13/08/2025 Mevzuat bölümü
Kanun Yönetmelik Tüzük
Kanun Hükmünde Kararname (KHK)
Mevzuat Listesi
GELİR VERGİSİ KANUNUNUN YÜRÜRLÜKTEN
KALDIRILMIŞ HÜKÜMLERİ
Kanun Numarası : 193
Kabul Tarihi : 31/12/1960
Yayımlandığı R. Gazete : Tarihi: 6/1/1961 Sayı : 10700
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 4 Cilt : 1 Sayfa: 850
1 - 19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümleri metinleri.: (Madde numaraları: 3,4,7,8,9,10,11,
12,13,18,19,21,23,34,37,40,46,47,52,53,54,55,56,57,58,59,64,65,67,68, 69,70,73,
74,81,82,85,86,87,88,89,90,92,93,94,96,103,105,109,110,111,112,114,117,118)
Madde 3 bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye`de bulunan teşebbüslere
bağlı olup işleri dolayısıyle yabancı memleketlerde ikamet eden ve bulundukları
memleketlerde benzeri bir vergiye tabi olmıyan Türk vatandaşları.
Madde 4 bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Bir takvim yılı içinde Türkiye`de devamlı olarak altı aydan fazla ikamet
edenler (Geçici ayrılmalar Türkiye`de ikamet süresini kesmez.)
Madde 7 fıkra bir bent (1)-(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür).
1. Ticari kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye`de bulunması, Türkiye`de
bulunmadığı hallerde Türkiye`de iş yerinin olması veya daimi temsilci bulundur-
ması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilci vasıtasiyle veya bizzat yapılan
işlerden doğması (Bu şartları haiz olsalar dahi iş merkezi Türkiye`de bulunmı-
yanlardan merkezleri hesabına ihraç edilmek üzere Türkiye`de satın aldıkları
veya imal ettikleri malları Türkiye`de satmaksızın yabancı memleketlere gönde-
renlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye`de elde edilmiş sayılmaz.
Türkiye`de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının Türkiye`de olması veya
satış akdinin Türkiye`de inikat eylemesidir. İş merkezinden maksat ise, iş bakı-
mından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği merkezdir.);
Madde 8 fıkra üç bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
2. Giderleri devamlı olarak kısmen veya tamamen temsil edilen tarafından
ödenenler;
Madde 9 bent (1,2 ve 3)-(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Elde, sırtta, başta, el veya ayak ile müteharrik el arabası veya hayvanla
taşımak suretiyle köylerde, mahalle aralarında ve pazarlarda yenilecek, içile-
cek, yakılacak, zat ihtiyaçlarında veya evlerde kullanılacak madde ve malzeme-
leri perakende olarak satanlarla aynı suretle gazete, mecmua, kitap, piyango
bileti, kartpostal, zarf, mektup kağıdı, çocuk oyuncaklarını perakende satanlar;
2. Bir işyeri açmaksızın gezici olarak çalışan hallaçlar, kalaycılar,
lehimciler, musluk tamircileri, çilingirler, camcılar,kundura boyacıları,ber-
berler,nalbantlar, fotoğrafçılar, odun ve kömür kıranlar, çamaşır yıkayıcıları,
hamallar;
3. Köylerde gezici olarak her türlü madde, malzeme ve eşyanın perakende
satışı ve küçük sanat işleriyle iştigal edenler (Nüfusu 2 000 den "2 000 dahil"
aşağı olan köylerde yukarıda yazılı işleri işyeri açmak suretiyle yapanlar da
bu fıkra hükmünden istifade ederler.);
Bent 6 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
6. Hariçten işçi almamak, muharrik kuvvet kullanmamak kayıt ve şartiyle
oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çorap, halı, kilim, dokuma
mamulleri, örgü dantela, nakış işlerini ve hasır, sepet, süpürge, yapma çiçek,
ip ve urganları dükkan açmaksızın satanlar; (Gelir veya Kurumlar vergilerine
tabi mükelleflere bu gibi işleri ücret mukabilinde yapanlar hariç.);
Madde 10 fıkra üç - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aile reisi beyanına tabi zirai gelirlerde işletme büyüklüğü ve yıllık satış
tutarları aile reisi, eş ve küçük çocuklar için toplu olarak nazara alınır.
Ortaklıklarda da aynı esas caridir. Yarıcılık ortaklık sayılır.
Madde 11 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığı zirai kazançlara münhasırdır. Bu muaflıktan faydala-
nanlar, varsa, diğer kazanç ve iratları üzerinden bu kanunun diğer hükümleri
gereğince vergiye tabi tutulurlar.
Diğer ticari, sınai ve mesleki kazançları dolayısiyle gerçek usulde Gelir
Vergisine tabi bulunanlar küçük çiftçi muaflığından faydalanamazlar.
Madde 12 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından, bir takvim yılı için, nazara alı-
nacak işletme büyüklüğü ölçüleri şunlardır:
1 inci grup: Hububat, afyon, ayçiçeği ziraatinde ekilen arazinin yüzölçümü
toplamı 150 dönümü;
2 nci grup: Bakliyat, pamuk, pancar,susam,tütün ve keten ziraatinde ekilen
arazinin yüzölçümü toplamı 60 dönümü;
3 üncü grup: Çeltik ve sebze ziraatinde ekilen arazinin yüzölçümü toplamı
30 dönümü;
4 üncü grup: Meyva verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraatinde
yüzölçümü toplamı 30 dönümü;
5 inci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 800 ağacı veya
narenciyede 400 ağacı;
6 ncı grup: Diğer meyva ve mahsul ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü top-
lamı 15 dönümü;
7 nci grup: Büyükbaş hayvan sayısı 25 adedi veya küçükbaş hayvan sayısı 100
adedi;
Aşmamak.
Yukarıda yazılı ziraat gruplarından birkaçının bir arada yapılması halinde
her bir grup için belirtilmiş olan ölçüler ayrı ayrı aşılmadığı takdirde muaflık
devam eder.
Madde 13 fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığından istifade edebilmek için zirai mahsullerin bir tak-
vim yılı içindeki satış bedelleri tutarının on beş bin lirayı geçmemesi lazım-
dır.
Madde 18 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam ve bestekarların kitap, resim, heykel
ve nota halindeki eserlerini satmak veya bu eserler üzerinde mevcut haklarını
devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle, bir takvim yılı içinde elde
ettikleri gayrisafi kazanç ve iratların 5.000 lirası Gelir Vergisinden müstes-
nadır.
(Eserlerin neşir, temsil, icra, teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi
karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.)
Madde 19 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bir vergilendirme döneminde elde edilen ve toplamı 10 000 liraya kadar
olan zirai safi kazançların 5 000 lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.
Gelirleri aile reisi tarafından beyan edilecek olanlar için 10 000 liralık
had aile reisi ile eş ve velayet altındaki küçük çocuklara ait zirai safi ka-
zançların toplamlarına göre hesaplanır. Bu toplam istisna haddini aşmadığı
takdirde aile fertlerinden her biri istisnadan zirai gelirleri nispetinde
faydalanırlar.
Ticari veya mesleki kazancı dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi
olanlar bu istisnadan faydalanmazlar.
Madde 21 fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gayrimenkullerin ve hakların kiralanmasından elde edilen ve bir takvim
yılında toplamı 2.500 lirayı aşmıyan kiralarla bir takvim yılı içinde toplamı
10 000 lirayı aşmıyan kiraların 2.500 lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.
Madde 23 bent (2 ve 5) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Gelir Vergisinden muaf veya götürü usulde vergiye tabi çiftçilerin
ziraat işlerinde bilfiil çalışan işçilerin ücretleri;
5. Mahalle ve köy muhtarları ile köylerin katip, korucu, imam, bekçi ve
benzeri müstahdemlerinin, mahalle ve çarşı bekçilerinin ücretleri;
Madde 34 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İndirim yalnız aile reisi sıfatiyle vergiye tabi tutulan mükellefler hak-
kında uygulanır.
Madde 37; fıkra iki bent (5 ve 6)-(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
5. Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım, satımı ile iştigal edenlerin
bu faaliyetlerinden;
6. Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin parsellenerek
kısmen veya tamamen satılmasından; elde edilen kazançlar.
Madde 40 bent (5) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
5. İşte kullanılan taşıtların giderleri;
Madde 46 - (31/12/1960 tarih ve 193 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari
ve sınai işlerinden sağladıkları safi kazançlar, Maliye Bakanlığınca tanzim edi-
lecek iş cetvellerinde belirtilen işe nevilerine göre ve Vergi Usul Kanunundaki
esaslar dairesinde, götürü olarak tesbit olunur.
Aynı işlerde ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı iş yer-
leri gayrisafi iratları ile 48 inci maddede yazılı iş hacmi, toplu olarak, di-
ğer şartlar, ortakların her biri için ayrı ayrı aranır.
Ortaklarından birisi gerçek usule göre Gelir Vergisine tabi bulunan ortak-
larda diğer ortakların sınai ve ticari kazancı da gerçek usule göre tesbit
olunur.
Adi ortaklık halinde çalışanlardan aynı zamanda diğer bir şahsi işle de
iştigal edenlerin gerçek veya götürü usullerden hangisine göre vergilendirile-
ceğinin tayininde, şahsi işine ait iş hacmi ve gayrisafi irat ölçüleri, ortaklı-
ğın iş hacmi ve gayrisafi irat ölçülerinden hissesine düşen miktarların da ek-
lenmesi suretiyle nazara alınır.
Ortaklıktan hissesine düşen miktarın tesbitinde, ortaklık mukavelesinde ya-
zılı hisse nispetleri, böyle bir mukavele yoksa ortak sayısına bölünmek suretiy-
le bulunacak miktarlar esastır.
Madde 47 fıkra bir bent (3) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
3. Gerçek kazancı veya iradı dolayısiyle yıllık Gelir Vergisi beyannamesi
vermek mecburiyetinde olmamak,
Madde 52 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Zirai faaliyetten doğan kazanç zirai kazançtır.
Zirai faaliyet; arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üret-
me, yetiştirme ve ıslah yollariyle veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade
etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsali-
ni, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınması-
nı, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade
eder.
Bazı nebat ve hayvan nevilerinde istihsalin doğrudan doğruya arazi üzerinde
yapılmaması zirai faaliyetin mahiyetini değiştirmez.
Mahsullerin, değerlendirilmeleri maksadiyle ve zirai istihsale müteferri
olarak işlenmesi de zirai faaliyete girer. Ancak, bu ameliye, aynı teşebbüsün
bir cüzünü teşkil eden bir işletmede vukua geliyorsa, işletmenin sınai bir
müessese ehemmiyet ve genişliğinde olmaması ve faaliyetini, cüz`ünü teşkil et-
tiği teşebbüs mahsullerine hasretmesi şarttır.
Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan
veya mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhalar zirai faaliyet sahasın
da kalır. Çiftçiler tarafından doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili
alım satım işlerinin tedviri için açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu mevzua
munhasır kalmak şartiyle, dükkan ve mağaza sayılmaz.
Aşım yaptırmak maksadiyle erkek damızlık beslenmesi, çiftçiye ait her türlü
ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştı-
rılması da zirai faaliyetlerden sayılır.
Yukarıda yazılı faaliyetlerin içinde yapıldığı işletmelere zirai işletme,
bu işletmeleri işletenlere, vergiye tabi olsun veya olmasınlar, çiftçi ve bu
faaliyetler neticesinde istihsal olunan maddelere de mahsul denir.
Kollektif şirketlerle komandit şirketler, zirai faaliyetle iştigal etseler
dahi çiftçi addedilmiyecekleri gibi ortakların bu şirketlerden aldıkları hisse-
ler de ticari kazanç sayılır.
Madde 53 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık hasılat tutarı 100 000 liradan aşağı olan çiftçilerin kazançları gö-
türü gider esasına, 100 000 lira veya daha fazla olan çiftçilerin kazançları
ise gerçek kazanç esasına göre tesbit olunur.
Bu hükmün tatbikında, ortaklık halindeki işletmelerde ortaklığın satış
hasılatı tutarı nazara alınır.
Yeni işe başlıyanların veya muafiyetten mükellefiyete geçenlerin işe baş-
ladıkları veya intikalin husule geldiği yıl içerisindeki kazançları götürü gi-
der usulüne göre tesbit olunur.
Kazançları götürü gider esasına tesbit edilecek çiftçilerden bu usulden
faydalanmak istemediklerini yazı ile vergi dairesine bildirenler, müteakıp
vergilendirme dönemi başından; yeni işe başlıyanlar, işe başlama tarihinden
itibaren gerçek kazanç esasına geçebilirler. Bu şekilde gerçek kazanç usulünü
kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler.
Madde 54 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü gider usulünde zirai kazanç, mükellefin bildireceği hasılattan
götürü olarak hesaplanan gider tutarının indirilmesi suretiyle vergi dairesince
tesbit olunur.
Götürü gider, Vergi Usul Kanununa göre tayin edilen gider emsallarinin ha-
sılat tutarına tatbiki suretiyle bulunan miktardır.
Zirai faaliyette kullanılan arazi ve binalarla ilgili bulunan aşağıda yazılı
giderler hasılattan ayrıca ve gerçek miktarları üzerinden indirilir:
a) Kiralar;
b) Ayni mahiyetteki vergi, resim ve harçlar.
Madde 55 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gerçek zirai kazanç, 59 uncu maddedeki hükümler mahfuz kalmak şartiyle,
zirai işletme hesabı esasına göre tesbit edilir.
Bu esasa göre zirai kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile
yapılan giderler arasındaki müspet farktır.
Madde 56 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tahsil edilen veya edilecek olan meblağları ihtiva eden hasılat aşağıda ya-
zılı unsurlardan terekkübeder:
1. Bilcümle mahsullerin satış bedelleri;
2. Mahsullerin, idrak edilmeden evvel veya idrak edildikten sonra, hasara
uğraması sebebiyle alınan sigorta tazminatları;
3. Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde
çalıştırılması mukabilinde alınan ücretler;
4. 57 nci maddede gösterilen iktisadi kıymetlerin satılması halinde, satış
bedelleri.
Satılmaksızın mütaakıp yıla devreden mahsul hasılat meyanına ithal edilmez.
Bunlar, nevi ve miktar itibariyle, beyannamede gösterilmekle iktifa olunur.
Madde 57 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tediye edilen veya borçlanılan meblağları ihtiva eden giderler aşağıda yazı-
lı unsurlardan terekkübeder:
1. Zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel
giderler;
2. İşletmede çalıştırılan işçilere, çoban, sığırtmaç ve saireye ödenen
ücretler;
3. İşletme için alınan ve işletmeye harcanan borç paraların faizi;
4. Ziraat makina ve aletlerinin çalıştırılması ve bakımı için lüzumlu yakıt,
yedek parça ve buna benzer giderler ile istihsalde kullanılan hayvanların bes-
lenmesi, hastalıklarının tedavisi için yapılan giderler;
5. İşletme için satınalınan gübre, tohum, fide ve benzerinin bedelleri,
6. İşletme ile ilgili olmak şartiyle sözleşmeye, mahkeme ilamına veya kanun
emrine dayanarak ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar;
7. İşletmede kullanılan motorlu taşıtların işletme ve bakım giderleri;
8. İşletme ile ilgili olmak şartiyle, ödenen ayni mahiyetteki vergi, resim
ve harçlar;
9. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (İşletmede kul-
lanılan ve değeri 1.000 liraya kadar olan alet ve demirbaşlar amortismana tabi
tutulmıyarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilirler.)
Götürü gider usulünde yukarıda yazılı giderlerden kabili hesap olmıyanlar
nazara alınmaz.
Madde 58 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
41 inci maddede yazılı giderler hasılattan indirilemez.
Madde 59 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık hasılatının tutarı 500 000 lirayı geçenler bilanço esasına göre def-
ter tutmaya mecburdurlar.
Çiftçiler, diledikleri takdirde, işletme hesabı veya götürü gider usulleri
yerine bilanço esasına tabi tutulmalarını istiyebilirler.
Yazı ile yapılacak talep, mütaakıp vergilendirme dönemi başından, yeni işe
başlıyanlarda ise işe başlama tarihinden itibaren kabul edilir. Talepleri bu
suretle kabul edilenler iki yıl geçmedikçe bilanço esasından dönemezler.
Zirai kazancın bilanço esasına göre tesbitinde ticari kazancın bu husustaki
hükümleri uygulanır.
Madde 64 bent (4) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
4. Götürü gider usulünü kabul eden gayrimenkul sermaye iradı sahipleri ya-
nında çalışanlar;
Madde 65 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Arızi veya devamlı her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar
serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti, bir iş verene bağlı olmaksızın ve sermayeden zi-
yade şahsi mesaiye, ilmi ve mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari
mahiyette olmıyan işlerin ifasıdır.
Tahkim işleri dolayısiyle hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi
komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti netice-
sinde doğan kanaçlar serbest meslek kazancı sayılır.
Madde 67 fıkra dört - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Serbest meslek erbabı, mesleki kazançlarını, Vergi Usul Kanunu hükümle-
rine göre tuttukları "Serbest meslek kazanç defteri" üzerinden, serbest
meslek erbabı olmıyan diğer serbest meslek kazancı sahipleri ise, aynı kanu-
na göre muhafazaya mecbur oldukları vesikalara müsteniden tesbit ederler.
(69 uncu madde hükmü mahfuzdur.)
Madde 68 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Serbest meslek kazancının tesbitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan
indirilir:
1. Mesleki faaliyetin icrasına tahsis edilen iş yerinin kirası (ikamet-
gahlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananların, ikametgahının tamamı için
ödedikleri kira ile sair masrafların yarısı indirilebilir);
2. Mesleki faaliyetin elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan ay-
dınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye, muhabere ve saire gibi mütat ve mütefer-
rik giderler ve müstahdem ücretleri;
3. Mesleki faaliyetin ifasında başkalarına gördürülen hizmetler için öde-
nen paralar;
4. Alınan meslek kitapları, dergiler, gazeteler gibi neşriyat için yapılan
giderler ve mesleki teşekküllere ödenen aidat;
5. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadı-
nın gerektirdiği süreye mahsus olmak şartiyle);
6. Meslekin ifasına lüzumlu aletlerin, eczaların ve sair maddelerin teda-
riki için yapılan giderler;
7. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat ve demirbaş eşya için Vergi Usul
Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (Mesleki faaliyette kullanılan ve
değeri 1 000 liraya kadar olan tesisat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmı-
yarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilir):
8. Gayrisafi kazancın % 5 ini geçmemek üzere mesleki teşekküller tarafından
kurulan emekli sandıklarına ödenen aidat;
9. Mesleki faaliyet ile ilgili olarak kanun, ilam ve mukaveleye müsteniden
ödenen tazminatlar.
Sebebi ne olursa olsun para cezaları ve vergi cezaları gider olarak indi-
rilemez.
Madde 69 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları, arzuhalciler ve muakkiplerle gerçek
kazançlarının tesbitinde zorluk bulunmasından dolayı Maliye Bakanlığınca tayin
edilecek olan ve mesleklerinin ifası yüksek tahsili icabettirmiyen benzeri ser-
best meslek erbabının safi kazançları götürü olarak tesbit olunur.
(Bu madde hükmü borsa, ajan ve acentaları, gümrük komisyoncular, dava ve-
killeri, müşavirler ve musiki konseri verenlere şamil değildir).
Madde 70 bent (6 ve 7) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
6. Telif hakları (Bu gibi hakların müellifleri tarafından kiralanmasından
doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.);
1. Gemiler ve gemi payları (Motorlu olup olmamalarına veya tonilatolarına
bakılmaz).
Madde 73 fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri ile emsal kira bedellerin-
den hangisi yüksek ise o miktar hasılat kaydolunur. Bedelsiz olarak başkala-
rının intifasına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, mezkür mal ve
hakların kirası addolunur. Binalarda emsal kira bedeli Vergi Usul Kanununa
göre taayyün eden gayrisafi irattır. Arazide, Vergi Usul Kanununa göre taayyün
eden kıymetin % 10`udur. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve
hakların maliyet bedelinin bu bedel malüm değilse Vergi Usul Kanununun ser-
vetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre tayin olunan değerlerinin
% 10 udur.
Madde 74 fıkra bir bent (5 ve 10) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
5. Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim ve harçlarla (Şe-
refiyeler dahil) kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartiyle belediyelere
ödenen harcamalara iştirak payları;
10.İkametgahlarını nakledenlerin kiraladıkları konutların kira bedeli (Bu
kira, sahip oldukları ve evvelce oturdukları konutun gayrisafi iradını aştığı
takdirde, fazlası indirilmez).
Fıkra üç - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Elde ettikleri yıllık gayrisafi irat tutarı 10 000 lirayı geçmiyen mükel-
lefler diledikleri takdirde, kiraya verilen mal ve hakların umumuna şamil olmak
üzere, yukarda zikredilen giderlere karşılık olarak hasılatlarından bina ve
arazi için % 40 ını, diğer mal ve haklar için % 20 sini götürü olarak indirebi-
lirler. Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden vazge-
çemezler.
Madde 81 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gayrimenkullerin, hakların ve menkullerin satışından, iştirak hisselerinin
devir ve temlikinden doğan vergiye tabi kazançlar şunlardır:
1. Satınalınan, inşa edilen veya tranpa suretiyle iktisabolunan gayrimenkul-
lerin, gayrimenkul olarak tescil edilen hakların, gemi ve gemi paylarının, has-
talık ve ikametgah nakli veya işin tasfiyesi gibi sebepler dışında, alım, inşa
veya trampa tarihlerinden başlıyarak dört yıl içinde satılmaları, trampa veya
istimlak edilmeleri halinde elde edilen ve bir takvim yılı içinde 10 000 lirayı
aşan kazançlar (Kooperatif şirket ortaklarına bu sıfatları dolayısiyle şirket-
çe tahsis olunan gayrimenkuller, ortaklar tarafından tahsis tarihinden satın-
alınmış sayılır);
2. Satınalınan menkul kıymetlerin iktisap tarihinden başlıyarak bir yıl
içinde veya iktisaptan evvel satılmalarından elde edilen ve bir takvim yılında-
ki tutarı 2 000 lirayı aşan kazançlar;
3. Her ne suretle olursa olsun (imtiyaz, ihtira, telif, işletme, ticaret
unvanı ve alameti farika gibi) edebi, sınai ve ticari haklarla maden arama ve
işletme haklarının satışından, devir ve temlikinden elde edilen ve bir takvim
yılındaki tutarı 5 000 lirayı aşan kazançlar (Edebi hakların müellifi tarafın-
dan satılmasından doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır);
4. Bir işletmenin faaliyetini durdurduktan sonra kısmen veya tamamen satıl-
masından, ortaklıklardaki ortaklık haklarının veya hisselerinin devir ve tem-
likinden doğan kazançlar.
1, 2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı satış hadleri aşıldığı takdirde, kazan-
cın bu hadleri aşan kısmı vergiye tabidir.
Safi kazanç; satış veya devir, temlik ve istimlak bedelinden, maliyet
değerleri ile satış ve devir dolayısiyle yapılan ve satıcının uhdesinde
kalan giderlerin indirilmesiyle bulunur.
Maliyet değeri tesbit edilemiyen gayrimenkuller için bu değer yerine
vergi değeri ticari kazancı bilanço esasına göre tesbit edilen işletmelerde ma-
liyet bedeli yerine son bilançoda yazılı değerler esas tutulur.
Aşağıda belirtilen şekillerde elde edilen kazançlar, ticari kazanç sayı-
lır ve bunlara ticari kazanç hakkındaki hükümler uygulanır:
1- Faaliyetine devam eden bir işletmenin (Kısmen veya tamamen) veya işlet-
meye dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılmasından doğan kazanç-
lar;
2. İşletmenin bilançosuna dahil gayrimenkullerin, hakların, işletme ve
iştirak hisselerinin satış, devir ve temliklerinden veya istimlak olunmasından
doğan kazançlar.
Madde 82 - (31/12/1960 tarih ve 193 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı kazançlar arızi kazançtır: .
1. Arizi olarak ticari muamelelerin icrasından veya ticari muamelelere
tavassuttan elde edilen ve her bir muamelede 500 lirayı aşan kazançlar;
2. Ticari bir faaliyetin durdurulması için alınan her türlü paralar ve
menfaatler;
3. 500 lirayı aşan peştemallıklar ve gayrimenkulün tahliyesi veya kira-
cılık hakkının devri için alınan tazminatlar;
4. Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla verilen paralar.
Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tesbit olunur:
1. Alım, satım işlerinde: malın satış bedelinden maliyet bedeli ve satış
dolayısiyle yapılan giderler indirilir.
2. Tavassut ve diğer ticari hizmet işlerinde: Tavassut veya hizmet kar-
şılığında alınan paralardan veya menfaat değerlerinden bu iş dolayısiyle ya-
pılan giderler indirilir;
3. Ticari bir faaliyetin durdurulması için alınan paralar ile ayınların ve
elde edilen menfaatlerin değerleri, peştemallıkların tahliye ve devir tazmi-
natlarının, transfer ücreti ve emsali paraların tutarları, bunların safi mik-
tarı sayılır;
4. Dar mükellefiyete tabi olanların yabancı memleketlere arızi olarak yap-
tıkları ulaştırma işlerinden elde ettikleri kazançlar 45 inci maddedeki esas-
lara göre tesbit edilir.
Madde 85 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükellefler ikinci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde
ettikleri kazanç ve iratları ( Götürü usulde tesbit edilen kazanç ve ücretler
dahil) için bu kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname vermeye ve bu
kazanç ve iratları bir araya getirerek yıllık beyannamelerinde toplamaya mec-
burdurlar.
İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar için beyanname verilmez.
(En az geçim indirimi istisnadan madut değildir.)
Tacirlerle serbest meslek erbabı, ticari ve mesleki faalilyetlerinden kar
temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler. Bu hüküm, şirketlerin
faaliyet ve tasfiye devrelerine şamil olmak üzere kollektif şirket ortakla-
riyle komanditeler hakkında da uygulanır.
Yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlar:
1. Mükellefin bunları Türkiye`de hesaplarına intikal ettirdiği yılda;
2. Türkiye`de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dı-
şındaki sebeplerden ileri geldiği tevsik olunan hallerde, mükellefin bunla-
lara tasarruf edebildiği yılda;
Elde edilmiş sayılır.
Madde 86 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz:
a) Tam mükellefiyette, vergiye tabi gelir sadece:
1. Ücretlerden;
2. Götürü olarak tesbit edilen ticari, zirai veya mesleki kazançlardan veya
bunlarla ücretlerden ibaret ise;
b) Dar mükellefiyette, vergiye tabi gelir sadece:
1. Ücretlerden;
2. Serbest meslek kazancından;
3. Menkul sermaye iradından;
4. Gayrimenkullerin, hakların, menkul kıymetlerin satışından, ortaklık his-
selerinin devir ve temlikinden elde edilen kazançlardan;
5. Arızi kazançlardan veya bunların bir kaçından ibaret ise.
Madde 87 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyette, yıllık gayrisafi kazanç ve iratlarının toplamı 5 000
lirayı aşmıyan mükelleflerin, bu kazanç ve iratlarından tevkif yolu ile vergisi
kesilmiş bulunanları beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.
Ücretler ve götürü usulde tesbit olunan kazançlar ile kazanç ve iratların
istisna hadleri içinde kalan kısımları 5 000 liralık haddin hesabında nazara
alınmaz.
Ticari, zirai veya mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mec-
buriyetinde olanlar yukarıda yazılı ihtiyari toplama hakkından faydalanmazlar.
Yıllık gelirinin tamamı tevkif suretiyle vergisi kesilmiş ücret ve toplamı
5 000 lirayı aşmıyan menkul sermaye iradından ibaret bulunanlar diledikleri
takdirde bu ücret ve iratlarını yıllık beyanname ile beyan edebilirler.
Madde 88 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelirin (Aile reisi beyanlarında eş ve çocukların geliri dahil) toplanmasın-
da, gelir kaynaklarının bir kısmında hasıl olan zararlar (81 inci maddenin 1 ve
2 numaralı bentlerinde yazılı muamelelerden doğanlar hariç), diğer kaynakların
kazanç ve iratlarına mahsubedilir.
Bu mahsup neticesinde kapatılamıyan zarar kısmı, mütaakıp yılların gelirin-
den indirilir. Arka arkaya üç yıl içinde mahsup edilemiyen zarar bakiyesi mü-
taakıp yıllara naklolunamaz.
Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, masraf fazlalığından doğanlar
hariç, sermayede vukua gelen eksilmeler zarar addolunmaz.
Madde 89 bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Kamu menfaatlerine yararlı derneklere makbuz karşılığında yapılan bağış
ve yardımlar (Yıllık gelirin % 5 ini aşmamak şartiyle.)
Madde 90 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir vergisi ile diğer şahsi vergiler ve her ne şekilde olursa olsun
vergi cezaları ve para cezaları Gelir Vergisinin matrahından ve gelir un-
surlarından indirilmez.
Madde 92 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Her takvim yılına ait beyanname ertesi yıl başından Mart ayı sonuna kadar:
1. Tam mükellefiyette 106 ncı madde gereğince vergiyi tarha yetkili Vergi
Dairesine;
2. Dar mükellefiyette, Türkiye`de vergi muhatabı mevcutsa, onun Türkiye`de
oturduğu yerin, Türkiye`de vergi muhatabı yoksa iş yerinin (İş yerinin birden
fazla ise, vergi muhatabınca tayin edilecek iş yerinin) bulunduğu mahal vergi
dairesine verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir.
Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke
takaddüm eden 15 gün, ölüm halinde ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir.
Madde 93 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyette, aile reisi ile birlikte yaşıyan eşlerin ve velayet
altındaki çocukların yıllık beyanname ile bildirilmesi icabeden belirleri aşağı-
daki esaslara göre, aile reisi tarafından tek beyanname ile bildirilir:
1. Eşlerin ve çocukların her birinin geliri beyannamede ayrı gösterilir;
2. Geliri olan eşler beyannameyi ayrıca imzalarlar;
3. Beyannamede gösterilen bütün gelirler birleştirilmek suretiyle toplam
yapılır ve bu toplam üzerinden vergi aile reisi namına tarh olunur.
Eşlerin her biri yalnız kendi gelirine isabet eden vergi kısmından sorum-
ludur. Verginin eşlere isabet eden kısımları, bunların aile geliri içindeki
hisseleri nispetinde hesaplanır.
Bu madde hükmünün uygulanmasında, aile reisi eşler için koca, velayet altın-
daki küçük çocuklar için baba, baba ölmüş veya velayeti nezedilmişse anadır.
Medeni Kanunun cevaz verdiği hallere munhasır olmak üzere, ayrı yaşıyan
eşin geliri hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.
Madde 94 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kamu idare ve müesseseleri, ticaret şirketleri, İktisadi Kamu müesseseleri,
dernekler, tesis ve vakıflar, dernek, tesis ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan tüccar, çiftçi ile serbest meslek
erbabı :
1. Hizmet erbabına ödenen ücretlerden (İstisnadan faydalanan ücretler ha-
riç) ve 82 nci maddenin 4 numaralı bendine giren ödemelerden;
2. 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (İstisnadan fay-
dalananlar hariç);
3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısiyle bu işleri icra edenlere ya-
pılan ödemelerden (18 inci maddede yazılı olanlarla kazançları götürü olarak
tesbit edilen serbest meslek erbabına ve noterlere serbest meslek faaliyetle-
rinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
4. 42 nci madde şümulüne giren işler dolayısiyle bu işleri yapanlara (Ku-
rumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden;
İstihkak sahiplerinin Gelir vergilerine mahsuben (Avans olarak ödenenler
dahil) tevkifat yapmaya mecburdurlar.
Tüccarın ve serbest meslek erbabının yukardaki hükümlere göre yapacakları
tevkifat ticari ve mesleki işlerle ilgili ödemelere munhasırdır.
Tevkifi gereken verginin tediyeyi yapan tarafından deruhte edilmesi halinde
bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile tediyeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı
üzerinden hesaplanır.
Madde 96 - (31/12/1960 tarih 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı menkul sermaye iratları vergi tevkifatına tabidir:
1. Sermaye şirketlerinin ve kooperatif şirketlerin safi kazançları (Koopera-
tif şirketlerde, ortakların şirketle yaptıkları muamele nispetinde dağıtılacak
kazanç kısmı hariç);
2. Adi komandit şirketlerin safi kazançlarından komanditerlere isabet eden
kar hisseleri;
3. Gerçek kişilere ödenen tahvilat faizleri ile 1 numaralı bend dışında
kalan temettüler (22 nci maddenin 1 numaralı bendinin şümulüne girenler hariç);
4. Gerçek kişilere ödenen mevkuat faizlerinin istisna haddini aşan kısımla-
rı,
Bu maddenin uygulanmasında 1 ve 2 numaralı bentlerde sözü geçen safi kazanç,
bu kanuna ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre tesbit edilen vergiye tabi safi ka-
zançlardan aşağıda yazılan indirim ve ilaveler yapılmak suretiyle tesbit olunur:
A) İndirimler:
a) Şirketlerin ödeyecekleri Kurumlar Vergisi (Kurumlar Vergisine tabi olmı-
yanlar indirim yapamazlar);
b) Genel menfaatlere yararlı derneklere makbuz karşılığında yapılmış olan
yardımlar (Kurum kazancının tesbitinde bu neviden bir indirim yapılmış ise, bu
miktar hariç);
c) Ticaret Kanunu ve özel kanunlarındaki mecburiyete dayanarak ayrılmış olan
ihtiyat akçeleri ve provizyonlar;
ç) Ödenmiş olan vergi cezaları;
d) Şirketlerin mali bilançolarına göre tahassul edip 5422 sayılı kanunun 14
üncü maddesinin 7 numaralı bendi ile bu kanunun 88 inci maddesinin 2 nci fıkrası
hükümleri muvacehesinde mahsup edilemiyen geçmiş yıllar zararları;
e) Vergi tevkifatı yapılmadan evvel ortaklığın safi kazancından ortaklara
dağıtılmış olan kar hisseleri;
f) Şirket tarafından bilinmekte ise, Gelir Vergisine tabi olmıyan tüzel
kişiliği haiz ortaklara şirketin safi kazancından isabet eden kar hisseleri;
B) İlaveler:
a) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan menkul kıymet faiz ve temettü-
leri;
b) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan iştirak kazançları.
Vergi tevkifatı, yukarıda 1 ve 2 numaralı bendlerde yazılı iratlardan, ser-
maye şirketleri ile kooperatif şirketlerce Kurumlar Vergisi Beyannamesinin, adi
komandit şirketlerde komanditelerin Gelir Vergisi beyannamelerinin, verileceği
süre içinde, 3 ve 4 numaralı bendlere giren iratlardan da nakten veya hesaben
ödenmesi sırasında, tevfikatı yapacak şirketler veya ödeyenler tarafından kesi-
lir. Bu fıkrada sözü geçen hesaben ödeme, iratları ödeyenleri istihkak sahiple-
rine karşı borçlu durumda gösteren her türlü muhasebe kayıt ve muamelelerini
ifade eder.
Şirketlerin safi kazançları üzerinden tevkif ve vergi dairesine ödenmiş
olan mebaliğden, Kurumlar Vergisine tabi olmıyan ortakların (Kazancı menkul
sermaye iradından ibaret olan dar mükellefiyete tabi yabancı kurumlar hariç)
kar hisselerine tekabül eden kısmı tevfikatı yapan şirketin talebi üzerine
terkin ve şirkete iade olunur.
Madde 103 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi aşağıdaki nispetlerde alınır:
Verginin
nispeti
Gelir dilimleri %
---------------------------------- -----------
İlk 2500 Lira için 10
Sonra gelen 7500 " " 20
" " 15000 " " 30
" " 30000 " " 40
" " 70000 " " 50
" " 157500 " " 60
" " 217500 " " 70
500 000 lira ve daha fazla matrahlara % 60 nispeti uygulanır.
Madde 105 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
94 üncü maddenin 4 numaralı bendine göre yapılacak tevkifatın nispeti % 3,3
numaralı bendine göre % 15,96 ncı maddeye göre % 20 dir.
Madde 109 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi aşağıda yazılı zamanlarda tarh edilir:
1. Beyanname ile bildirilen gelirlerin vergisi, beyannamenin verildiği gün-
de; beyanname posta ile gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği ta-
rihi takibeden 7 gün içinde;
2. Götürü usulde tesbit edilen ücretlerin vergisi, hizmetin ifa olunduğu
bütçe yılının 1 inci ayında; bütçe yılı içinde işe başlıyanların vergileri ise,
işe başlama tarihinden itibaren bir ay zarfında;
3. Götürü usulde tesbit edilen ticaret ve serbest meslek kazançlarının
vergisi, ticari ve mesleki faaliyetin icra olunduğu takvim yılından sonra ge-
len bütçe yılının 1 inci ayında.
2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücret sahipleri, tarh zamanla-
rında, vergi karnelerini bağlı oldukları vergi dairelerine ibraz ve vergilerini
tarh ettirmeye mecburdurlar.
Madde 110 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Bütçe yılı içinde işe başlıyan götürü ücret sahiplerinin vergi matrahı,
yıllık götürü matrahtan, işe başlama ayı tam sayılmak suretiyle o yılın sonuna
kadarki, aylara isabet eden miktardır.
Bütçe yılının birinci yarısı içinde işini bırakan götürü ücret sahiplerin-
den, keyfiyeti, yılın ikinci yarısı girmeden haber verenlerin ikinci taksite
isabet eden vergileri, silinir.
2. Takvim yılı içinde işe başlıyan veya işi bırakan götürü ticaret ve
serbest meslek kazancı sahiplerinin vergi matrahı, yıllık götürü matrahtan,
işe başlama ve işi bırakma ayları tam sayılmak suretiyle, çalışılan aylara
isabet eden miktardır.
Madde 111 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yapılan vergi incelemelerinde, satışlarının % 50 den fazlası perakende
olan ticaret erbabı ile yaptıkları imalatın % 50 sinden fazlasını perakende
olarak satan imalatçılar, otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta, kahvehane, kır
bahçesi, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işletenlerin ve her nevi
taşıma işleriyle iştigal edenlerin beyannamelerinde gösterdikleri safi kazanç-
ları, Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilen ortalama kar hadlerinin, peraken-
decilerle imalatçılarda satılan emtianın maliyet bedeline; otel, pansiyon, ve
duhuliye ile girilen eğlence yerleri işletenlerde, iş hasılatına; bunlar dışın-
da kalanlarda, işletme giderlerine, tatbikı neticesinde bulunacak miktarlara
nazaran açık bir şekilde düşük bulunduğu takdirde, beyan edilen bu kazançların
yerine takdir komisyonlarınca tesbit edilecek kazançlar esas tutulur.
Komisyonca kazanç takdiri yoluna gidilmesi için,
1. Düşüklüğün, mükellef tarafından haklı sebepler ile izah olunamaması;
2. Düşüklük sebeplerinin, inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;
Şarttır.
Komisyonca takdir olunacak kazançlar, ortalama kar hadlerinin, perakende-
cilerin satışlariyle imalatçıların perakende satışları için, satılan emtianın
maliyet bedeline; otel, pansiyon ve duhuliye ile girilen eğlence ve istirahat
yerleri işletenler için, iş hasılatına; bunlar dışında kalanlar için işletme
giderlerine uygulanması suretiyle elde edilecek miktardan fazla olamaz.
İşletme giderleri, eğlence ve istirahat yerlerinin, eğlence ve istirahat
maksatları için açık bulunduğu müddetle yapılmış olup, hasılatın elde edilme-
sine matuf bulunan ve umumi masraflarla idare giderleri dışında kalan gider-
lerden ibarettir.
Taşıma işlerinde işletme giderleri; yakıt, tamir, bakım, yazıhane ve idare-
hane giderleri, amortismanlar, hizmetlilere ödenen ücretler ve işletme ile
alakalı vergi, resim, harc ve trafik sigorta primlerinden ibarettir.
Madde 112 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Zirai kazançlar üzerinden vergiye tabi bulunanların beyan ettikleri veya
götürü gider usulüne göre hesaplanmış olan kazançları, Vergi Usul Kanunu hü-
kümleri mucibince, yapılan ekim ve sayım beyanları nazara alınmak (Bu konuda
idarece bir tahkikat yapılmışsa bu tahkikat neticeleri ayrıca nazara alınır.)
Ve aynı kanunda sözü edilen zirai kazanç ölçüleri esas tutulmak suretiyle hesap-
lanacak kazanç miktarlarından açık bir surette düşük bulunduğu takdirde, bu
kazançlar yerine takdir komisyonunca tayin olunan kazançlar vergi tarhına esas
alınır.
Komisyonca kazanç takdiri yoluna gidilebilmesi için:
a) Düşüklüğün mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunamaması;
b) Düşüklük sebeplerinin inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;
Şarttır.
Yukardaki sebepler dolayısiyle komisyonca takdir edilecek kazançlar, mükel-
lefin beyanından az olamaz.
Komisyonlar, takdirlerin icrası sırasında Bakanlar Kurulunun tasdikine ik-
tiran etmiş cetvellerdeki hadlere istinat etmeye mecburdurlar. Hadisenin arz
ettiği hususiyete binaen, cetvellerde yazılı hadlerden gayri hadlere istinat
edilmesi zarureti hasıl olduğu takdirde, komisyonlar, bu durumun mucip sebep-
lerini belirtmeye ve tevsike mecburdurlar.
Madde 114 fıkra iki - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ancak, dar mükellefiyete tabi olanlarla, beyan edilecek gelirleri gayrimen-
kul sermaye iradı, ücret, götürü usulde tesbit edilen ticari, zirai veya mes-
leki kazançlardan veya bunların toplamından ibaret olanlar servet beyanına ta-
bi değildirler.
Madde 117 fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık beyanname ve serbest meslek ve ticaret erbabının götürü kazançları
üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir Vergisi, biri Mart diğeri Eylül ayında olmak
üzere iki eşit taksitte ödenir.
Madde 118 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usulde tesbit edilen ücretlerin vergisi:
1. Ötedenberi işe devam edenlerde, yıllık verginin yarısı bütçe yılının bi-
rinci, diğer yarısı, 7 nci ayında;
2. Bütçe yılının birinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, yıllık verginin
yarısı, verginin karneye yazıldığı günde, ikinci yarısı ise, bütçe yılının 7 nci
ayında;
3. Bütçe yılının ikinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, ikinci taksit ver-
gisi, verginin karneye yazıldığı günde;
Ödenir.
2 - 27/12/1963 tarih ve 365 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 19,40,96,117)
Madde 19 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bir vergilendirme döneminde elde edilen safi zirai kazançların 5 000 lirası
Gelir Vergisinden müstesnadır.
Aile reisi beyanlarından bu istisna, aile reisi, eş ve küçük çocuklarının
zirai gelirleri toplamına bir defa olarak tatbik edilir.
Ticari veya mesleki kazancı dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi
olanlar bu istisnadan faydalanmazlar.
Madde 40 fıkra bir bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
2. Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve
ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı
(Bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere Türkiye`de kain sigorta şir-
ketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım
sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartiyle), 28 inci maddede yazılı
giyim giderleri;
Madde 96 bent (2) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Dağıtılabilir sayılan menkul sermaye iratlarında vergi tevkifatı;
Sermaye şirketleri ile adi komandit ve kazanç dağıtan kooperatif şirket-
lerin mali bilançolarına göre tahassül eden safi kazançlarının aşağıdaki (A)
ve (B) bentlerinde yazılı indirim ve ilaveler yapıldıktan sonra kalan miktarı
dağıtılabilir menkul sermaye iradı sayılır ve adi komandit şirketlerde komandi-
terlerin Gelir Vergisi, diğer şirketlerde şirketlerin Kurumlar Vergisi beyanna-
malerinin verileceği süre içinde bu şirketler tarafından vergi tevkifatına tabi
tutulur.
Madde 117 fıkra bir - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık beyanname ile bildirilen gelirler üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir
Vergisi, biri Mart, diğeri Eylül ayında; götürü usulde tesbit edilen ticari ka-
zançlarla serbest meslek kazançları üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergileri
ise, biri Nisan diğeri Ekim ayında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.
(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Maliye Bakanlığı, gelir-
lerinin büyük kısmını zirai kazanç teşkil eden mükellefler hakkında, lüzum görü-
len hallerde, iki taksitten fazla olmamak üzere, muayyen istihsal mıntakaları ve
ziraat mahsullerine göre, hususi ödeme zamanları tayin edebilir.
3 - 26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 12,13,19,48,81,91,
111,113)
Madde 12 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından, bir takvim yılı için, nazara alı-
nacak işletme büyüklüğü ölçüleri şunlardır:
1 inci grup: Hububat, afyon ve ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü
toplamı 500 dönümü;
2 nci grup: Bakliyat, çeltik, pamuk, pancar, susam, tütün, kendir ve keten
ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 dönümü;
3 üncü grup: Bostan ve sebze ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı
100 dönümü;
4 üncü grup: Meyva verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraatinde
yüz ölçümü toplamı 100 dönümü;
5 inci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş antepfıstığı ve zeytinlikler de
1 200 ağacı, narenciyede 600 ağacı;
6 ncı grup: Diğer meyva ve mahsül ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü top-
lamı 80 dönümü (Palamut hariç);
7 nci grup: Büyük baş hayvan sayısı 100 adedi veya küçük baş hayvan sayısı
500 adedi (iş hayvanları ile iki yaşındaki büyük baş, bir yaşındaki küçük baş
hayvanlar ve kümes hayvanları hariç;
Aşmamak.
Yukarda yazılı ziraat gruplarından, 7 nci grup hariç ikiden fazlasının bir
arada yapılması halinde, her bir faaliyet grubunda, bu gruplar için yukarıda
belirtilmiş olan ölçülerin üçte ikisi ayrı ayrı aşılmadığı takdirde muaflık
devam eder (Ancak her bir faaliyet grubu esas ölçüsünün beşte birinden az ise
bu fıkra hükmü uygulanmaz).
Yukarda 4,5 ve 6 ncı gruba giren meyvalı veya meyvasız ağaçlarda meyva ve
mahsül verebilecek hale gelme durumunun başlangıcı Tarım ve Maliye Bakanlıkla-
rınca müştereken tesbit olunur.
Madde 13 fıkra bir - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığından istifade edebilmek için zirai mahsullerin bir tak-
vim yılı içindeki satış bedelleri tutarının 40 000 lirayı geçmemesi şarttır. Bu
had, balıkçılar için 50 000 liradır.
(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Arazi üzerinde yapılmıyan
zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında ve 12 nci maddede işletme büyüklüğü
ölçüsü gösterilmiyen zirai faaliyetlerde muaflık yalnız satış tutarı ölçüsüne
göre tayin olunur.
Madde 19 - (27/12/1963 tarih ve 365 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bir vergilendirme döneminde elde edilen safi zirai kazançların 5 000 lirası
Gelir Vergisinden müstesnadır.
Bu istisna, aile reisi beyanlarında aile reisi,eş ve küçük çocukların zirai
gelirleri toplamına, ortaklıklarda ise, ortaklık hasılatına bir defa olarak tat-
bik edilir. Şu kadar ki, bu miktar, birden fazla zirai işletmede ortak olanlarda
her ortak için 5 000 lirayı geçemez.
Ticari veya mesleki kazancı dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi
olanlar bu istisnadan faydalanmazlar.
Madde 48 fıkra bir bent (1 - 9) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
1. Alım, satım işleri ile imal,inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde, bir
takvim yılı içinde satınalınan veya ithal edilen emtianın, iptidai maddenin ve
malzemenin mubayaa bedelleri tutarı 40 000 lirayı aşmamak,
2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihracedilen emtianın, iptidai madde-
nin ve malzemenin satış bedelleri tutarı 48 000 lirayı aşmamak;
3. İptidai madde, yardımcı malzeme ve işçilik müşteriye ait olarak ücretli
durumuna girmeksizin yapılan imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işle-
ri karşılığında bir takvim yılı içinde alınan gayrisafi ücret tutarı 8 000 lira-
yı aşmamak;
4. İptidai madde ve malzeme müşteriye, işçilik kendisine ait olarak yapılan
imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işlerinde yıllık gayrisafi hasılat
tutarı 30 000 lirayı aşmamak;
5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde,
bir takvim yılı içinde alınan ücret veya hasılatın altı katı ile mubayaa bedel-
lerinin yıllık tutarı toplamı 45 000 lirayı aşmamak;
6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde,
bir takvim yılında sağlanan gayrisafi hasılatın üçte bir fazlasiyle emtia, ipti-
dai madde ve malzemenin mubayaa bedellerinin tutarı toplamı 40 000 lirayı aşma-
mak;
7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde
alınan gayrisafi ücretlerin tutarlarının dört katı ile sağlanan yıllık gayrisafi
hasılatın toplamı 30 000 lirayı aşmamak;
8. Otel, sinema, plaj, dansing ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işle-
tenlerde, bu hizmetler karşılığında bir takvim yılı içinde sağlanan yıllık gay-
risafi hasılat tutarı 8 000 lirayı aşmamak;
9. Maden işletmeleri ile taş ve kireç ocaklarında, kum ve çakıl istihsal
yerlerinde, tuğla ve kiremit harmanlarında bir takvim yılı içindeki satışların
mecmu bedeli 48 000 lirayı aşmamak;
Madde 81 fıkra dört - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Maliyet değeri tesbit edilemiyen gayrimenkuller için bu değer yerine vergi
değeri, ticari kazancı bilanço esasına göre tesbit edilen işletmelerde maliyet
bedeli yerine son bilançoda yazılı değerler esas tutulur.
Madde 91 fıkra üç - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyete tabi olanların yıllık beyannamelerinde gösterecekleri gi-
der bildirimleri şunlardır:
1. İkametgah yıllık kirası;
2. Sayfiye masrafları (Yol masrafları dahil);
3. Hususi otomobil ve sair kara, su ve hava taşıma vasıtaları ve bunların
takribi yıllık giderleri (Bu vasıtalar için ödenen vergi, resim ve harçlar da-
hil);
4. Hizmetçi ve mürebbiye sayısı ve bunların takribi yıllık giderleri;
5. Çocukları ve diğer kimseler için deruhte edilen tahsil masraflarının
yıllık tutarı (Kati miktarının tayini mümkün değilse takribi miktarı)
Madde 111 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yapılan vergi incelemelerinde, satışlarının % 50 den fazlası perakende olan
ticaret erbabı ile yaptıkları imalatın % 50 sinden fazlasını perakende olarak
satan imalatçıların, otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta, kahvehane, kır bahçe-
si, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işletenlerin ve her nevi taşıma
işleriyle iştigal edenlerin gösterdikleri gayrisafi kazançlar; Vergi Usul Kanu-
nuna göre tesbit edilen ortalama kar hadlerinin, perakendecilerle imalatçılarda
perakende satılan emtianın maliyet bedeline, bunlar dışında kalanlarda işletme
giderlerine tatbiki neticesinde bulunacak miktarlara nazaran açık bir şekilde
düşük bulunduğu takdirde, beyan edilen bu kazançların yerine takdir komisyonla-
rınca tesbit edilecek kazançlar esas tutulur.
Komisyonca kazanç, takdiri yoluna gidilebilmesi için:
1. Düşüklüğün, mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunamaması;
2. Düşüklük sebeplerinin inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;
Şarttır.
Komisyonca takdir olunacak kazançlar, ortalama kar hadlerinin, tüccar ve
imalatçıların perakende satışları için, perakende satılan emtianın maliyet
bedeline; bunlar dışında kalanlarda işletme giderlerine uygulanması suretiyle
elde edilecek miktarlardan fazla olamaz.
