmelerine, kaybolmalarına meydan
verilmeyecek önlemler alınır. (Kenarlarından tutma, eldiven takma, kıskaç kul-
lanma gibi)
Bu şekilde toplanan deliller geçici ve basit ambalajlarına konur.
Basit ambalaj malzemesi; Madde 108 de belirtilen, olayın nitelik ve öne-
mine göre olay yerine gidişte götürülmesine gerek duyulan malzemedir.
Delillerin Korunması
MADDE 106. - Delillerin korunması; suç sayılan olayın meydana geldiği andan
başlar.
Olay yerinin açık ya da kapalı saha oluşu, hava durumu, delillerin kimya-
sal ve fiziksel özellikleri gözönünde bulundurularak, gerekli koruyucu önlemler
alınır.
Olay yerinde kalması zorunlu görülen deliller; soruşturma ya da inceleme
sonuçlanıncaya kadar görevlendirilecek nöbetçilerle korunur.
Diğer deliller, ilgili yerlere gönderilmek üzere soruşturmayı yürüten ma-
kamda; kilitli ve özel yerlerde ya da çelik dolaplarda korunur.
İlgililerden başkasının herhangi bir nedenle bu yerlere girmelerine ya da
dolapları açmalarına izin verilmez.
Kriminal Polis Laboratuvarlarına ya da Jandarma Genel Komutanlığı Narkotik
Laboratuvarına gönderilen delillerin korunması; laboratuvar görevlilerince sağ-
lanır.
Delillerin Ambalajlanması
MADDE 107. - Olay yerinde bulunan maddi delillerden bilimsel yöntemlerle
inceleme ve değerlendirmeleri gerekli görülenler en yakın polis laboratuvarla-
rına ya da Jandarma Genel Komutanlığı Narkotik Laboratuvarlarına gönderilmek
üzere aşağıda gösterildiği şekilde tam ambalajlanmaları yapılır:
a. Deliller; sıcağa, soğuğa, sarsıntılara, her türlü kimyasal ve fiziksel
etmenlere veya çalınmaya karşı korunacak şekilde,
b. Kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre ve ayrı ayrı,
c. Sarsıntı ve sallantılara meydan vermeyecek biçimde,
ambalajlarına yerleştirilir ve araları doldurularak boşluk bırakılmamasına
özen gösterilir.
Ambalaj Malzemeleri
MADDE 108. - Ambalaj malzemesi olarak; çeşitli naylon ve bez torbalar,
mukavva, teneke, plastik ve tahtadan mamül kutular, cam şişeler, çeşitli büyük-
lükte hazır etiketler, zamk ve selobant çeşitleri ambalaj yapımına yardımcı el
aletleri, kırmızı mum, sicim, iplik, kurşun mühür ve sıkma makinası, pens ve
cımbız gibi tutucu aletler, sünger, parça kumaş, pamuk, talaş, mantar tıpa ve
uygun görülecek diğer malzeme kullanılır.
Ambalaja Konulacak Belgeler
MADDE 109. - Ambalajlara; delillerle ilgili olarak düzenlenen tutanaktan iki
nüsha, olay yerinde yazılan etiket konur ve gönderme yazısı eklenir.
Tutanakta; delillerin cinsi, miktarı, özellikleri, üzerindeki işaret yazı ve
numaralar huzurda bulunanların kimlikleri, tarih, yer, saat ve imzalar bulunur.
Yazılan yazıda, konu açıkça belirtilir.
Ambalajın Mühürlenmesi
MADDE 110. - Ambalajlanma tamamlandıktan sonra, ambalajın boyutlarına delil-
lerin nitelik ve önemine göre; tel, sicim, ip ya da uygun görülen benzerleri ile
bağlanıp, kurşun veya mumla mühürlenir.
Patlayıcı ve Uyuşturucu Maddelerin Ambalajlanması
MADDE 111. - "Barut ve Patlayıcı Maddelerle Silah ve Teferruatının ve Av
Malzemesinin Sureti Murakabesine Dair Nizamname" de tanımı ve sınıflandırılması
yapılan patlayıcı maddelerin ambalajlanmasında anılan tüzüğün;
"2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabeleri Hakkında Kanun" kapsamında
olan uyuşturucu madde ve müstahzarların ambalajlanmasında, anılan Kanunun
21 inci maddesine göre çıkarılan yönetmeliğin;
ilgili hükümleri gözönünde tutulur.
Delillerin İlgili Yerlere Gönderilmesi
MADDE 112. - Deliller; ilgili yerlere PTT kanalı ile ya da kurye ile gönde-
rilir.
PTT kanalı ile gönderilenler değerli koli işlemine tabi tutulur.
Kriminal polis laboratuvarları ile Jandarma Genel Komutanlığı Narkotik
Laboratuvarlarına gönderilen kolilerin teslimi ve geri alınması; Kriminal polis
laboratuvarları teknik hizmet yönetmeliği ile 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin
Murakabesi Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmelik hükümlerine göre
yapılır.
Cumhuriyet Savcılıklarına gönderilen kolilerde ise Suç Eşyası Yönetmeliği
hükümlerine göre hareket edilir.
Jandarmanın Adli Göreve İlişkin Arama Yetkisi
MADDE 113. - Jandarmanın, adli göreve ilişkin olarak, kanun ve nizamlar
çerçevesinde yapacağı aramalar; şüphelinin, sanığın ve delil olabilecek ya da
zoralım konusu eşyaların elde edilmesi için yürütülen araştırma faaliyetleri-
dir.
Bu amaçla; bir suç işlemek, suç ortağı ya da yataklık etmek, şüphesi altında
bulunan kimselerin üzerlerinde, konut ve işyerleriyle bu niteliği taşımayan di-
ğer kapalı yerlerinde arama yapılabilir.
Ayrıca yukarda belirtilen kimseler dışındakilerin üzerleri, konut ve işyer-
leriyle, bu niteliği taşımayan diğer kapalı yerlerinde de arama yapılabilir.
Ancak bu durumda arama yapılabilmesi; aranmakta olan şüpheli ya da sanığın,
suçla ilgili iz ve delillerin, belirtilen yerlerde ya da kimselerde bulunduğu
kuşkusunu uyandıran ve başka türlü düşünme olanağı bırakmayan olayların varlı-
ğına bağlıdır. Sanıkların içinde tutulduğu ya da kovalanırken girdiği yerler ile
genel güvenlik gözetimi altında bulunan bir kimsenin oturduğu yerlerin aranması
durumunda böyle bir sınırlandırma söz konusu değildir.
Arama gündüz ve hakim kararıyla yapılır. Ancak aşağıdaki durum ve yerlerde
hakim kararına gerek olmadan ve gece de arama yapılabilir:
a. Meşhut cürüm sırasında,
b. Gecikmede sakınca bulunan durumlarda,
c. Kaçmış olan bir tutuklu ya da hükümlünün girdiği ya da saklandığı yer-
lerde,
d. Genel güvenlik gözetimi altında bulunanların konut ve işyerleriyle ek-
lentileri ve bunlara ait diğer kapalı yerlerde,
e. Gece herkesin girip, çıkabileceği yerlerde,
f. Hükümlülerin toplanma, sığınma ya da suç sonucu elde ettikleri eşyayı
sakladıkları yer olarak bilinen yerlerde,
g. Gizli kumar yeri olarak kolluk tarafından bilinen ya da genelevler gibi
kolluk tarafından tanınan diğer yerlerde,
Aramanın gündüz yapılması, aramaya gündüz başlanmış olması demektir. Gündüz
başlanan aramalar gece de sürdürülebilir.
Gece vakti, güneşin batışından bir saat sonra başlayan ve güneşin doğuşundan
bir saat önceye kadar süren zamandır.
Arama Kararlarının Alınma Yöntemi
MADDE 114. - Aramayı gerektiren nedenler ortaya çıkmışsa, karar alınması
için Cumhuriyet Savcılığına başvurulur. İlgili mahkeme ya da hakimlik makamı-
nın bir defaya mahsus olmak üzere vereceği arama kararı üzerine; kişilerin üze-
rinde, konut ve işyerleriyle diğer kapalı yerlerde yapılacak aramalara gündüz
başlanması gereklidir. Önceki maddede belirtilen durum ve yerler, bu kuralın
dışındadır. Arama kararı ile aranan bir yer, yeniden aranmak gerektiğinde ikinci
defa arama kararı alınması ya da diğer kanuni şartların oluşması gerekir.
Kaçakçılık suçlarında, 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibi Hakkında Kanun
hükümlerine göre hareket edilir.
Konut, İşyeri ve Eklentileriyle Diğer Kapalı Yerlerin Aranmasında Esaslar
MADDE 115. - Gerek Jandarmanın istemi üzerine, gerekse ilgili adli ya da
askeri yargı makamlarıyla, arama kararı vermeye yetkili diğer makamlarca verilen
arama kararlarının Jandarma tarafından yerine getirilmesi ve Jandarmaca doğrudan
doğruya yapılacak aramalarda, şu esaslara uyulur:
a. Arama kararları, gerektiğinde zor kullanılarak yerine getirilecek, yetki-
li makam emri olarak nitelenir.
b. Arama sırasında, kararı veren hakimin ya da Cumhuriyet Savcısının hazır
bulunma zorunluluğu yoktur.
c. Hakim ya da Cumhuriyet Savcısı hazır bulunmaksızın yapılan arama sıra-
sında; o yerin muhtarı ve ihtiyar heyetinden, bunların yokluğu durumunda arana-
cak kimsenin komşularından iki kişi işlem tanığı olarak bulundurulur. Bu kimse-
leri emirle arama yerine getirmeye ve emrine uymayanlar hakkında gerekli kanuni
işlemi yapmaya Jandarma yetkilidir.
Hakim ya da savcının bulunması ile yürütülen aramalar sırasında işlem tanığı
bulundurulmaz.
Konut, işyeri ve eklentileriyle diğer kapalı yerlere girilmesine engel olun-
muş ve karşı konulmuş olması nedeniyle; zor ve silah kullanılması gerekmiş ise
ya da ulaşım ve haberleşme imkansızlığı yaratan ivedi durumlarda; işlem tanık-
ları, arama yapılan yerden ayrılmadan önce ve işlemin bitiminde, getirilebilir-
ler. Düzenlenen tutanakta; buna yolaçan durum ve nedenler açıklanır. Zararlar;
işlem tanıklarıyla birlikte saptanarak, tutanağa geçirilir.
d) Zor kullanmayı gerektirmeyen durumlarda, aranacak yerin zilyedine hiçbir
istem beklemeksizin; önce arama kararı gösterilir daha sonra, işlem tanıklarıy-
la birlikte girilir. Ayrıca Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun 95/1 nci maddesinde
gösterilenlere ait yerler aranırken, zilyed ya da yerine çağrılanlara, aramanın
amacı açıklanır.
Arama kararına gerek bulunmayan yer ve durumlarda ise; arama yapılacağı
uygun bir şekilde belirtildikten sonra aranacak yere, yine işlem tanıklarıyla
birlikte girilir. Ancak bu gibi durumlarda, aramanın amacı açıklanmaz.
e. Arama sırasında, aranan yerin sahibi ya da zilyedi hazır bulunabilir.
Ayni konutta oturanların aranan yer ve bölümde topluca bulunmaları sözkonusu
değildir. Bu bakımdan diğer kimselerin, aramanın disiplin ve güvenliğine zarar
vermemeleri için; belli bir yerde durmaları, zorunlu ise konut dışına çıkarıl-
maları vb. önlemler alınabilir. Aranan yerin sahip ya da zilyedi yoksa; iyiyi
kötüden ayırabilen (mümeyyiz) hısımlarından biri ya da kendisiyle birlikte
oturan bir kimse, bu da bulunmazsa komşusu bulundurulur.
İşlem tanığı bulundurulan durumlarda, ayrıca komşu bulundurulması gerekli
değildir.
f. Arama yapılan yerde aramanın disiplin, düzen ve yürütülüşünü kasıtlı
olarak ihlal eden ya da yetki içinde alınan önlemlere karşı çıkanlar Ceza Muha-
kemeleri Usul Kanunu`nun 157 nci maddesine göre ve yirmidört saatı geçmemek
üzere tutuklanabilirler.
g. Arama sırasında elde edilen suçla ilgili kağıtlar, zilyedi rıza göster-
medikçe, jandarma tarafından incelenemez. İncelenmesine rıza gösterilmeyen
kağıtlar, olabilirse zilyedinin huzurunda bir zarfa konur ve resmi mühürle
mühürlenerek, silsile yoluyla yetkili ve görevli hakime gönderilir.
h. Arama sonunda yapılmakta olan soruşturma ile ilgisi bulunmayan, ancak
diğer bir suçla ilgili ya da zoralımı gerektiren bir eşya bulunursa bu eşyaya
da el konur ve durum silsile yoluyla Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
ı. Aranan yerde soruşturmayla ilgili olup; zilyedi tarafından rızası ile
teslim edilen ya da elkoyma işlemi uygulanarak rıza dışı elde edilen eşyanın
tümünün yazıldığı bir liste ya da defter düzenlenir. Bu nesnelerin karışmaması
ya da değişmemesi için delillerin ambalajlanması ve ambalajın mühürlenmesine
ilişkin hükümler çerçe-
vesinde gerekli önlemler alınır. Ancak, az sayıda eşya elde edilen durumlarda
ayrı bir çizelge düzenlenmez ve bu nesneler arama tutanağına geçirilir.
j. Aramanın bitiminde, arama işlemine bağlı tutulan kimseye, istemi üzerine;
aramanın kanuni nedenlerini, aramanın ilişkin olduğu ve cezalandırılması öngö-
rülen eylemin niteliğini belgeleyen bir kağıt verilir. Bu anlamda olmak üzere
arama işlemini belgelemek için düzenlenen tutanakta, yukarıda belirtilen açık-
lamalara da yer verilerek, bu tutanağın bir örneği verilmekle de yetinilebilir.
k. Kişilerin üzerlerinin aranmasında; vücut tamlığına ar ve haya duygularına
özen gösterilir. Kadınların, kadınlar tarafından aranması için gerekli önlemler
alınır.
l. Askeri yerlerde Jandarma, güvenlik ve kolluk kuvveti olarak arama yapa-
maz.
Jandarmanın Adli Göreve İlişkin Elkoyma Yetkisi
MADDE 116. - Adli görevle ilgili elkoymanın başlıca özellikleri;
a. Soruşturma konusu suçun ispatına yarayacağı umulan her türlü eşya ile;
Zoralım konusu olan; suçta kullanılmak üzere hazırlanan, suçta kullanılan ve
suçtan elde edilen ya da yapımı, alım-satımı, bulundurulması, taşınması, nakil
ve sevki, herhangi bir şekilde kullanılması, ilgili mevzuat çerçevesinde izin ve
ruhsat almayı gerektiren ya da başlı başına suç teşkil eden eşya;
Jandarma tarafından, uygun biçimde koruma ya da güvenlik altına alınır.
b. Yukarda belirtilen nesneler, bir kimsenin yanında bulunuyorsa; yanında
bulunduran kimse, Jandarmanın istemi üzerine bunları göstermek ve teslim etmek-
le yükümlüdür.
Eğer bu kimse rızasıyla teslimden kaçınırsa, eşyaya elkoyma işlemi yapıla-
rak, kendisinden zorla alınır.
Yukardaki nesneleri; yanında bulunduran kimse tarafından, istem üzerine
gösterilmez, saklanır ya da gizlenirse, arama sonucunda ele geçirilmesi de müm-
kün olmazsa, yanında bulunduğu konusunda yeterli deliller sağlanmak şartıyla
Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu`nun 87 nci maddesine göre işlem yapılmak üzere,
ilgili adli makama sevkedilir.
c. Elkoyma işlemine karar vermek yetkisi hakimindir. Ancak gecikmede sa-
kınca görülen durumlarda, Cumhuriyet Savcısının yardımcısı sıfatıyla; Jandarma
adli kolluk makam ve memurları da elkoyma işlemi yapmaya yetkilidirler.
Elkoyma Kararlarının Alınma Yöntemi
MADDE 117. - Elkoymayı gerektiren durumlar ortaya çıkmışsa, karar alınması
için Cumhuriyet Savcılığına başvurulur. ilgili Mahkeme ya da hakimlik makamın
vereceği elkoyma kararı üzerine; elkoymayı gerekli kılan nesne, zilyedin rıza-
sına bakılmaksızın, zorla alınır ve ilgilinin zilyetliğinden çıkarılabilir.