Bu maddede sözü edilen işletme giderlerinin nelerden ibaret olduğu Maliye
Bakanlığınca tesbit ve ilan olunur.
Yukarıdaki hükümlerde yer alan " Perakende satış" tan maksat; satışı yapı-
lan madde ve malzemenin, aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler
dışındakilere satılmasıdır.
Madde 113 - (31/12/196O tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükelleflerin yıllık gelir beyannamelerinde gösterdikleri gelir ile bildi-
rilen veya vergi incelemeleri sırasında tesbit olunan 91 inci maddeye göre be-
yanı mecburi giderler arasında, açık bir düşüklük bulunduğu takdirde, beyan
olunan gelir yerine, Takdir Komisyonunca takdir olunacak gelir, tarhiyata esas
tutulur.
Bu madde hükmüne göre işin komisyona sevk edilebilmesi ve komisyonca takdir
yapılabilmesi için,
1. Beyanname incelenmesinin Maliye Müfettişi veya Hesap Uzmanı tarafından
yapılması;
2. Açığın, servetten yapılan sarfiyatla, borçla veya başka bir kaynaktan
kapatıldığının, mükellef tarafından izah olunamaması;
3. Gerçek gelirin, inceleme ile tesbit edilememiş bulunması şarttır.
Vergi incelenmesinde; gerçek gelirin, mükellefin beyanından fazla olduğu
tesbit edildiği ahvalde, giderlerle mukayesede, mükellefin beyanı yerine, tesbit
olunan gelir esas tutulur.
Komisyonca takdir olunacak gelir, mükellefin bildirdiği veya inceleme ile
tesbit olunan giderden az ve iki katından çok olamaz.
4 - 24/11/1966 tarih ve 784 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri : (Madde numaraları: 29)
Madde 29 bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Subay, astsubay ve erlere (Kıta onbaşı ve çavuşları dahil) ve ordu hiz-
metinde bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısiyle
verilen gündelikler, ikramiyeler ve zamlar;
5 - 13/7/1967 tarih ve 903 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 89)
Madde 89 bent (2) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel İdare-
leri ile belediyelere, köylere ve kamu menfaatlerine yararlı derneklere makbuz
karşılığında yapılan bağış ve yardımlar (Bir takvim yılı içinde yapılan bağış
ve yardımların toplamı o yıla ait beyan edilecek gelirin % 5 ini aşarsa fazlası
indirilmez. Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yar-
dımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın mevcutsa mukayyet değeri, bu değer
mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde takdir komisyonlarınca
tesbit edilecek değer esas alınır.)
6 - 28/7/1967 tarih ve 933 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: Ek 3)
Ek Madde 3 fıkra üç - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indiriminin nispeti, yukardaki fıkraya göre indirimden istifade
edecek yatırım miktarının % 30 udur. Bu nispet zirai yatırımlar ile bölge
kalkınması ile ilgili yatırımlarda % 40, (Geri kalmış bölgelerde bu nisbet
% 50) dir.
7 - 28/12/1967 tarih ye 980 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 31,34,36,63,104)
Madde 31 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükelleflerin günde 5, ayda 150, yılda 1800 lirayı aşmıyan gelirleri vergi-
ye tabi tutulmaz.
Mükellef evli ise bu miktara eş için günde 3, ayda 90, yılda 1080 lira, ço-
cukların her biri için günde 2, ayda 60, yılda 720 lira ilave edilir.
(Haftalık ücretlerde yedi gün üzerinden indirim yapılır).
Ana ve babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturan ve Gelir
Vergisine tabi geliri bulunmıyanlar bu maddenin uygulanmasında öz çocuklar gibi
hesaba katılır.
Vergiye tabi gelirler yukarda yazılı hadleri aştığı takdirde gelirin bu
kısımları matraha alınmaz.
Madde 34 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aile reisi beyanında indirim, beyan edilen gelire uygulanır.
Aile reisi tarafından kendisinin, eşinin veya çocuklarının geliri dolayı-
siyle beyanname verilmesine mahal olmadığı ahvalde indirim, vergiye tabi geliri
varsa aile reisinin bu gelirine, aile reisinin geliri yoksa eşinin vergiye tabi
gelirine, eşinin de geliri mevcut değilse çocuklardan her hangi birisinin
gelirine uygulanır. İndirimin bu fıkra hükmüne göre, eş veya çocukların gelirine
uygulanması halinde de indirim miktarı; aile reisinin durumuna göre tayin olu-
nur.
Madde 36 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Muhtelif yerlerden ücret alan hizmet erbabı için indirim bunlardan yalnız
en yüksek olanına uygulanır. Hizmet erbabının vergi karnesi varsa, indirimin uy-
gulanacağı ücret bu karneyi muhafaza eden işverenden aldığı ücrettir.
En az geçim için indirim, dar mükellefiyete tabi kimselere şamil değildir.
Madde 63 bent (1) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Günde 3, ayda 90, yılda 1 080 lira götürü gider;
Madde 104 fıkra iki - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Vergi, bu meblağlardan 31 inci maddede yazılı indirimler yapıldıktan sonra
hesaplanır.
8 - 27/3/1969 tarih ve 1137 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 7,22, 96,105,107)
Madde 7 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Dar mükellefiyete tabi kimseler bakımından kazanç ve iradın Türkiye`de elde
edildiği aşağıdaki şartlara göre tayin olunur :
1. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ticari kazançlarda :
Kazanç sahibinin Türkiye`de iş yerinin olması veya daimi temsilci bulundurması
ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasiyle sağlanması (Bu şartları
haiz olsalar dahi iş merkezi Türkiye`de bulunmıyanlardan, ihraç edilmek üzere
Türkiye`de satın aldıkları veya imal ettikleri malları Türkiye`de satmaksızın
yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye`de elde
edilmiş sayılmaz.
Türkiye`de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının veya her ikisinin Türki-
ye`de olması veya satış akdinin Türkiye`de inikad eylemesidir. İş merkezinden
maksat ise, iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği
merkezdir.);
2. Zirai kazançlarda : Zirai faaliyetlerin Türkiye`de icra edilmesi;
3. Ücretlerde;
a) Hizmetin Türkiye`de ifa edilmiş veya edilmekte olması ve Türkiye`de de-
ğerlendirilmesi;
b) Türkiye`de kain müesseselerin idare meclisi başkanı ve üyelerine, denet-
çilerine, tasfiye memurlarına ait hakkı huzur, aidat ikramiye temettü hissesi
ve benzerlerinin Türkiye`de değerlendirilmesi;
4. Serbest meslek kazançlarında: Serbest meslek faaliyetlerinin Türkiye`de
icra edilmesi ve Türkiye`de değerlendirilmesi;
5. Gayrimenkul sermaye iratlarında: Gayrimenkulün Türkiye`de bulunması veya
bu mahiyetteki hakların Türkiye`de kullanılması;
6. Menkul sermaye iratlarında: Sermayenin Türkiye`de yatırılmış olması;
7. Sair kazanç ve iratlarda: Bu kazanç veya iratları doğuran işin veya
muamelenin Türkiye`de ifa edilmesi ve Türkiye`de değerlendirilmesi;
Bu maddenin 3 üncü, 4 üncü ve 7 nci bentlerinde sözü edilen değerlendirme-
den maksat, ödemenin Türkiye`de yapılması veya ödeme yabancı memlekette yapıl-
mışsa, Türkiye`de ödeyenin veya nam ve hesabına ödeme yapılanın hesaplarına
intikal ettirilmesi veya karından ayrılmasıdır.
Madde 22 bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Mevduat ve özel alacaklar karşılığında bir takvim yılında alınan faiz-
lerin 200 lirası (Muhtelif müesseselerden veya bir müessesenin muhtelif şube
veya ajans-
arından alınan mevduat faizlerinde bu had her müessese veya her müessesenin
muhtelif şube ve ajansları için ayrı ayrı nazara alınır.)
Madde 96 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda 1 ve 2 numaralı fıkralarda yazılı dağıtılmış veya dağıtılabilir
sayılan menkul sermaye iratları bu fıkralarda belirtilen esaslar dahilinde
vergi tevkifatına tabidir.
1. Dağıtılmış sayılan menkul sermaye iratlarında vergi tevkifatı:
a) Tahvilat faizleri ile mevduat faizlerinin istisna haddini aşan kısımları;
b) Adi komandit şirketlerde, komanditerlerin kar hisseleri;
c) Sermaye şirketleri ile kazanç dağıtan kooperatif şirketlerde, temettü ve
kar hisseleri;
İstihkak sahibi gerçek kişilere nakden veya hesaben ödendiği anda dağıtılmış
ve istihkak sahipleri bakımından elde edilmiş sayılarak bu sırada ödemeyi yapan
tarafından vergi tevkifatına tabi tutulur.
Bu fıkrada sözü edilen hesaben ödeme, iratları ödiyenleri istihkak sahiple-
rine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve muameleleri ifade eder.
2. (27/12/1963 tarih ve 365 sayılı Kanunun hükmüdür.) Dağıtılabilir sayılan
menkul sermaye iratlarında vergi tevkifatı;
Sermaye şirketleri ile adi komandit ve kazanç dağıtan kooperatif şirketlerin
mali bilançolarına göre tahassul eden safi kazançlarının aşağıdaki (A) ve (B)
bendlerinde yazılı indirim ve ilaveler yapıldıktan sonra kalan miktarı dağıtıla-
bilir menkul sermaye iradı sayılır ve adi komandit şirketlerde komanditelerin
Gelir Vergisi, diğer şirketlerde şirketlerin Kurumlar Vergisi beyannamelerinin
verileceği süre içinde bu şirketler tarafından vergi tevkifatına tabi tutulur.
A) Şirketlerin kazancından yapılacak indirimler:
a) Gelir Vergisi tevfikatına tabi şirket kazancı dolayısiyle ödenmiş olan
veya henüz ödenmemiş olmakla beraber şirket için borç olarak tahakkuk eden Ku-
rumlar Vergisi;
b) Ticaret Kanunu ve özel kanunlardaki mecburiyete dayanılarak o yıl kazan-
cından ayrılmış olan her çeşit ihtiyat akçeleri ve provizyonlar;
c) Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idareleri
ile belediyelere, köylere ve kamu menfaatlerine yararlı derneklere makbuz karşı-
lığında yapılan bağış ve yardımlar. (Kurum kazancından bu neviden bir indirim
yapılmışsa bu miktar hariç);
d) Ödenmiş olan vergi ve para cezaları ile amme alacaklarının tahsil usulü
hakkındaki kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler;
e) Şirketlerin mali bilançolarına göre tahassul edip kurumlar veya Gelir
Vergisi Kanunlarının alakalı hükümleri muvacehesinde fiilen mahsubu yapılmamış
geçmiş yıllar zararları;
f) Şirketlerin gerçek kişi olmıyan ortaklarına ait kazanç hisseleri;
g) Bu fıkraya (2 numaralı fıkra) göre vergi tevkifatı yapılmazdan evvel
şirket ortaklarına dağıtılmış olup üzerinden Gelir Vergisi kesilmiş bulunan
kar hisseleri.
B) Şirketlerin kazancına yapılacak ilaveler:
a) Gelir ve Kurumlar Vergilerinden istisna edilmiş olan menkul kıymet faiz
ve temettüleri;
b) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan iştirak kazançları.
Adi komandit şirketlerin dağıtılabilir kazançlarının tesbitinde, (A) ve
(B) bentlerinde gösterilen indirim ve ilavelerin yapılmasından sonra bulu-
nan miktardan komandite ortakların hissesine isabet eden kar hisseleri ayrıca
düşülür.
2 numaralı fıkraya göre vergi tevkifatına tabi tutulmuş bulunan şirket
kazançlarının sonradan ortaklara dağıtılması halinde, 1 numaralı fıkraya göre
ayrıca Gelir Vergisi tevfikatı yapılmaz. Ortaklar, şirketçe kesilmiş olan
bu vergileri, iratların kendilerine intikal ettiği döneme mütaallik yıllık
bayannameleri üzerinden ödeyecekleri Gelir Vergisirden mahsup ederler ve mah-
sup fazlası varsa umumi hükümler dairesinde hak sahiplerine iade olunur.
2 numaralı fıkranın (f) bendi hilafına gerçek kişi olmıyan ortakların ka-
zanç hisselerinden bu fıkraya göre Gelir Vergisi kesilmiş olması halinde, ke-
silen bu vergiler, istihkak sahibi ortakların yazılı talepleri üzerine Vergi
Usul Kanunu hükümleri dairesinde, terkin ve kendilerine iade olunur.
Madde 105 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi tevkifatının nispeti, 94 üncü maddenin 4 numaralı bendinde
sözü edilen istihkaklarda % 3, aynı maddenin 3 ve 5 numaralı bentlerinde yer
alan ödemelerde % 15, 96 ncı maddede zikrolunan iratlarda % 20 dir.
Madde 107 bent (4) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
4. Dar mükellefiyette, mükellefin Türkiye`de daimi temsilcisi mevcutsa mü-
kellef hesabına daimi temsilci (Türkiye`de birden fazla daimi temsilcinin mev
cudiyeti halinde, mükellefin tayin edeceği, tarhiyat tarihine kadar böyle bir
tayin yapılmamışsa temsilcilerden her hangi birisi)
Tarhiyata muhatap tutulurlar.
9 - 4/7/1975 tarih ve 1927 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları : 25)
Madde 25 bent (7) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
7. İşten çıkma tazminatı (İşten çıkan veya çıkarılanlara verilen tazminat-
lardır. Şu kadarki, bu suretle verilen tazminatın miktarı işten çıkan veya çı-
karılanın 12 aylığını aştığı takdirde fazlası ücret olarak vergiye tabi tutulur.
Hizmet ifa edilmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz);
10 - 9/11/1976 tarih ve 2026 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri : (Madde numaraları:13)
Madde 13 fıkra bir - (26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığından istifade edebilmek için zirai mahsullerin bir tak-
vim yılı içindeki satış bedelleri tutarının 30 bin lirayı geçmemesi şarttır. Bu
had, balıkçılar için 40 bin liradır.
11 - 17/10/1980 tarih ve 2320 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri : (Madde numaraları: 25)
Madde 25 bent (7) - (4/7/1975 tarih ve 1927 sayılı Kanunun hükmüdür.)
7. İşten çıkma tazminatı (İşten çıkan veya çıkarılanlara verilen tazminat-
lardır.) Şu kadar ki, bu suretle verilen tazminatın miktarı işten çıkan veya
çıkarılanın (24) aylığını aştığı takdirde fazlası ücret olarak vergiye tabi
tutulur. Hizmet ifa edilmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz.
12 - 24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri : (Madde numaraları: 6,7,9,10,11,12,13,
14,17,M.17,18,19,20,21,22,23,24,25,29,31,32,33,34,35, Ek 2, Ek 3, Ek 4,40,42,44,
45,46,47,48,53,54,55,56,57,59,61,62,68,69,70,73,74,75,76,77,80,81,82,85,86,87,
88,89,94,96,99,101,102,103,104,105,108,109,111,112,113,114,115,116,117;121, M.
122)
Madde 6 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Türkiye`de yerleşmiş olmıyan gerçek kişiler, sadece Türkiye`de elde ettik-
leri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler. Şu kadar ki, mevduat faiz-
leri ile menkul kıymet satışından doğan kazançlar Türkiye`de elde edilmiş olsa
dahi, bunlar vergi mevzuuna alınmaz.
Madde 7 bent (1) - (27/3/1969 tarih ve 1137 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Ticari kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye`de işyerinin olması veya
daimi temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıta-
siyle sağlanması (Bu şartları haiz olsalar dahi iş merkezi Türkiye`de bulunmı-
yanlardan, ihraç edilmek üzere Türkiye`de satın aldıkları veya imal ettikleri
malları Türkiye`de satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerden
doğan kazançları Türkiye`de elde edilmiş sayılmaz.
Türkiye`de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının veya her ikisinin Türki-
ye`de olması veya satış akdinin Türkiye`de inikat eylemesidir. İş merkezinden
maksat ise, iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği mer-
kezdir.);
Bent 3 alt, bent (b) - (27/3/1969 tarih ve 1137 sayılı Kanunun hükmüdür.)
b) Türkiye`de kain müesseselerin idare meclisi başkanı ve üyelerine, denet-
çilerine, tasfiye memurlarına ait hakkı huzur,aidat, ikramiye, temüttü hissesi
ve benzerlerinin Türkiye`de değerlendirilmesi;
Madde 9 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretlerle çalışanlar
Gelir Vergisinden muaftır:
1. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Motorlu nakil vasıtası
kullanmamak şartiyle gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende tica-
ret ile iştigal edenler (Halı, kilim, battaniye, mensucat, trikotaj, saat, kıy-
metli maden ve madeni eşyalar gibi değeri yüksek olan maddeleri perakende olarak
satanlarla giyilecek eşya ve bakkaliye maddelerinin pazar takibi suretiyle satı-
şını mütat meslek haline getirenler hariç);
2. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bir iş yeri açmaksızın
gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallac, kalaycı, lehimci,
musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nal-
bant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi
küçük sanat erbabı (Bu işlerin Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine devamlı-
lık ve bağlılık teşkil etmiyecek şekilde yapılması muaflığı kaldırmaz);
3. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Köylerde gezici olarak
her türlü sanat ve perakende ticaret işleriyle uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı
işleri bir iş yeri açmak suretiyle yapanlardan 47 ve 48 inci maddelerde yazılı
şartları haiz bulunanlar (51 inci madde şümulüne girenler bu muafiyetten fayda-
lanamazlar.);
4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya
(50 rüsum tonilato dahil) kadar makinasız veya motorsuz taşıma vasıtası işle-
tenler; hayvanla veya bir aded hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar (Bu
bentte yazılı ölçüler, birlikte yaşıyan eşlere velayet altındaki çocuklar hak-
kında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın iş-
lettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tesbit edilir.);
5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör
gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mütat hale getirmeksizin arasıra
ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler;
6. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Hariçten işçi almamak,
muharrik kuvvet kullanmamak kayıt ve şartı ile oturdukları evlerde imal ettik-
leri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel,
her nev`i nakış işlerini ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, pas-
pas, fırça, yapma çiçek, ip ve urganları dükkan açmaksızın satanlardan 47 nci
maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde ve 48 inci maddede yazılı şartları haiz
bulunanlar;
Bu bentte yazılı ev sanatlarını munhasıran Tarım Bakanlığınca tesbit edile-
cek orman köylerinde yapanlar da 48 inci maddedeki ölçüler iki misli ile nazara
alınır.
7. Yukarıki 1 - 6 No.lu fıkralarda sözü edilen işlere benzerlik gösterdikle-
ri, Danıştayın muvafık mütalaası üzerine, Maliye Bakanlığınca kabul ve ilan
olunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler.
Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine
tabi olanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.
8. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) 60 yaşını doldurmuş ol-
mak ve 47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları haiz bulunmak kaydiyle, küçük
sanat erbabı ile gezici surette faaliyette bulunan perakende ticaret erbabı
(51 inci madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar.)
Madde 10 fıkra üç - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aile reisi beyanına tabi zirai gelirlerde işletme büyüklüğü ve yıllık satış
tutarları; aile reisi, eş ve küçük çocuklar için toplu olarak nazara alınır.
Madde 11 fıkra iki-(19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticari veya mesleki kazançları dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine
tabi olanlardan zirai faaliyette bulunanlar hakkında 12 ve 13 üncü maddelerde
yazılı muaflık ölçülerinin yarısı nazara alınır.
Madde 12 - (26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından, bir takvim yılı içinde nazara alı-
nacak işletme büyüklüğü ölçüleri şunlardır:
1 inci grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 300 dönü-
mü;
2 nci grup: Bakliyat, ayçiçeği, afyon, susam, keten ziraatinde ekili arazi-
nin yüz ölçümü toplamı 220 dönümü;
3 üncü grup : Pamuk ziratinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 150 dönümü;
4 üncü grup : Pancar, patates, soğan, sarımsak, kavun, karpuz, çeltik, ken-
dir ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 90 dönümü;
5 inci grup : Tütün, çay, sebze ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı
50 dönümü (Çayda mahsul verebilecek hale gelmiyenler hariç);
6 ncı grup: Meyva verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraatinde
yüz ölçümü toplamı 150 dönümü;
7 nci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş antep fıstığı ve zeytinliklerde
1500 ağacı;
8 inci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş narenciyede 500 ağacı;
9 uncu grup: Diğer meyva ve mahsul ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü
toplamı 75 dönümü (Meyva ve mahsul verebilecek hale gelmiyenler ile palamut
hariç);
10 uncu grup: Büyükbaş hayvan sayısı 50 adedi, (İş hayvanları ile iki ya-
şındaki büyükbaş hayvanlar hariç);
11 inci grup: Küçükbaş hayvan sayısı 250 adedi, (Bir yaşındaki küçükbaş
hayvanlar ile kümes hayvanları hariç);
Yukarda yazılı ziraat gruplarının birkaç tanesinin içine giren zirai faali-
yetlerin birarada yapılması halinde, en fazla iki gruba ait işletme büyüklükle-
rinin bu gruplar için yukarda yazılı hadlerin yarısını aşmadığı takdirde muaflık
devam eder.
Yukarda zikredilen meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyva veya mahsul verebile-
cek hale gelme durumu başlangıcı Tarım ve Maliye Bakanlıklarınca müştereken tes-
bit olunur.
Madde 13 fıkra bir - (9/11/1976 tarih ve 2026 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığından faydalanabilmek için zirai mahsullerin bir takvim
yılı içindeki satış bedelleri tutarının 60 000 lirayı geçmemesi şarttır. Bu had,
balıkçılar için 75 000 liradır.
Madde 14 fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
12 ve 13 üncü maddelerde yazılı hadleri aşan çiftçiler bu durumun husule
geldiği tarihi takibeden takvim yılı başından itibaren küçük çiftçi muaflığını
kaybederler.
Madde 17 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İskan Kanunu hükümlerine göre göçmen ve mülteci sayılanlarla yerleştirilen-
lerin, mezkür kanunda Kazanç Vergisi muaflığı için konulan kayıt, şart ve süre-
lerle bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratların 6 000 lirası Ge-
lir Vergisinden müstesnadır.
Bu istisnanın menkul sermaye iradı üzerinden alınacak verginin tevkif yoliy-
le kesilen kısmına şümulü yoktur.
Mükerrer Madde 17 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usulde vergiye tabi serbest meslek erbabından 60 yaşını doldurmuş
olanlar, bu kazançlarına münhasır olmak üzere, Gelir Vergisinden muaftırlar.
Madde 18 - (19/2/1963 tarih ve 202 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam ve bestekarların ve bunların kanuni
mirasçılarının kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserlerini satmak veya
bu eserler üzerinde mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak sure-
tiyle bir takvim yılı içinde elde ettikleri hasılatın 10 000 lirası (Yabancı
memleketlerde elde edilen hasılatın ayrıca 40 000 lirası) Gelir Vergisinden müs-
tesnadır.
(Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi
karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.)
Madde 19 - (26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)
31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 27/12/1963 tarih ve
365 sayılı Kanunla değişik 19 uncu maddesinde yazılı istisna hadleri 10 bin
lirayı aşmıyan safi kazançlara uygulanmak kaydiyle 2 500 liraya indirilmiştir.
Madde 20 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
927 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre verilen sıcak ve soğuk maden suları
imtiyazının işletilmesinden elde edilen kazançlar ihaleyi takip eden yıldan baş-
lıyarak beş yıl süre ile, gelir Vergisinden müstesnadır.
Madde 21 fıkra bir - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gayrimenkul sermaye iratlarında, bir takvim yılı içinde elde edilen topla-
mı 5 000 lirayı aşmıyan gayrisafi hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır. Elde
edilen gayrisafi hasılatın yıllık toplamının 5 000 lirayı aşması halinde tamamı
vergiye tabi tutulur.
Madde 22 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı menkul sermaye iratları Gelir Vergisinden müstesnadır:
1. Özel kanunları veya Devletle akdedilmiş mukavelelerle her türlü vergiden
istisna edilmiş olan menkul kıymetlerin faiz, temettü ve ikramiyeleri;
2. (27/3/1969 tarih ve 1137 Sayılı Kanunun hükmüdür.) Tasarruf mevduatı kar-
şılığında bir takvim yılında alınan faizlerin 500 lirası (Muhtelif müesseseler-
den veya bir müessesenin muhtelif şube veya ajanslarından alınan mevduat faizle-
rinde bu had her müessese veya her müessesenin muhtelif şube ve ajansları için
ayrı ayrı nazara alınır.)
Madde 23 - (31/12/1960 tarih ve 193 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıdaki yazılı ücretler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir:
1. Dilsiz, meflüç, iki gözü kör, el ve ayaklarının ikisinden veya birinden
mahrum, birini veya ikisini kullanamıyacak derecede el ve ayakları sakat bulu-
nan hizmet erbabının ücretleri (Sakatlık veya malüllüğü resmi hastanesi veya
mümasil sıhhi teşekkülü bulunan yerlerde ilgili mütehassısın baştabiplikçe tas-
dik edilecek raporu ile, resmi hastanesi veya mümasil sıhhi teşekkülü olmıyan
veya ilgili mütehassısı bulunmıyan yerlerde resmi tabip raporu ile tevsiki şart-
tır.);
2. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Çiftçilerin ziraat
işlerinde bilfiil çalışan işçilerin ücretleri (Şoför, makinist, bekçi, çoban ve
amelebaşı ücretleri dahil);
3. Toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve
bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışan işçilerin yer altında çalıştıkları
zamanlara ait ücretleri;
4. Ticari ve sınai kazançları vergiden muaf bulunanların bu işlerinde çalış-
tırılan hizmet erbabının ücretleri;
5. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Mahalle ve Köy muhtar-
ları ile köylerin hatip, korucu, imam, bekçi ve benzeri müstahdemleri, çiftçi
mallarını koruma bekçileri ile mahalle ve çarşı bekçilerinin ücretleri;
6. Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde,
bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmıyan sair yerlerde orta hizmet-
çiliği, uşaklık, sütninelik, dadılık, mürebbiyelik, bahçıvanlık, kapıcılık gibi
özel hizmetlerde çalıştırılanlardır.);
7. Sanat okulları ile bu mahiyetteki enstitülerde, ceza ve islah evlerinde,
darülacezelerin atelyelerinde çalışan öğrencilere, hükümlü ve tutuklulara ve
düşkünlere verilen ücretler;
8. Hizmet erbabına iş yerinde bedava yemek vermek suretiyle sağlanan men-
faatler (Bu yemeklerin iş veren tarafından hazırlatılması şartiyle);
9. Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve
özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut
tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle
sağlanan menfaatler;
10. Hizmet erbabının toplu olarak iş yerlerine gidip gelmelerini sağlamak
maksadiyle iş verenler tarafından yapılan taşıma giderleri;
11. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz bulunan emekli sandıkları ta-
rafından ödenen emekli, malüliyet, dul ve yetim aylıkları (Tüzel kişiliği haiz
emekli sandıklarınca ödenen aylıklar, hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan
Devlet memurlarına ödenen miktardan fazla ise, aradaki fark ücret olarak vergiye
tabi tutulur.) (Genel,katma ve özel bütçelerden ödenen bu nev`i aylıklar dahil).
12. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.) Ticari veya
mesleki kazançları götürü usulde tesbit edilenlerin yanında iş ve sanat öğrenmek
maksadiyle çalışan ve 18 yaşını doldurmamış bulunan hizmet erbabının bu yerler-
den aldıkları ücretleri;
13. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.) Ücretleri gö-
türü usulde tesbit edilen hizmet erbabından 60 yaşını doldurmuş bulunanların bu
ücretleri;
Madde 24 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gider karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisinden is-
tisna edilmiştir.
1. Kamu idareleri ve müesseseleri ve 3659 sayılı Kanuna tabi müesseseler ve
kamu menfaatlerine yararlı dernekler tarafından verilen harcırahlar ve kamu men-
faatlerine yararlı dernekler tarafından verilen harcırahlar ve zaruri yol gider-
leri (Gündelikler dahil);
2. Yukardaki fıkrada sayılanların dışında kalan müesseseler tarafından idare
meclisi başkan ve üyeleri ile denetçilere, tasfiye memurlarına ve hizmet erba-
bına verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine kar-
şılık olmak üzere verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki
Devlet memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya Devletçe verilen günde-
liklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutu-
lur.);
3. Kazai veya idari kararlara dayanarak tanıklara ve bilirkişilere verilen
ücretler;
4. Özel kanunlarına göre verilen yakıt bedelleri;
5. Özel kanunlarla kurulan komisyonların memur olmıyan üyelerine bu görev-
leri dolayısiyle yapılan ödemeler.
Madde 25 bent (3) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
3. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz olan emekli, sandıklarınca ken-
dilerine zat aylığı bağlananlara aylıkları dışında, kanunları veya statüleri
gereğince verilen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri veya iade olunan
mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen
tazminatlar
(Kamu idare ve müesseseleri ve 3659 sayılı kanuna tabi müesseler dışında kalan
tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları tarafından ödenen tazminat ve yardımlar,
hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet memurlarına verilen miktar-
dan fazla ise, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.);
Madde 29 bent (2) - (24/11/1966 tarih ve 784 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Subay, Astsubay ve erlere (Kıta onbaşısı ve çavuşları dahil) ve ordu
hizmetinde bulunan sivil makinistlere ve Türk Havayollarında uçuş maksadiyle
görevlendirilenlere uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısiyle verilen gündelikler,
ikramiyeler ve zamlar.
Bent (3 ve 4) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
3. Spor müsabakalarına iştirak edenlere verilen ikramiye ve mükafatlar
(Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla verilen paralar hariç);
4. Spor kulüplerinin kendi mensuplarına gider karşılığı olmak üzere yap-
tıkları ödemeler ve maç hakemlerine verilen paralar.
Madde 31 - (28/12/1967 tarih ve 980 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükelleflerin günde 5, ayda 150, yılda 1 800 lirayı aşmıyan gelirleri vergi-
ye tabi tutulmaz.
Mükellef evli ise bu miktara eş için günde 3, ayda 90, yılda 1 080 lira,
çocukların her biri için günde 2, ayda 60, yılda 720 lira ilave edilir.
Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde özel indirim olarak günde 5, ayda
150, yılda 1 800 lira yukarki indirim hadlerine ilave edilir.
(Haftalık ücretlerde 7 gün üzerinden indirim yapılır.)
Ana ve babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturan ve Gelir
Vergisine tabi geliri bulunmıyanlar bu maddenin uygulanmasında öz çocuklar gibi
hesaba katılır.
Vergiye tabi gelirler yukarıda yazılı hadleri aştığı takdirde bu hadler için
hesaplanan vergiler mükelleflerin vergilerinden indirilir.
Madde 32 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
31 inci maddede yazılı indirim hadlerinin tayininde mükellefin, gelirin elde
edildiği takvim yılı başındaki medeni hali ve aile durumu esastır.
Şu kadar ki, takvim yılı içinde bu durumda mükellef lehine husule gelen de-
ğişiklikler ayrıca nazara alınır
En az geçim indiriminin uygulanmasında her ne suretle olursa olsun evlilik
bağı kalkmış olanların gelirlerine, ilk çocuk için eşe ait, diğer çocukların her
biri için 31 inci maddede yazılı çocuklara ait indirim miktarları uygulanır.
İkisi de mükellef olan boşanmış eşlerden her biri hakkında yukarki esaslar,
nafakasını sağladıkları çocuk sayısına göre uygulanır.
31 inci madde ile bu madde gereğince hesaplanacak indirim miktarı 5 çocuklu
evli mükelleflere ait indirim tutarını geçemez.
Madde 33 fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yukarki maddelerde sözü edilen çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan veya
mükellef tarafından bakılan (Nafaka verilmek suretiyle bakılanlar dahil) 18 ya-
şını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış evlatları (Evlat edinilenler da-
hil) ifade eder.
Madde 34 - (28/12/1967 tarih ve 980 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aile reisi beyanında indirim, beyan edilen gelirin vergisine uygulanır.
Beyan edilen gelirin ücretten ibaret olması halinde indirim hadlerine özel
indirim miktarları uygulanır.
Aile reisi tarafından kendisinin, eşinin veya çocuklarının geliri dolayı-
siyle beyanname verilmesine mahal olmadığı hallerde indirim vergiye tabi geliri
varsa aile reisinin bu gelirinin vergisine, aile reisinin geliri yoksa eşine
ait gelirin vergisine, eşinin de geliri mevcut değilse çocuklarından herhangi
birine ait gelirin vergisine uygulanır.
Aile reisinin, eşin ve çocukların beyanname verilmesi gerekmiyen geliri
ücretten ibaret ise bu gelirin her birine ayrıca özel indirim uygulanır.
İndirimin bu fıkra hükmüne göre eş veya çocuklara ait gelirin vergisine
uygulanması halinde de indirim miktarı, aile reisinin durumuna göre tayin
olunur.
Madde 35 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İndirimden faydalanmak isteyenler, Vergi Usul Kanununun esaslarına göre
vergi karnesi almak ve bunu saklamak zorundadırlar.
Vergi Usul Kanunu ile karne almaktan muaf tutulmuş olanlardan karne aran-
maz.
Ek Madde 2 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indiriminin uygulanmasında aşağıda yazılı şartlar topluca aranır:
1. İndirimin uygulanacağı ticari ve zirai kazanç bilanço esasına göre tes-
bit edilmiş olmalıdır;
2. Yapılan yatırım, Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı kalkınma plan-
larına uygun bulunmalıdır;
3. Yatırımlar, istihsali genişletmeye, prodüktiviteyi artırmaya, ihracatı
geliştirmeye, mahsul ve mamullerin kalitesini ıslaha, kültür seviyesini yük-
seltmeye, ilmi ve teknik araştırmalara çalışma güvenliğini sağlamaya, yabancı
turist celbini temine matuf olmak üzere, bina (Personel lojmanları dışındaki
meskenler hariç), makina, tesisat, teçhizat, taşıma vasıtası ve benzeri yeni
aktif değerlerin tedariki ve kuruluşu ile ilgili olmalıdır. Arazi tedariki ve
yedek parça temini ile ilgili yatırımlar bu fıkra şümulüne girmez. Ziraatte
kullanılacak kimyevi gübre ve ilaç tedariki bu fıkraya dahildir;
4. Yapılan yatırım en az 250 bin lira (Devlet Planlama Teşkilatının hazır-
ladığı bölge kalkınma planının şümulüne giren yatırımlarla memleket ekonomisi
bakımından ayrı bir önem ve özellik arz ettiği Yüksek Planlama Kurulu tarafın-
dan kabul edilen faaliyet kollarında 125 bin ve genel olarak ziraatteki yatırım-
larda 50 bin lira) olmalıdır;
5. Yatırıma ait planlara, projelere ve finansman hesaplarına ve projenin ta-
hakkuku için derpiş olunan müddete ait hususlar Devlet Planlama Teşkilatının
mütalaası esas alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca tetik ve yukarda sözü edi-
len diğer şartların mevcudiyeti tasdik edilmiş bulunmalıdır.
Tetkik ve tasdik süresi Devlet Planlama Teşkilatında iki ayı ve Maliye Ba-
kanlığında bir ayı geçemez.
İhtiyaç ve sarfı, mahallin en büyük mal memuru ve ziraat teşkilatı tarafın-
dan tasdik edilmek şartiyle ziraatte kullanılacak kimyevi gübre ve ilaç ile il-
gili yatırımlarda bu bentte sözü edilen mercilere müracaatta lüzum yoktur.
Bu maddenin 3 numaralı bendinde sözü edilen aktif değerlerin yeni olması,
bu değerlerin memleket içinde kullanılmamış bulunmasını ifade eder.
Ek Madde 3 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indirimi münhasıran öz sermayeden sağlanan veya karşılanan yatırım
miktarına uygulanır. Bu maddenin uygulanmasında öz sermaye Vergi Usul Kanunu-
nun 192 nci maddesinde belirtilen kaynaklardır.
Zirai yatırımlarda, kamu idare ve müesseseleri, bankalar, Türk Ticaret Ka-
nununa veya özel kanunlara göre kurulan kurumlar, teşekküller ve kooperatifler
tarafından çiftçilere verilen krediler, yatırım indirimi ile ilgili hükümlerin
uygulanması bakımından öz sermaye gibi mütalaa edilir.
(28/7/1967 tarih ve 933 sayılı Kanunun hükmüdür.) Yatırım indiriminin nis-
peti yukardaki fıkraya göre indirimden istifade edecek yatırım miktarının azami
% 80 inidir. Bölgelere ve iktisadi faaliyet sektörlerine göre uygulanacak nis-
petler, bu haddi aşmamak üzere yıllık programlarda belirtilir.
Ek Madde 4 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indiriminin uygulanmasına, yatırım konusunu teşkil eden değerlerin,
işletmenin aktifine girdiği takvim yılından itibaren başlanır ve indirimden
faydalanacak miktara baliğ oluncaya kadar devam olunur.
Her yıl yapılacak indirim, o yıl içinde bilançonun aktifinde yer almış olan
indirimden faydalanacak aktif değerlerin toplamında, öz sermaye ile sağlanan
veya karşılanan kısmına indirim nispetlerinin uygulanması suretiyle bulunur.
Evvelki yıllarda aynı suretle ayrılmış olup o yılların kazançlarından düşülme-
miş bulunan indirim miktarları mevcutsa bunlar da ayrıca nazara alınır. Bu su-
retle ayrılmış olan indirimler toplamı, hiçbir şekilde ve surette, genel yatırım
toplamında öz sermaye ile sağlanan veya karşılanan kısmın toplamına indirim nis-
petlerinin uygulanması suretiyle bulunacak miktarı aşamaz.
Madde 40 bent (5) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
5. İşte kullanılan taşıtların giderleri; (Bu taşıtların aynı zamanda zati
veya ailevi ihtiyaçlar için de kullanılması halinde giderlerinin yarısı);
7. (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Vergi Usul Kanunu hü-
kümlerine göre ayrılan amortismanlar (Değeri bin lirayı aşmıyan peştemallıklar
ile işletmede kullanılan ve değeri bin lirayı aşmıyan alat ve demirbaşlar amor-
tismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir.)
Madde 42 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinin kar ve
zararı aşağıda yazılı usullerden birine göre tesbit edilir. Mükellefler işin
bitiminde bu usullerden birini seçmekte serbesttirler. Tercih edilen usul aynı
yılda biten işlerin hepsine şamil olur. Bu takdirde, her iş beyannameye bağlı
ayrı bir ek yaprakta gösterilir.
1. Kar veya zarar, işin bittiği yıl kati olarak tesbit edilir ve tamamı o
yılın geliri sayılarak, mezkür yıl beyannamesinde gösterilir.
2. Kar veya zarar, işin bittiği yıl kati olarak tesbit edilir ve işin devam
ettiği yıllar zarfında, bu işe ait olmak üzere, yapılan işçilik ve malzeme sar-
fiyatının tutarları nispetinde o yıllara dağıtılır ve o yılların kazancı olarak
vergilendirilir. Evvelce başka işler dolayısiyle beyanname verilmiş ise, bu
beyannamelerde gösteril-
miş bulunan kar veya zararlar bu dağıtıma göre düzeltilir. İkmal veya
reddedilecek vergilerin hesabında tevkif yoliyle ödenmiş olan vergiler ay-
rıca nazara alınır.
Mükellefler her iki halde de her inşaat ve onarma işinin hasılat ve gi-
derlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfa-
larında göstermeye ve düzenliyecekleri beyannameleri, işlerin ikmal edildiği
takvim yılını takibeden yılın Mart ayı sonuna kadar vermiye mecburdurlar.
Bu madde şümulüne giren işlerde, geçmiş takvim yıllarına ait tarhiyatın
düzeltilmesi ve vergi alacağının doğumu bakımından zamanaşımı işin neticelen-
diği tarihi takibeden yıldan başlar.
Madde 44 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İnşaat ve onarma işlerinde:
1. Muvakkat ve kati kabul usulüne tabi olan işlerde muvakkat kabulün yapıl-
dığı yıl;
2. Muvakkat ve kati kabul usulüne tabi olmıyan diğer inşaat ve onarma işle-
rinde işin fiilen tamamlandığı yıl;
bitim tarihi kabul edilir.
Muvakkat kabulden sonra, kati kabulü sağlamak maksadiyle yapılan giderler
dağıtım usulüne tabi olmaz; bunlar kati kabulün yapıldığı yıl hesaplarına in-
tikal ettirilir.
Madde 45 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı memleketler arasında,
yaptıkları ulaştırma işlerinde elde ettikleri kazançlar, Kurumlar Vergisine
tabi yabancı ulaştırma kurumlarının kazançlarının tayinine ait esaslara göre
tesbit olunur.
Madde 46 - fıkra iki - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu suretle tesbit olunacak safi kazançlar 8 000 lirayı geçemez.
Madde 47 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usule tabi olmanın genel şartları şunlardır:
1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (İşinde yardımcı, işçi ve
çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hüküm-
lülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısiyle geçici olarak bilfiil işinin başında
bulunmamak, bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçük
çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında
bulunup bulunmamalarına bakılmaz);
2. İş yerlerinin yıllık gayrisafi iratlarının toplamı 180 lirayı aşmamak;
3. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ayrıca ticari, zirai
veya mesleki faaliyetleri dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olma-
mak.
2 ve 3 numaralı bent hükümleri, takvim yılı başındaki ve yeniden işe baş-
lıyanlarda işe başlama tarihindeki duruma göre uygulanır.
Gayrisafi iradı belli olmıyan iş yerleri için tadilat komisyonu kararlarının
kesinleşmesine kadar, gayrisafi irad şartı mevcut sayılır.
Madde 48 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usule tabi olmanın özel şartları şunlardır:
Bent (1 - 9) - (26/4/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Alım, satım işleri ile imal, inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde, bir
takvim yılı içinde satınalınan veya ithal edilen emtianın, iptidai maddenin ve
malzemenin mubayaa bedelleri tutarı 30 000 lirayı aşmamak,
2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihracedilen emtianın, iptidai madde-
nin ve malzemenin satış bedelleri tutarı 36 000 lirayı aşmamak;
3. İptidai madde, yardımcı malzeme ve işçilik müşteriye ait olarak üc-
retli durumuna girmeksizin yapılan imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük
sanat işleri karşılığında bir takvim yılı içinde alınan gayrisafi ücret tu-
tarı 6 000 lirayı aşmamak;
4. İptidai madde ve malzeme müşteriye, işçilik kendisine ait olarak ya-
pılan imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işlerinde yıllık gayri-
safi hasılat tutarı 22 500 lirayı aşmamak;
5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halin-
de, bir takvim yılı içinde alınan ücret veya hasılatın altı katı ile mübayaa
bedellerinin yıllık tutarı toplamı 33 750 lirayı aşmamak;
6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halin-
de, bir takvim yılında sağlanan gayrisafi hasılatın üçte bir fazlasiyle emtia,
iptidai madde ve malzemenin mübayaa bedellerinin tutarı toplamı 30 000 lirayı
aşmamak;
7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde
alınan gayrisafi ücretlerin tutarlarının dört katı ile sağlanan yıllık gayri-
safi hasılatın toplamı 22 500 liayı aşmamak;
8. Otel, sinema, plaj, dansnig ve emsali eğlence istirahat yerleri işleten-
lerde, bu hizmetler karşılığında bir takvim yılı içinde sağlanan yıllık gayri-
safi hasılat tutarı 6 000 lirayı aşmamak;
9. Maden işletmeleri ile taş ve kireç ocaklarında, kum ve çakıl istihsal
yerlerinde, tuğla ve kiremit harmanlarında bir takvim yılı içindeki satışların
mecmu bedeli 36 000 lirayı aşmamak;
10. Sahibi veya işleticisi sıfatiyle birden fazla motorlu kara nakil vası-
tası veya beşten fazla araba veya su üzerinde müteharrik 18 rüsum tonilatodan
fazla makinalı, 90 rüsum tonilatodan fazla makinasız nakil vasıtası işletmemek
(Su üzerinde müteherrik vasıtaların memzucen işletilmesi halinde, makinalı
olanların rüsum tonilatoları toplamı beş katı ile makinasızların rüsun tonila-
toları toplamı 90 rüsum tonilatoyu aşmamak) ve bir takvim yılı içinde alınan
taşıma ücretleri tutarı 15 000 lirayı aşmamak (Bu bentte yazılı ölçüler, bir-
likte yaşıyan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halin-
deki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettikleri vasıtalar toplu
olarak nazara alınır).
Taşıma vasıtalarının sahip ve işleticisi durumunda olmaksızın taşıma işi
yapanlar tavassut işi yapmış sayılır.
Tekele tabi maddelerle, damga pulu, milli piyango bileti, akaryakıt, şeker
ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tes-
bit edilmiş bulunan emtiada, ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle,
bu maddenin 1,2, 5 ve 6 numaralı bentlerinde yazılı alım, satım hadleri Maliye
Bakanlığınca tayin olunur.
Madde 53 fıkra bir - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık hasılat tutarı 150 000 liradan aşağı olan çiftçilerin kazançları
götürü gider esasına, 150 000 lira veya daha fazla olan çiftçilerin kazançla-
rı ise gerçek kazanç usulüne (İşletme veya bilanço esasına) göre tesbit olunur.
Madde 54 fıkra üç bent (1) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
1. Vergi Usul Kanununa göre zirai kazanç il komisyonlarınca her bölge için
tayin edilmiş bulunan götürü gider emsallerinin mükellefçe beyan edilen hası-
lat tutarına uygulanması veya,
Fıkra sekiz - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Zirai kazanç il komisyonlarınca tesbit olunan götürü gider emsalleri % 70
(Dahil) nispetinden az olamaz.
Madde 55 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık hasılat tutarı 150.000 lira (dahil) ile 500.000 lira (dahil) arasın-
da bulunan çiftçilerin zirai kazançları, zirai işletme hesabı esasına göre tes-
bit edilir.
Bu esasa göre zirai kazanç hesap dönemi içinde para ile tahsil edilen veya
alacak olarak tahakkuk eden hasılat ile, ödenen veya borçlanılan giderler ara-
sındaki müspet farktır.
Yıllık hasılatlarının tutarı arka arkaya iki hesap döneminde 500 000 lirayı
aşanlar mütaakıp hesap dönemi başından itibaren kazançlarını bilanço esasına
göre tesbit ederler.
Zirai kazançlarını bilanço esasına göre tesbit edenlerden yıllık hasılat-
larının tutarı arka arkaya iki hesap döneminde 500 000 liranın altında kalan-
lar mütaakıp hesap dönemi başından itibaren kazançlarını zirai işletme hesabı
esasına göre tesbit edebilirler.
Madde 56 fıkra üç ve beş - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai işlerinde çalıştırıl-
ması karşılığında herhangi bir zati istihlak maddesi alınması halinde, alınan
istihlak maddesinin emsal bedeli hasılat sayılır.
Satılmaksızın mütaakıp yıla devredilen mahsulün değeri hasılat meyanına it-
hal edilmez. Bunlar, nev`i ve miktar itibariyle beyannamede gösterilmekte ikti-
fa olunur.
Madde 57 bent (6 ve 11) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
6. Vergi Usul Kanununa göre ayrılan amortismanlar (İşletmede kullanılan ve
değeri 1 000 lirayı aşmıyan makina, alet ve demirbaşlar amortismana tabi tutul-
mıyarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilir.);
11. Aynı zamanda işletmede de kullanılan özel binek otomobillerine ait amor-
tismanların, işletme ve tamir giderlerinin yarısı.
İşletmede istihsal edilip de tohum, yem ve sair suretlerle kullanılan zirai
mahsullerin emsal bedelleri masraf yazılır. (Bu giderlerin sene sonunda bir
kalemde yazılması caizdir.)
Madde 59 fıkra bir - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık hasılatının tutarı 500 000 lirayı geçenler bilanço esasına göre def-
ter tutmaya mecburdurlar.
Madde 61 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ücret, işverene tabi ve muayyen bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hiz-
met karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen
menfaatlerdir.
Bu Kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır:
1. 23 üncü maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emekli-
lik, malüliyeti, dul ve yetim aylıkları;
2. Evvelce yapılmış hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağ-
lanan menfaatler;
3. Milletvekillerine, il genel meclisi ve belediye üyelerine, kurumların
idare meclisi başkan ve üyelerine, denetçilerine, tasfiye memurlarına ve bunla-
lara benziyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısiyle ve aylık, ödenek, tahsi-
sat, aidat, huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim, temüttü hissesi gibi muhtelif
adlarla yapılan ödemeler.
4. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Sporculara
transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler.
Madde 62 fıkra iki - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
61 inci maddenin 1,2 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar
bu kanunda yazılı ödevleri yerine getirmek bakımından, işveren hükmündedir.
Madde 68 bent (7, 8 ve 10) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
7. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat ve demirbaş ve eşya için Vergi
Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (Mesleki faaliyette kulla-
nılan ve değeri 1000 lirayı aşmıyan tesisat ve demirbaşlar amortismana tabi
tutulmıyarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilir.);
8. Serbest meslek faaliyetleri dolayısiyle emekli sandıklarına ödenen giriş,
emeklilik aidatı ve yardım pulları bedelleri (İndirilecek emeklilik aidatı, yıl-
lık gayrisafi kazancın % 5 ini geçemez.);
10. Yukarıdaki bentler dışında, kalan, işle ilgili şehir dahili nakil vası-
taları ücretleri (Özel otomobillerini işlerinde de kullananların yaptıkları
giderlerin yarısı), posta, telgraf, mecmua, gazete, işyeri temizliği, asansör-
cü ve odabaşı ücreti gibi müteferrik giderler (Bu bentte yazılı giderlere kar-
şılık olarak mükellefler diledikleri takdirde 5 000 liradan fazla olmamak üzere
gayrisafi hasılatın % 10 unu götürü olarak gider yazabilirler.)
Fıkra iki - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Sebebi ne olursa olsun para cezaları ve vergi cezaları gider olarak indiri-
lemez.
Madde 69 parantez içi hüküm - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
(Bu madde hükmü borsa ajan ve acentalarına, gümrük komüsyoncularına davave-
killerine, müşavirlere, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticari
ve mesleki işlerini takip eden muakkiplere ve musiki konseri verenlere şamil
değildir.)
Madde 70 fıkra bir bent (5) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
5. İmtiyaz, ihtira, işletme hakları ile ticaret unvanı, alameti farika gibi
sair bilümum haklar;
Fıkra dört - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Vakfın veya tesisin gelirinden hizmet karşılığı olmıyarak alınan hisseler
bu kanunun tatbikinde gayrimenkul sermaye iradı addedilir.
Madde 73 fıkra bir - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedellerinden aşağı
olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal
kira bedeli, bu mal ve hakların kirası addolunur. Binalarda emsal kira bedeli,
yetkili özel mercilerce takdir edilmiş kirası, bu suretle takdir edilmiş kira
mevcut değilse, Vergi Usul Kanununa göre taayyün eden gayrisafi irattır. Arazide
emsal kira bedeli, Vergi
Usul Kanununa göre taayyün eden vergi değerinin % 10 dur. Diğer mal ve haklarda
emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin ve bu bedel malüm değil-
se, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre
tayin olunan değerlerinin % 10`udur.
Madde 74 fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Safi iradın bulunması için gayrisafi hasılattan aşağıda yazılı giderler in-
dirilir:
Bent (5 ve 10) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
5. Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harc ve şerefiye-
lerle kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartiyle belediyelere ödenen har-
camalara iştirak payları (Bu kanuna göre Gelir Vergisinden mahsubu kabul edilen
bina, buhran, müdafaa ve arazi vergileri gider olarak indirilmez);
10. Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları ko-
nutların kira bedeli, (Bu kira, kiraya verilen konutun kira bedelini aştığı tak-
dirde fazlası indirilmez);
Fıkra üç - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükellefler (Hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde, yukarıda
yazılı giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından % 20 sini götürü olarak
indirebilirler. Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden
dönemezler.
Madde 75 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında, nakdi sermaye veya
para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısiyle elde ettiği
temettü, faiz, kira ve benzeri iratlar, menkul sermaye iradıdır.
Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar, menkul sermaye iradı sayı-
lır;
1. Her nevi hisse senetlerinin temettüleri (Müessis ve intifa hisseleri da-
hil);
2. Her nevi tahvilat faizleri (Yıllık ödeme faizle birlikte tahvilin itfa
akçesini de ihtiva ettiği takdirde, itfa akçesine tekabül eden kısım irat sayıl-
maz);
3. İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limidet şirket ortaklariyle koman-
diterlerin kar hisseleri, kooperatif şirketlerin dağıttıkları kazançlar bu züm-
reye dahildir. Kooperatif şirketlerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden ta-
hassül eden karların ortaklara, ortaklıkla yaptıkları muameleleri nispetinde
tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz.)
4. Her nevi alacak faizleri (Adi, imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarla
cari hesap alacaklarından doğan faizdir. Hazine tahvili ve bonoları da dahil ol-
mak üzere kamu tüzel kişilerince borçlanılan ve senete bağlanmış olan meblağlar
için verilen faizler dahildir):
5. Mevduat faizleri (Bankalara, tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden
diğer müesseselere yatırılan vadeli, vadesiz paralara ödenen faizler);
Madde 76 - (31 /12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı muameleler karşılğında alınan paralar ve iskonto bedelleri de
menkul sermaye iradı hükmündedir:
1. Esham ve tahvilatın vadesi gelmemiş kuponlarının satılması;
2. İştirak hisselerinin sahibi namına henüz tahakkuk etmemiş olan kar his-
selerinin devir ve temliki;
3. Her türlü senetlerin iskonto edilmesi.
Menkul kıymetin kuponlu veya kuponsuz olarak satılması, iştirak hisselerinin
devir ve temliki, menkul kıymetlerle iştirak hisselerinin tamamen veya kısmen
itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa dolayısiyle verilen ikramiyeler
menkul sermaye iradı sayılmaz.
Madde 77 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
75 inci maddenin 1 - 5 numaralarında yazılı iratlar, bunları sağlıyan serma-
ye sahibinin ticari faaliyetine bağlı bulunduğu takdirde, yalnız ticari kazancın
tesbitinde nazara alınır.
Madde 80 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bö-
lümdeki hükümlere göre vergiye tabi gelire dahildir.
1. Gayrimenkullerin ve hakların, menkul kıymetlerin satışından iştirak his-
selerinin devir ve temlikinden doğan kazançlar;
2. Arızi kazançlar.
Madde 81 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gayrimenkullerin, hakların menkul kıymetlerin satışından, iştirak hisseleri-
nin devir ve temlikinden doğan vergiye tabi kazançlar şunlardır:
1. Satın alınan, inşa edilen veya trampa suretiyle iktisap olunan gayrimen-
kullerin (Gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları
gayrimenkuller dahil), gayrimenkul olarak tescil edilen hakların, gemi ve gemi
paylarının alım, inşa veya trampa tarihlerinden başlıyarak dört yıl içinde sa-
tılmaları, trampa veya istimlak edilmeleri halinde elde edilen ve bir takvim
yılı içinde 10 000 lirayı aşan kazançlar (Kooperatif şirket ortaklarına bu sı-
fatları dolayısiyle şirketçe tahsis olunan gayrimenkuller, tahsis tarihinde or-
tak tarafından satın alınmış sayılır.);
2. Satın alınan menkul kıymetlerin iktisap tarihinden başlıyarak bir yıl
içinde veya iktisaptan evvel satılmalarından elde edilen ve bir takvim yılındaki
tutarı 2 000 lirayı aşan kazançlar;
3. Her ne şekil ve suretle olursa olsun; imtiyaz, ihtira, telif, işletme,
ticaret unvanı ve alameti farika gibi edebi, sınai ve ticari haklarla maden ara-
ma ve işletme haklarının satışından, devir ve temlikinden elde edilen ve bir
takvim yılındaki tutarı 5 000 lirayı aşan kazançlar (Edebi hakların müellifleri
veya bunların kanuni mirasçıları tarafından satılmasından doğan kazançlar ser-
best meslek kazancıdır.);
4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin devir ve temliklerinden, faaliyeti
durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından doğan kazançlar.
1,2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı hadler aşıldığı takdirde, kazancın bu
hadleri aşan kısmı vergiye tabidir.
Safi kazanç, satış, devir, temlik veya istimlak bedelinden maliyet değerleri
ile bu muameleler dolayısiyle yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin
indirilmesiyle bulunur. Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller üzerinden
amortisman ayrılmışsa bu amortismanların toplamı ayrıca maliyetten düşülür.
(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.) Maliyet değerinin mükel-
leflerce tesbit edilememesi halinde Vergi Usul Kanununda Yazılı takdir komis-
yonlarınca tesbit edilecek maliyet değeri, ticari kazancı bilanço esasına göre
tesbit edilen işletmelerde maliyet bedeli yerine son bilançoda yazılı değerler
esas tutulur.
Faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasın-
dan veya ticari işletmeye dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, hakların,
işletme ve iştirak hisselerinin satış, devir ve temliklerinden veya istimlak
edilmelerinden doğan kazançlar, ticari kazanç sayılır ve bunlara ticari kazanç
hakkındaki hükümler uygulanır.
Madde 82 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı kazançlar arızi kazançtır:
1. Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından veya ticari muamelelere ta-
vassuttan elde edilen kazançların,
2. Ticari bir faaliyetin durdurulması için alınan paralar, ayınlar ve sağla-
nan her türlü menfaatlerin,
3. Peştemallıkların, gayrimenkulün tahliyesi veya kiracılık hakkının devri
için alınan tazminatların,
1 000 lirayı aşan kısımları;
4. Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısiyle tahsil edi-
len hasılatın yıllık toplamının 1 000 lirayı aşan kısmı,
Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tesbit olunur:
1. Alım satım işlerinde: Malın satış bedelinden, maliyet bedeli ve satış do-
layısiyle yapılan giderler indirilir;
2. Tavassut ve diğer ticari hizmet işlerinde, tavassut veya hizmet karşılı-
ğında alınan paralardan veya sağlanan menfaat değerlerinden bu iş dolayısiyle
yapılan giderler indirilir;
3. Ticari faaliyetin durdurulması için alınan paralarla ayınların ve sağla-
nan menfaatlerin değerleri, peştemallıkların ve tahliye ve devir tazminatlarının
tutarları, bunların safi miktarı sayılır. (Bu gelirleri elde edenler tarafından
bu münasebetle ödenmiş giderler varsa tevsik edilmek şartiyle bu giderler nazara
alınır.)
4. Dar mükellefiyete tabi olanların yabancı memleketlere arızi olarak yap-
tıkları ulaştırma işlerinden elde ettikleri kazançlar 45 inci maddedeki esaslara
göre tesbit edilir:
5. Serbest meslek faaliyeti dolayısiyle tahsil edilen hasılattan bu faaliyet
dolayısiyle yapılan giderler indirilir.
Madde 85 fıkra iki - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar için beyenname verilmez (En
az geçim indirimi istisnadan madut değildir.)
Madde 86 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz ve yıllık beyanname verilmez:
Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;
1. Ücretlerden;
2. Götürü usulde tesbit edilen ticari veya mesleki kazançlardan veya bu ka-
zançlarla ücretlerden;
(Münhasıran götürü gider usulüne göre tesbit edilen zirai kazancı dolayısiy-
le yıllık beyanname verenler 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücretle-
rini bu beyannamede toplamazlar.)
b) Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;
1. Ücretlerden;
2. Serbest meslek kazançlarından;
3. Menkul sermaye iratlarından;
4. Gayrimenkullerin ve hakların satışından, ortaklık hisselerinin devir ve
temlikinden elde edilen kazançlardan;
5. Arızi kazançlardan;
Veya bunların bir kaçından ibaret ise.
Madde 87 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyette, vergiye tabi yıllık gayrisafi kazanç ve iratlarının top-
lamı, 10 000 lirayı aşmıyan mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından tevkif yolu
ile vergisi kesilmiş bulunanları beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.
Ücretler, götürü usulde tesbit olunan ticari ve mesleki kazançlar ile kazanç
ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısımları 10 000 liralık haddin hesa-
bında nazara alınmaz.
Ticari, zirai veya mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mec-
buriyetinde olanlar (Götürü gider usulüne göre tesbit edilen zirai kazançları
için beyanname verenler hariç) yukarda yazılı ihtiyari toplama hakkından fayda-
lanamazlar.
86 ıncı madde mucibince ücretleri dolayısiyle yıllık beyanname vermiyecek
olanlardan bu ücretlerinin tamamı üzerinden tevkif suretiyle vergi ödemiş bulu-
nanlar, mezkür ücretleri için yıllık beyanname verebilirler.
Geliri telif ve patent haklarının kiralanmasından ibaret olup da, bu gelirin
tamamı üzerinden tevkif suretiyle Gelir Vergisi ödenmiş olan dar mükellefiyete
tabi kimselerin bu gelirleri için yıllık beyanname vermeleri ihtiyaridir.
Madde 88 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelirin (Aile reisi beyanlarında eş ve çocukların geliri dahil) toplanmasın-
da gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar (54 üncü maddeye göre
hesaplanan gider fazlalığından doğanlar dahil, 81 inci maddede yazılı muamele-
lerden doğanlar hariç), diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsubedilir.
Bu mahsup neticesinde kapatılamıyan zarar kısmı, mütaakıp yılların gelirin-
den indirilir. Arka arkaya beş yıl içinde mahsubedilemiyen zarar bakiyesi mütaa-
kıp yıllara naklolunamaz.
Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, gider fazlalığından doğanlar ha-
riç, sermayede vukua gelen eksilmeler zarar addolunmaz.
Madde 89 bent (1) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, sakatlık, has-
talık, analık, doğum, tahsil gibi şahıs sigortalarının primleri (Her sigortalı
için yılda 200 lirayı aşmamak, gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olmak, be-
yannameye alınmış ücretler varsa bunların safi miktarlarının hesaplanması sıra-
sında ayrıca indirilmemiş bulunmak şartlariyle; eşlerin ve çocukların kendi ge-
lirleri için ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait sigorta primleri aile
reisi gelirinden indirilmez.)
Dar mükellefiyete tabi olanlar sigorta primi indirimi yapamazlar.
Madde 94 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, tica-
ret şirketleri, dernekler, tesis ve vakıflar, dernek tesis ve vakıfların iktisa-
di işletmeleri, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest
meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre
tesbit eden çiftçiler:
1. Hizmet erbabına ödenen ücretlerden (İstisnadan faydalanan ücretler
hariç);
2. 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (İstisnadan fayda-
lananlar hariç);
3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısiyle bu işleri icra edenlere ya-
pılan ödemelerden (18 inci ve 69 uncu maddelerde yazılı olanlara ve noterlere
serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
4. 42 nci madde şümulüne giren işler dolayısiyle bu işleri yapanlara (Kurum-
lar dahil) ödenen istihkak bedellerinden;
5. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı veya
kiralanması dolayısiyle yapılan ödemelerden;
İstihkak sahiplerinin Gelir Vergisine mahsuben (Avans olarak ödenenler da-
hil) tevkifat yapmaya mecburdurlar.
Tüccar, serbest meslek erbabı ve çifçilerin yukardaki hükümlere göre yapa-
cakları tevkifat, ticari, meslek ve zirai işleri ile ilgili ödemelerine münha-
sırdır.
Tevkifi gereken verginin tediye yapan tarafından deruhde edilmesi halinde bu
vergi, bilfiil ödenen miktar ile tediyeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı
üzerinden hesaplanır.
Madde 96 - (27/3/1969 tarih ve 1137 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu maddenin 1 ve 2 numaralı fıkralarında gösterilen menkul sermaye iratları
ile dağıtılmıyan kurum kazançları Gelir Vergisi tevkifatına tabidir.
1. Menkul sermaye iratlarında:
Aşağıdaki bendlerde gösterilen menkul sermaye iratları gerçek kişilere nak-
den veya hesaben ödendiği anda, ödemeyi yapanlar tarafından vergi tevkifatına
tabi tutulur:
a) Tahvilat faizleri ile mevduat faizlerinin istisna haddini aşan kısımları;
b) Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları;
c) Sermaye şirketleri ile kazanç dağıtan kooperatif şirketlerde kar payları.
Türkiye`de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmıyan ve kurumlar dışında kalan
tüzel kişilerin mevduat faizleri hariç olmak üzere yukarda gösterilen menkul
sermaye iratları da bu fıkraya göre vergi tevkifatına tabidir.
Bu fıkrada geçen hesaben ödeme tabiri, bu iratları ödeyenleri istihkak sa-
hiplerine karşı borçlu durumda gösteren kayıt ve muameleleri ifade eder.
2. Dağıtılmıyan kurum kazançlarında:
Sermaye şirketleri ile kazanç dağıtan kooperatif şirketlerin Kurumlar Vergi-
sine matrah olan kurum kazancından ödenmiş veya ödenmesi gereken Kurumlar Vergi-
si çıkarıldıktan ve aşağıdaki indirim ve ilaveler yapıldıktan sonra kalan miktar
dağıtılmıyan kurum kazancıdır.
Dağıtılmıyan kurum kazancı, bu şirketlerce Kurumlar Vergisi beyannamesinin
verileceği süre içinde vergi tevkifatına tabi tutulur.
A) İndirimler:
a) Ticaret Kanunu ve özel kanunlardaki mecburiyete dayanılarak o yıl kazan-
cından ayrılmış olan her çeşit ihtiyat akçeleri ve provizyonlar;
b) Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idareleri
ve belediyeler ile köylere, kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve Türk Kanunu
Medenisine göre kurulan vakıflara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardım-
lar.( Kurum kazancından bu neviden bir indirim yapılmışsa bu miktar hariç);
c) Ödenmiş olan vergi ve para cezaları ile Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler;
d) Şirketlerin mali bilançolarına göre tahassül edip Kurumlar veya Gelir
Vergisi Kanunlarının alakalı hükümleri muvacehesinde fiilen mahsubu yapılamamış
geçmiş yıllar zararları;
e) Şirketlerin 1 numaralı fıkraya göre vergi tevkifatına tabi tutarak nakden
veya hesaben ödedikleri kar payları ile Kurumlar vergisi Kanununun 24 üncü mad-
sine göre Kurumlar Vergisi tevkifatına tabi tutulmuş kar payları;
f) Şirketlerin tam mükellefiyete tabi kurum olan ortaklarına nakden veya he-
saben ödedikleri kar payları.
B) İlaveler:
a) Gelir ve Kurumlar vergilerinden istisna edilmiş bulunan menkul sermaye
iratları;
b) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan iştirak kazançları;
2 numaralı fıkraya göre vergi tevkifatına tabi tutulmuş bulunan dağıtılmıyan
kazançların sonradan tam mükellefiyete tabi ortaklara nakden veya hesben ödenme-
si halinde, bunların gerçek kişilere ait olan kısmından ayrıca vergi tevkifatı
yapılmaz; tüzel kişilere ait kar paylarından aynı fıkraya istinaden evvelce tev-
kif edilmiş olan vergiler, mahsup hükümleri dairesinde tevkifatı yapan kuruma
ret ve iade olunur.
2 numaralı fıkraya göre dağıtılmayan kazançlar üzerinden tevkif edilmiş bu-
lunan vergiler, istihkak sahibi tüzel kişiler veya bunların ortakları tarafından
mahsup olunamaz.
1 numaralı fıkra hükmüne göre kesilmiş olan vergiler, istihkak sahibi gerçek
kişilerin bu iratların kendilerine intikal ettiği döneme ilişkin yıllık beyanna-
meler üzerinden ödenmesi gereken Gelir Vergisinden mahsup edilir; bu mahsup so-
nucunda kalan kısım, umumi hükümler dairesinde hak sahiplerine iade olunur.
Dar mükellefiyette, gerçek kişilerle TÜrkiye`de işyeri veya daimi temsilcisi
bulunmıyan ve kurumlar dışında kalan tüzel kişilerin kar paylarından, bu madde-
nin 1 numaralı fıkrasının (c) bendine dayanılarak tevkif olunacak vergiden bun-
ların sermaye paylarına tekabül eden dağıtılmıyan kazanç kısmı üzerinden tevkif
edilmiş bulunan vergi, tevkifatı yapan kurum tarafından mahsup olunur.
Madde 99 bent (d) alt bent (1) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
1. İstihkak sahibinin adı ve soyadı ile iş adresi;
Madde 101 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Dar mükellefiyete tabi mükelleflerden yıllık beyanname vermeye mecbur olmı-
yanlar:
1. Gayrimenkullerin satışından trampa veya istimlak edilmesinden elde ettik-
leri kazançlarını, gayrimenkulün bulunduğu;
2. Gayrimenkul sermaye mahiyetinde olan hakların satışından trampa edilme-
sinden, devir ve temlikinden elde ettikleri kazançlarını, satışın, devir ve tem-
likin Türkiye`de yapıldığı;
3. Bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından, ortaklıklardaki ortak-
lık haklarının veya hisselerinin devir ve temlikinden elde ettikleri kazançlarla
ticari bir faaliyetin durdurulması karşılığında veya gayrimenkulün tahliyesi ve-
ya kiracılık hakkının devri için aldıkları paralar, menfaatleri ve peştemallık-
ları, işletmenin bulunduğu;
4. Arızi olarak ticari işlerin icrasından elde ettikleri kazançlarını, ticari
işin yapıldığı;
5. Serbest meslek faaliyetinden doğan ve vergisi tevkif suretiyle alınmamış
kazançlarını serbest meslek işinin yapıldığı;
6. Vergisi tevkif suretiyle alınmamış menkul sermaye iratlarını, ödemenin
yapıldığı;
Yerin vergi dairesine bir münferit beyanname ile bildirmeye mecburdurlar.
1,2,3,4 ve 6 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve iratlara ait beyannamele-
rin, bu kazanç ve iratların iktisap olunduğu; 5 numaralı bente yazılı kazanca
ait beyannamenin ise, serbest meslek işinin sona erdiği, tarihten itibaren 15
gün içinde, ilgili vergi dairesine verilmesi mecburidir.
(19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Geliri, telif ve
patent haklarının satışından ibaret olan ve tamamı üzerinden tevkif suretiyle
Gelir Vergisi ödemiş bulunan dar mükellefiyete tabi kimselerin bu gelirleri
için münferit beyanname vermeleri ihtiyaridir.
Madde 102 fıkra bir bent (1) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
1. Mükellefin adı ve soyadı, varsa unvanı ile adresi;
Madde 103 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi aşağıdaki nispetlerde alınır:
Vergi
Gelir dilimleri nispeti %
------------------------------- ------------
İlk 2 500 lira için 10
Sonra gelen 2 500 " " 15
" " 5 000 " " 20
" " 15 000 " " 25
" " 30 000 " " 35
" " 60 000 " " 45
" " 150 000 " " 55
" " 225 000 " " 60
" " 225 000 " " 65
" " 285 000 " " 68
1 000 000 lira ve daha fazla matrahlara % 60 nisbeti uygulanır.
Madde 104 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir vergisinin hesaplanmasında bağlı cetvellerde yazılı gelir kademeleri
ile bunların hizasında yazılı ortalama meblağlar esas tutulur.
(28/12/1967 tarih ve 980 sayılı Kanunun hükmüdür.) Vergi, bu meblağlardan
31 inci maddede yazılı indirim hadleri için hesaplanan vergiler indirildikten
sonra bulunur.
A) Gelirlerini yıllık ve münferit beyanname ile bildirmeye mecbur olan mü-
kelleflerin vergileri (1) numaralı cetvele;
B) Ücretlerden ve ücret sayılan ödemelerden alınacak vergiler:
1. Aylıklar için (2) numaralı cetvele;
2. Haftalıklar için (3) numaralı cetvele;
3. Gündelikler için (4) numaralı cetvele;
Göre hesaplanır.
Muhtelif ücret ödemelerinde; vergi cetvelleri her ödeme ayrı ayrı gözönünde
tutularak uygulanır.
Yıllık olarak ödenen ücretlerin vergileri (1) numaralı cetvele göre hesapla-
nır.
Yıllık verginin hesaplanmasında 50 kuruşa kadar olan matrah ve vergi kesir-
leri atılır, 50 kuruş ve daha fazla olan kesirler liraya çıkarılır.
Aylık vergilerin hesaplanmasında, 50 kuruşa kadar olan matrah kesirleri ile
5 kuruştan aşağı olan vergi kesirleri nazara alınmaz, 50 kuruş ve daha fazla
olan matrah kesirleri liraya çıkarılır.
Haftalık ve gündelik vergilerin hesaplanmasında, 50 santimden aşağı olan
matrah ve vergi kesirleri atılır. 50 santim ve daha fazla olan kesirler kuruşa
çıkarılır.
Gündelik, haftalık, aylık ve yıllık ücret; ücretin günlük, haftalık, aylık
veya yıllık bir devre için hesaplanarak ödenmesini ifade eder.
Saat veya parça başına veya sair esaslara göre hesaplanmakla beraber bir
günlük devre için yapılan ücret ödemeleri gündelik, haftalık devre için yapılan
ücret ödemeleri haftalık, aylık devreler için yapılan ücret ödemeleri aylık
sayılır.
Aydan veya haftadan küçük devreler için yapılan ücret ödemeleri gündelik
ücret sayılır ve bu suretle yapılan ödemeler, ödemelerin taallük ettiği gün sa-
yısına bölünerek gündelik ödeme bulunur.
Yukarıda belirtilen şekiller dışında ve devreler tayin edilmeksizin yapılan
bilümum ücret ödemeleri yıllık ödemede sayılır.
(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.) Bu madde hükmünün
uygulanmasında, muhtelif ücret ödemesi, ayrı ayrı işverenler tarafından yapılan
ödemelerle aynı işveren tarafından başka başka hizmetler karşılığında yapılan
ödemeleri ifade eder.
(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Aynı işveren tara-
fından, her ne nam olursa olsun, başka başka hizmetlerin karşılığını teşkil et-
meksizin yapılan ödemeler, muhtelif ücret ödemesi sayılmaz.
(20/6/1973 tarih ve 1743 sayılı Kanunla eklenen hükümlerdir.)
Kanunlarına ve bunlara dayanılarak çıkarılan tüzük, kararname ve yönetmelik-
lere uygun bulunmak kaydıyle, fazla çalışma karşılığı yapılan ödemeler muhtelif
ücret ödemesi sayılır.
Muhtelif ücret ödemelerinde uygulanacak Gelir Vergisi nispeti % 25 ten aşağı
olamaz. İstihkak sahipleri, bu ödemelerin asıl ücretleriyle birleştirilerek
vergilendirilmesini isteyebilir.
Madde 105 - (27/3/1969 tarih ve 1137 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi tevkifatının nispetleri:
A) 94 üncü maddenin 4 numaralı bendinde yazılı ödemelerde % 2;
B) 96 ncı maddenin 2 numaralı fıkrasında yazılı dağıtılmıyan kazançlarda
% 20;
C) İstihkak sahibinin tam mükellefiyete tabi olması halinde;
a) 94 üncü maddenin 3 numaralı bendinde yazılı berbest meslek işleri dola-
yısiyle yapılan ödemelerde % 15;
b) 96 ncı maddeye giren menkul sermaye iratlarında % 20;
D) İstihkak sahibinin dar mükellefiyete tabi olması halinde:
a) 96 ncı maddenin 1 numaralı fıkrasına giren menkul sermaye iratlarında
% 35;
b) 94 üncü maddenin 3 numaralı bendinde yazılı serbest meslek işleri dolayı-
siyle yapılan ödemelerde % 20;
c) 94 üncü maddenin 5 numaralı bendinde yazılı ödemelerde % 20 dir.
Madde 108 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisinde vergilendirme dönemi geçmiş takvim yılıdır. Şu kadar ki:
1. Mükellefiyetin takvim yılı içinde kalkması halinde, vergilendirme dönemi,
takvim yılı başından mükellefiyetin kalkması tarihine kadar geçen süreye inhisar
eder;
2. Götürü usulde tesbit olunan ücretlerde vergilendirme dönemi, hizmetin ifa
olunduğu bütçe yılıdır. Götürü ücretlerini yıllık beyannameye ithal mecburiye-
tinde olanlar mezkür ücretlerini, bütçe yılının bittiği takvim yılının geliri
meyanında bildirirler.
3. Tevkif yoliyle ödenen vergilerde, istihkak sahipleri ayrıca yıllık beyan-
name vermeye mecbur değillerse tevkifatın ilgili bulunduğu dönemler vergilendir-
me dönemi sayılır ve kesilen veya kesilmesi icabeden vergiler yıllık verginin
yerine geçer;
4. Münferit beyanname ile bildirilmesi gereken kazançların vergilendirilme-
sinde, vergilendirme dönemi yerine kazancın iktisap tarihi esas tutulur.
Madde 109 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi;
1. Beyanname verilmesi icabeden hallerde, beyannamenin verildiği günde;
beyanname posta ile gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi
takibeden yedi gün içinde;
2. Götürü usulde tesbit edilen ücretlerde, hizmetin ifa olunduğu bütçe yılı-
nın ikinci ayında, bütçe yılı içinde işe başlanması halinde, işe başlama tari-
hinden itibaren bir ay içinde;
3. Götürü usulde tesbit edilen ticaret ve serbest meslek kazançlarında, ti-
cari ve mesleki faaliyetin icra olunduğu takvim yılından sonra gelen bütçe yılı-
nın ikinci ayında,
Tarh edilir.