Gecikmede sakınca bulunan durumlarda ya da özel kanun hükümlerine uygun yapıla-
cak elkoyma işlemleri bu konudaki mevzuat hükümlerine göre yürütülür.
Elkoyma İşleminin Yürütülüşü ile İlgili Esaslar
MADDE 118. - Gerek Jandarmanın istemi üzerine, gerekse ilgili adli ya da
askeri yargı makamlarınca kendiliğinden verilen elkoyma kararlarının ve Jandar-
manın doğrudan doğruya yapacağı elkoyma işlemlerinin yürütülüşünde şu esaslara
uyulur:
a. Elkoyma kararları, gerektiğinde zor kullanılarak yerine getirilecek yet-
kili makam emri niteliği taşır.
b. Elkoyma işleminin yürütülüşünde, elkoyma kararını veren hakim ya da
savcının bulunması zorunlu değildir.
c. Zor kullanmayı gerektirmeyen durumlarda, eşyanın güvenlik ve koruma al-
tına alınması yoluna gidilir ve durum bir tutanakla belgelenir. Bu işlem elkoyma
değildir.
d. Resmi dairelerde saklı evrak ve diğer belgelerin içindekilerin açıklan-
ması, memleketin güvenliğine zarar vereceği o dairenin en büyük amiri tarafından
belirtilirse; bu evrak ve belgelerin, gösterilmesi ya da teslimi istenemez. Bu
açıklamanın yetersiz görülmesi durumunda, ilgili Bakanlığa başvurulması yönün-
den Jandarmanın görevi yoktur.
e. Sanık ile aralarındaki ilişki, Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun 47. ve
48 nci maddelerinde belirlenen tanıklıktan çekinme esaslarına uyan kimselerin
sanık ile aralarında gönderilen ve yazışılan mektuplarda; mektubu yanında bu-
lunduran kişi, sanığın suç ortağı olmak ya da yataklık etmek şüphesi altında
olmadıkça elkonulmaz.
f. Hakim kararı olmaksızın yapılan elkoyma işlemi sırasında ilgili kişi
ya da bunun iyiyi kötüden ayırabilen (mümeyiz) hısımlarından biri hazır buluna-
mamış ya da hazır bulunup da elkoyma işlemine açıkça itiraz etmişlerse; durum
düzenlenen elkoyma tutanağında belirtilir. Bu gibi durumlarda, yapılan elkoyma
işleminin üç gün içinde; sulh hakimi ya da ilgili diğer hakime onaylatılması
zorunludur. Bu şart yerine getirilmeden elkonan nesneler adli emanet dairesine
teslim edilemez ve teslim alınmaz. Kamu davası açılmışsa, elkoyma işlemi ilgili
mahkemeye üç gün içinde bildirilir ve elkonan eşya mahkemenin emrine hazır tu-
tulur.
g. Hayvan, orman emvali, taşıt aracı ve benzer nesnelere elkonduğunda,
götürülme, taşınma ve bakım güçlüğü gibi nedenlerle ya da suç eşyası olup
olmadığından kuşku duyulması nedeniyle; güvenilir bir kişiye teslimi yoluna
gidilir. Şartlar el veriyorsa eşya zilyedinin yanında da bırakılabilir. Gerek
üçüncü kişilere teslim, gerekse zilyedinin tasarruf yetkisini kaldırma biçimin-
de, zilyedi yanında bırakılan eşya için Güven Senedi düzenlenir. 1380 ve 6831
sayılı kanunlar gibi kanunların belli kişi ve kurumlara teslimi öngördüğü
durumlarda, başkasına teslim yazılamaz. Bu görevin kabulü yurttaşlar için zorun-
lu olmayıp; koruma ve bakım giderlerine ilişkin istekleri, yerel olarak saptanan
rayiç ya da emsal bedel üzerinden kovuşturma giderleri ödeneğinden karşılanır.
h. Elkonulan eşyanın saklanması, korunması ve teslimi işlemleri, Suç Eşyası
Yönetmeliğine göre yürütülür.
ı. Sanığa gönderilen mektup, telgraf ve diğer posta gönderilerine, posta
idarelerinden dağıtılmadan önce elkonması ancak hakim kararı ve gecikmede sakın-
ca bulunan durumlarda, savcının posta idaresine yönelik emri çerçevesinde olur.
Jandarma kendiliğinden bu işlemi uygulayamaz.
Elkonan bu nesneler ancak hakim tarafından incelenebilir. Jandarma bunları
hiçbir şekilde açamaz.
Cumhuriyet Savcısının isteği ile yapılan bu gibi elkoyma işlemleri, elkona-
cak nesne, posta idaresince henüz teslim edilmemiş olsa bile; hakim tarafından
üç gün içinde onaylanmamışsa hükümsüz kalır. Bu andan sonra, elkoyma işleminin
tamamlanması yoluna gidilemez.
j. Askeri yerlerde yapılacak elkoyma işlemlerinde Jandarma, genel güvenlik
ve kolluk kuvveti olarak hiç bir şekilde görevli değildir.
k. Basılı elkoyma işlemi özel kanun hükümlerine göre yürütülür.
Jandarmanın Adli Göreve İlişkin Yakalama Yetkisi
MADDE 119. - Jandarma;
a. Meşhut cürüm sırasında başka bir şarta gerek olmaksızın, meşhut suç
failini ele geçirmek,
b. Kişilerin, hakim önüne çıkarılarak tutuklanmasının isteneceği bir duru-
mun varlığına bağlı olarak; bu gibi kimseleri ele geçirmek,
c. Gereğinde zor kullanma yetkisi veren müzekkerelerin yerine getirilmesi,
amacıyla yakalama ve gözaltına alma yetkisine sahiptir.
Özel kanun ve nizamlar çerçevesinde yapılacak yakalama işlemleri, konuya
ilişkin özel hükümler çerçevesinde yürütülür.
Yakalamayı Gerektiren Durumlar
MADDE 120. - Yakalamayı gerektiren başlıca durumlar şunlardır:
a. Meşhut cürüm failinin yakalanması için kural olarak başka şart aranmaz.
Ancak, failin kaçması umulan ya da kimliği saptanamayan durumlarda kesinlikle
yakalanır. Suçun ağır cezalı olması failin belirli bir ikametgahının ya da
konutunun olmaması, serseri ya da şüpheli takımından olması, kim olduğunu is-
patlayamaması; failin yabancı olması nedeniyle hakimin, çağrısına uymayacağın-
dan ya da cezanın infazına gelmeyeceğinden kuşku duyulması hallerinde; fail her
zaman kaçacak sayılır.
b. Tutuklama nedenlerine bağlı olarak kişilerin yakalanması;
Hakimin önüne çıkarılarak tutuklama isteminde bulunmayı gerektirecek bir
durumun varlığı aşağıdaki şartlara göre belirlenir:
(1) Tutuklama müzekkeresi kesilmesini gerektiren bir durumun varlığını gös-
teren şu olguların bulunması gerekir;
(a) Sanığın kaçacağı şüphesini uyandıran ve yukarıda belirtilen olguların
dışında,
(b) Sanığın; suçun iz ve delillerini yok edebileceği, suç ortaklarını ve
tanıkları uydurma açıklama ve yalancı tanıklığa yöneltilebileceği konusunda
kuşkuyu gerektiren durumlar varsa,
(c) Sanığın işlediğinden şüphe edilen suçun; devlet ve hükümet nüfuzunu
sarsıcı, memleketin asayişini bozucu, ya da genel terbiyeye aykırı düşen bir
suç niteliği taşıması,
gibi olguların varlığı durumunda, tutuklama müzekkeresi kesilmesini gerek-
tirir şartlar varsayılır. Kabahat türünden suçlarda; suçun karşılığında hafif
hapis cezası bulunması şartıyla, ancak kaçma kuşkusunun varlığına ilişkin olgu-
lar gözönünde bulundurulur. Genel güvenlik gözetimi altında bulunanların bu
durumu, hafif hapsi gerektiren suçları yönünden bir tutuklama nedenidir.
(2) Ayrıca yukarıdaki şartlara ek olarak;
(a) Tutuklama müzekkeresi kesilmesi için, ilgili hakime başvurmak yönünden,
gecikmede sakıncalı durum sayılacak kadar zaman yetersiz olmalıdır.
(b) Suçun kovuşturulması şikayete bağlı olmamalı ya da küçüklere ve beden,
akıl-ruh hastalığı nedeniyle kendini idare edemeyenlere karşı işlenmiş olma-
lıdır.
(c) Yakalayacak olan ya adli kolluk amiri olmalı ya da adli kolluk memuru
sayılan diğer görevlilerdense; adli kolluk amirine haber verecek yeterli zaman
bulunmamalıdır.
c. Gereğinde zor kullanma yetkisi veren müzekkerelerin yerine getirilmesi
yönünden kişilerin yakalanması;
(1) Hakkında yakalama müzekkeresi bulunanlar, bu müzekkerenin yerine geti-
rilmesi için,
(2) Hakkında tutuklama, ihzar ve hapsen tazyik müzekkeresi bulunanlar,
bu müzekkerelerin yerine getirilmesi için,
yakalanıp, gözaltına alınırlar.
Yakalama Müzekkeresi Kesilmesi
MADDE 121. - Yakalama Müzekkeresi;
a. Hakkında tutuklama müzekkeresi çıkarılan kimsenin, kaçak ya da saklı
durumda olması nedeniyle; tutuklama müzekkeresinin yerine getirilememesi duru-
munda Cumhuriyet Savcısı, zorunluluk varsa hakim,
b. Cezasını çekmek üzere Cumhuriyet Savcısı tarafından usulüne uygun olarak
davet edilen, ancak davete uymayan, kaçan ve saklanan hükümlüler hakkında; Cum-
huriyet Savcısı,
c. Jandarma tarafından yakalanıp gözaltına alınmış olanlar ile ceza infaz
kurumları ile tutukevlerinden kaçan hükümlü ve tutukluların ele geçirilmesi
için Cumhuriyet Savcısı, zorunluk varsa hakim ya da adli kolluk amiri;
tarafından çıkarılabilir.
Yakalananlara Uygulanacak İşlem
MADDE 122. - Eğer yakalanan kimse, şartlar değerlendirildikten sonra ser-
best bırakılmayacaksa, gerek jandarmada gerekse savcılıkta;
haklı nedenlerle ve soruşturmanın zorunluluklarından ötürü, ençok toplam
kırksekiz saat süreyle gözaltında tutulabilir.
Ancak, bir ay hafif hapisten daha ağır bir ceza gerektirmeyen suçların sa-
nıkları; durum anlaşılınca derhal serbest bırakılır, düzenlenen belgeler Cum-
huriyet Savcılığına gönderilir.
Üç ya da daha çok kişinin, bir suçun işlenmesine iştiraki suretiyle toplu
olarak işlenen suçlarda; sanık sayısının çokluğu ya da sanıkların yahut delil-
lerin durumu ya da suçun niteliği nedeniyle; kırksekiz saatlik sürenin yeterli
olmadığı anlaşıldığında gözaltına alınan kişiler, soruşturmanın bitimine ve
ençok onbeş güne kadar gözaltında tutulabilir. Tutuklama müzekkeresinin yerine
getirilmesi şeklinde yakalanarak, gözaltına alınan üç ya da daha çok kişinin
iştiraki suretiyle işlenen suçların sanıkları için, bu süre ençok yedi güne
kadardır.
Jandarma adli kolluk makam ve memurları bu yetkiye doğrudan sahip değildir.
Bu nedenle Cumhuriyet Savcılığının, gecikmede sakınca varsa Sulh ya da Sorgu
hakiminin yazılı iznini almadıkça; topluca suç işlemiş olsalar dahi, yakaladık-
ları kişileri kırksekiz saatten çok gözaltında tutamazlar.
Yakalananlara uygulanacak diğer işlemler şunlardır:
a. Yakalanan kişiye, yakalama ya da tutuklama nedenleri ve haklarındaki
iddialar yazılı ve bunun hemen mümkün olmaması durumunda sözlü olarak derhal;
toplu olarak işlenen suçlarda ise en geç hakim önüne çıkarılıncaya kadar bil-
dirilir.
b. Bir suç nedeniyle, doğrudan doğruya ya da bir müzekkereye dayanarak ya-
kalanan kişinin durumu; soruşturmanın kapsam ve konusunun açığa çıkmasının sa-
kıncalarının gerektirdiği kesin zorunluluk dışında, yakınlarına derhal bildi-
rilir.
c. Yakalanan kimse kural olarak, en yakın Sulh Hakimine; tutuklama müzek-
keresi üzerine yakalananlar ise, yetkili hakim önüne götürülürler. Bu makam-
lara götürmek için yolda geçen süreler gözaltında tutma süresinin dışındadır.
Yolda geçen sürenin hesabında yerel ve mutad taşıt araçları esas alınır. Buna
imkan bulunmayan yerlere, her altı saatlık yaya yolu bir gün hesabıyla, otuz
kilometrelik yol bir gün olarak değerlendirilir.
d. Yakalama ve hapsen tazyik müzekkereleri üzerine yakalanan kimseler,
durumun haklı gösterdiği zorunluluklar dışında; gözaltında bekletilmezler.
İhzar müzekkerelerinin yerine getirilmesi için alınacak önlemler çerçeve-
sinde; hazır bulundurulmak üzere gözaltına alınanlar, haklı nedenlerle en çok
kırksekiz saat gözaltında tutulabilirler.
e. Olayın; suç olmadığı saptandığında, şikayete bağlı suçlarda şikayetten
vazgeçildiğinde, suçun kanundaki cezasının üst sınırı bir ay hafif hapsi gerek-
tirdiği veya para cezasından başka bir ceza öngörülmediği durumlarda Jandarma
kendiliğinden;
Bu durumlar dışında ise, savcının yazılı istemi üzerine; yakalanan kimseyi
salıverir.
Salıverme durumu bir tutanakla belgelenir. Tutanakta, sanığın kimliği, neden
ve niçin yakalandığı, nekadar süreyle gözaltında tutulduğu ve serbest bırakılma
nedenleri açıkça gösterilir. Bu tutanak ve eklerinin bir örneği, bilgi için
Cumhuriyet Savcılığına gönderilir.
Yakalama, tutuklama, hapsen tazyik ve ihzar müzekkerelerinin yerine getiril-
mesi amacıyla yakalanıp gözaltına alınanlar; hiç bir şekilde serbest bırakıl-
maz. Gözaltında bulundurma süresi içinde; müzekkereyi çıkaran makama teslim
edilirler.
f. Yakalama nedeniyle zor ve silah kullanmada, bu Yönetmeliğin 38. ve
39 ncu maddelerine göre hareket edilir.
Tanık Olabileceklerin Çağrılması ve Dinlenmesi
MADDE 123. - Jandarma; tanıkları yeminsiz olarak dinler. Tanık olabilecek
kişinin açıklamaları, ifade tutanağına geçirilir. Tutanağın başlığı "ifade
tutanağı" olarak yazılır ve ifade sahibine "ifade sahibi" olarak imzalatılır.
Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda
bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamayacağından; kanunlara göre
tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu belgeleyen ve çekinme hakkını kullanan
kişilerin, ifadesi alınmaz ve durum bir tutanakla belgelenir. Tanıklıktan
çekinmeye ilişkin diğer kanun hükümleri gözönünde tutulur.
Jandarma tanıkları, ayrı ayrı dinler. Bir tanık dinlenirken diğerleri uzak-
laştırılır. Olayın aydınlanması için ifadeleri arasında çelişki bulunanlar yüz-
leştirilebilir. Ayrıca şüpheli kişi, başka kimselerin arasına konarak, tanık-
larca tanınması işlemi de yapılabilir. Gerek yüzleştirme, gerekse tanıma işlemi
ayrı ayrı tutanaklarla belgelendirilir.
Sanığın Çağrılması ve Dinlenmesi
MADDE 124. - Genel olarak serseri ve sabıkalıları anlatmak için kullanılan
şüpheli deyiminden ayırmak amacıyla, bu Yönetmeliğin uygulanışında Jandarma;
bir suç işlemek şüphesi altında bulunanlar hakkındaki işlemleri yürütmede ve
düzenlenen belgelerde, sanık deyimini kullanmaya yetkilidir.
Sanıklar Jandarma tarafından, tanıklar gibi çağrılabilir. Bu Yönetmelikle
kanun ve nizamların yakalama konusuna ilişkin hükümleri saklıdır.
Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda
bulunmaya ya da bu yolda delil göstermeye zorlanamaz. Sanığın suçluluğuna iliş-
kin delilleri belirlemek ve sağlamak Jandarmanın görevidir. Bu yüzden sanıktan
suçsuzluğunu kanıtlayan delilleri göstermesi ya da bulması istenemez. Ancak
temel hak ve hürriyetlerin; kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı
ödev ve sorumluluklarını da ihtiva etmesinden ötürü Jandarma; hukuka, ahlaka
ve bilime uygun modern soruşturma tekniklerini kullanarak; olayın en önemli
tanığı durumunda bulunan sanığın, olayla ilgili bilgi ve görgüsünü saptamaya
yetkilidir. Sanığa açıklamada bulunması için hiçbir şekilde eziyet ve işkence
edilemez. Yapılacak sorgulamalar, iradi nitelik taşıyan açıklamaları sağlamaya
yarayan ve yukarıda nitelikleri belirtilen soruşturma tekniklerinin öngördüğü
esaslara göre yürütülür.
Sanığın suçunu itiraf etmesi durumunda; kendi aleyhinde delil göstermeye
zorlanmamak ve rızası soruşturma tekniklerine uygun olarak sağlanmak şartıyla,
itirafının,
a. Maddi deliller ve tanık olabileceklerin ifadeleriyle,
b. Temsili keşif niteliğinde, uygulama yaptırılarak,
c. Suç yeri gösterme işlemi vb. yaptırılarak,
delillendirilmesi ve olayın özünün soruşturulması zorunludur. Yalnızca, itirafa
dayalı olarak işlem yapılmaz.
Sanığa hiç bir zaman yemin ettirilmez.
Temsili keşif niteliğindeki uygulama işlemi ile suç yeri gösterme işlemi ve
benzer işlemlerin tutanakla belgelenmesi zorunludur.
Tutuklama Müzekkerelerinin Yerine Getirilmesi
MADDE 125. - Tutuklama müzekkerelerinin yerine getirilmesinde; bu Yönetmeli-
ğin adli göreve ilişkin yakalama yetkisiyle ilgili hükümleri yanında aşağıdaki
esaslara uyulur.
a. Tutuklama müzekkeresi, tutuklanacak kişinin yokluğunda alınan tutuklama
kararı üzerine; bu kimsenin, yetkili Jandarma adli kolluk makamlarınca ele
geçirilip, kararı veren hakim huzuruna, gerekirse zor kullanarak getirme yet-
kisi verir.
b. Tutuklama Müzekkeresi, çıkaran makamca iki örnek olarak düzenlenir.
Bunlardan birisi elegeçirme sırasında, sanığa verilir. Jandarmada kalan diğeri-
nin üzerine; bir örneğinin sanığa verildiği, verilme tarihi ve sanığın yakalan-
dığı gün ve saat ile, tutuklamaya itiraz hakkı bulunduğunun sanığa hatırlatıl-
dığı yazılır. Sanığın adı soyadı yazılarak imzalatılır. İmza bilmeyen sanıkların
sol el baş parmağının izi alınır. Ayrıca devriye komutanı da aynı yere kimliğini
de yazarak imzasını atar.
Eğer müzekkerenin bir örneğini sanığa verme imkanı yoksa, tutuklama neden-
leri ve hakkındaki iddialar sözlü olarak derhal kendisine bildirilir.
Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun bu konudaki hükümleri saklıdır.
c. Müzekkerenin yerine getirilişi bakımından gerekliyse bu Yönetmeliğin
113 üncü maddesinde yer alan, adli göreve ilişkin arama esaslarına göre, arama
yapılabilir.
d. Kamu hizmeti gören ve düzenli tarife esasına göre çalışan; Kara, Hava
ve Deniz ulaşım araçlarının memur ve görevlilerinden, ulaşımla ilgili olanlar
hakkındaki, müzekkerelerin infazı konusuyla;
yerine getirilemeyen müzekkerelere yapılacak işlem konusunda; bu Yönetmeli-
ğin ihzar müzekkerelerinin yerine getirilmesiyle ilgili 125 inci maddesi hükmüne
uyulur.
İhzar Müzekkerelerinin Türleri ve Yerine Getirilişi
MADDE 126. - İhzar müzekkereleri, gereğinde zor kullanmaya yetki veren bir
müzekkere türü olup;
a. Davetiye ile çağırılıp da gelmeyen sanık, tanık, suçtan zarar gören ya da
cezasının infazı gereken hükümlüler hakkında,
Tutuklama müzekkeresi çıkarılması için yeterli nedenlerin varlığı halinde
sanıklar hakkında,
İvedi ve tutuklu işlerde suçtan zarar gören ve tanıklar hakkında,
Yetkili adli makamlarca çıkarılan ve kolluğa bu gibi kimseleri zorla getir-
me yetkisi ve görevi veren emir niteliği taşır.
b. Cezasını çekmek üzere çağırılıp, bu çağrıya uymayanlara, hakkında hü-
küm verilip de kaçacağından şüphe edilen hükümlüler hakkındaki ihzar müzekke-
releri, günsüz olarak çıkarılır. Günsüz ihzar müzekkeresini yerine getirmek
için yakalanan kişi, gözaltında bekletilmeden; gerekli işlemler tamamlanarak,
müzekkereyi çıkaran makama en kısa sürede götürülür.
c. Günü belirli ihzar müzekkerelerinin yerine getirilmesi için gerekli önlem-
leri almak ve gününde, müzekkerede gösterileni ilgili makamda hazır bulundurmak
Jandarmanın görevidir. Bu bakımdan, ihzar edilecek kişi; kanunda öngörülen bir
yükümlülüğün gereği olarak yakalanıp, gözaltına alınabilir.
d. Hakkında ihzar müzekkeresi bulunanlara karşı kullanılacak zorun dere-
cesi; ihzarlı kişinin olayı aydınlatma yönünden önemi gözönünde tutularak be-
lirlenir. Özellikle koruyucu ve itaati sağlayıcı derecede zor kullanılır. Sal-
dırı vb. eylemlerle karşılaşıldığında; bu Yönetmelikte açıklanan zor ve silah
kullanma esaslarına göre hareket edilir.
e. İhzarlı sanıkların saklanma ya da kaçmaları durumunda, ele geçirilmeleri
için; konut, işyeri ve eklentileriyle diğer kapalı yerlerde, Ceza Muhakemeleri
Usulü Kanununun 94, 95. ve 97 nci maddelerine uygun olarak arama yapmaya Jan-
darma yetkilidir.
İhzarlı tanıkların saklanma ya da kaçmaları durumunda, ele geçirmek için
arama yapılması, ayrıca arama kararı almayı gerektirir. Ancak gecikmede sakınca
bulunan durumlarda, Jandarma kendiliğinden aramaya yetkilidir.
Bu yolla yerine getirilen müzekkereler yönünden, durumu belgelemek için
ayrı bir tutanak düzenlenir ve müzekkerenin ekinde ilgili makama sunulur.
f. Kamu hizmeti gören ve düzenli tarife esasına göre çalışan; kara, hava ve
deniz ulaşım araçlarının memur ve görevlilerinden, ulaşımla ilgili olanların
ihzarı; ulaşımın devamını ve güvenliğini aksatmaksızın, bu kimselerin yedekleri-
nin getirilmesi için amir ve merkezlerine ivedi haber verilerek yapılır. Araç-
ta gerekli güvenlik önlemleri alınarak beklenir ve müzekkere, yedekler gelince
yerine getirilir.
g. Yerine getirilemeyen ihzar müzekkereleri; yerine getirilemeyiş nedenle-
rini gösteren bir tutanağa iliştirilerek, ilgili adli makama geri gönderilir.
Tutanak, Jandarma dışında ve yerine getirememe nedeninin türüne göre; muhtar,
ihtiyar heyeti üyeleri, doktor ya da diğer sağlık personeli vb. ilgililere de
imzalatılır.
h. Fiili hizmette bulunan asker kişilere ilişkin, ihzar müzekkerelerinin
infazında Jandarma görevli değildir. Böyle bir müzekkereyi alan Jandarma adli
kolluk makamları; ihzarlının asker olduğunu saptadığında, asker olduğunu ve
adresini belirten bir tutanak düzenleyerek yukarıdaki bentte gösterildiği gibi
hareket eder.
Jandarmanın Bilirkişiye Başvurabilmesi
MADDE 127. - Olayın aydınlatılması için, gecikmede sakınca olan durumlarda
Jandarma; uzmanlık gerektiren konularda, konuyla ilgili uzmanlığı olanlara
başvurmak, görüş ve düşüncelerini almak yetkisine sahiptir.
Bu konuda, kendi uzman personelinden yararlanabileceği gibi; Polis uzman-
larından ya da diğer uzman kişilerden yararlanabilir.
Kanun ve nizamlarda gösterilen, resmi bilirkişi kurum ve kuruluşları bulun-
dukça bunlara başvurulması zorunludur.
Jandarma, bilirkişilere hiçbir şekilde yemin ettiremez. Bilirkişinin görüş
ve açıklamaları kural olarak yazılı biçimde sağlanır. Sözlü görüş ve açıklama-
ları tutanakla saptanır.
Keşif
MADDE 128. - Jandarma; Olayı aydınlatma amacıyla ve gecikmede sakınca
bulunan durumlarda, olay yerinin, olayla ilgili nesnelerin, keşif yoluyla ince-
lenmesini yapmaya yetkilidir. Olayın oluş şeklini temsilen yapılan uygulama,
işlemi ve yer gösterme işlemi ile olay yeri incelemesi, birer keşif işlemi ola-
rak tutanakla saptanır.
Olay yerinin sistematik incelenmesine ilişkin işlemler birer keşif işlemi
niteliğinde olup, bu Yönetmeliğin 100 ve devamı maddelerine göre hareket edilir.
Ölünün Adli Muayenesi ve Otopsi
MADDE 129. - Ölünün adli muayenesi ve otopsi yapılması, hakim huzurunda;
gecikmede sakınca varsa Cumhuriyet Savcısı huzurunda, yetkili hakemler ya da
hekim tarafından yapılır.
Jandarma; otopsiden önce bütün imkanlardan yararlanarak, sanığın kimliğini
belirlemeye çalışır. Bu açıdan; parmak izi alabilir, fotoğraf çekebilir; boy,
kilo, vücudundaki doğal işaretler; yara, çıban izleri, çamaşır ve elbiselerinden
kimliğini tanımak için yararlanır. Hakim ya da savcıya bu konularda yardımcı
olur.
Ölünün mezardan çıkarılmasına ilişkin işlemler konusunda Ceza Muhakemeleri
Usul Kanununun ilgili hükmüne göre hareket edilir.
Otopsinin yürütülmesine ilişkin tıbbi işlemlerde jandarmanın görevi yoktur.
Ölünün, olay yerinden alınması ya da aldırılması yasaktır. Bilimsel zorunluluk
bulunan durumlar saklı olup; bu konuda jandarmadan, delillerin getirilmesine
benzer biçimde ölünün getirilmesi görevi istenemez. Bu gibi görevler ilgili
sağlık personeline yaptırılır.
Adli Görevlerde Uygulanacak Diğer Mevzuat
MADDE 130. - Jandarmanın adli görevlerinin yerine getirilmesi ve delillerin
toplanması, korunması, ambalajlanması ve gönderilmesine ilişkin olarak; bu yö-
netmelikte belirtilmeyen konularda, diğer kanun ve nizamların hükümlerine uyu-
lur.
ONBİRİNCİ BÖLÜM
Jandarmanın Askeri Görevleri
Garnizon Komutanlığı
MADDE 131. - Tümen ve daha büyük (deniz ve havada eşidi) kıtalar ile, askeri
kurumların birarada bulundukları büyük garnizonlarda, en büyük kıta komutanı
garnizon komutanıdır.
Tümenden daha küçük kıtalar ve askeri kurumların (deniz ve havada eşidi)
birarada bulundukları garnizonlarda; rütbe ve kıdemce büyük olan kıta komutanı
garnizon komutanıdır. Garnizondaki kıta ve askeri kurumlar alaydan daha küçükse
(deniz ve havada eşidi) kıta komutanlığı durumuna bakılmaksızın; rütbe, kıdem ve
sınıf gözönünde bulundurularak, ileride olan subay garnizon komutanıdır.
Garnizon komutanı olacak jandarma subaylarını saptamada şu esaslar göz-
önünde tutulur:
a) Jandarma sınır birlikleri, Jandarma İç Güvenlik Birlikleri, (bucak jan-
darma takım ve karakol komutanlıkları hariç) jandarma komando ve jandarma asayiş
komando birlikleri ile jandarma eğitim birlikleri kıta,
b) Jandarma Okulları ile diğer jandarma kuruluşları kurum;
olarak nitelenir.
Askeri İnzibat Görevleri
MADDE 132. - Merkez Komutanlığının kadro ile gösterilip kurulmadığı gar-
nizonlarda askeri inzibat görevi; garnizon Komutanı tarafından atanacak bir
inzi-
bat subayı ya da astsubay`ı, buna da imkan olmayan durumlarda bizzat garnizon
komutanı tarafından yürütülür.
İvedi ve gecikmede sakınca bulunan durumlarda askeri inzibat kuvvetinin
yeterli olmaması nedeniyle; askeri inzibat görevlilerince iletilen yardım istek-
leri, jandarma tarafından gecikmesiz yerine getirilir.
Askeri inzibat görevlilerinin yokluğu durumunda; denk ya da üst rütbede ol-
mak şartıyla ve İç Hizmet Kanununa göre, Jandarma subay ve astsubayları askeri
inzibat görevlerini yürütmekle yükümlüdürler. Genel kolluk ve güvenlik kuvveti
olarak yapacakları müdahaleler yönünden, iç hizmet kanunun öngördüğü ayrıcalık-
lara ilişkin hükümler gözönünde bulundurulur.
Yoklama Kaçağı, Bakaya, Firar, İzin ve Hava Değişimi Süresini Geçirenlere
Uygulanacak İşlem
MADDE 133. - Askerlik Şubelerince, yoklama kaçağı, bakaya, firar ve izin-
sizlerin kimliklerini ve elde edilebilirse eşkallerini gösteren çizelgeler bir
yazı ile ve mülki amirlik aracılığıyla, ilgili İlçe Jandarma Bölük Komutanlık-
larına gönderilir.
Bu çizelgeler özel yönerge hükümlerine göre, kayıt ve işleme konarak; çizel-
gede belirtilenlerin aranıp, ele geçirilmeleri için gerekli önlemler alınır.
Yakalamayı olanaksız kılan durumlar için ayrı bir tutanak düzenlenir ve
askerlik şubesi ile diğer ilgili makamlara bilgi verilir.
Yakalanan Kaçak Askerlerin Sevki
Madde 134 - (Değişik: 21/9/1990 - 90/938 K.)
Askeri kıt`a ve kurumlardan kaçanlar ile izin ya da hava değişimi sürelerini
geçirenlerden yakalananlar, askerlik şubelerinin istemi üzerine jandarma neza-
rethanesinde tutulurlar. Bunlar, askerlik şubelerince gerekli işlemleri tamam-
landıktan sonra kıt`a ve kurumlarına jandarma muhafazasında sevk edilirler.
(Değişik : 6/8/1992 - 92/3372 K.) Yukarıda belirtilen fiilleri işleyen erbaş
ve erlerin, muhafaza altına alındıkları andan itibaren iaşe bedeli ve sevk
giderleri ile sevkle görevli jandarmalardan; subay, astsubay ve uzman jandarma
çavuşların memuriyet mahalli, erbaş ve erlerin ise il sınırları dışına çıkma-
ları halinde 6245 sayılı Harcırah Kanunu esaslarına göre hesaplanan gündelik
ve yol giderleri, istemi yapan askerlik şubesi başkanlıklarınca ödenir.
Askere Alınacakların Çağrılması ve Toplanması
MADDE 135. - Jandarma; askere alınacakların çağrılma ve toplanmalarına iliş-
kin çizelgeleri, köy ya da mahalle muhtarlarına ulaştırma ve bu konudaki tebli-
gatı iletmekle görevlendirilebilir.