2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücret sahiplerinden bu bentlerde
belirtilen tarh zamanlarının hitamından evvel memleketi terk edenlerin vergileri
memleketi terke tekaddüm eden 15 gün içinde tarh olunur.
2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücret sahipleri, tarh zamanların-
da, vergi karnelerini bağlı oldukları vergi dairelerine ibraz ederek, vergile-
rini tarh ettirmeye mecburdurlar.
Madde 111 - (26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların;
otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta, kahvehane, kır bahçesi, plaj ve emsali
eğlence ve istirahat yeri işletenlerin ve her nevi taşıma işleriyle iştigal
edenlerin gösterdikleri gayrisafi kazançlar; Vergi Usul Kanununa göre tesbit
edilen ortalama kar hadlerinin, ticaret erbabı ile imalatçılarda perakende sa-
tılan emtianın maliyet bedeline, bunlar dışında kalanlar da işletme giderlerine
uygulanması sonucunda bulunacak miktarlara göre düşük bulunduğu ve düşüklük se-
bepleri izah olunmadığı takdirde, beyan edilen gayrisafi kazançlar yerine, bulu-
nan bu miktarlar vergi matrahına esas tutulur.
Mükellefler düşüklük sebeplerini beyannameleri ile birlikte yazılı olarak
izah edebilirler. Beyannameleri ile birlikte yazılı izahatta bulunmıyanlar, be-
yannamelerini verdikleri tarihten itibaren altı ay zarfında ve 15 günden az ol-
mamak üzere tayin edilecek süre içinde, izaha davet olunurlar. Süresi içinde
cevap verilmediği takdirde, düşüklük sebepleri izah edilmemiş sayılır.
Mükelleflerin verecekleri izahat ve vesikalar; müstakil vergi dairesi olan
yerlerde ilgili vergi dairesi müdürü, olmıyan yerlerde mahallin en büyük malme-
muru, bunların mazeretleri halinde tevkil edecekleri zatın başkanlığında vergi
dairesinin ilgili vergi memurundan ve mahalli ticaret odalarınca, olmıyan yer-
lerde belediyelerce üç yıl için seçilmiş bir üyeden kurulu komisyon tarafından
incelenir.
Mükellef izahatı kısmen veya tamamen kabul edilmediği takdirde, kabul edil-
miyen kısım vergi tarhına esas olur.
Mükelleflerin beyanlarına göre vergi tarh edildikten sonra, yukardaki fıkra-
ya dayanılarak hesaplanacak gayrisafi kazançlardan doğan ve miktarı 1000 liradan
yukarı olan matrah farkları üzerinden ayrıca cezasız olarak ikmalen vergi tarh
olunur.
Bu maddede sözü edilen işletme giderlerinin nelerden ibaret olduğu Maliye
Bakanlığınca tesbit ve ilan olunur.
Yukardaki hükümlerde yer alan "Perakende satış" tan maksat; satışı yapılan
madde ve malzemenin aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışın-
dakilere satılmasıdır.
Madde 112 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Zirai kazançlarını, gerçek usullere veya 54 üncü maddenin 2 numaralı bendine
göre tesbit edenlerin beyan ettikleri hasılat ve giderleri, mezkür, kazançlarını
54 üncü maddenin 1 numaralı bendine göre tesbit edenlerin beyan ettikleri hası-
latları; Vergi Usul Kanunu hükümleri mucibince yapılan ekim ve sayım beyanları
(Bu konuda idarece bir inceleme yapılmışsa ayrıca bu inceleme neticeleri) nazara
alınarak aynı kanunda sözü edilen zirai kazanç ölçüleri esas tutulmak suretiyle
hesaplanacak hasılat veya giderlere nazaran açık bir surette farklı bulunduğu
takdirde bu hasılat ve giderler yerine takdir komisyonlarınca tayin olunan mik-
tarlar vergi tarhına esas alınır.
Komisyonca kazanç takdiri yoluna gidilebilmesi için;
1. Düşüklüğün mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunamaması,
2. Düşüklük sebeplerinin inceleme ile meydana çıkarılmamış bulunması,
şarttır.
Bu maddeye göre takdir komisyonunca takdir edilecek hasılat veya giderler
mükellefin beyanından az olamaz.
Komisyonlar takdirlerin icrası sırasında yürürlükte bulunan zirai kazanç
ölçülerine istinat etmeye mecburdurlar. Hadisenin arz ettiği hususiyete binaen,
cetvellerde yazılı hadlerden gayri hadlere ve bu meyanda Devlet istatistiklerine
istinat edilmesi zarureti hasıl olduğu takdirde, komisyonlar kararlarında bu du-
rumun mucip sebeplerini belirtmeye ve tevsike mecburdurlar.
Madde 113 fıkra bir - (26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükelleflerce yıllık beyannamede gösterilen veya vergi incelemeleri sırasın-
da tesbit olunan gelir, mükelleflerce bildirilen veya vergi incelemeleri sıra-
sında maddi delillere istinaden tesbit olunan 91 inci maddeye göre beyanı mecbu-
ri giderlerden düşük bulunduğu ve düşüklük miktarı 1000 lirayı aştığı takdirde,
aşan miktarın tamamı, beyannamenin ilgili bulunduğu dönem içinde elde edilmiş ve
vergisi ödenmemiş gelir sayılır ve bu miktar üzerinden ikmalen cezasız vergi
tarh olunur.
Madde 114 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık beyanname vermek mecburiyetinde bulunan gerçek kişiler, her yıl vere-
cekleri gelir beyannamelerinde 116 ncı maddede yazılı servet unsurlarını bildir-
meye mecburdurlar.
(19/2/1960 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ancak; dar mükellefiyete
tabi olanlarla, beyan edilecek gelirleri; ücretten, götürü usulde tesbit edilen
ticari ve mesleki kazançlardan, götürü gider usulüne göre tesbit olunan zirai
kazançlardan, gayrimenkul sermaye iratlarından, mevduat faizlerinden ve yıllık
gayrisafi tutarı 5000 lirayı aşmıyan mevduat faizleri dışında kalan menkul ser-
maye iradından, sair kazanç ve iratlardan veya bunların bir kaçından veya hep-
sinden ibaret olanlar servet beyanına tabi değildirler.
Madde 115 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu bölüm hükümlerine göre bildirilen veya maddi delillere dayanılarak tes-
bit edilen servetin mecmu değeri, bir evvelki yıl beyannamesinde gösterilen ve-
ya maddi delillere dayanılarak tesbit edilen servetin değerinden fazla olduğu ve
bu fazlalık, iki beyanname arasındaki süre içinde beyan olunan (İkmalen veya
re`sen matrah tesbitleri yapılmışsa bu tesbitler ayrıca nazara alınır) gelir
toplamını aştığı takdirde, aşan miktar, gelir beyannamesinin taallük ettiği dev-
re içinde elde edilmiş ve Gelir Vergisi Ödenmemiş gelir sayılır.
Bu suretle tesbit olunan gelir üzerinden taallük ettiği yıl için ikmalen
vergi tarh edilir.
Bu hükme göre ikmalen tarhiyat yapılabilmesi için:
1. Servetteki artışın, Gelir Vergisine tabi gelir unsurlarının dışındaki
kaynaklardan tevellüt ettiğinin mükelleflerce izah ve ispat edilememiş olması,
2. Servet beyanlarının Maliye Müfettişleri veya Hesap Uzmanlarınca incelen-
miş bulunması,
Şarttır.
Bu madde gereğince yapılacak tarhiyat dolayısiyle mükellefler adına kaçak-
çılık cezası kesilmez.
(19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Mükelleflerce ya-
pılmış servet beyanları, ilk defa servet beyannamesi vermeye mecbur oldukları
yıldan evvelki devrelerle ilgili hiçbir muameleye mesnet teşkil etmez.
Madde 116 II/9 Numaralı bendinden sonra gelen fıkra - (31/12/1960 tarih ve
193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
II numaralı fıkranın 5,6,8 ve 9 numaralı bentlerde yazılı servet unsurların-
dan her bende dahil olanların toplamı ayrı ayrı 5000 lirayı aşmadığı takdirde
beyanı ihtiyaridir.
Madde 117 - (27/12/1963 tarin ve 365 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir
Vergisi Mart, Temmuz ve Kasım aylarında olmak üzere 3 eşit taksitte; götürü
usulde tesbit edilen ticari kazançlarla serbest meslek kazançları üzerinden ta-
hakkuk ettirilen Gelir Vergileri ise, Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere iki
eşit taksitte ödenir.
Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük bir kısmını zirai kazanç teşkil eden
mükellefler hakkında lüzum görülen hallerde, üç taksitten fazla olmamak üzere,
belli üretim bölgeleri ve ziraat ürünlerine göre özel ödeme zamanları tayin
edebilir.
Madde 121 fıkra iki - (31/12/1963 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mahsubu yapılan miktar Gelir Vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark
vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren
bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur. Bir yıl içinde
müracaat etmiyen mükelleflerin bu farktan doğan alacakları düşer.
Mükerrer Madde 122 - (19/12/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gerçek kişilerin sahip oldukları bina ve arazi için ödedikleri Bina, Buh-
ran, Müdafaa ve Arazi vergileri, aşağıdaki esaslara göre, bunların Gelir Vergi-
sine mahsup edilir:
1. Bu vergiler Gelir Vergisinin bina veya arazi iradına isabet eden kısmın-
dan indirilir. İndirilecek miktar bu kısımdan fazla ise, aradaki fark nazara
alınmaz.
2. İndirilecek vergiler hangi yılda ödenmiş ise, mahsup da o yılın geliri
üzerinden hesaplanacak olan Gelir Vergisinden yapılır.
3. Gelir Vergisinin bina veya arazi iradına isabet eden kısmı, bunların ge-
lire olan nisbeti üzerinden hesaplanır.
4. Bina Vergisinden geçici muafiyete tabi olan binaların hesaplanacak ver-
gileri aynen ödenmiş vergiler gibi Gelir Vergisinden indirilir.
13 - 1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri:(Madde numaraları: 2,10,11,12,13,31,35,
47,53,54,105,M.117,Geçici 7)
Madde 2 fıkra üç - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hüküm-
dür.)
Bu maddede sayılan kazanç ve iratları elde edenler, 35 inci maddede belirti-
len esaslar çerçevesinde vergi karnesi almak ve istenildiğinde ibraz etmekle mü-
kelleftirler.
Madde 10 fıkra üç - (24/12/1980 tarin ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığının tayini yönünden miras ortaklığı ve yarıcılık or-
taklık sayılır.
Madde 11 fıkra iki - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticari veya mesleki kazançları dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine
tabi olanlardan zirai faliyette bulunanlar ile bir biçerdövere veya benzeri ma-
hiyetteki bir motorlu araca veya 25 beygir gücünden fazla bir yahut toplam güç-
leri bu haddi aşan fazla traktöre sahip olan çiftçiler küçük çiftçi muaflığından
faydalanamazlar.
Madde 12 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından bir takvim yılı içinde nazara alı-
nacak işletme büyüklüğü ölçüleri şunlardır.
1 nci grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 160 dönüm;
2 nci grup: Bakliyat afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin
yüzölçümü toplamı 75 dönüm;
3 ncü grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 60 dönüm;
4 ncü grup: Pamuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 25 dönüm;
5 nci grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 25 dönüm;
6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 30 dönüm;
7 nci grup: Patates, soğan, sarmısak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü
toplamı 20 dönüm;
8 nci grup: Çay ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 15 dönüm (mah-
sul verebilecek hale gelmeyenler hariç);
9 ncu grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 dönüm;
10 ncu grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 30 dönüm;
11 nci grup: Sera ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 1 dönüm;
12 nci grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı
25 dönüm;
13 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin
yüzölçümü toplamı 50 dönüm;
14 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili
arazinin yüzölçümü toplamı 50 dönüm;
15 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 500 ağaç;
16 ncı grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 500 ağaç;
17 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede 400 ağaç;
18 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada 400 ağaç;
19 ncu grup: Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 2 dönüm;
20 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kaysıda 600 ağaç;
21 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftalide
400 ağaç;
22 nci grup: Diğer meyve ve ürün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı
40 dönüm (Meyve ve ürün verebilecek hale gelmeyenler ile palamut hariç);
23 ncü grup: Büyükbaş hayvan sayısı 40 adet (iş hayvanları ile iki yaşından
küçük, büyükbaş hayvanlar hariç);
24 ncü grup: Küçükbaş hayvan sayısı 200 adet (Bir yaşından küçük, küçükbaş
hayvanlar ile kümes hayvanları hariç);
Bakanlar Kurulu , Zirai Kazançlar Merkez Komisyonunun teklifi üzerine, bu
ölçüleri gerekli gördüğü bölgeler için bir yıl uygulanmış olmak kaydıyla arazi
ve ürün türlerine göre % 25 oranını aşmamak üzere artırmak veya azaltmak sure-
tiyle yeniden tespite yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan ölçüler, Resmi Gaze-
te`de yayımlandığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren yürürlüğe gi-
rer.
Yukarıda yazılı ziraat gruplarının birkaç tanesinin içine giren zirai faali-
yetlerin bir arada yapılması halinde, en fazla iki gruba ait işletme büyüklükle-
ri, bu gruplar için tespit olunan hadlerin yarısını aşmadığı takdirde muaflık
devam eder.
Yukarıda zikredilen, meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün verebilecek
hale gelme durumu başlangıcı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca
müştereken tespit olunur.
Madde 13 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığından faydalanabilmek için zirai mahsullerin bir takvim
yılı içindeki satış bedelleri tutarının 250.000 lirayı geçmemesi şarttır.
Madde 31 fıkra bir bent (3) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
3. Sakatlık indirimi: Çalışma gücünün asgari % 70`ini kaybetmiş bulunan hiz-
met erbabı birinci derece sakat, asgari % 40`ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı
ise ikinci derece sakat sayılır ve aşağıda belirtilen sakatlık indiriminden fay-
dalanırlar.
Sakatlık indirimi aile reisi için tespit edilen özel indirim tutarının;
- Birinci derece sakatlar için bir buçuk katı,
- ikinci derece sakatlar için yarısıdır.
Sakatlık derecelerine göre tespit edilecek indirimler, genel ve özel indirim
toplamına eklenerek hizmet erbabının ücretinden indirilir.
Sakatlık derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller
Maliye, Sağlık ve Sosyal Yardım ve Sosyal Güvenlik Bakanlıklarınca bu konuda
müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile tespit edilir.
Madde 35 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
A) İndirimden faydalanmak isteyenler Vergi Usul Kanunu esaslarına göre vergi
karnesi almak zorundadırlar.
B) Bu Kanunun 2 nci maddesinde sayılan kazanç ve iratları elde edenler (İs-
tisna veya muafiyetlerden faydalananlar dahil) işyerlerinin bağlı olduğu, işyer-
leri bulunmayanlar ikametgahlarının bağlı olduğu vergi dairesinden karne almak
ve Gelir Vergisi yönünden durumlarını ve bu durumda meydana gelen değişiklikleri
karnelerine yazdırmak zorundadırlar.
Bu bentte yazılı vergi karnesinin ihtiva edeceği hususlar ve karne almaya
ilişkin şekil ve esaslar Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelik-
le belirlenir. Yönetmelik esaslarına uymayanlar hakkında Vergi Usul Kanununa ek-
li "Usulsüzlük cezalarına ait cetvel" in mükellef grupları sütunun 6 ncı sıra-
sında yazılı birinci derece usulsüzlük cezası uygulanır.
Madde 47 fıkra bir bent (2) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
2. İşyerlerinin Emlak Vergisi tarhına esas olan vergi değerleri toplamı
200.000 lirayı, vergi değeri bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli toplamı
12.000 lirayı aşmamak (yıllık kira bedelinin emsaline nazaran, düşük bulunması
halinde emsal kira bedeli esas alınır).
Madde 53 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık hasılat tutarı 1.000.000 liradar aşağı olan çiftçilerin kazançları
götürü gider esasına 1.000.000 lira veya daha fazla olan çiftçilerin kazançları
ise gerçek kazanç usulüne (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bi-
lanço esasına) göre tespit olunur .
Madde 54 fıkra üç bent (1) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
1. Vergi Usul Kanununa göre hasılatın elde edildiği yılda geçerli olmak üze-
re tayin edilmiş bulunan götürü gider emsallerinin mükellefçe beyan edilen hası-
lat tutarına uygulanması veya,
Madde 105 bent (6) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
6. 94 ncü maddenin 8 numaralı bendinde yazılı kazanç ve iratlardan % 33
1/3, bu kazanç ve iratların dar mükelleflere dağıtılması halinde % 60;
Mükerrer Madde 117 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest mes-
lek erbabından:
Geçici Madde 7 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.)
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 46 ncı maddesinde yer alan, zirai kazançlar-
da götürü gider emsal nispetleri yeniden tespit edilinceye kadar (1980 takvim
yılı zirai hasılatı da dahil olmak üzere) bütün zirai mahsuller için % 70 götü-
rü gider nispeti uygulanır.
14 - 31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 7, 18,21,23,24,34,
35,45,46,47,48,54,75,77, M. 80,86,87,88,94,97,99,103,105,111,114,115, M. 117,
Geçici 10,11,12,15)
Madde 7 fıkra bir bent (1) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
1. Ticari Kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye`de işyerinin olması veya,
daimi temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vası-
tasiyle sağlanması;
Madde 18 - (24/12/1980 tarih ve 2361 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Müellif, mütercim, heykeltraş ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların
kanuni mirasçılarının kitap,resim,heykel ve nota halindeki eserleri ile fakülte,
akademi ve yüksekokullarca yayınlanan bilimsel mahiyetteki makalelerini ve ihti-
ra beratlarını satmak veya bunlar üzerinde mevcut haklarını devir ve temlik
etmek veya kiralamak suretiyle bir takvim yılı içinde elde ettikleri hasılatın
200.000 lirası (Yabancı memleketlerde elde edilen hasılatın ayrıca 400.000 lira-
sı) Gelir Vergisinden müstesnadır.
(Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi
istisnaya dahildir.)
Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uy-
gulanmasına engel teşkil etmez.
Madde 21 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde
edilen ve toplamı 120.000 lirayı aşmayan gayri safi hasılatın 40.000 lirası Ge-
lir Vergisinden müstesnadır. Elde edilen gayri safi hasılatın 120.000 lirayı
aşması halinde tamamı vergiye tabi tutulur.
Madde 23 bent (9) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
9. Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve
özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut te-
dariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması, ve suyunun temini suretiyle sağ-
lanan menfaatler;
Madde 24 bent (1 ve 3) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Harcırah Kanunu hükümleri uyarınca yapılan ödemeler;
3. Kazai veya idari kararlara dayanılarak tanıklara verilen ücretler;
Madde 34 fıkra üç - (24/12/1980 tarih ve 2361 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aile reisinin, eşinin ve çocukların beyanname verilmesi gerekmeyen gelirleri
ücretten itibaren ise, bu gelirin her birine ayrıca 31 nci maddedeki esaslar da-
iresinde özel indirim ve sakatlık indirimi uygulanır.
Madde 35 bent (B) fıkra iki - (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
Bu bentte yazılı vergi karnesinin ihtiva edeceği hususlar ile karne almaya
ilişkin şekil ve esaslar Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelik-
le belirlenir.
Madde 45 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerin aşağıdaki kazançları Kurumlar Vergi-
si Kanununun 18, 19 ve mükerrer 19 ncu maddeleri hükümlerine göre tayin ve tes-
pit edilir.
1. Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinden elde
ettikleri kazançlar,
2. Türkiye`de satın aldıkları, imal, istihsal veya istihraç ettikleri malla-
rı Türkiye`de satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerinden doğan
kazançlar.
Madde 46 fıkra üç - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 225.000 liradır. Belediye
teşkilatı bulunmayan köylerdeki götürü mükellefler için bu miktarlar 1/3 oranın-
da uygulanır.
Fıkra beş ve yedi - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükümleridir.)
Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı iş yerleri
gayrisafi iratları ile 48 inci maddede yazılı iş hacmi ölçüleri toplu olarak,
diğer şartlar, ortakların her biri için, ayrı ayrı aranır.
Adi ortaklıklarda ortakların götürü kazanç hissesi ortaklığın girdiği sınıf
ve dereceye göre bulunan kazanca her ortak için % 30 nispetinde bir zam yapıl-
dıktan sonra bulunan miktar, ortaklık mukavelesinde yazılı hisse nispetlerine,
böyle bir mukavele mevcut değilse eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyle
tesbit olunur.
Madde 47 fıkra bir bent (2) - (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
2. İşyerlerinin emlak vergisi tarhına esas olan vergi değerleri toplamı
350.000 lirayı, vergi değeri bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli toplamı
24.000 lirayı aşmamak (yıllık kira bedelinin emsaline nazaran düşük bulunması
halinde emsal kira bedeli esas alınır.)
Madde 48 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usule tabi olmanın özel şartları şunlardır:
1. Alım satım işleri imal, inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde bir takvim
yılı içinde satın alınan veya ithal edilen emtianın, iptidai maddenin ve malze-
menin mübayaa bedelleri tutarı 450.000 lirayı aşmamak;
2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihraç edilen emtianın, iptidai madde-
nin ve malzemenin satış bedelleri tutarı 540.000 lirayı aşmamak;
3. İptidai madde, yardımcı malzeme ve işçilik müşteriye ait olarak ücretli
durumuna girmeksizin yapılan imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işle-
ri karşılığında bir takvim yılı içinde alınan gayrisafi ücret tutarı 90.000 li-
rayı aşmamak;
4. İptidai madde ve malzeme müşteriye, işçilik kendisine ait olarak yapılan
imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işlerinde yıllık gayri safi hası-
lat tutarı 340.000 lirayı aşmamak;
5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde,
bir takvim yılı içinde alınan ücret veya hasılatın altı katı ile mübayaa bedel-
lerinin yıllık toplamı 510 000 lirayı aşmamak;
6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halin-
de, bir takvim yılında sağlanan gayri safi hasılatın üçte bir fazlasıyla emtia,
iptidai madde ve malzemenin mübayaa bedellerinin tutarı toplamı 450.000 lirayı
aşmamak;
7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde
alınan gayri safi ücretlerin tutarlarının dörtkatı ile sağlanan yıllık gayri
safi hasılatın toplamı 340.000 lirayı aşmamak;
8. Otel, sinema, plaj, dansing ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işle-
tenlerde, bu hizmetler karşılığında bir takvim yılı içinde sağlanan yıllık gay-
risafi hasılat tutarı 90.000 lirayı aşmamak;
9. Sahibi veya işleticisi sıfatıyla birden fazla motorlu kara nakil vasıtası
veya beşten fazla hayvan arabası veya su üzerinde hareket eden 18 rüsum tonila-
todan fazla makineli, 90 rüsum tonilatodan fazla makinesiz nakil vasıtası işlet-
memek (Su üzerinde hareket eden makineli ve makinesiz araçların birlikte işle-
tilmesi halinde,makineli olanların rüsum tonilatoları toplamının beş katı ile
makinesizlerin rüsum tonilatoları toplamı 90 rüsum tonilatoyu aşmamak) ve bir
takvim yılı içinde alınan taşıma ücretleri tutarı 300.000 lirayı aşmamak (Nakil
vasıtalarının sahip ve işleticisi durumunda olmaksızın taşıma işi yapanlar ta-
vassut işi
yapmış sayılır. Yukarıda yazılı ölçüler aile reisi beyanına tabi olan kimselerle
ortaklık halindeki işletmelerde bu kimselerin veya ortaklığın işlettikleri vası-
talar bakımından topluca dikkate alınır.)
Tekele tabi maddelerle, damga pulu, milli piyango bileti, akaryakıt, şeker
ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit
edilmiş bulunan emtiada, ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, bu
maddenin 1,2,5 ve 6 numaralı bentlerinde yazılı alım satım hadleri Maliye Bakan-
lığınca tayin olunur.
Madde 54 fıkra 3 bent (1) - (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
1. Hasılata büyük ve küçükbaş hayvanlar (kümes hayvanları dahil) ile kara ve
su avcılığı için % 80, diğer zirai ürünler için % 70 götürü gider emsalinin uy-
gulanması veya,
Fıkra 7 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yukarıki 1 numaralı bentte sözü edilen götürü gider emsalinin tesbitinde,
57 nci maddede gösterilen giderlerden normal, devamlı ve hesabı kabil olanlar
(Aynı maddenin 8 numaralı fıkrasının (a), (b) ve (d) bentlerinde yazılı gider-
ler hariç) nazarı itibara alınır.
Madde 75 bent (1) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Her nevi hisse senetlerinin kar payları (kurucu hisse senetleri ve diğer
intifa hisse senetlerine verilen kar payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi
için faiz olarak veya başka adlarda yapılan her türlü ödemeler dahil);
Madde 77 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyete tabi kurumlarca ödenen Kurumlar Vergisinin yarısı, bu
kurumlardan kar payı alan:
1. Tam mükellefiyete tabi gerçek kişilerin,
2. Özel kanunlarla kurulmuş müesseselerden kendi kanunlarına göre Gelir ve
Kurumlar Vergisinden muaf tutulanların,
3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin,
4. Eshamlı komandit şirketlerin komandite ortaklarının,
Vergi alacağını teşkil eder.
Vergi alacağı kurumlarca yukarıda 1,2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı gerçek
ve tüzelkişilere dağıtılan kar payları ile eshamlı komandit şirketlere dağıtı-
lan kar paylarından bu şirketlerin komandite ortaklarına isabet eden kısmının
yarısı olarak hesap ve kabul edilir.
Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (2,3 ve 4) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sa-
yılı Kanunun hükmüdür.)