Askerlik Hizmetini Belgeleyemeyenlere Yapılacak İşlem
MADDE 136. - Nüfus hüviyet cüzdanlarına göre son yoklamalarını yaptırdıkları
ya da askerlik hizmetlerini bitirdikleri veya erteleme vb. biçimde işleme tabi
olduklarını ispatlayamayanlar; tutanak düzenlenerek o yerin askerlik şubesine
adamlı olarak teslim edilirler.
Jandarma; ulaşım araçlarında kimlik sorma işlemi sırasında bu durumu sap-
tadığında; ilgili kimsenin hareketini engeller ve yukardaki bentte gösterildiği
biçimde işlem yapar.
Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgelerindeki Görevi
MADDE 137. - Jandarma; Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Hakkın-
daki Kanunda gösterilen yasaklara aykırı davranışları önler. Suç oluşturan
davranışlar hakkında gerekli kanuni işlemleri yapar.
Seferberlik İlanında Görevler
MADDE 138. - Jandarma, seferberlik ilanında; silah altına çağrılanlara
gerekli tebligatı yapmak, kanun ve nizamlara uygun olarak, askeri hizmete
verilecek araçların getirtilmesini sağlamak ve bunlardan geriye kalanların
kovuşturulmasını yürütmekle görevlidir.
YÖNETMELİKLER, KASIM 1992 (Ek - 13)
Seferberlik ve Savaş Halinde Görevler
MADDE 139. - Jandarma birlikleri; Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen
hallerde Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş hallerinde gerekli olan bölümü ile
Kuvvet Komutanlıkları emrine girer, kalan bölümü ile Jandarma Genel Komutanlığı
emrinde normal görevlerine devam eder.
Geri Bölge Savunmasında Görevler
MADDE 140. - Jandarmaya geri bölge savunması görevi verildiğinde,
a) Ordu geri bölgesinde; can, ırz ve mal güvenliği sağlamak,
b) Yetkili komutanlık emirlerini uygulamak,
c) Zararlı ve şüphelileri denetim ve gözetim altında tutmak,
d) Propaganda ve psikolojik harp girişimlerini etkisiz kılmaya çalışmak,
e) Genel emniyet ve asayişi sağlayıcı; kamunun ihtiyacı olan gıda, ilaç vb.
maddelerin yasadışı kullanım, sevk ve naklini önleyici önlemler almak,
f) Diğer askeri görevleri, ordu ve geri bölge komutanlıklarının emirlerini
yerine getirmek,
yükümlülüğündedir.
Askeri Kuvvetlerden Yardım İstenmesi Durumunda Emir Komuta
MADDE 141. - Bölge Valisi veya Vali, il içinde çıkabilecek toplumsal olay-
ların, emrindeki kolluk kuvvetleriyle önlenmesine olanak bulunamayacağı kanısına
varır ya da, kolluk kuvvetleriyle bastırılamayacak ani ve olağanüstü olayların
cereyanı karşısında kalırsa; en yakın askeri (Kara, Deniz, Hava) Kuvvet Komuta-
nından yardım gönderilmesini ister. Bu istek sonradan yazıyla belgelendirilmek
koşuluyla, acele durumlarda sözlü olarak da yapılabilir. Bu istek, başvurulan
askeri komutanlıkça gecikmesiz yerine getirilir. Muhtemel olaylar için istenen
kuvvet Bölge valisi veya Valinin görüşü alınarak olaylara derhal el koymaya
uygun bir yerde başlamış ve sürmekte olan olaylarda ise, olay yerinde hazır
bulundurulur.
Çıkabilecek toplumsal olaylar için hazır bekletilen kuvvetler, olayların
kolluk kuvvetlerince önlenemeyecek boyutlara varması üzerine; ani ve olağanüstü
olaylar için istenen kuvvetler ise derhal, Bölge valisi veya vali tarafından
verilen görevleri, kendi komutanları komutasında ve İç Hizmet Kanununda belir-
tilen yetkiler ile kolluk kuvvetlerinin genel güvenliği sağlamada sahip olduk-
ları yetkilerin tümüne sahip olarak yeniden getirirler.
Kolluk Kuvvetleriyle askeri kuvvetler arasında işbirliği, Bölge valisi veya
vali tarafından sağlanır.
BEŞİNCİ KISIM
İLİŞKİLER, ÇALIŞMA VE İŞBİRLİĞİ ESASLARI
Genel Esaslar
MADDE 142. - Jandarma Genel Komutanı, Jandarma Teşkilatının en büyük amiri
olup; silsile esası içinde, tüm birliklere kanun ve nizamlarda öngörülen görev-
lere ilişkin emir-komuta yetkisine sahiptir. Komutanlığın bütün iş ve işlemle-
rinden sorumludur. İçişleri Bakanı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun ilgili
maddesinde öngörülen, en büyük mülki amirlerin vereceği emirleri doğrudan vere-
bilme yetkisini kullanırken, bu esaslara bağlı olarak; jandarmaya ilişkin emir
ve isteklerini, doğrudan doğruya Jandarma Genel Komutanına bildirir. İçişleri
Bakanının mülki makamlarla olan ilişkileri konusundaki hükümler saklıdır.
Emniyet ve asayiş görevi ifa eden Jandarma Bölge Komutanları mülki görev-
lerin yerine getirilmesi yönünden Bölge Valilerine, İl Jandarma Alay Komutan-
lıkları
ve ast kademeleri ise mülki görevlerin yapılması yönünden mahalli mülki, amir-
lerine, astlarının sevk ve idaresinden, disiplin eğitim, özlük hakları ile
Lojistik faaliyetlerin yürütülmesinden kendi amirlerine karşı sorumludur.
Anılan Komutanlıkların ve ast kademelerin (mülki makamlar hariç) diğer ma-
kamlarla bir organik bağlılığı yoktur.
Mülki amirler ile adli ve askeri makamlar kanun ve nizam hükümlerine uygun
isteklerini kendilerine karşı sorumlu olan Jandarma Komutanlarına yazılı olarak
bildirebilirler. Acele hallerde de bu istek sözlü olarak yapılabilir. Ancak bu
sözlü istekler en kısa zamanda yazı ile doğrulanır.
Diğer makamlar Jandarmaya görev olarak verilmesini istedikleri konunun ka-
nuni dayanaklarını açıklayarak, o yerin mülki amirine başvururlar. Mülki amir
isteği mevzuata ve ihtiyaca uygunluk yönünden değerlendirerek Jandarmaca yerine
getirilmesini uygun bulduğunda, görev olarak yerine getirilmesini ister.
Jandarma birlikleri, aldıkları görevin yürütülmesi bakımından; kendi amirle-
rinin emir komutası altında ve silsile esasına göre sevk ve idare edilirler.
Emniyet ve asayişten doğrudan doğruya sorumlu makam olarak Vali, Kaymakam
ve Bucak Müdürleri, bu görevin yürütülmesini; Jandarmanın görev ve sorumluluk
alanında, Jandarma aracılığıyla sağlarlar.
Jandarma birliklerinin, görevlerini iyi yürütmemelerinden ve amaca uygun bir
tarzda kullanılmamalarından, mülki amirlere karşı, kendi komutan ve amirleri
sorumludurlar.
Bu birliklerin aldıkları görevin yapılmasında kullanacakları, araç ve gereç-
lerin seçimi kendi komutanlarına aittir. Yetkili mülki amirler özellik taşıyan
ve yetersiz kalınan durumlarda gereken araç ve gereçleri diğer kamu kurum ve
kuruluşlarından sağlayarak, Jandarmanın hizmetine verilmesini sağlarlar.
Mülki Makamlarla İlişkiler, Çalışma ve İşbirliği
MADDE 143. - Jandarma İç Güvenlik Birlik Komutanları; Bölge Valisi, Vali,
Kaymakam ve bucak müdürlerinin kanun ve nizam hükümlerine dayanan istemlerini
yerine getirmekle yükümlüdür. Bu mülki amirlerin yapacakları isteklerden doğan
sorumluluk kendilerine ve isteklerin uygulanış biçiminde doğan sorumluluk, Jan-
darma İç Güvenlik Birlik Komutanlarına aittir.
Önemli istemler yazılı olarak tebliğ edilir. Olağanüstü ve acele durumlarda
sözlü olarak yapılan istekler ilk fırsatta yazılı hale getirilir.
İl Jandarma Alay Komutanları, Valiler tarafından kendilerine doğruca yapı-
lan istekleri, kanun ve nizamlara aykırı görürse, durumu bir yazı ile valilere
bildirirler. Valiler isteklerinin kanun ve nizamlara uygun olduğunda israr eder-
lerse yazılı istekte bulunur ve aynı zamanda durumu İçişleri Bakanlığına bildi-
rirler. Bakanlıktan cevap gelinceye kadar, valinin yaptığı istek kendi sorumlu-
luğu altında uygulanır. Ancak konusu açıkca, askeri ya da adli bir suç oluşturan
emirler hiçbir şekilde yerine getirilmez.
İlçe kaymakamları ile İlçe Jandarma Bölük Komutanları, bucak müdürleri ile
bucak Jandarma Karakol Komutanları arasında bu yolda bir uyuşmazlık çıktığında;
bu konuda kesin karar vermeye valiler yetkilidir. Bu kararda hukuka uygun bulun-
madığında, Valilikçe İçişleri Bakanlığına yazılır ve aynı zamanda validen emir
gelinceye kadar; kaymakamın ve bucak müdürünün yazılı isteği uygulanır.
Yukarıda sözü edilen durumlarda, Jandarma iç güvenlik birlik Komutanları
sıra üstlerine yazı ile bilgi verir.
Suç ve Diğer Önemli Olayların Bildirilmesi
MADDE 144. - Jandarma iç güvenlik birlik komutanları; bölgelerindeki her
türlü suçları ve sonuçlarını, ülkenin emniyet ve asayişini bozan ya da bozacak
olan olayları, yangın, su baskını gibi afetleri, haber aldıkları salgın ve bula-
şıcı hastalıkları, devletin ülkesi ve milliyetiyle bölünmez bütünlüğünü, nite-
likleri anayasada gösterilen Cumhuriyeti yıkmaya, sarsmaya ve bölmeye yönelik
propagandalar konusunda edindikleri bilgileri, vakit geçirmeksizin o yerin en
büyük mülki amirine sözlü ya da yazılı olarak bildirirler. Suçla ilgili görülen
olaylar aynı zamanda Cumhuriyet Savcılığına da bildirilir.
Tebligat Konusunda İlişki, Çalışma ve İşbirliği
MADDE 145. - 7201 Sayılı Tebligat Kanunu ve Tebligat Tüzüğü uyarınca, gecik-
mesinde sakınca bulunan işlerde ya da aynı yerde bulunan adli makamlar, genel
ve katma bütçeli daireler, belediyeler, köy tüzel kişilikleri, harçlar ve noter-
ler arasında ya da bu daire ve kurumlarda bulunan kişilere yapılacak tebliğlerde
Jandarma görevlendirilebilir. Bu tebligatın Jandarma aracılığıyla yaptırılabil-
mesi için, tebligatı çıkaran makamın kendi memurları ile yapamayış nedenlerini
açıklamak suretiyle o yerin mülki amirine başvurması ve mülki amirin de yazılı
istekte bulunması gerekir. Ancak Jandarmanın tebligat yapabilmesi için tebliği
çıkaran makamın, bu tebligatın gecikmesinde hangi nedenle zarar bulunduğunu ya
da tebligatın o makamın kendi memuru aracığılıyla yaptırılması yolunun neden
seçilmediğini, tebliğ belgesine açıkça yazması ve mülki amirin belirtilen nede-
nin kanun ve nizama uygun olup olmadığını inceleyerek, uygun olduğuna karar
vermesi şarttır.
Tebligat için her yıl başında, İl İdare kurullarınca tesbit edilen zorunlu
masrafların, tebligatı isteyen makam tarafından peşin olarak o yer mal sandığına
ya da özel idare veznesine yatırılması şarttır. Belirlenecek süre içinde, teb-
liği çıkaran makam tarafından gerekli masraf yatırılmazsa, istekden vazgeçilmiş
sayılır. Zorunlu nedenlerden dolayı bu süreye uyulmaması durumunda yeni bir süre
tanınır.
Tebligat gideri olarak saptanan para; tebligatı yapacak görevliye avans
biçiminde ödenir. Sonuçta mahsup işlemi yapılarak avans kapatılır.
Zor kullanılmasını gerektiren ya da hazırlık soruşturmasıyla ilgili görev-
lerin; jandarma tarafından yapılacağına ilişkin hükümlerle, tebligat tüzüğünün
özel hükümleri saklıdır.
Belirtilen bu esaslara uymayan hiçbir tebligat işlemi, Jandarmaya görev
olarak verilemez ve Jandarma tarafından yerine getirilemez.
Emniyet ve Asayiş Hizmetlerinin Yürütülme Şekli ve İşbirliği
MADDE 146. - Her gün saat 11 bütün TÜRKİYE`de emniyet ve asayiş saatidir.
Mülki amirler asayiş saatindeki toplantının zamanında yapılması için gerekli
önlemleri alır. Belirli bir iş olsun ya da olmasın tam bu saatte ve önemli olay-
larda saate bağlı kalınmaksızın derhal, Jandarma iç güvenlik birlik komutanları
ve en büyük polis amiri (bulunmadıkları takdirde vekilleri) birlikte en büyük
mülki amirinin, bulunmadığı takdirde vekilinin yanına davet edilmeden giderler.
Jandarma iç güvenlik birlik komutanları ve en büyük polis amirleri (24) saat
içinde kendi görev ve sorumluluk bölgelerinde meydana gelen bütün olayları ve
aldıkları haberleri, bunlara karşı alınan veya alınması gerekli bulunan tedbir-
leri ve önerilerini bildirirler ve o gün için görevde kullanılabilecek kuvvet
miktarını açıklarlar.
Mülki amir ya da vekili bu açıklamaları aldıktan sonra isteklerini sözlü
olarak bildirirler. Mülki amirin istekleri duruma uygun görülmezse Jandarma
iç güvenlik komutanı ve polis amiri bu konudaki görüşlerini açıklarlar. Son
karar mülki amirindir.
Bu durumda mülki amirler, bu isteklerini yazılı olarak verirler ve bu istek mül-
ki amirin sorumluluğu altında yapılır.
Sözlü istek ve direktifler Jandarma iç güvenlik komutanları ve polis amir-
leri tarafından not alınır. Polis amirlerince bu notlar üç suret çoğaltılır.
Jandarma iç güvenlik komutanı ile polis amiri tarafından imzalanan bu notların,
bir örneği Jandarmada, bir örneği polis makamlarında, bunların saklanması için
açılacak dosyalarına konur. Diğer örnek ise, polis amiri tarafından mülki amire
bilgi için sunulur.
Jandarma iç güvenlik birlikleri ve emniyet teşkilatının aldıkları görevlerin
yerine getirilmesi için kullanacakları araçların seçimi kendilerine aittir.
Jandarma veya emniyet teşkilatınca yapılması mülki amir tarafından istenen
görevlerin yerine getirilmesine ilişkin işlemler, bu kuruluşlara bağlı kuvvet-
lerce yürütülür. Jandarma ve emniyet kuvvetleri bu görevleri yaparken, safha
safha sözlü ya da yazılı rapor verirler. Görev yerine getirildikten sonra yapı-
lan işler yazılı bir raporla mülki amire bildirilir.
Bir il içinde emniyet ve asayişin korunması için, Jandarma emniyet ve diğer
özel kolluk kuvvetlerini kullanmak ve bu kuvvetlerin birbirine yardımını sağ-
lamak en büyük mülki amirin yetkilerindendir. İlin bir ilçesinde meydana gelen
olayların önlenmesi ve kontrol altına alınmasında; o ilçenin Jandarma iç güven-
lik kuvvetinin yetersiz kalacağı anlaşıldığında, ilin bu ilçesine komşu ilçele-
rinden yardımcı kuvvet verilmesi valinin isteği ile olur. Ancak Jandarma iç
güvenlik birlik komutanlarının bu konuda göstereceği gerekçe ve öneriler de göz-
önünde bulundurulur.
İki veya daha fazla ilde alınması gereken ortak güvenlik önlemleri söz ko-
nusu olduğunda; bu il valilerince yapılacak değerlendirme sonunda karara bağla-
narak uygulanmakla birlikte, İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Bu gibi durum-
larda alınması gereken güvenlik önlemleri, İçişleri Bakanlığınca da doğrudan
doğruya belirlenerek il valilerinden uygulanması istenebilir.
Gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda komşu Jandarma iç güvenlik birlik
komutanları ya da en büyük polis amirleri doğrudan doğruya haberleşip birlikte
gerekli önlemleri alır ve gereğini yerine getirerek durumdan en büyük mülki
amire bilgi verirler.
Emniyet ve Asayişle İlgili Yazışmalarda İşbirliği
MADDE 147. - İl, İlçe ve bucaklarda Jandarmanın görev ve sorumluluk ala-
nındaki emniyet ve asayiş hizmetlerine ilişkin bütün yazı işleri, Jandarma iç
güvenlik komutanlıklarında; emniyet görev ve sorumluluk alanındakiler ise emni-
yet makamlarında, yürütülür ve dosyalanır.
Emniyet ve asayiş hizmetlerinden Jandarmayı ilgilendiren ve Jandarmanın gö-
rev ve sorumluluk alanında yapılacak işlere ilişkin, her türlü istek ve tebligat
mülki amirin genel isteklerine göre, Jandarma iç güvenlik komutanlıklarınca
hazırlanarak mülki amir imzasıyla gereken yerlere gönderilir.
İçişleri Bakanlığına gönderilecek asayiş raporlarından, Jandarmanın görev ve
sorumluluk alanında meydana gelen olaylara ait bulunanlar, İl Jandarma alay ko-
mutanlığınca hazırlanır ve vali imzasıyla gönderilir.
Emniyet ve Asayiş hizmetlerine ait aylık ve yıllık istatistikler Jandarma
ve emniyet görev ve sorumluluk alanları için ait olduğu makamlarca hazırlandık-
tan ve emniyet müdürlüğünce dört örnek olarak birleştirilip il jandarma alay
komutanı ve emniyet müdürü tarafından parafe edildikten sonra, iki örneği vali
imzasıyla İçişleri Bakanlığına sunulur. İlde kalan iki suretten birisi Jandarma
diğeri emniyet dosyasında saklanır.
Adli Makamlarla İlişkiler Bakımından
Adli Kolluk Amirliği, Adli Kolluk Makam ve Memurlukları
MADDE 148. - Jandarmanın adli görevleri bakımından; adli kolluk amirlik ve
makamları, adli teşkilat esas tutularak belirlenir. Adli teşkilatın ilçe esasına
göre kurulmuş olması nedeniyle;
a) Her ilçedeki asliye mahkemesi teşkilatının yanında bulunan, ilçe Jandarma
bölük komutanları; o ilçe bakımından Jandarmanın adli kolluk amiridir. Bu sıfat-
la görev yapan ilçe jandarma bölük komutanları ile bu hizmetleri vekaleten yürü-
tenlerin, adli hizmetlerden doğan suçlarda; hakim ve savcıların tabi oldukları
yargılama usulü uygulanır. Ayrıca bu konuda; 2552 Sayılı Çocuk Mahkemelerinin
Kuruluş ve Yargılama Usulleri hakkındaki Kanunun 22 nci maddesiyle 2845 Sayılı
Devlet Güvenlik Mahkemeleri Kanunun 15 nci maddesi hükmü gözetilir.
b) İl Jandarma alay komutanlarının, adli kolluk görevini fiilen yürütme yü-
kümlülükleri yoktur. Ancak, ilçe jandarma bölük komutanlıklarının diğer görev-
leri yanında; adli kolluk görevlerini, denetim ve gözetim altında bulundurma
yetki ve sorumlulukları saklıdır. Bu bakımdan, adli görevlerin tam, düzgün ve
mevzuata uygun yürütülmesi için gerekli önlemleri alırlar.
c) İlçe Jandarma bölük komutanlığının, İlçe Jandarma Bölük Komutanı dışın-
da kalan, Subay ve Astsubayları ile Uzman Jandarma, erbaş ve erleri; adli gö-
revlerin yerine getirilmesi bakımından adli kolluk memuru sayılırlar.
d) İlçe Jandarma bölük komutanlığı, bucak Jandarma takım ve Jandarma kara-
kol komutanlığı olarak adlandırılan komutanlıklar; adli kolluk makamı olarak
nitelenir.
Jandarmanın Cumhuriyet Savcılığıyla İlişkileri
MADDE 149. - Jandarma Adli kolluk makam ve memurları, Cumhuriyet Savcıları-
nın kanun ve nizam hükümlerine uygun isteklerini yerine getirmekle yükümlüdür-
ler.
Bu istekler, İlçe Jandarma Bölük Komutanına yazıyla iletilir. Önemli ve
ivedi durumlarda bu silsileye uyulmadan, sözlü olarak iletilen istekler; görev
istenen makam ve memurlarca, yazılı istekler gibi yerine getirilir. Böyle durum-
larda sözlü istekte bulunan Cumhuriyet Savcısı; İlçe Jandarma Bölük Komutanına
ivedilikten bilgi vererek, isteğini en kısa sürede yazıyla doğrular.
Ayrıca hazırlık soruşturması sırasındaki tutuklu ve acele işlerde; olayın
sanık ve tanıkları, Cumhuriyet Savcılığının yazılı istekte bulunması üzerine
belirtilen gün, saat ve yerde, adli kolluk makam ve memurlarınca hazır bulundu-
rulur. Bu konuda sözlü istekte bulunulamaz. Ve sözlü istekler yerine getirile-
mez. Bu yazılı istekler, kanunen yetkili bir merciin emri niteliğinde olup; ge-
reğinde zor kullanılarak yerine getirilir. Zor kullanmaya ilişkin diğer ayrın-
tılar yönünden, bu yönetmeliğin ihzar müzekkerelerinin yerine getirilmesine
ilişkin hükümlerine uyulur.
3005 Sayılı Kanunun 7 nci maddesi hükmü saklıdır.
Hazırlık soruşturmasının bir bütün olarak jandarma tarafından yapılması yo-
lundaki istekler, yalnızca yazılı istek şeklinde bildirilebilir.
Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu`nun 154 üncü maddesinin uygulanmasında, mülki
teşkilata tabi Jandarma iç güvenlik birlikleri dışında kalan birlik ve kuruluş-
lar; diğer Devlet makam ve memurları niteliğindedir. Ancak bu makamlardan iste-
nen sözlü istekler en kısa zamanda yazı ile doğrulanır.
Adli görevlerle ceza ve tutukevlerine ilişkin hizmetler yönünden Cumhuriyet
Savcılığı ile doğrudan yazışma yapılır.
Jandarmanın Mahkeme ve Hakimlik Makamlarıyla İlişkileri
MADDE 150. - Adli görevlerle ilgili olarak; mahkeme ve hakimlik makamları-
nın isteklerinin Cumhuriyet Savcılığı aracılığıyla iletilmesi esastır.
Polis bulunmayan yerlerde duruşmaların güvenliğinin sağlanması ve gereğinde
zor kullanma yetkisi veren müzekkerelerin yerine getirilmesi vb. görevlerin
Jandarmadan istenmesi; Cumhuriyet Savcılığı aracılığıyla olur. Bu gibi durumlar-
da Jandarma, yazışmalarını Cumhuriyet Savcılığı ile yapar.
Ancak meşhut suçlarda ve gecikmede sakınca bulunan durumlarda, hazırlık so-
ruşturmasını yürütmekte olan sulh ve sorgu hakimleri; bu soruşturmanın gereği
olan isteklerini, Cumhuriyet Savcılarının uyacakları esaslara göre, doğrudan
doğruya Jandarmaya iletebilirler. Jandarma makam ve memurları bu gibi durumlar-
da, sulh ve sorgu hakimlikleriyle doğrudan yazışma yetkisine sahiptirler.
Ayrıca, sorgu ve sulh hakimleri her türlü tebligat, karar ve ceza kararname-
lerini doğrudan doğruya infaz edebileceklerinden, bu konularla ilgili olarak da
jandarma makamlarıyla yazışmaya yetkilidirler.
Gerek kendi elkoyduğu suçla ilgili acele önlemleri alırken, gerekse hazırlık
soruşturmasına ilişkin yetki devri çerçevesinde soruşturma yaparken; hakim tara-
fından derhal yapılması gerekli soruşturma işlemlerine zorunluluk duyuluyorsa,
konuyla ilgili belge ve yazıların doğrudan doğruya sulh hakimine gönderilmesine
yetki veren, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu`nun 156 ncı maddesi ikinci fıkrası
hükmü saklıdır.
Jandarmanın İcra Memurlarıyla İlişkileri
MADDE 151. - Zor kullanılması gereken durumlarla, görevi yerine getirirken
engellenme ya da saldırıya uğrama tehlikesinin bulunduğu durumlarda icra memur-
ları yardım isteklerini, bölgesi içinde bulunduğu Jandarma iç güvenlik makamla-
rına yazılı olarak iletirler. İcra memurları haciz işlemini bizzat ya da konuyla
ilgili işlemleri yapabilecek kimseler kullanarak yürütmek zorundadır. Bu neden-
le, Jandarmaya zoru gerektiren bir işlem olduğu gerekçesiyle hacizin uygulanması
konusunda istek bildiremezler.
İlgili Jandarma makamları icra memurlarının yardım istekleri konusunda bu
makamlarla doğrudan yazışırlar.
Askeri Makamlarla İlişkiler, Çalışma ve İşbirliği Esasları
MADDE 152. - Jandarmanın, askeri makamlarla ilişkisi; eğitim-öğretim, disip-
lin, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali ile askeri suçlar yönündendir.
Jandarmanın hizmet ve görevleri ile bağlılık ve ilişkileri; kanun ve nizam-
larla belirlenmiştir. Bu hizmet ve görevlerin yürütülmesine, diğer askeri makam-
larca müdahele edilemez ve engellenemez.
Jandarma eğitim-öğretim yönünden Genelkurmay Başkanlığına bağlı olup; konuya
ilişkin emir ve direktifler doğrultusunda, sınıf özelliği de gözönünde tutula-
rak, eğitim-öğretim faaliyetleri Türk Silahlı Kuvvetlerindeki ilke ve esaslara
uygun olarak yürütülür.
Jandarma disiplin yönünden, kendi amirlerinin gözetim, denetim ve ceza yet-
kileri saklı kalmak koşuluyla; garnizon komutanının gözetim ve denetimindedir.
Sıkıyönetim altına alınan yerlerde, genel emniyet ve asayişe ilişkin kolluk
kuvvetlerine ait görev ve yetkiler sıkıyönetim komutanlığına geçer. Sıkıyönetim
ilan edilen bölgede konuşlanan Jandarma iç güvenlik birlikleri, bütün teşkilatı
ile sıkıyönetim komutanının emrine girer.
Sıkıyönetim bölgesindeki Jandarma iç güvenlik birlikleri; sıkıyönetim hiz-
metlerinin yapılmasından dolayı sıkıyönetim komutanlığına, bu hizmetler dışında
kalan hizmetlerin yürütülmesinden ötürü de adli ve idari makamlara karşı sorum-
ludur.
Sıkıyönetim ilan edilen bölgede konuşlanan, Jandarma iç güvenlik birlikleri
dışında kalan, jandarma birliklerinden gerekli görülenler; sıkıyönetim hizmet-
lerinin yürütülmesi amacıyla, Genelkurmay Başkanlığınca sıkıyönetim komutanı
emrine verilebilir. Ancak, barışta ve zorunlu hallerde; sıkıyönetim komutanı
o yer ya da o yere en yakın garnizon komutanlarından yeteri kadar birliğin emri-
ne verilmesini isteyebilir. Bu istek ilgili jandarma birlik komutanlarınca der-
hal yerine getirilir. Sıkıyönetim Kanununun konuya ilişkin hükümleri saklıdır.
Seferberlik ve savaş haline ilişkin konularda, bu yönetmeliğin 139 uncu mad-
desine uyulur.
Askeri Yargı Makamlarıyla İlişki, Çalışma ve İşbirliği Esasları
MADDE 153. - Jandarmanın askeri yargı makamlarıyla ilişkisi Askeri Mahkeme-
ler Kuruluş ve Yargılama Usulü Kanunu ile Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet
Kanunu hükümleri çerçevesinde olur.
Jandarma; askeri kişileri ağır cezayı gerektiren meşhut bir cürüm işledik-
lerinde yakalamaya yetkilidir. Bu takdirde sanık asker kişiler duruma göre ya
yetkili askeri inzibat görevlisi gelinceye kadar olay yerinde tutulur ya da en
yakın askeri inzibat karakoluna, yoksa askeri makamlara; bunların da bulunmaması
durumunda, düzenlenecek tutanakla birlikte, Cumhuriyet Savcılığına teslim edi-
lir.
Üniformalı veya sivil elbiseli Subay, askeri memur ve Astsubaylar; ağır
cezalı cürümler dışındaki suçları işledikleri takdirde, Jandarma tarafından en
yakın askeri makama veya inzibat karakoluna davet edilir. Asker kişi bu davete
uymak zorundadır. Bu kişilere ait hazırlık soruşturması bizzat Cumhuriyet Sav-
cıları veya yetkili askeri hakimler tarafından yürütülür. Soruşturma tamamlanın-
caya kadar askeri makamlarca nezaret altında tutulur.
Kimliği bilinmeyen bir asker kişinin ölüsüne rastlayan ya da haber alan
Jandarma; durumu Cumhuriyet Savcılarına ihbar etmekle birlikte, en yakın askeri
makama da bildirmekle yükümlüdür.
Jandarmaya yapılacak ve askeri yargıya tabi suç ihbar ya da şikayetleri,
sanığın amiri olan makama gönderilir.
Asker kişilerin işledikleri suçlarla ilgili olarak, yukarıda belirtilen ya-
kalama esasları saklı kalmak kaydıyla; Jandarma adli kolluk makam ve memurları,
askeri savcının işe el koymasına kadar; delillerin kaybolmasını önler ve gecik-
mesinde sakınca bulunan durumlarda diğer acele önlemleri alırlar.
Jandarma adli kolluk makam ve memurları; askeri savcıların hazırlık soruş-
turması sırasında, soruşturma ile ilgili istemlerini yerine getirmekle yükümlü-
dürler.
Polisle İlişki Çalışma ve İşbirliği Esasları
MADDE 154. - Polis görev ve sorumluluk alanı olupta, bugüne kadar Polis Teş-
kilatı kurulmayan yerlerdeki emniyet ve asayişe ilişkin hizmetler, polis teşki-
latı kuruluncaya kadar, Jandarma iç güvenlik birliklerince yerine getirilir.
Şehir ve kasabalarda kentleşme nedeniyle; belediye sınırları genişledikçe
bu yerlerdeki, Jandarmaya ait görev ve sorumluluk alanları, Jandarma Genel Komu-
tanlığının istemi ve İçişleri Bakanlığının onayı ile polise devredilir.
Jandarmanın emniyet teşkilatına, emniyet teşkilatının Jandarmaya yapacağı
bu yardım; belirli bir bölgede emniyet ve asayiş hizmetlerini üzerine almak,
devriyeler gezdirmek ya da toplu kuvvet sevk etmek biçiminde olur.
Polis sorumluluk alanında; herhangi bir suçla karşılaşan Jandarma iç güven-
lik kuvvetlerine mensup Jandarmalar, orada o anda polis yoksa olaya müdahale
etmek ve polise de haber vermek, polis memurlarının istemi üzerine gerekli yar-
dımı, yapmakla yükümlüdür. Bu gibi durumlarda Jandarma; polis memurları gelince-
ye kadar olay yerinde soruşturma yapamazlar. Durumu olduğu gibi koruyarak, de-
lillerin kaybolmaması için gereken önlemleri alırlar. Olay yerinde elkoydukları
nesneleri gelen polis memurlarına bir alındı belgesiyle teslim ederler. Jandar-
ma; polis memurlarının gelmesi, geciktiğinde soruşturma yapar ve soruşturma ev-
rakını, istem olmadan ilgili polis makamlarına gönderir.
Zorunlu durumlarda, polis yetkilileri de, Jandarma sorumluluk alanında yu-
kardaki şekilde hareket ederler.