2. Her ne şekilde olursa olsun edinilen menkul kıymetlerin (Kurucu hisse se-
netleriyle diğer her türlü intifa senetleri dahil) edinme tarihinden önce veya
sonra elden çıkarılmasından sağlanan ve bir takvim yılındaki tutarı 50.000 lira-
yı aşan kazançlar,
3. 70 nci maddenin birinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı hakların
(ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançların 50.000 lirayı
aşan kısmı,
4. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunla-
rın kanuni mirascıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından
doğan kazançların 50.000 lirayı aşan kısmı,
Madde 86 bent (a) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
a) Tam mükellefiyete vergiye tabi gelir:
1. Tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları
toplamı iki milyon lirayı aşmayan ücretten, menkul ve gayrimenkul sermaye irat-
larından;
2. Götürü usulde tespit edilen ticari veya mesleki kazançlardan veya gayri
safi tutarları toplamı iki milyon lirayı aşmamak şartıyla, bunlarla 1 numaralı
bentte sayılanlardan;
Madde 87 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyette, verngiye tabi yıllık gayri safi kazanç ve iratlarının
toplamı iki milyon lirayı aşmayan mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından
vergisi tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye
iratları ile götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ticari ve mesleki kazançla-
rını beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir. Gelir unsurlarının istisna hadleri
içinde kalan kısımları iki milyon liralık haddin hesabında nazara alınmaz.
Madde 88 fıkra iki - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu mahsup neticesinde kapatılamayan zarar kısmı, müteakip yılların gelirin-
den indirilir. Arka arkaya üç yıl içinde mahsup edilemeyen zarar bakiyesi müte-
akip yıllara naklonulamaz.
Madde 94 fıkra bir ve bent (7,8 ve 12) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı
Kanunun hükmüdür.)
Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, tica-
ret şirketleri, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı,
zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden
çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (Avans olarak ödenenler dahil)
nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin Gelir Vergilerine
mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar:
7. Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerle, Türkiye`de işyeri veya daimi
temsilcisi bulunmayan ve kurumlar dışında kalan tüzelkişilere ödenen kar payla-
rı ile 75 nci maddenin 2 nci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı menkul serma-
ye iratlarından;
8. Dağıtılsın veya dağıtılmasın kurumların, yabancı memleketlerde elde et-
tikleri kazançlar ile Türkiye`de elde ettikleri iştirak kazançları dışında kalan
ve kurumlar vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratlarından
12. Zirai kazanç ölçülerini tespit eden kararnamelerde yer alan zirai ürün-
lerin alış bedeli üzerinden.
Madde 97 fıkra iki ve üç - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
94 üncü maddede yazılı ödemelerden ve 96 ncı maddede yazılı iratlardan ya-
pılan vergi tevkifatı, vergi kesenin kayıt ve hesaplarında ayrıca gösterilir.
96 ncı maddede yazılı mevduat faizlerinden yapılan vergi tevkifatı takvim
yılının sonunda, mevduat hesabı yıl içinde kapatılmışsa, hesabın kapatıldığı
tarihte vergi kesenin kayıt ve hesaplarında gösterilir.
Madde 99 fıkra iki - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
96 ncı maddede yazılı karlar ve iratlar ve bunlardan yapılan vergi tevkifatı
nev`i itibariyle icmalen ayrı bir muhtasar beyannameye alınır.
Madde 103 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisine tabi gelirler:
1.000.000 liraya kadar % 40
3.000.000 liranın 1.000.000 lirası için 400.000 lira; fazlası % 45
5.000.000 liranın 3.000.000 lirası için 1.300.000 lira; fazlası % 50
10.000.000 liranın 5.000.000 lirası için 2.300.000 lira; fazlası % 60
15.000.000 liranın 10.000.000 lirası için 5.300.000 lira; fazlası % 70
25.000.000 liranın 15.000.000 lirası için 8.800.000 lira; fazlası % 75
25.000.000 liradan fazlasının 25.000.000 lirası için 16.300.000
lira; fazlası % 66
Nispetinde vergilendirilir.
Madde 105 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi tevkifatında aşağıdaki nipetler uygulanır.
1. 94 ncü maddenin; 3 numaralı bendinde yazılı ödemelerden, tam mükellefiye-
te tabi olanlara yapılanlarda % 15, dar mükellefiyete tabi olanlara yapılanlar-
da % 30;
2. 94 ncü maddenin 4 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 5;
3. 94 ncü maddenin 5 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 35;
4. 94 ncü maddenin 6 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 25;
5. 94 ncü maddenin 7 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları ve
ödemelerden % 20;
6. (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.) 94 ncü maddenin 8 numa-
ralı bendinde yazılı kazanç ve iratlardan % 20, (bu tevkifat söz konusu kazanç
ve iratların nakden veya hesaben ödenmesi halinde % 33 1/3`e, dar mükelleflere
nakden veya hesaben ödenmesi halinde ise % 60`a tamamlanır.);
7. 94 ncü maddenin 9,10 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı ödemelerden % 25,
(Bu bentte yazılı nispeti % 30`a kadar çıkarmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.)
8. 94 ncü maddenin 12 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 5;
9. 94 ncü maddenin 1 ve 2 numaralı bentlerinde yazılı ücretler ve ücret sa-
yılan ödemelerde vergi tevkifatı 103 ve 104 ncü maddeler hükümlerine göre yapı-
lır.
Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde
hükmü gözönünde tutulur.
Ücret dışında kalan ödeme, hasılat ve iratlar üzerinden vergi tevkifatı ya-
pılırken lira kesirleri nazara alınmaz.
Madde 111 bent (B) - (24/12/1980 Tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
B) Otel, motel, tatilköyü, pansiyon, bar, pavyon, dansing, gazino, lokanta,
kahvehane, kırbahçesi, plaj, hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik sa-
lonları, tamirhaneler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinin ve her nevi ta-
şıma işleriyle uğraşanların gösterdikleri gayri safi hasılat aşağıda açıklanan
esaslara göre tespit edilen yıllık asgari gayri safi hasılata göre düşük bulun-
duğu takdirde beyan olunan gayri safi hasılat yerine bu suretle tespit edilecek
gayri safi hasılat vergi tarhına esas tutulur. Yapılacak tarhiyat sırasında aşa-
ğıda açıklanan esaslara göre tespit edilen gayri safi hasılattan mükelleflerce
tevsik edilen giderler (Her nevi işletme giderleri ile genel giderler) indiri-
lir. Şu kadar ki, bu suretle bulunacak
safi kazanç Mükelleflerce tevsik edilen giderler toplamının % 20`sinden düşük
olduğu ve bu durum mükelleflerce haklı sebeplerle izah edilemediği takdirde ver-
gi tarhına esas alınacak miktar giderler toplamının % 20`sidir.
Yukarıda sözü edilen yıllık asgari gayri safi hasılat; iş nevilerine ve
işletmelerin özelliklerine göre asgari 2, azami 5 derece üzerinden, her derece-
de 3 kademe halinde Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesinde yazılı Takdir Komis-
yonları tarafından her takvim yılı için müteakip yılın sonuna kadar tespit olu-
nur. Mükelleflerin bu şekilde tespit edilen derece ve kademelerden hangisine gi-
receği Maliye Bakanlığınca belirlenecek esaslara göre tayin olunur.
Madde 114 fıkra iki - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ancak, dar mükellefiyete tabi olanlarla beyan edilecek gelirleri ücretten,
götürü usulde tespit edilen ticari veya mesleki kazançlardan, götürü gider usu-
lüne göre tespit olunan zirai kazançlardan, sair kazanç ve iratlardan, gayri sa-
fi tutarı, 120.000 lirayı aşmayan gayrimenkul sermaye iradından, bunların bir
kaçından veya hepsinden ibaret olanlar servet beyanına tabi değildir.
Madde 115 fıkra üç bent (2) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hük-
müdür.
2. Servet beyanlarının Maliye Müfettişleri, Hesap Uzmanları ile Maliye Mü-
fettiş ve Hesap Uzman Muavinleri tarafından incelenmiş bulunması,
Mükerrer Madde 117 fıkra bir - (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hük-
müdür.
Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest mes-
lek erbabından (18 nci maddede yazılı olanlarla Noterlik görevini ifa ile mükel-
lef olanlar hariç):
(24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükümleridir.)
5 nci dereceye girenler 50.000,
4 ncü dereceye girenler 100.000,
3 ncü dereceye girenler 200.000,
2 nci dereceye girenler 400.000,
1 nci dereceye girenler 600.000 lirayı; cari takvim yılı kazancının Gelir
Vergisinden mahsup edilmek üzere ve bir önceki yılın Gelir Vergisi ile normal
taksit süreleri içinde üç eşit taksitte ödemek zorundadırlar.
Takvim yılı içinde işe başlayanların, peşin ödeme mükellefiyetleri, işe baş-
lama tarihinden bir tam yıl geçtikten sonra başlar. Bunların müteakip yıllar
için peşin ödeme mükellefiyetleri, bu madde esaslarına göre ve diğer mükellefler
gibidir.
Mükelleflerin yukarıda yazılı derecelerden hangisine girecekleri, işyerinin
bulunduğu mahallin özelliği, ekonomik ve sosyal yapısı, benzeri iş kollarında
kamu sektöründe çalışanların ödedikleri vergiler ile benzeri hususlar dikkate
alınarak Vergi Usul Kanununun mükerrer 86 ncı maddesinde gösterilen özel komis-
yonların da görüşleri alınarak, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Ku-
rulunca onaylanıp yürürlüğe girecek bir yönetmelikle belirtilir.
Özel Komisyonlar, bu amaçla gerekli gördükleri takdirde meslek kuruluşla-
rından bilgi alabilir veya bu kuruluşların temsilcilerini dinleyebilirler.
İl ve ilçe özel komisyonlarının bu yönetmeliğe göre tespit edecekleri dere-
celere yapılacak itirazlar Merkez Özel Komisyonu tarafından incelenerek karara
bağlanır.
Mükelleflerin bu madde uyarınca peşin olarak ödeyecekleri vergiler, ilgili
takvim yılına ait beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir.
Mahsubu yapılan miktar Gelir Vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark
vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren
bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur.
Bu madde kapsamına giren mükelleflerin yukarıda yazılı derecelerden hangisi-
ne girecekleri her yılın Mart ayı başına kadar tespit olunur.
Geçici Madde 10 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hüküm-
dür.)
Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 111 nci maddesinin (B) fık-
rası, bu fıkra kapsamına giren ticaret erbabının 1980 takvim yılı kazançlarına
da uygulanır.
Geçici Madde 11 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hüküm-
dür.)
Aynı Kanunun 88 nci maddesinin ikinci fıkrasında zararların mahsubu için
yer alan üç yıllık süre, 1/1/1981 tarihinden evvelki tarihlerde tespit edilen ve
mahsup edilemeyen zararlar için beş yıl olarak uygulanır.
Geçici Madde 12 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hüküm-
dür.)
Gelir Vergisi Kanununun, bu Kanunla değiştirilen 103 ncü maddesindeki vergi
nispetleri, anılan maddedeki esaslar dahilinde, 1/1/1982 tarihinden başlayarak
beş yıl içinde her yıl için % 1 indirilir.
Geçici Madde 15 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hüküm-
dür.)
Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 35 nci maddesinin (B) ben-
dinde sözü geçen Yönetmelik Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanarak en geç
1/1/1982 tarihine kadar yürürlüğe konulur.
15 - 21/1/1982 tarih ve 2588 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: M.80,M.81)
Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (1) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Ka-
nunun hükmüdür.)
1. İktisap şekli ne olursa olsun (İvazsız olarak iktisap edilenler hariç)
70 nci maddenin birinci fıkrasının 1,2,4 ve 7 numaralı bentlerinde yazılı mal ve
hakların, iktisap tarihlerinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından
doğan kazançlar) Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis et-
tikleri gayrimenkuller, tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayı-
lır),
Bu bent kapsamına giren kazançların 125.000 lirası vergiden müstesnadır.
şu kadar ki iktisap tarihinden itibaren bir yıl içinde elden çıkarılmasından
doğan kazançlara bu istisna uygulanmaz. (Binaların elden çıkarılmasında bu is-
tisna her tam yıl için ayrı ayrı uygulanır),
Mükerrer Madde 81 fıkra iki bent (1) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Ka-
nunun hükmüdür.)
1. Bina ve arazide iktisap bedeli Emlak Alım Vergisine esas olan değere,
yapılan giderlerle ödenen aynı vergi, resim ve harçların eklenmesi suretiyle he-
saplanır.
16 - 31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 18,21,24,31,40,68,
M.80,M.81,86,87,94,96,98,105,111,117,M.117,119,M.123 Geçici 12)
Madde 18 fıkra bir - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların
kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, röportaj, karikatür, film,
radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, radyo ve te-
levizyonda yayınlamak veya kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile
ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerinde mevcut haklarını devir ve temlik
etmek veya kiralamak suretiyle bir takvim yılı içinde elde ettikleri hasılatın
200.000,- lirası (Yabancı memleketlerde elde edilen hasılatın ayrıca 400.000,-
lirası) gelir vergisinden müstesnadır.
Madde 21 fıkra bir - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde
edilen hasılatın 40.000 lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.
Madde 24 bent (2) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Özel İndirim: Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde günde (150), ayda
meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet er-
babına (Harcırah Kanununa tabi olsun olmasın her türlü sözleşmeli personel da-
hil) verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerinin
karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki Devlet
memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya Devletçe verilen gündeliklerin
en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Fiili
yemek ve yatmak giderleri karşılığı yapılan ödemeler de mukayesede esas alınacak
gündeliğin tespitinde nazara alınır.);
Madde 31 fıkra bir bent (2) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
2. Özel indirim: Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde günde (150), ayda
(4.500), yılda (54.000) lira ayrıca indirilir, (Karı-kocanın ücretli olarak ça-
lışması halinde genel indirimden istifade etmeyen eşin gerçek ücretinden yapı-
lacak özel indirim günde (75), ayda (2.250), yılda (27.000) liradır.)
Madde 40 bent (6) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
6. İşletme ile ilgili olmak şartiyle: Bina, arazi, gider, istihlak vergile-
ri, damga ve belediye resimleri, harçlar ve kaydiyeler gibi aynı vergi, resim ve
harçlar;
Madde 68 fıkra bir bent (2) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
2. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen aydınlat-
ma, ısıtma, telefon, kırtasiye giderleri, müstahdem ücretleri, işyeri ile ilgili
ayni vergi, resim ve harçlar;
Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (2) - (1/5/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanu-
nunun hükmüdür.)
2. Her ne şekilde olursa olsun edinilen menkul kıymetlerin (Kurucu hisse se-
netleriyle diğer her türlü intifa senetleri dahil) edinme tarihinden önce veya
sonra elden çıkarılmasından sağlanan ve bir takvim yılındaki tutarı 100.000 li-
rayı aşan kazançlar,
Mükerrer Madde 81 fıkra iki bent (3) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Ka-
nunun hükmüdür.)
3. Menkul kıymetlerin iktisap tarihinden sonra elden çıkarılması halinde,
iktisap tarihinden elden çıkarma tarihine kadar geçen ilk tam yıldan sonraki her
tam yıl için, istisna düşüldükten sonra kalan safi kazancın % 40`ı ayrıca indi-
rilir.Yapılacak indirim istisna düşüldükten sonra kalan safi kazancın % 80`ini
geçemez. İktisap tarihinden elden çıkarma tarihine kadar geçen sürenin hesabında
yıl kesirleri nazara alınmaz. Elden çıkarılan menkul kıymetlerin iktisap tarih-
leri mükelleflerce tevsik edilemediği takdirde bu menkul kıymetler iktisap edil-
dikleri yıl içinde elden çıkarılmış sayılırlar.
Madde 86 fıkra bir bent (a) - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
a) Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir:
1. Tamamı tevkif yolu ile vergilendirilmiş bulunan ve gayri safi tutarları
toplamı üç milyon lirayı aşmayan ücretler, menkul (mevduat ve tahvilat faizleri
ile faizsiz olarak verilen krediler karşılığında alınan kar payları üç milyon
liralık haddin hesabında nazara alınmaz.) ve gayrimenkul sermaye iratlarından;
2. Götürü usulde tespit edilen ticari ve mesleki kazançlarla ücretten veya
gayri safi tutarları toplamı üç milyon lirayı aşmamak şartıyla bunlarla 1 numa-
ralı bentte sayılanlardan;
Madde 87 fıkra bir - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükelleffiyette, vergiye tabi yıllık gayri safi kazanç ve iratlarının
toplamı üç milyon lirayı aşmayan mükelleflerin bu kazanç ve iratlardan vergisi
tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları
ile götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ticari ve mesleki kazançları ile üc-
retlerini beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir. Gelir unsurlarının istisna
hadleri içinde kalan kısımları üç milyon liralık haddin hesabında nazara alın-
maz.
Fıkra iki ve üç - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticari, zirai (götürü gider usulüne göre tespit edilen zirai kazançları için
beyanname verenler hariç) veya mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildir-
mek mecburiyetinde olanlar yukarıda yazılı ihtiyari toplama hakkından faydalana-
mazlar.
Geliri telif ve patent haklarının kiralanmasından ibaret olup da bu gelirin
tamamı üzerinden tevkif suretiyle gelir vergisi ödemiş olan dar mükellefiyete
tabi kimselerin bu gelirleri için yıllık beyanname vermeleri ihtiyaridir.
(31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Yukarıda yer
alan şartlarla sınırlı olmaksızın vergisi tevkif suretiyle alınmış mevduat ve
tahvilat faizleri ile faizsiz olarak verilen kredilere karşılık alınan kar pay-
larının beyanı ihtiyaridir.
Madde 94 bent (8) - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
8. Dağıtılsın veya dağıtılmasın kurumların, yabancı memleketlerde elde et-
tikleri kazançlar ile Türkiye`de elde ettikleri iştirak kazançları dışında ka-
lan ve kurumlar vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratlarından (Kurumlar
Vergisi Kanununun 8 nci maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna
tutulan kazançlar üzerinden yapılacak tevkifat sırasında bu kazanç tutarlarına
isabet eden giderler tevkifat matrahından indirilir.)
Bent (9) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
9. Tahvilat faizlerinden;
Madde 96 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Vergi tevkifatı 94 ncü madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan
ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına
tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumunda
österen her türlü kayıt ve işlemleri veya bu istihkakları ödeyenlerin hesapla-
rına gider kaydedilmesini ifade eder.
Madde 98 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
94 ve 96 ncı maddeler gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar, bir
ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile
bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın 20 nci günü akşamına kadar,
ödeme veya tahakkukun yaptığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye
mecburdurlar. Mevduat faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu
süre bir ay uzatılır.
Aynı belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde yapılan ödemlerin ve ta-
hakkukların ve bunlara ait vergilerin bir merkezden bildirilmesi caizdir.
Çalıştırdıkları hizmet erbabının sayısı ona kadar olan iş verenler, 94 üncü
maddeye göre yapacakları bilcümle tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini,
bağlı oldukları vergi dairesine evvelden bildirmek şartiyle her ay yerine üç ay-
da bir verebilirler.
Madde 105 fıkra bir bent (7) - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
7. 94 üncü maddenin 9, 10 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı ödemelerden
% 25;
Fıkra üç - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bakanlar Kurulu, Vergi tarifesindeki değişikliklere paralel olarak, bu mad-
dede yeralan tevkifat nispetlerinin herbirinden ayrı ayrı % 50 yi aşmayacak
nispetlerde indirim yapmaya yetkilidir.
Madde 111 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
A) Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıla-
rın gösterdikleri gayri safi kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tespit olunan
ortalama kar hadlerinin perakende satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması
sonucunda bulunacak miktarlara göre düşük bulunduğu ve düşüklük sebepleri izah
olunamadığı takdirde beyan edilen gayri safi kazançlar yerine bu suretle bulu-
nan miktarlar ikmalen vergi tarhına esas tutulur.
B) (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Otel, motel, tatil-
köyü, pansiyon, bar, pavyon, dansing, gazino, lokanta, kahvehane, kırbahçesi,
plaj, hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik salonları, tamirhaneler ve
emsali hizmet işletmeleri sahiplerinden ve her nevi taşıma işiyle uğraşanlardan,
Maliye Bakanlığınca uygun görülen işkolları veya meslek gruplarında faaliyet
gösteren mükelleflerin gösterdikleri gayri safi hasılat, aşağıda açıklanan esas-
lara göre tespit edilen yıllık gayri safi hasılata göre düşük bulunduğu takdir-
de, beyan olunan gayri safi hasılat yerine bu suretle tespit edilecek gayri safi
hasılat vergi tarhına esas tutulur. Yapılacak tarhiyat sırasında aşağıda açıkla-
nan esaslara göre tespit edilen gayri safi hasılattan mükelleflerce tevsik edi-
len giderler (her nevi işletme giderleri ile genel giderler) indirilir. Şu kadar
ki, bu suretle bulunacak safi kazanç mükelleflerce tevsik edilen gider toplamı-
nın % 20`sinden düşük olduğu takdirde vergi tarhına esas alınacak miktar, gider-
ler toplamının % 20`sidir. Ancak bu bent hükmüne göre tarhiyat yapılabilmesi
için tespit edilen farklılık nedeniyle mükelleften izahat istenilmesi ve mükel-
lefin süresi içinde izahat vermemiş olması veya verdiği izahatın yeterli görül-
memesi şarttır.
Yukarıda sözü edilen yıllık asgari gayri safi hasılat; iş nevilerine ve
işletmelerin özelliklerine göre 5 derece üzerinden, her derece 5 kademe halinde
Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesinde yazılı takdir komisyonları tarafından
her takvim yılı için müteakip yılın sonuna kadar tespit olunur. Mükelleflerin
bu şekilde tespit edilen derece ve kademelerden hangisine gireceği Maliye Ba-
kanlığınca belirlenecek esaslara göre tayin olunur.
(24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bu maddeye göre tarhiyat
yapılabilmesi için tespit olunacak farkın 10.000 lirayı aşması gerekir.
Madde 117 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir
Vergisi, mart, temmuz ve kasım aylarında; götürü usulde tespit edilen ticari
kazançlar ile serbest meslek kazançları üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir Ver-
gisi ise nisan, ağustos ve aralık aylarında olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.
Ancak götürü usulde tespit edilen ticari ve serbest meslek kazanç sahiplerinden
takvim yılı içinde işe başlayanlar, diledikleri takdirde, münhasıran işe başla-
dıkları yıla ait olarak ödemeleri gereken Gelir Vergisini bir sonraki Yılın Ge-
lir Vergisi taksitleriyle birlikte ve üç eşit taksitte ödeyebilirler.
Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük kısmını zirai kazanç, teşkil eden mü-
kellefler hakkında, lüzum görülen hallerde, iki taksitten fazla olmamak üzere,
muayyen istihsal mıntakaları ve ziraat mahsullerine göre, hususi ödeme zamanla-
rı tayin edebilir.
(1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bu madde ve mükerrer
117 nci madde uyarınca ödenmesi gereken Gelir Vergisi taksitlerini Kanuni sü-
resinin ilk haftası içinde ödeyen mükelleflerde ödenmesi gereken verginin
% 1`i, ikinci haftasında ödeyen mükelleflerde ise % 0,5`i nisbetinde indirim
yapılır. Bu indirim, vadesinden önceki taksit süresi içinde ödenen Gelir Ver-
gisi taksitleri hakkında da % 2 nispetinde uygulanır.
Mükerrer Madde 117 - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest mes-
lek erbabı; bir önceki vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyanna-
me üzerinden hesaplanan mahsuplardan önceki Gelir Vergisinin ticari veya mesleki
kazanca isabet eden kısmının yüzde otuzunu beyannamede göstermek suretiyle ve
cari vergilendirme döneminin Gelir Vergisine mahsup edilmek üzere, bir önceki
dönemin Gelir Vergisi ile birlikte normal taksit süreleri içinde üç eşit tak-
sitte peşin vergi olarak öderler. Şu kadar ki, bu suretle peşin olarak ödenecek
miktar ticari kazanç sahipleri için 30.000 liradan, serbest meslek erbabı için
50.000 liradan az ve üçmilyon liradan çok olamaz.
18 ve 42 nci madde kapsamına giren kazançlarla noterlik görevini ifa ile
mükellef olanların ve ev pansiyonculuğu ile iştigal edenlerin bu işlerden sağla-
dıkları kazançlar peşin verginin hesabında nazara alınmaz.
Peşin ödemede aile reisi beyanı esas alınır.
Takvim yılı içinde işe başlayan ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin peşin
vergileri asgari peşin verginin işe başlanılan ay hariç tutulmak suretiyle he-
saplanan ve çalışılan aylara isabet eden miktarıdır. Takvim yılı içinde işi bı-
rakanların peşin vergileri ise, beyanname üzerinden yüzde otuz esasına göre he-
saplanan peşin verginin işin bırakıldığı ay tam sayılmak suretiyle hesaplanan
ve çalışılan aylara isabet eden miktardır.
Mükelleflerin yukarıda belirtilen esaslara göre peşin ödeme beyanında bu-
lunmamaları halinde, vergi dairesi tarafından hesaplanan peşin vergi kendile-
rine bildirilir. Mükelleflerin beyanname vermemeleri halinde ise, geçmiş takvim
yılında ödenen peşin vergiden az olmamak üzere asgari peşin verginin iki katı
vergi dairesi tarafından mükelleflere tebliğ edilir. Bu şekilde tarh ve tahakkuk
ettirilen peşin vergiye ayrıca ceza uygulanmaz.
Peşin vergiye yapılacak itirazlar tahakkuk ve tahsili durdurmaz.
Cari vergilendirme dönemi içinde elde edilen ticari ve mesleki kazanç üze-
rinden tevkif edilmiş bulunan Gelir Vergisi (42 nci maddede belirtilen kazanç-
lardan yapılan tevkifatlar hariç) belgelendirilmek şartiyle peşin vergiye mahsup
edilir. Bu şekilde peşin ödenecek vergiye bu yolla mahsup edilen vergi, beyanna-
me üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine ayrıca mahsup edilmez.
Mükelleflerin bu madde uyarınca peşin olarak ödedikleri vergiler, ilgili
takvim yılına ait beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir.