Olay faillerinin belirlenmesi ve yakalanmaları konularında, Jandarma ve
polis kendi sorumluluk alanlarında birbirlerine gerekli yardımı yapmakla yüküm-
lüdürler.
Jandarmanın sorumluluk alanında, polis tarafından; siyasi emniyetle ilgili
ya da emniyet ve asayişle ilgili diğer konularda yürüttüğü çalışma ve haber top-
lama faaliyetlerinde; Jandarma bu görevlilere gerekli yardımı yapar. Buna kar-
şılık polis yapacağı çalışmalardan ve edindiği bilgilerden, Jandarmaya bilgi
verir. Jandarma ve polis kuruluşları kendi bölgelerindeki suç ve diğer olaylar-
dan ilgili olanları birbirlerine bildirirler.
Jandarma ile polisin birlikte çalışmalarına gerek duyulan durumlarda, ortak
kuvvetin komuta, sevk ve idaresi, bu çalışmaya katılan Jandarma kuvvetlerinin en
kıdemli birlik komutanı tarafından sağlanır. Ancak ortak çalışmaya katılan polis
teşkilatının amiri; emniyet amiri ya da emniyet müdürü rütbesinde ise, bu amir-
ler çalışma sonuçlanıncaya kadar mülki amirin emrinde müşavir olarak görev ya-
parlar.
Diğer Makamlarla İlişki, Çalışma ve İşbirliği
MADDE 155. - Diğer makamların Jandarmanın görevi ile ilgili olan, istekleri,
o yerin mülki amiri kanalı ile Jandarmaya görev olarak verilir.
Bu makamların, Jandarma ile görevin yerine getirilmesi yönünden, doğrudan
doğruya ilişkileri yoktur.
Bu makamlar isteklerini; yapılacak görevin amacını, kanuni dayanaklarını
açıkça belirten bir yazıyla mülki amire iletirler.
Mülki amir, konuyu mevzuata ve ihtiyaca uygunluk yönünden değerlendirerek;
yerinde buluyorsa Jandarma tarafından görev alarak yerine getirilmesini yazılı
olarak ister.
Köy Muhtarlarıyla İlişkiler
MADDE 156. - Muhtarlar;
a. Kendi bölgelerindeki kamuya açık eğlence ve dinlenme yerlerini kontrol
ederek kapatmayı gerektiren yerleri saptayıp, Jandarmaya bildirmekle,
b. Köylünün canına, ırzına ve malına el uzatanları ve kanunlara karşı ge-
lenleri yakalamak ya da koruculara yakalatıp; Jandarmaya teslim etmekle,
c. Kaçakçılığın önleme ve kovuşturmasına ilişkin 1918 sayılı Kanuna göre
gerekli ihbarları Jandarmaya bildirmekle,
d. Hayvan hırsızlığı olaylarında Jandarma ile koordineli şekilde çalışmakla,
e. Yangın, sel vb. afetlerde, gerekli önlemleri almak ve Jandarmaya haber
vermekle,
f. Köy kanununun öngördüğü diğer devlet işlerinin Jandarma ile işbirliği
içinde yürütülmesini sağlamakla,
yükümlüdürler.
Jandarma bu konularla ilgili olarak köy muhtar ve ihtiyar heyetleriyle doğ-
rudan ilişkide bulunur. Sözlü ve yazılı olarak haberleşir.
Çarşı ve Mahalle Bekçileriyle İlişkiler
MADDE 157. - Belediye sınırları içinde ve o yer mülki amirinin emri altında
kurulan; çarşı ve mahalle bekçileri teşkilatının mesleki amiri, polis teşkilatı
olmayan yerlerde, ilçe jandarma bölük komutanıdır. İlçe jandarma bölük komutan-
ları 772 sayılı Kanuna göre; bu teşkilat personelinin göreve alma, atama, eğitim
ve yetişme konularıyla, diğer özlük işlerini yürütmek; görevlerini tam yapmala-
rını sağlamak, denetlemek ve gerekli kanuni işlemleri yapmakla yükümlüdürler.
Basınla İlişkiler
MADDE 158. - İllerde Jandarma görev ve sorumluluk alanında meydana gelen
olaylara ilişkin asayiş bültenleri, basına valiler tarafından açıklanır. Ancak
bu bültenlerde basına iletilmesi sakıncalı olan bölümler, il jandarma alay komu-
tanlarınca belirlenir. Bülten basına açıklanırken bu bölümler çıkarılır.
Jandarma sınır birliklerinin sorumluluk bölgelerinde meydana gelen, sınır
ve kaçakçılık olaylarına ilişkin haberler; basına verilip, verilmemesi Jandarma
Genel Komutanlığınca değerlendirilmek üzere ilgili Tugay Komutanlıklarınca, Jan-
darma Genel Komutanlığına gönderilir. Bu haberleri içeren yazının bir örneği,
o yer valiliğine verilir. Basına iletilmesi sakıncalı bölümler, ilgili Tugay
Komutanlığınca belirlenir. Valilik yapacağı açıklamada bu bölümleri çıkarır.
Ast makamların bu konuda görev ve yetkileri yoktur.
Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun konuya ilişkin hükümleri göz-
önünde tutulur.
ALTINCI KISIM
JANDARMANIN SINIR KORUMA, KAÇAKÇlLlĞIN ÖNLENMESİ GÖREVLERİ,
JANDARMA SINIR BİRLİKLERİNİN KURULUŞ İLiŞKİ VE İŞBİRLİĞİ
İLE GÖREVDE HAREKET TARZLARI
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Esaslar
Genel Esas
MADDE 159. - Jandarma Teşkilatı, sorumluluğuna verilmiş Devlet sınırlarının
korunması, güvenliğinin sağlanması ve her türlü kaçakçılığın önlenmesi, takibi
ve soruşturulması ile görevlidir.
Jandarma İç Güvenlik Birliklerinin Kaçakçılık Yönünden Sorumluluk Alanı
MADDE 160. - Kara sınırlarındaki gümrük kapıları ve gümrük teşkilatı bulunan
hava ve deniz limanları, serbest bölge, çeşitli antrepo ve iç gümrük alanları,
Marmara Denizi, Çanakkale ve Karadeniz Boğazları dışında kalan bölgeler; Jandar-
ma iç güvenlik birliklerinin kaçakçılığı önleme, takip ve soruşturma görevi ba-
kımından, sorumluluk alanını oluşturur.
Jandarma Sınır Birliklerinin Görev ve Sorumluluk Alanı
MADDE 161. - Jandarma sınır birliklerinin sorumluluk alanı; kendi sorumlu-
lukları altına verilmiş bulunan ve ilgili mevzuat çerçevesinde Gümrük ve Tekel
Bakanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığının yetki alanı saklı kalmak koşuluyla,
bu yönetmeliğin tanımlar bölümünde özellikleri açıklanan gümrük bölgeleridir.
İKİNCİ BÖLÜM
Jandarma Sınır Birliklerinin Teşkilat, Konuş ve Kuruluşu
Teşkilat ve Kuruluş
MADDE 162. - Jandarma sınır birliklerinin teşkilat ve kuruluşu; Genelkurmay
Başkanlığının onayı alınarak, İçişleri Bakanlığınca düzenlenir. Bu birlikler
doğruca Jandarma Genel Komutanlığına bağlı olup; barışta özellikle sınır koruma
ve kaçakçılığı önleme görevinde kullanılırlar.
Konuş
MADDE 163. - Jandarma sınır birlikleri, vazifelerini en iyi başaracak biçim-
de konuşlandırılır.
Bu birliklerin konuşları, Genelkurmay Başkanlığının onayı alınarak İçişleri
Bakanlığınca düzenlenir.
Sorumluluk Alanı
MADDE 164. - Jandarma sınır birliklerinin sorumluluk alanı; ast birliklerin
görüşü de alınarak; Jandarma Sınır Tugay Komutanlıklarınca belirlenir.
Takım ve Karakolların Kurulması, Söndürülmesi, Görev Süreleri ve Adlan-
dırılması
MADDE 165. - Jandarma sınır birliklerinin görevleri gözönünde bulundurula-
rak, bu birliklerin sorumluluk alanlarında sürekli ya da geçici görev yapan Jan-
darma Sınır Takım ve Karakolları kurulur. Bu takım ve karakolların; personel,
araç, gereç ve diğer ihtiyaçları Jandarma sınır birliklerinden sağlanır.
Jandarma sınır takım ve karakollarının kurulması ya da söndürülmesi,
Mevsim nedeniyle geçici olarak görevlendirilen takım ve karakolların görev
sürelerinin belirlenmesi,
Şehit Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin adları ya da bölgenin adı verile-
rek adlandırılması;
Ast birliklerin önerisi de alınarak Jandarma Sınır Tümen ya da Tugay Komu-
tanlıklarınca olur. Sonuç Jandarma Genel Komutanlığına bildirilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Jandarma Sınır Birlik Komutanlıkları ile Jandarma İç Güvenlik Birlik Ko-
mutanlıklarının Sınır Koruma, Kaçakçılığı Önleme, Takip ve Soruşturma Görevleri.
Jandarma Sınır Birlik Komutanlıklarının Görev, Yetki ve Sorumlulukları
MADDE 166. - Jandarma sınır birlik komutanlıklarının görev, yetki ve so-
rumlulukları şunlardır:
a. Disiplini sağlamak,
b. Astlarını mesleki, askeri eğitim ve öğretimle yetiştirmek, hizmeti iyi
bir biçimde yürütmelerini sağlamak,
c. Astlarının özlük işlerini yürütmek,
d. Emir ve kuruluşundaki birliklerin sınırın korunması, güvenliğinin sağ-
lanması ile kaçakçılığı önleme, takip ve soruşturma görevlerini kanun ve nizam-
lara uygun bir biçimde yürütmelerini sağlamak,
e. Barış ve sefer görevleriyle ilgili planlar yapmak,
f. Emrindeki birliklerin Lojistik desteğini sağlamak,
g. Görev ve sorumluluk alanında hizmet ve işlemlerin zamanında ve usulüne
uygun yapılıp yapılmadığını denetlemek; kusur ve eksikliklerin nedenlerini araş-
tırmak ve ortadan kaldırmak, Gerektiğinde soruştma yapmak ya da yaptırmak,
h. Komşu devletlerle yapılacak mülakatlara eskeri danışman olarak katıl-
maktır.
Jandarma İç Güvenlik Birlik Komutanlıklarının Görev, Yetki ve Sorumluluk-
ları
MADDE 167. - Jandarma iç güvenlik birlik komutanlıkları, kendi görev ve so-
rumluluk alanlarında; kaçakçılığı önlemek, takip ve soruşturmakla,
Bu görevlerin yürütülmesi bakımından, kendi sorumluluk alanlarındaki sınır
birlik komutanlıklarıyla sürekli ve sıkı bir işbirliği sağlamakla,
yükümlü ve sorumludurlar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Jandarma Sınır Birliklerinin Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişki ve
İşbirliği Esasları
Sınır makamları ile ilişki ve işbirliği esasları
MADDE 168. - Sınır makamlarıyla, Jandarma sınır birliklerinin ilişkileri,
karşılıklı işbirliği ve talep esasına dayanır. Sınır makamlarının Jandarma sınır
birlikleri üzerinde amirlik yetkisi yoktur. Ancak, sınır makamlarınca, sınır
bölgesinin güvenliği ve kaçakçılığın önlenmesi için yapılacak kanun ve nizama
uygun istekler yerine getirilir.
Komşu devletlerle yapılan anlaşmalara uygun olarak komşu Devlet yetkili
makamlarıyla yapılacak görüşmelerde, sınır bölük veya tabur da alay komutanları
sınır makamlarıyla birlikte askeri danışman olarak katılırlar.
Jandarma sınır birliklerinin görev ve sorumluluk bölgesinde, meydana gelen
sınır tecavüzleri ve kaçakçılık olayları sınır makamlarına sözlü ya da yazılı
olarak bildirilir. Önemli olaylar daha sonra yazı ile doğrulanır.
Sivil Hava Meydanları, Limanlar ve Sınır Kapılarında Görev ve Hizmetlerin
Yürütülmesi Hakkında Kanun hükümleri gözönünde bulundurulur.
Jandarma Sınır Birlikleri ile Jandarma iç güvenlik birliklerinin ilişki ve
işbirliği esasları
MADDE 169. - Jandarma sınır birliği makamları; kendi görev ve sorumluluk
alanlarında, özel görevleri dışında kalan, doğrudan kamu adına kovuşturulan
diğer suçlarla karşılaştığında ya da haber aldığında bu suçlara elkoymak ve
acele önlemleri alarak, yetkili Jandarma iç güvenlik makamlarına bildirmekle
yükümlüdür.
Buna karşılık, Jandarma iç güvenlik makamları;sınır birliklerinin sorumluluk
alanı içinde ve bu birliklerin yokluğunda meydana gelen ve 1918 Sayılı Yasanın
dışında kalan, sınır olaylarına ilişkin ihlal ve suçlara elkoyarak; yetkili
sınır birliği makamını gecikmeksizin haberdar eder.
Jandarma iç güvenlik birlik komutanlıkları; Jandarma sınır birlik komutan-
lıklarınca, kendilerine yazılı olarak bildirilen ya da herhangi bir yolla öğren-
dikleri kaçakçılık olaylarının faillerini ve suç delillerini; gümrük bölgesi
ya da yurtiçi derinliği ayrımı yapmaksızın, aramak, yakalamak, adli makamlara
teslim etmek ve sonuçtan yetkili Jandarma sınır birlik komutanlığına bilgi ver-
mek zorundadırlar.
Askeri Makamlarla İlişki ve İşbirliği Esasları
MADDE 170. - Jandarma sınır birliklerinin bölgelerindeki diğer askeri makam-
larla ilişkileri ve işbirliği; Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu ve İç
Hizmet Yönetmeliği esaslarına göre yürütülür.
Sahil Güvenlik Komutanlığı Teşkilatı ile İlişki ve İşbirliği
MADDE 171. - Sahil Güvenlik Komutanlığı Teşkilatı ile ilişki, işbirliği ve
koordinasyon 2692 Sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu hükümlerine göre
yürütülür.
Adli ve Askeri Yargı Makamlarıyla İlişki ve İşbirliği
MADDE 172. - Jandarma sınır birliklerinin adli makamlarla ilişki ve işbir-
liği; bu yönetmeliğin, Jandarmanın suçlara elkoymada görevleri bölümünde yer
alan esaslar çerçevesinde yürütülür.
Askeri yargı makamlarıyla olan ilişkisi yönünden Askeri Mahkemeler Kuruluş
ve Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine uyulur.
Gümrük ve Tekel Makamlarıyla Olan İlişki ve İşbirliği
MADDE 173. - Gümrük ve Tekel Makamlarıyla olan ilişki ve işbirliği, 1918
sayılı Kanun ile konuya ilişkin diğer mevzuat hükümlerine göre yürütülür.
Jandarma Sınır Birliklerinin Görevde Hareket Tarzları
MADDE 174. - Jandarma sınır birliklerinin, sınırın korunması ve güvenliği,
sınır tecavüzü ve kaçakçılık olaylarında ne şekilde hareket edeceği çıkartıla-
cak bir yönergede belirtilir.
YEDİNCİ KISIM
PERSONEL, KAYNAKLARI, ÖZLÜK İŞLERİ, ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME
İLE SORUŞTURMA USULLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Personel Kaynakları ve özlük işleri
Personel Kaynakları
MADDE 175. - Jandarma Genel Komutanlığı personeli; Subay, Astsubay, Uzman
Jandarma, askeri öğrenci, erbaş ve erler ile sivil memur ve işçilerden oluşur.
Jandarma Subay ve Astsubaylar duyulan ihtiyaca göre Genelkurmay Başkanlı-
ğının onayı alınarak sınıflara ayrılır.
Subay Kaynakları
MADDE 176. - Jandarma Genel Komutanlığının subay ihtiyacı:
a. Harp Okullarını bitiren,
b. Fakülte ve yüksekokullarda yetiştirilen,
c. Fakülte veya yüksekokul bitirenlerden muvazzaf subay olma ve yedeksubay-
lıktan muvazzaf subaylığa geçme yoluyla sağlanan,
d. Astsubaylıktan subay olma yoluyla muvazzaf subaylığa geçirilen subaylar-
la karşılanır.
Bu Subayların sağlanması, yetiştirilmesi, nasbı ve diğer işlemler 926 sayı-
lı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümlerine göre olur.
Jandarma Genel Komutanlığının bu kaynaklardan kendisince sağlanamayan subay
ihtiyacı; Jandarma Genel Komutanlığının talebi, Genelkurmay Başkanlığının onayı
ile kuvvet Komutanlıklarından sağlanabilir.
Jandarma Subaylarının Sınıf Özelliklerine Göre Yetiştirilmesi
MADDE 177. - Jandarma subaylarının yurtiçi veya yurt dışında yetiştirilme-
leri, her rütbe ve kendi sınıfı içinde yeterliklerinin geliştirilmesi ve sınıf
ayrılıklarına göre kıta ve diğer görevlerde kullanma süre ve sırası yeterlik
derecelerine göre; 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile Subay
Meslek Programları Yönetmeliği, Subay Sicil Yönetmeliği ve aşağıdaki esaslar
çerçevesinde düzenlenir.
a. (Değişik: 7/11/1996-96/8801 K.) Kara Harb Okulunu bitiren subaylardan
doğrudan Jandarma sınıfına ayrılanlar, Piyade Subay Sınıf Okulunda temel Öğre-
nim ve eğitime tabi tutulurlar. Bu öğrenim ve eğitimi başaranlar, göreve atan-
mazlar ve Jandarma Subay Okulunda ayrıca mesleki öğrenim ve eğitime tabi tutu-
lurlar, ancak lüzum görülen hallerde Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi ile
Jandarma Subay Okulunda öğrenim ve eğitime tabi tutulmadan veya bu öğrenim ve
eğitimde iken Jandarma Komando Birlikleri, Jandarma Sınır (Seyyar) Birlikleri ve
Jandarma Eğitim Birliklerine atamaları yapılabilir. Bunlar, Jandarma Subay Oku-
lunda göremedikleri veya eksik kalan mesleki öğrenim ve eğitime sonradan tabi
tutulurlar. Bu öğrenim ve eğitim süresi, niteliği ve değerlendirme usul ve
esasları ile diğer ayrıntılar özel yönergesinde gösterilir.
b) Jandarmanın diğer sınıflarına ayrılan subaylar; ilgili subay sınıf
okullarında Temel Öğrenim ve Eğitime tabi tutulurlar. Bu öğrenim ve eğitimi
başaranlar sınıfıyla ilgili görevlere atanırlar.
c. Fakülte veya yüksek okuldan yetiştirilenler ile fakülte veya yüksek
okulları bitirenlerden muvazzaf subay olanlar; öncelikle nakledildikleri sınıf-
ları ile ilgili bir göreve atanırlar. Bunlar nasbedildikleri rütbede ilk açıla-
cak sınıflarıyla ilgili subay sınıf okulları temel eğitimine, sınıflarıyla il-
gili subay sınıf okulları olmayanlar ise özel askeri ağitime tabi tutulurlar.
Başarı gösteremeyenler görevlerine dönerek sonraki dönem eğitimine katılırlar.
Bunlardan ikinci dönem eğitim de de başarı gösteremeyenler görevlerine iade
edilirler ve yeniden eğitime tabi tutulmazlar. Bu gibilerin nasbedildikleri rüt-
beye ait bekleme süresi bir yıl uzatılır.
Diğer konularda ilgili yönetmelik hükümlerine uyulur.
d. Astsubaylıktan subay olma yoluyla, muvazzaf subaylığa geçirilecek olan-
lar; 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile Subay Sicil Yönet-
meliğinin ilgili hükümleri çerçevesinde meslek sınavına alınırlar. Sınavı ka-
zanmış ve kontenjana girmiş olanlardan;
(1) Jandarma astsubayları Jandarma Subay Okulunda,
(2) Diğer sınıf Jandarma astsubayları, sınıflarıyla ilgili okul ve kurslar-
da,
Öğrenim ve eğitime tabi tutulurlar. Bu öğrenim ve eğitim, belirtilen okul-
ların tabi oldukları esaslara göre yapılır. Öğretim ve eğitim süresi sonunda
başarı gösteremeyenlerin okulla ilişkileri kesilerek kıtalarına geri gönderi-
lirler.
Jandarma subay okulunda açılacak kursların başlama tarihi, süresi, niteli-
ği vb. özellikler ilgili yönerge esaslarına göre; Jandarma Genel Komutanlığınca
düzenlenir.
Okul ve kurslarda öğrenim ve eğitimi başarı ile bitirenler, o yılın 30
Ağustosunda teğmen nasbedilerek; rütbe ve sınıflarıyla ilgili bir göreve ata-
nırlar.
Astsubay Kaynakları
MADDE 178. - Jandarma Genel Komutanlığının astsubay kaynakları; Astsubay
Sınıf Okullarıdır.
Jandarma astsubayları, Jandarma Astsubay Sınıf Okulunda,
Jandarmanın diğer sınıf astsubayları, ilgili astsubay sınıf okulunda,
926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile Sınıf Okulları Yö-
netmeliği ve Jandarma Astsubay Sınıf Okulu yönergesine göre yetiştirilirler.
Jandarma Genel Komutanlığının bu kaynaklardan kendisine sağlanamayan astsu-
bay ihtiyacı; Jandarma, Genel Komutanlığının talebi, Genelkurmay Başkanlığının
onayı ile kuvvet komutanlıklarından sağlanabilir.
Uzman Jandarma Kaynağı
MADDE 179. - Uzman Jandarmaların yetiştirilmesi, nasbı vb. konuların düzen-
lenmesinde; Uzman jandarma Kanunu ile uzman jandarma yönetmeliği hükümleri uy-
gulanır.
Sivil Memur ve İşçi Kaynağı
MADDE 180. - Sivil memur ve işçilerin; adaylığa kabul edilme ve asli memur-
luğa atanmaları ya da işe alınmaları vb. konuların düzenlenmesinde; kendi özel
mevzuatına uyulur.
Özlük İşleri
MADDE 181. - Jandarma Subay ve Astsubaylarının; yükselme, izin, sicil ve
ödül işlemleri Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ve bu kanuna ilişkin yö-
netmelikler ile yönergeler hükümlerine göre yürütülür.
(Ek : 13/12/1993-93/5099 K.) İl jandarma alay ve ilçe jandarma bölük komu-
tanları hakkında mesleki sicillerden ayrı olarak, valilerce mülki sicil düzen-
lenir. Mülki sicilin düzenleme usul ve esasları subay ve astsubay sicil yönetme-
liklerinde belirlenir.
(EK:13/12/1993-93/5099 K.)İl ve İlçe jandarma komutanları ile karakol komu-
tanlarına izin verilmesinde ve izinli olarak görevden ayrılmalarında mahalli
mülki amirin uygun görüşü alınır.
Uzman jandarmaların yükselme,izin,sicil,ödül işlemleriyle meslekten ayrılma-
ları konularında uzman jandarma kanunu hükümleri uygulanır.
Sivil memurların yükselme, izin, sicil, ödül, yer değiştirme işlemleri ile
memurluktan çıkarılmaları konularında; 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu hü-
kümlerine uyulur.
İşçilerin yükselme, izin, sicil, ödül, iş yeri değişikliği hizmet akdinin
feshi vb. işlemlerinin yürütülmesi iş kanunu ile yürürlükteki toplu iş sözleş-
mesi hükümlerine bağlıdır.
SÜREKLİ KAMU GÖREVLERİNDE SÖZLEŞMELİ PERSONEL ÇALIŞTIRILMASI
İKİNCİ BÖLÜM
Atama ve Yer Değiştirme
Genel Esaslar
MADDE 182. - Subay, Astsubay ve Uzman Jandarma Atamaları;
a. Asteğmen - Albay (Albay dahil) rütbelerindeki Subaylar ile Astsubay ve
Uzman Jandarmaların atanmaları; Jandarma Genel Komutanınca,
b. Generallerin atanmaları; Jandarma Genel Komutanının lüzum göstermesi,
Genelkurmay Başkanının teklifi, İçişleri Bakanının inhası, Başbakanın imzala-
yacağı ve Cumhurbaşkanının onaylayacağı müşterek kararname ile,
c. Jandarma Genel Komutanının atanması; Genelkurmay Başkanının teklifi,
İçişleri Bakanının inhası, Başbakanın imzalayacağı ve Cumhurbaşkanının onay-
lıyacağı müşterek kararname ile,
yapılır.
Yukarıdaki (b) ve (c) bentlerinin uygulanmasında Genelkurmay Başkanının
teklifi üzerine, İçişleri Bakanı inha işlemini yapmadığı takdirde, Genelkurmay
Başkanı talebini yazı ile Başbakana gönderir. Başbakan kararını yazı ile İçiş-
leri Bakanına bildirir.
Atama ve Yer Değiştirmede Uygulanacak Esaslar
MADDE 183. - Jandarma Subay, Astsubay ve Uzman jandarmaların atanma ve yer
değiştirmeleri; hizmetin aksatılmadan yürütülmesine bağlı olarak memleketin
ekonomik, sosyal, iklim, ulaştırma, kültür ve sağlık durumları ile bunlara
benzer yer ve bölge şartları gözönüne alınarak belirlenen bölge ve garnizonla-
ra;
a. Meslek programları, meslek içi eğitim esasları ve kadro ihtiyacı,
b. Kıt`a hizmeti zorunluluğu,
c. Terfi durumu,
d. Sınıf ve ihtisasları,
e. Kendisinin, eşinin ve çocuklarının çok önemli sağlık durumları.
f. İdari, asayiş ve zorunluluk nedenleri,
g. Atanma istek kartlarında belirtilen yerler,
gözönünde bulundurularak;
Türk Silahlı Kuvvetlerine Mensup Subay ve Astsubayların Atanma ve Yer De-
ğiştirmeleri Hakkındaki Yönetmelik ile buna dayalı olarak çıkartılacak yönerge
esaslarına göre yapılır.
Subay, Astsubay ve Uzman Jandarmaların Görev Yerleri
MADDE 184. - Jandarma birlik komutanlıkları ile kurum amirlikleri emrine
atanan bu komutanlık ve amirliklerin emrindeki Jandarma Subay, Astsubay ve
Uzman Jandarmaların görev yerleri; hizmet ihtiyaçları dikkate alınarak, ilgili
birlik komutanları veya kurum amirlerince belirlenir.
(Değişik: 13/12/1993-93/5099 K.) İhtisaslaşma gereği olarak, özel eğitim
görmüş personel nokta atamasına tabi tutulur. Ancak, nokta ataması yapılmayıp,
il jandarma komutanlıkları emrine atanan astsubay ve uzman jandarmalardan
emniyet ve asayiş görevi alacak olanların istihdam yerleri ve il içi yer değiş-
tirmeleri il jandarma komutanının teklifi üzerine valinin onayı ile belirlenir.
İl jandarma alay komutanlıkları emrinde doğrudan doğruya emniyet ve asayişe
ilişkin olmayan bir göreve atanacakların, görev yerleri bu maddenin birinci
fıkrası hükmüne göre belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Disiplin ve Soruşturma Usulleri
Disiplin Soruşturmaları
MADDE 185. - Jandarma subay, astsubay, uzman jandarma, askeri öğrenci erbaş
ve erleriyle sivil memurların, disiplin yoluyla cezalandırılması; kendi disip-
lin amirlerinin yetkisindedir. Garnizon komutanlarının bu konudaki yetkileri
saklıdır. 1475 Sayılı iş Kanununa tabi personelin cezalandırılması 1475 Sayılı
İş Kanununa yürürlükteki toplu iş sözleşmesi hükümlerine bağlıdır.
(Ek:13/12/1993-93/5099 K.) Jandarmanın mülki görevlerini ilgilendiren ve
disiplin cezasını gerektiren fiilleri ortaya çıktığında valiler, il jandarma
alay komutanından; kaymakamlar, ilçe jandarma bölük komutanından gereken cezanın
verilmesini talep ederler. Alay ve bölük komutanları bunlar hakkında askeri
mevzuat çerçevesinde gerekli işlemi yaparlar.
Diğer Soruşturmalar
MADDE 186. - Askeri suçlardan;
a. Jandarma Subay, Astsubay, Uzman, Jandarma, Askeri ögrenci, erbaş ve er-
lerle Jandarma Teşkilatında görevli sivil memur, sözleşmeli personelin ve iş
kanununa tabi işçilerin askeri yargıya tabi suçlarından dolayı; 353 Sayılı As-
keri Mahkemelerin Kuruluş ve Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine göre işlem ya-
pılır. Durum Jandarma Genel Komutanlığına bildirilir.
b. Jandarma personelinin mülki hizmetlerinden doğan veya bu tür hizmeti ya-
parken işledikleri suçları nedeniyle; 1609 sayılı Bazı cürümlerden dolayı Me-
murlar Ve Şerikleri Hakkında Takip ve Muhakeme Usulüne Dair Kanun hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatı hükümlerine
göre işlem yapılır.
Jandarma personeli hakkında Memurin Muhakemat Kanununa göre yapılacak so-
ruşturma Vali, Kaymakam tarafından ya da kendi amirleri olan jandarma iç güven-
lik komutanları ile jandarma iç güvenlik komutanının önerisi, mülki amirin uy-
gun bulması üzerine görevlendirilecek bir Subay tarafından da yapılabilir.
c. Adli hizmetlerden doğan suçlarda; ilçe ve merkez ilçe jandarma bölük ko-
mutanları ile bu hizmetleri vekaleten yürütenler hakkında 1412 Sayılı "Ceza Mu-
hakemeleri Usulü Kanunu"nun 154/4 üncü maddesi gereğince 24/2/1983 gün ve 2802
Sayılı "Hakimler ve Savcılar Kanunu"nun 82 ve müteakip maddelerinde gösterilen
hakim ve savcıların tabi oldukları muhakeme usulü uygulanır.
d. Jandarma personelinin kişisel suçlarında, genel hükümlere göre işlem ya-
pılır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Açığa Alma, İşten El Çektirme ve Görevden Uzaklaştırma
Açığa Alma
MADDE 187. - Jandarma Subay ve astsubayları ile Uzman Jandarmaların açığa
alınma ve açığın kaldırılmasına ilişkin işlemleri; 926 Sayılı Türk Silahlı Kuv-
vetleri Personel Kanunu ile 635 Sayılı Uzman, Jandarma Kanununun 22 nci madde-
sine göre yürütülür.
Anılan personel hakkında iddianame ile kamu davası açıldığında, iddianame-
nin tebliği; talepname ile kamu davası açıldığında, Ceza Muhakemeleri Usul Ka-
nununun 174 ve 175 nci maddeleri çerçevesinde, muhalefet ve itiraz taleplerinin
çözümlenmesi ve ilk soruşturmaya başlanması durumlarında;
Emre itaatsizlikte ısrar, üst ya da amire fiilen taaruz, üste ya da amire
hakaret, mukavemet suçlarında; nezdinde mahkeme kurulan kıta komutanı ya da
kurum amiri tarafından fiilin işleniş şekli, niteliği ve disiplini ihlal dere-
cesi bakımından açığa alınmayı gerektirip gerektirmediği hakkında bir görüş
bildirilmişse bu görüşde dikkate alınmak üzere, eklenerek;
tebliğe ilişkin belgeler, açık işlemi yapılmak üzere; Jandarma Genel Komu-
tanlığına gönderilir. Jandarma Genel Komutanının önerisi ve İçişleri Bakanının
onayı ile açık işlemi tamamlanır. Açığa alınmanın başlangıcı tebliğ tarihidir.
Kanunda gösterilen nedenlerle açığa kaldırılması aynı usule bağlı olup; kaldır-
ma işlemi karar tarihinden geçerlidir.
İşten El Çektirme ve Görevden Uzaklaştırma
MADDE 188. - Jandarma Subay, astsubayları ve Uzman Jandarmaları ile sivil
memurlarına;
a. Askeri yargıyla ilgili suçlarından dolayı gerektiğinde, 353 sayılı Aske-
ri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu`nun 84 üncü maddesine göre,
nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı ya da askeri kurum amiri tarafın-
dan,
b. İrtikap, rüşvet alıp vermek, ihtilas, zimmete para geçirmek, doğrudan
doğruya ya da memuriyet görevini kötüye kullanarak kaçakçılık; resmi artırma
ve eksiltmelere, resmi alım ve satımlara fesat karıştırmak; Devletin Dışişleri-
ne ilişkin gizli belgeleri, şifreleri açıklamak ya da açığa vurulmasına yol
açmak ve bu cürümlere iştirak etmekten sanık,
ya da Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatın 12 nci maddesi çerçeve-
sinde; ilk soruşturmaya başlanmış ya da lüzum-u muhakemelerine karar verilmiş
bulunanlar hakkında;
il jandarma alay komutanlığı karargahı mensupları ile ilçe ve bucak Jan-
darma teşkilatında görevli personel için; il jandarma alay komutanının önerisi
üzerine vali tarafından;
il jandarma alay komutanı için; valinin önerisi, Jandarma Genel Komutanı-
nın uygun görmesi üzerine İçişleri Bakanı tarafından
c. Ağır hapis cezasını gerektiren cürümlerde; suç delillerinin elde edil-
mesini sağlamak, değiştirilmesi ya da yok edilmesini önlemek bakımından gecik-
mede sakınca bulunan durumlarda;
tümen, tugay, bölge komutanları ile Denetleme Başkanının önerisi üzerine
Jandarma Genel Komutanı tarafından,
geçici süre ile işten el çektirilebilir ya da görevden uzaklaştırılırlar.
Bu tür işten el çektirme ya da görevden uzaklaştırmalar açığa alınma ol-
mayıp, onun hukuki ve mali sonuçlarını doğurmaz.
Ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında bulunan personele
uygulanacak işlem görevden uzaklaştırma olup; sözkonusu kanun hükümlerine göre
hareket edilir. Bu bakımdan görevden uzaklaştırmanın, hukuki ve mali sonuçla-
rına ilişkin hükümler saklıdır.
SEKİZİNCİ KISIM
MALİ HÜKÜMLER
Bütçe
MADDE 189. - Jandarma Genel Komutanlığının bütçesi, İçişleri Bakanlığının
bünyesinde olmakla birlikte, Genel bütçe yapısı içinde bağımsız bir "FONKSİ-
YON" ifade eder ve bu Bakanlık Bütçesinden ayrı olarak düzenlenir.
Bütçenin Hazırlanması.
MADDE 190. - Jandarma Genel Komutanlığının bütçe teklifleri İçişleri Ba-
kanlığı Muhasebe Müdürlüğü ve Bütçe Daire Başkanlığı ile de işbirliği yapılmak,
görev özellikleri ve hizmet dikkate alınmak suretiyle Genel Komutanlıkça Komp-
trolörlük Başkanlığının koordinatörlüğünde hazırlanır.
Fiili Kadrolar
MADDE 191. - Bütçenin hazırlanması ve uygulanmasına esas olan personel fi-
ili kadroları, 30/6/1929 tarih ve 1453 sayılı ve 19/7/1931 tarih ve 1844 sayılı
Kanuna istinaden her yıl Jandarma Genel Komutanlığınca hazırlanır. Hazırlanan
bu fiili kadrolar Maliye Bakanlığı ve Başbakanlık aracılığıyla Bütçe Kanun Tasa-
rısı ile birlikte T.B.M.M. ne sunulur. T.B.M.M. Bütçe Komisyonunca onaylanan
fiili kadrolar Jandarma Genel Komutanlığına intikal ettikten sonra Genelkurmay
Başkanlığına arz edildiği gibi Milli Savunma ve Maliye Bakanlıklarına da bildi-
rilir.
İta Amirliği
MADDE 192. - 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 71 inci maddesi gere-
ğince İçişleri Bakanı Jandarma Genel Komutanlığı Bütçesinin ita amiri olup; uy-
gulama, Bakanının her mali yıl başında yetki devretmesi suretiyle yürütülür.
İta Amirliği yetkisinin devri, her mali yıl başından önce birinci derecede
İta Amirliği için Genel Komutanlık Karargahından, ikinci derecede İta Amirliği
içinse diğer Birlik ve Kurumlardan belirli makam sahiplerine yetki verilmesi
konusunda Jandarma Genel Komutanının önerisi ve İçişleri Bakanı`nın onayı ile
gerçekleştirilir.
İkmal Esasları
MADDE 193. - Jandarma Genel Komutanlığının tüm Birlik ve Kurumlarının her
türlü ihtiyacının Teşkilat tarafından iç veya dış Piyasadan sağlanması esastır.
Ancak Kuvvet Komutanlıkları ve Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde aynı stan-
darttaki malzemeler ile tek elden temininde ulusal yarar görülen malzeme ve
hizmetler Milli Savunma Bakanlığı ya da kuvvetler aracılığı ile de sağlanabi-
lir.
İhtiyaçların bu şekilde temini halinde bütçeler arasında gerekli ödenek ak-
tarması cari yıl bütçe kanunlarının konuya ilişkin hükümlerine göre yapılır.
Milli Savunma Bakanlığınca Yapılacak İkmal
MADDE 194. - Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen hallerle seferberlik
ve savaş halinde Kuvvet Komutanlıkları emrine girecek Jandarma Birliklerinin
hangi ihtiyaçlarının emrine gireceği Kuvvet Komutanlıkları standardına uygun
olarak barıştan itibaren Milli Savunma Bakanlığınca sağlanacağı konusu, Milli
Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı arasında Genelkurmay Başkanlı-
ğının koordinatörlüğünde yapılacak bir protokolle belirlenir.
Genelkurmay Başkanlığınca gerek duyulan durumlar ile seferberlik ve savaş
halinde Kuvvet Komutanlıkları emrine giren Jandarma Birliklerinin, emre giriş-
ten itibaren görevin devamı süresince her türlü ihtiyaçları emrine girdiği
birlikçe karşılanır.
İkmalde Standartlık
MADDE 195. - Jandarma Genel Komutanlığınca doğrudan sağlanan ikmal maddele-
rinin görev özelliğinin gerektirdiği zorunlu durumlar dışında, kuvvet komutan-
lıkları standartlarına uygun olmasına özen gösterilir.
Özlük Hakları
MADDE 196. - Jandarma Genel Komutanlığı personelinin özlük hakları bakımın-
dan genel ve özel düzenleme getiren diğer kanunlarla verilen hakları saklıdır.
Yukarıda sayılanlar dışında Jandarma Genel Komutanlığı ya da Kuvvet Komu-
tanlıklarına mensup olup ta Jandarma bünyesine atanmış askeri personel ayrıca
"emniyet ve asayiş hizmeti muhtelif ücret ödemesi"nden yararlanır. Bu ödeme
aylıklara ilişkin hükümlere tabi olup bütçenin" 170 Ödenekler" harcama kalemin-
en karşılanır. Diğer ödeme hal ve şartları ile miktarı her yıl Bütçe Kanununda
belirtilir.
Uzman Jandarmaların Giyim - Kuşamları
MADDE 197. - Uzman Jandarmalara giyim istihkakı olarak; 635 Sayılı Uzman
Jandarma Kanununun 29 ncu maddesine göre Astsubaylar gibi eğitim ve hizmet gi-
yeceği verilir. Kuşam istihkakları ise jandarma Donatım Yönergesi ile Levazım
ikmal Maddesi İstihkak ve tahsis listelerinde gösterilir.
Erbaş ve Erlerin Yollukları
MADDE 198. - Hükümlü, tutuklu ya da gözetim altında bulundurulanların,
kıt`a ve kurumlardan kaçan ya da izin ve hava değişimi için verilmiş olan süre-
yi geçiren er ve erbaşlardan, askerlik şubelerince gözetim altında kıt`alarına
sevkedilmek üzere, Jandarmaya teslim edilenlerin, sevkinde görevlendirilen ya
da refakat göreviyle, görevli olduğu il sınırları dışına çıkan, Jandarma Erbaş
ve Erlerinin 6245 sayılı Kanunun 2563 sayılı Kanunla değişik 4 ncü maddesi 1
nci fıkrasının 6 ncı bendine göre müstehak oldukları yollukları görevlendiren
makamlarca peşin olarak ödenir.
Erbaş ve Erlerin Tayın Bedelleri
MADDE 199. - Görevlerinin niteliği gereği kazandan (ya da müfreze usulü
ile) beslenemeyen Jandarma Erbaş ve Erlerine; Er Kanuni yiyecek istihkakı mad-
delerinin bir aylık tutarı tayın bedeli olarak her ay peşin ödenir.
Jandarma Teşkilatının konuş ve görev özelliği ile bütçe uygulama sisteminin
gereği olarak Türkiye genelinde tek tayın bedeli uygulanması esastır.
Her mali yıl başından iki ay önce o mali yılda uygulanacak Erbaş ve er ta-
yın bedellerinin hangi esaslara göre belirleneceği hususunda Jandarma Genel Ko-
mutanlığınca Milli Savunma Bakanlığının, mutabakatı;
Her mali yılın başından bir ay önce, o yıl içinde tayın bedelinin hangi
esaslara göre ödeneceği konusunda İçişleri Bakanının onayı alınır.
Bu mutabakat ve onay esaslarına göre, her ay Jandarma Genel Komutanlığınca
belirlenen er tayın bedel miktarları birliklere yayınlanarak ödeme sağlanır.
Erbaş ve er tayın bedelleri, tabldotların teşkil ve idaresi ile uygulamanın
denetimine ilişkin ayrıntılar, bir yönergede belirlenir.
Jandarma Genel Komutanlığı Teşkilatının Mali Denetimi
MADDE 200. - Jandarma Genel Komutanlığı elinde bulunan Devlet Mallarının
denetlenmesi, 2803 sayılı Kanunun 5 nci maddesine istinaden Teşkilat bünyesin-
de oluşturulan "Ordu Malları Teftiş Kurulları Başkanlığı" tarafından yapılır.
Bu kuruluşun teşkilatı ve çalışma yöntemleri İçişleri Bakanlığınca hazırlanan
yönetmelikte belirlenir.
Jandarma Genel Komutanlığı teşkilatınca yapılan devlet harcamaları 2803 sa-
yılı Kanunun 6 ncı maddesi çerçevesinde Jandarma Genel Komutanı tarafından gö-
revlendirilecek özel müfettişler eliyle de denetlenebilir.
DOKUZUNCU KlSIM
DENETLEME VE DEĞERLENDİRME
Denetleme, Görev ve Yetkisi
MADDE 201. - Jandarma Teşkilatındaki bütün Komutan ve Kurum amirleri emir-
lerindeki bütün birlik ve kuruluşları sürekli kontrol ederler ve denetlerler.
Denetleme Başkanlığı, Jandarma Teşkilatını kendi özel yönergesi uyarınca
Jandarma Genel Komutanı adına denetler.
(Değişik:13/12/1993-93/5099 K.) Mülki teşkilata tabi jandarmanın mülki gö-
revleriyle ilgili eylem ve işlemleri mülkiye müfettişleri ile valiler tarafından
denetlenir ve teftiş edilir.
YÖNETMELİKLER, ŞUBAT 1994 (Ek-18)
Denetlemenin Amacı
MADDE 202. - Birlik komutanları ve kurum amirleri; birlik ve kurumlarını;
personel, istihbarat, harekat - eğitim, lojistik konuları ile barış ve sefer
görevlerini kanun ve nizamlara uygun olarak yürütüp, yürütmediklerini saptamak
için denetler.
Bu denetlemenin amacı;
a. Jandarmanın barış ve sefer görevlerini başarı ile yapabilmesi için;
elindeki silah, araç, gereç ve diğer malzemelerin noksansız ve çalışır durumda
bulunmasını, personelin disiplin, eğitim ve öğretim ile moral yönünden en üst
düzeye ulaşmasını sağlamak,
b. Kanun, nizam ve emirlere tam olarak uyulup uyulmadığını belirlemek ve bu
konuda görülen eksik ve kusurların giderilmesi için gerekli önlemleri almak ve
önerilerde bulunmak,
c. Kıt`a, karargah ve kurumların disiplin, moral, eğitim ve öğretim, bakım,
karargah faaliyetleri, barış ve sefer görevleriyle muharebeye hazırlık derece-
lerini saptamak ve değerlendirmek,
d. Eğitim ve öğretimde karşılaşılan güçlükleri giderme çarelerini araştır-
mak,
e. Eğitim ve ögretim programları, tesisleri, yardımcı malzemeleri, eğitici
ve öğreticilerin geliştirilmesi konularını araştırmak ve saptamak,
f. Derslik, tesis, iskan, iaşe, giyim ve kuşam durumunun disiplin, eğitim
ve öğretim ile moral üzerindeki etkilerini saptamak ve bu konudaki eksikleri
giderici çareleri aramak,
g. Personele her türlü çalışmasında yardımcı ve öğretici ve düzeltici ol-
mak, eksik ve kusurların yinelenmesini, önlemektir.
Değerlendirme
MADDE 203. - Jandarmanın değerlendirmesi kendi amirlerince yapılır. Askeri,
mülki ve adli makamlarca değerlendirilmesi istenenlerin amirlerine yazılı öne-
ride bulunulur.
Değerlendirmeye ilişkin Türk Silahlı Kuvvetleri Ödül Yönergesi, Türk Silah-
lı Kuvvetleri Savaş Takdirnamesi, Nişan ve Madalya Yönetmeliği, Şerit Rozet Yö-
nergesi ile Nakdi Tazminat Kanunu hükümleri gözönünde bulundurulur.
ONUNCU KISIM
SON HÜKÜMLER
Geçici Mali Uygulama
GEÇİCİ MADDE 1. - Bu yönetmeliğin hükümleri; ilgili Kanun hükümleri saklı
kalmak koşuluyla, 1985 yılına kadar Sahil Güvenlik Komutanlığını da kapsar.
GEÇİCİ MADDE 2. - Bu yönetmeliğin, Emniyet ve Asayiş hizmeti muhtelif ücret
ödemesi"ne ilişkin 196 ncı maddesi 1/1/1984`ten itibaren yürürlüğe girer. 1983
yılındaki uygulama 2761 sayılı Bütçe Kanununun 39 ncu maddesine göre yürütülme-
ye devam olunur.
Sayıştay İncelemesi
MADDE 204. - Bu yönetmeliğin mali hükümleri hakkında 832 sayılı Sayıştay
Kanununun 105 nci maddesine göre Sayıştayın uygun görüşü alınmıştır.
Yönerge Hazırlaması
MADDE 205. - Bu yönetmeliğin ve ilgili maddelerinin uygulanmasını sağlamak
üzere Jandarma Genel Komutanlığınca hazırlanacak yönergeler, yönetmeliğin yayı-
mı tarihinden itibaren altı ay içinde yürürlüğe sokulur.
Yürürlük
MADDE 206. - Bu yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 207. - Bu yönetmeliği Bakanlar Kurulu yürütür.
1882 - 1
3/11/1983 TARİH VE 83/7362 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI İLE
YÜRÜRLÜĞE KONULAN YÖNETMELİĞE EK VE DEĞİŞİKLİK
GETİREN YÖNETMELİKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ
TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
-----------------------------------------------------------------------------
Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
-----------------------------------------------------------------------------
Farklı Tarihte
Yürürlüğe Giren Yürürlüğe
Tarihi Numarası Maddeleri Giriş Tarihi
-----------------------------------------------------------------------------
21/9/1990 90/938 - 9/11/1990
6/8/1992 92/3372 - 7/9/1992
13/12/1993 93/5099 - 5/1/1994
-----------------------------------------------------------------------------
YÖNETMELİKLER, ŞUBAT 1994 (Ek - 18)
1882-2
1882-3
3/11/1983 TARİH VE 83/7362 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI İLE
YÜRÜRLÜĞE KONULAN YÖNETMELİĞE EK VE DEĞİŞİKLİK
GETİREN YÖNETMELİKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ
TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
-------------------------------------------------------------------------------
Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
-------------------------------------------------------------------------------
Farklı Tarihte
Yürürlüğe Giren Yürürlüğe
Tarihi Numarası Maddeleri Giriş Tarihi
-------------------------------------------------------------------------------
21/9/1990 90/938 --- 9/11/1990
6/8/1992 92/3372 --- 7/9/1992
13/12/1993 93/5099 --- 5/1/1994
10/2/1994 94/5315 --- 21/4/1994
7/11/1996 96/8801 --- 6/1/1996
23/3/1998 98/10811 --- 4/4/1998
Bugünün tarihi: 07/05/2025 20:34:30