Mahsubu yapılan miktarın hesaplanan Gelir Vergisinden fazla olması halinde, ara-
daki fark müteakip döneme ilişkin olarak ödenmesi gereken peşin vergiye mahsup
edilir. Bu iki mahsuba rağmen arta kalan kısım var ise, bu meblağ vergi daire-
since mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl
içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur.
Peşin ödemeye ilişkin diğer her türlü esas ve usuller Maliye Bakanlığı ta-
rafından tespit edilir.
Madde 119 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Vergi tevkifatının yatırılması:
94 ve 96 ncı maddeler gereğince yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenler ta-
rafından beyanname verecekleri süre içinde bağlı bulundukları vergi dairesine
yatırılır.
Mükerrer Madde 123 - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 13,18,46,47,48 ve 53 ncü maddelerinde yer
alan maktu hadleri ve miktarları % 100`e kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetki-
lidir.
Geçici Madde 12 bent (B) - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
B) 1983 takvim yılına ait Gelir Vergisine tabi gelirler;
1.000.000 liraya kadar % 35
3.000.000 liranın 1.000.000 lirası için 350.000 lira; fazlası % 40
5.000.000 liranın 3.000.000 lirası için 1.150.000 lira; fazlası % 48
10.000.000 liranın 5.000.000 lirası için 2.110.000 lira; fazlası % 58
15.000.000 liranın 10.000.000 lirası için 5.010.000 lira; fazlası % 63
25.000.000 liranın 15.000.000 lirası için 8.410.000 lira; fazlası % 73
25.000.000 liradan fazlasının 25.000.000 lirası için 15.710.000
lira; fazlası % 65
17 - 4/1/1984 tarih ve 2970 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 105)
Madde 105 fıkra üç - (13/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan tevkifat nispetlerinin her birini ayrı
ayrı yarısına kadar indirmeye veya yukarıdaki nispetleri aşmayacak surette ye-
niden tespit etmeye yetkilidir.
18 - 18/4/1984 tarih ve 2995 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış ve-
ya değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 91,113,114,115,
116,M.116)
Madde 91 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık beyanname, mükellefin kimliğine, şahsi ve medeni durumuna, gelir ve
giderlerine ve 42-44 üncü 114 üncü maddelere göre yapılacak bildirimlere ait
malümatı ve bu kanunun uygulanması bakımından lüzumlu sair malümatı ihtiva eder.
Yukarıda yazılı esaslar dahilinde, yıllık beyannamelerin şekil, muhteva ve
ekleri Maliye Bakanlığınca tertip ve tanzim olunur. Mükellefler beyanlarını bu
beyanname ile yapmaya veya bu beyannamelerde yazılı bilgilere mütenazır olarak
bildirmeye mecburdurlar.
(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.) Tam mükellefiyete tabi
olanların (Geliri, götürü gider usulüne göre tesbit edilen zirai kazançlarla sa-
ir kazanç ve iratlardan ibaret olanlar, 87 nci madde gereğince ihtiyari toplama
hakkından faydalanan menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri ve ücret er-
babı hariç) yıllık beyannamelerinde gösterecekleri gider bildirimleri şunlar-
dır:
1. İşyeri dışında kalan yerler için ödenen kiralar,
2. Sayfiye giderleri (Yol giderleri dahil),
3. Özel otomobil vesair kara, su ve hava taşıtları ve bunların takribi gi-
derleri (Bunlar için ödenen vergi, resim ve harçlar dahil),
4. Hizmetçi, mürebbiye, şoför ve bahçıvan gibi özel hizmetlerde çalıştı-
rılanların sayısı ve bunların takribi giderleri,
5. Öğrenim giderleri (Kati miktarı bilinmiyorsa takribi miktarı),
6. Geçim, ısıtma, aydınlatma, telefon giderleri ile dernek ve kulüplere öde-
nen aidatların gerçek miktarları, gerçek miktarları bilinmiyorsa takribi miktar-
ları (İşletmede istihsal olunan zirai mahsullerden teşebbüs sahibi ile eşi ve
velayet altındaki çocukları tarafından istihlak edilenler hariç),
(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Yukarıki bendlerde
yazılı giderler, eş ve çocuklarla diğer kimseler için yapılan giderler de dahil
olmak üzere bir takvim yılı içinde yapılan giderlerdir.
Ticari kazançlarını bilanço esasına göre tesbit eden mükellefler, beyanname-
lerine bilanço, kar ve zarar cetveli bağlamaya ve emtia üzerine iş yapan ticaret
erbabı bu hesapların muvazenelerini gösterir malümatı beyannamelerine dercetmeye
veya ayrı bir cetvel halinde beyannamelerini raptetmeye mecburdurlar.
Beyannamelerine dahil kazanç ve iratları üzerinden tevkif suretiyle vergi
ödemiş olanlar, vergi kesenlerin ad ve soyadlarını ve varsa ticaret unvanlarını
ve kendilerince malüm ise adreslerini, kesilen vergilerin miktarlarını gösterir
bir cetveli beyannamelerine bağlarlar.
Adi ve kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerde komanditeler be-
yannamelerine şirketin bilançosunu, kar ve zarar cetvelini veya işletme hesabı
hulasasını bağlarlar ve şirket mukavelesine göre sermayelerini, şirket karındaki
hisselerini beyannamelerinde ayrıca gösterirler.
Madde 113 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükelleflerce yıllık beyannamede gösterilen veya vergi incelemeleri sıra-
sında tespit olunan gelir, mükelleflerce bildirilen veya vergi incelemeleri sı-
rasında
tespit olunan 91 nci maddeye göre beyanı mecburi giderlerin toplamından düşük
bulunduğu ve düşüklük miktarı 10.000 lirayı aştığı takdirde, 10.000 lirayı aşan
kısmı; beyannamenin ilgili bulunduğu dönem içinde elde edilmiş ve vergisi öden-
memiş gelir sayılır ve bu miktar üzerinden ikmalen vergi tarh olunur.
Fıkra iki ve üç - (26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Şu kadar ki, incelemede noksan görülen ve kesin miktarı maddi delillere göre
tesbit edilemiyen gider unsurlarının miktarı Takdir Komisyonunca tayin olunur.
Bu hükme göre tarhiyat yapılabilmesi için beyannamede gösterilen giderlerin
incelenmesi ve giderlerdeki fazlalığın servetten yapılan harcama ile, borçla ve-
ya başka bir kaynaktan karşılandığının mükellef tarafından inceleme sırasında
izah olunamaması şarttır.
Madde 114 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yıllık beyanname vermek mecburiyetinde bulunan gerçek kişiler, her yıl ve-
recekleri gelir beyannamelerinde 116 ncı maddede yazılı servet unsurlarını bil-
dirmeye mecburdurlar.
(31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ancak, dar mükellefiyete
tabi olanlarla beyan edilecek gelirleri ücretten, götürü usulde tespit edilen
ticari ve mesleki kazançlardan; götürü gider usulüne göre tespit olunan zirai
kazançlardan, gayrimenkul sermaye iratlarından, sair kazanç ve iratlardan, bun-
ların bir kaçından veya hepsinden ibaret olanlar servet beyanına tabi değildir.
Şu kadar ki, servet beyanlarını incelemeye yetkili olanlar, vergi inceleme-
leri sırasında lüzum gördükleri takdirde, bu maddeye göre servet beyanında bu-
lunmak zorunda olmayanlardan da geçmiş iki yıla ilişkin olarak servet beyanında
bulunmalarını isteyebilirler. Yazılı olarak yapılan talebe rağmen servet beya-
nında bulunmayanlar hakkında Vergi Usul Kanununun 358 ve 360 ncı maddeleri hü-
kümleri uygulanır.
Madde 115 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu bölüm hükümlerine göre bildirilen veya maddi delillere dayanılarak tespit
edilen servetin toplam değeri, bir evvelki yıl beyannamesinde gösterilen veya
maddi delillere dayanılarak tespit edilen servetin değerinden fazla olduğu ve bu
fazlalık, iki beyanname arasındaki süre içinde beyan olunan (ikmalen veya resen
matrah tespitleri yapılmışsa bu tespitler ayrıca nazara alınır.) gelir toplamını
aştığı takdirde aşan miktar, gelir beyannamesinin taalluk ettiği devre içinde
elde edilmiş ve Gelir Vergisi ödenmemiş gelir sayılır.
Bu suretle tespit olunan gelir üzerinden taalluk ettiği yıl için ikmalen
vergi tarh edilir.
Bu hükme göre ikmalen tarhiyat yapılabilmesi için:
1. Servetteki artışın, Gelir Vergisine tabi gelir unsurlarının dışındaki
kaynaklardan tevellüt ettiğinin mükelleflerce izah ve ispat edilememiş olması,
2. (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Servet beyanlarının
Maliye Müfettişleri, Hesap Uzmanları, Maliye Müfettiş ve Hesap Uzman Muavinleri
ile Gelirler Kontrolörleri tarafından incelenmiş bulunması,
Şarttır.
Bu madde gereğince yapılacak tarhiyat dolayısiyle mükellefler adına kaçakçı-
lık cezası kesilmez.
Mükelleflerce yapılmış servet beyanları, ilk defa servet beyannamesi verme-
ye mecbur oldukları yıldan evvelki devrelerle ilgili hiçbir muameleye mesnet
teşkil etmez.
Madde 116 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Servet beyanında aşağıda yazılı servet unsurları gösterilir:
I - Ticari, sınai, zirai ve mesleki işlere tahsis edilen sermaye ile ortak-
lık ve iştirak hisseleri:
1. Ticari, sınai, zirai ve mesleki işlere ve işletmelere dahil bilümum kıy-
metlerin (Alacaklar ve borçlar dahil) cins ve nevileri ile mukayyet değerleri;
2. Ortaklık ve iştirak hisseleri (İştirak edilen müesseseler ile herbirinde-
ki hisse miktarı ve mukayyet değerleri, hisse nakitten gayri kıymetlerden terek-
küp ediyorsa miktarları ile birlikte cins ve nevileri.)
II - I numaralı fıkra şümulü dışında kalan:
1. Gayrimenkul mallarla gayrimenkul olarak tescil edilen haklar (Cinsi, bu-
lunduğu ve kayıtlı olduğu mahal, sicil veya bina vergisi hesap numarası, hisse
miktarları, maliyet bedelleri, alım, inşa, tescil ve intikal tarihleri);
2. Esham ve tahvilat (Cinsi, nev`i, miktarı, herbirinin satınalma bedelleri,
satınalma tarihleri);
3. Mevduat kabul eden müesseselerdeki para mevcudu (Bulunduğu müesseseler
itibariyle);
4. Mevduat dışındaki para mevcudu (Yerli veya yabancı);
5. Sikke veya külçe halindeki altın ve diğer kıymetli madenler mevcudu (Cin-
si, nevi ve miktarları veya sikletleri ile satınalınma bedelleri, satınalma veya
intikal tarihleri);
6. Mücevherat (Cinsi, nev`i, miktarı, satınalma bedelleri, satınalma veya
intikal tarihleri);
7. Kara, deniz ve hava taşıma vasıtaları (Cinsi, nev`i, miktarı, satınalma
bedelleri, satınalma veya intikal tarihleri);
8. Alacaklar (Miktarı, borçluların adı, soyadı ve adresleriyle alacakların
senetli veya senetsiz oldukları);
9. Borçlar (Miktarı, alacaklıların adı, soyadı ve adresleriyle borçların se-
netli veya senetsiz oldukları).
(24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.) II numaralı fıkranın
5 ve 6 numaralı bentlerinde yazılı servet unsurlarından her bende dahil olanla-
rın toplamı ayrı ayrı 50.000 lirayı aşmadığı takdirde beyanı ihtiyaridir.
Servet unsurlarının değer veya bedelleri mevcut değilse veya bilinmemekte
ise gerçek bedel veya değerleri yerine bunların mükelleflerce tahmin olunan de-
ğerleri yazılabileceği gibi, mükellefler Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesine
göre bedel takdirini de istiyebilirler.
Yapılan vergi incelemelerinde mükelleflerin tahmininin hatalı olduğu tesbit
edilirse, tesbit olunan bedel esas alınmakla beraber bu tahmin hatasından dolayı
mükellefler adına ceza kesilmez.
Aile topluluğuna dahil eş ve çocukların servetleri beyannamede ayrı ayrı
gösterilir.
Servet beyannamesinde yukarıda yazılı mal ve kıymetlerden bu beyannamenin
taallük ettiği devrenin son gününde Türkiye içinde ve dışında mevcut bulunanları
gösterilir.
Servet beyannamelerinin şekli ve servet unsurları dışında kalan başkaca ne
gibi bilgileri ihtiva edeceği Maliye Bakanlığınca tayin ve tesbit olunur.
Mükerrer Madde 116 fıkra dokuz - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
Vergi incelemeleri ile saptanan matrah farkları üzerinden veya 111, 112, mü-
kerrer 112,113 ve 115 inci maddelere göre yapılacak tarhiyat, tarhiyata konu
olacak farkların bu maddeye göre hesaplanan geliri veya bu gelire isabet eden
vergiyi aşan kısmına inhisar eder. Şu kadar ki, bu maddenin veya 113 ve 115 inci
maddenin uygulanmasında (Vergi incelemeleriyle beyanı zorunlu giderlerin daha
yüksek olduğunun belirlenmesi durumu hariç) mükelleflerce 91 inci madde uyarınca
beyan edilen ve hayat standardı göstergeleri arasında yer alan unsurlara ilişkin
gider tutarları, bu maddede belirtilen tutarlara göre düşük ise maddedeki tutar-
lar; yüksek ise beyan edilen tutarlar esas alınır.
19 - 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 18,22,23,24,31,32,
33,34,E2,E4,38,40,46,51,57,61,63,70,73,75,77,M 80,M 81,85,86,87,89,93,94,103,
105,M.112,M.116,M.122,M.123)
Madde 18 fıkra bir - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların kanuni
mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, röportaj, karikatür, film, radyo ve
televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, radyo ve televizyonda
yayınlamak veya kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira be-
ratlarını satmak veya bunlar üzerinde mevcut haklarını devir ve temlik etmek ve-
ya kiralamak suretiyle bir takvim yılı içinde elde ettikleri hasılatın 300.000
lirası (Yabancı memleketlerde elde edilen hasılatın ayrıca 600.000 lirası) Gelir
Vergisinden müstesnadır.
Fıkra iki - üç - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi
karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.
Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uy-
gulanmasına engel teşkil etmez.
Madde 22 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Özel kanunlarla veya Devletin, kanunların verdiği yetkiye dayanarak aktetti-
ği mukavelelerle her türlü vergiden istisna edilmiş olan menkul kıymetlerin fa-
iz, kar payı ve ikramiyeleri ile döviz tevdiat hesapları için ödenen faizler
Gelir Vergisinden müstesnadır.
Madde 23 bent (9) - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
9. Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve
özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut
tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağ-
lanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait olup vergi değerleri iki milyon li-
rayı aşmayan gayrimenkullerin hizmet erbabına konut olarak tahsisi suretiyle
sağlanan menfaatler.
Madde 24 bent (3) - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
3. Kazai veya idari kararlara dayanarak tanıklara ve bilirkişilere verilen
ücretleri.
Madde 31 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler aşağıda yazılı indirimlerden yararla-
nırlar.
1. Genel indirim: Mükelleflerin günde (20), ayda (600), yılda (7.200) lirayı
aşmayan gelirleri vergiye tabi tutulmaz. Mükellef evli ise, bu miktara eş için
günde (15), ayda (450), yılda (5.400) lira, çocukların her biri için günde (5),
ayda (150), yılda (1.800) lira ilave edilir.
2. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) Özel indirim: Gerçek
ücretlerin vergilendirilmesinde günde (150), ayda (4.500) yılda (54.000) lira
ayrıca indirilir.
(4/1/1981 tarih ve 2970 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Bakanlar Kurulu,
özel indirim tutarlarını on katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu yetki, kalkın-
ma planı ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı belirtilen sektörler ile kal-
kınmada öncelikli bölgelerde fiilen çalışanların ücretleri için farklı özel in-
dirim tutarları tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.
3. (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.) Sakatlık İndirimi: Ça-
lışma gücünün asgari % 80`ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece sa-
kat, asgari % 60`ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece sakat, asgari
% 40`ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece sakat sayılır ve aşa-
ğıda belirtilen sakatlık indiriminden faydalanırlar.
Sakatlık indirimi aile reisi için tespit edilen özel indirim tutarının;
- Birinci derece sakatlar için dört katı,
- İkinci derece sakatlar için iki katı,
- Üçüncü derece sakatlar için bir katıdır.
Sakatlık derecelerine göre tespit edilecek indirimler, genel ve özel indirim
toplamına eklenerek hizmet erbabının ücretinden indirilir.
Sakatlık derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller
Maliye, Sağlık ve Sosyal Yardım ve Sosyal Güvenlik Bakanlıklarınca bu konuda
müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile tespit edilir.
Madde 32 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
31 nci maddede yazılı genel indirim hadlerinin tayininde mükellefin, gelirin
elde edildiği takvim yılı başındaki medeni hali ve aile durumu esastır.
Şu kadar ki, takvim yılı içinde bu durumda mükellef lehine husule gelen de-
ğişiklikler ayrıca nazara alınır.
Genel indirimin uygulanmasında her ne suretle olursa olsun, evlilik bağı
kalkmış olanların gelirlerine, ilk çocuk için eşe, diğer çocukların herbiri için
31 nci maddede yazılı çocuklara ait indirim miktarları uygulanır.
31 nci madde ile bu madde gereğince hesaplanacak genel indirim 3 çocuklu ev-
li mükelleflere ait indirim miktarlarını geçemez.
Madde 33 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yukarıdaki maddelerde sözü edilen çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan
veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilmek suretiyle bakılanlar dahil) 18
yaşını veya tahsilde olup, 25 yaşını doldurmamış evlatları (evlat edinilenler
ile ana ve babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturan ve gelir
vergisine tabi bulunmayanlar dahil) ifade eder.
Fıkra üç ve dört - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Nafakanın ana ve babaya müştereken tahmil edilmesi halinde, çocuk, bunlardan
hangisinin velayeti altında ise onun indirim haddinin tayininde nazara alınır.
Daimi malüliyete düçar olduğu resmi bir hastanenin heyeti sıhhiyesi raporiy-
le tevsik olunan muhtaç evlatlar hakkında yaş haddine bakılmaz.
Madde 34 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aile reisi beyanlarında indirim, beyan edilen gelire uygulanır.
Aile reisi tarafından kendisinin, eşinin veya çocuklarının geliri dolayısıy-
la beyanname verilmesine mahal olmadığı hallerde indirim; vergiye tabi geliri
varsa aile reisinin bu gelirine, aile reisinin geliri yoksa, eşine ait gelire,
eşinin de geliri mevcut değilse çocuklarından herhangi birine ait gelire uygu-
lanır.
(31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Aile reisinin, eşinin ve
çocuklarının her birinin gerçek usulde vergiye tabi ücret gelirine ayrıca 31 nci
maddede yer alan özel indirim ve varsa sakatlık indirimi uygulanır.
İndirimin bu fıkra hükmüne göre eş veya çocuklara ait gelire uygulanması
halinde de indirim miktarı aile reisinin durumuna göre tayin olunur.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Ek Madde 2 fıkra bir bent (4,5 ve 6) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Ka-
nunun hükmüdür.)
4. Yapılan yatırım en az 20.000.000 lira (Devlet Planlama Teşkilatının ha-
zırladığı bölge kalkınma planının şümulüne giren yatırımlarla memleket ekonomi-
si bakımından ayrı bir önem ve özellik arz ettiği Yüksek Planlama Kurulu tara-
fından kabul edilen faaliyet kollarında 10.000.000 ve genel olarak ziraatteki
yatırımlarda 4.000.000 lira) olmalıdır.
5. Yatırıma başlamadan önce Devlet Planlama Teşkilatına başvurularak lüzum-
lu bilgi ve belgelerin tevdi edilmiş ve yukarıda belirtilen şartların mevcudiye-
ti tasdik edilmiş bulunmalıdır.
Araştırma, plan ve proje masrafları ile arazi temini için yapılan giderler
hariç olmak üzere, yatırımla ilgili her türlü harcamalar yatırıma başlandığını
gösterir.
6. Yatırım, tasdik edilmiş bulunan şartlar ve süreler dahilinde yapılmış
olmalıdır.
Tasdik edilen şartlarda husule gelecek değişikliklerin ve sürelerde vuku bu-
lacak gecikmelerin, vukuundan itibaren 1 ay içinde Devlet Planlama Teşkilatına
bildirilmesi ve onayının alınması şarttır. Devlet Planlama Teşkilatı, iktisadi
veya teknik zaruretlerle veya mücbir sebeplerden ileri gelen değişiklik ve ge-
cikmeleri kabul edebilir.
Müracaatın zamanında yapılmaması veya değişiklik ve gecikmelerin kabul edil-
memesi halinde, evvelce yapılan tasdik hükümsüz addolunur. Tasdik edilen şart-
larda ve sürelerde bir defadan fazla değişiklik veya gecikme vukua gelmesi ha-
linde, yukarıdaki bentlerde belirtilen usul ve esaslara uyularak yeniden yatırım
indirimi belgesi alınması mecburidir.
Ek Madde 4 fıkra iki ve üç - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
Her yatırım için faydalanılacak indirim tutarı, o yatırım içerisinde yer
alan indirimden yararlanabilecek aktif değerlerin kıymetleri toplamına, yatırım
indirimi belgesinde yazılı olan indirim nispetinin uygulanması suretiyle hesap-
lanır.
Birden fazla yatırım indirimi belgesi almış mükelleflerin safi kazancının
kıfayetsizliği sebebiyle önceki yıllarda tamamen uygulanmamış olan eski yatı-
rımlarla ilgili müdevver indirim tutarlarının mevcut bulunması halinde, evvela
bu indirimler uygulanır, ondan sonra yeni yatırımlara müteallik indirimlerin
uygulanmasına başlanır.
Madde 38 fıkra üç - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticari bilançoya dahil olup iratları vergiden müstesna bulunan menkul kıy-
metlerin iratları ticari kazançtan indirilir.
Madde 40 bent (5) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
5. İşletmeye dahil olup sadece işte kullanılan taşıtların amortismanları ile
giderlerinin tamamı;
Madde 46 fıkra iki - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu suretle tespit olunacak safi kazançlar 225 bin lirayı geçemez. Şu kadar
ki, tespit olunacak safi kazanç,
-Beşinci dereceye giren mükellefler için 50.000
-Dördüncü dereceye giren mükellefler için 75.000
-Üçüncü dereceye giren mükellefler için 100.000
-İkinci dereceye giren mükellefler için 150.000 liradan az olamaz.
Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 225.000 liradır. Belediye
teşkilatı bulunmayan köylerdeki götürü mükellefler için bu miktarlar 1/3 oranın-
da uygulanır.
Fıkra üç - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 225.000 liradır. Münhası-
ran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde işyeri bulunan ve faaliyet icra eden
götürü mükellefler için bu miktarlar 1/3 oranında uygulanır.
Madde 51 bent (8) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
8. Tavassut işi yapanlar.
Madde 57 bent (11) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
11. İşletmeye dahil olup sadece işte kullanılan taşıtların amortismanları
ile giderlerinin tamamı.
Madde 61 fıkra üç bent (5) (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
5. Bilirkişilere, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi
üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
Madde 63 fıkra bir bent (3) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
3. Emekli aidatı ve sosyal sigorta primi kesilmiyen hallerde, ücretin
% 5` ini geçmemek şartiyle, hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık ve işsizlik
gibi şahıs sigor-
taları için hizmet erbabı tarafından doğrudan doğruya veya vasıta ile ödenen
primler (Sigortanın Türkiye`de kain veya Türkiye`de temsil edilen bir şirket
nezdinde akdedilmiş olması şartiyle.)
Madde 70 fıkra bir bent (5) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
5. Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları ihtira beratı, alameti
farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile
sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bi-
lim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya
bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar
(Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayri-
menkul sermaye iradı sayılır);
Bent (8) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.)
8. Motorlu nakil ve cer vasıtaları ile her türlü motorlu araç, makina ve
tesisat.
Fıkra iki ve üç - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmenin bilanço-
suna dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari ve zirai kazancın tesbi-
tine müteallik hükümlere göre hesaplanır.
Tüccarlara ait olsa dahi, bilançoya dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar
hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır.
Madde 73 fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük
olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal
kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira be-
deli, yetkili özel mercilerce takdir edilmiş kirası, bu suretle takdir edilmiş
kira mevcut değilse, Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin
% 7`sidir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet
bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi
hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10`udur.
Fıkra iki bent (2) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Gayrimenkullerin mal sahiplerinin usul veya füruunun ikametine tahsis
edilmesi (Usul veya fürudan her birinin ikametine birden fazla konut tahsis
edilmişse bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz);
Madde 75 fıkra iki bent (2,4,5,6,11 ve 12) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayı-
lı Kanunun hükmüdür.)
2. İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının ve ko-
manditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümre-
ye dahildir. Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan karla-
rın ortaklara, kooperatifle yaptıkları muameleler nispetinde tevzii, kazanç da-
ğıtımı sayılmaz).
Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları, şirket karının ilişkin
bulunduğu takvim yılında elde edilmiş sayılır.
4. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar mü-
kellefiyete tabi kurumların ticari bilançolarına göre doğan kardan Kurumlar Ver-
gisi düşüldükten sonra kalan kısım;
5. Her nevi tahvil faizleri (yıllık ödeme faizle birlikte tahvilin itfa
bedelini de ihtiva ettiği takdirde tahvilin itfa edilen kısmı irat sayılmaz.);
6. Her nevi alacak faizleri (adi, imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarla
cari hesap alacaklarından doğan faizler. Hazine tahvili ve bonoları da dahil
olmak üzere kamu tüzelkişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış olan meblağ-
lar için verilen faizler dahil);
11. 77 nci maddede yazılı vergi alacağı;
12. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları.
Madde 77 - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyete tabi kurumlarca ödenen Kurumlar Vergisinin yarısı bu ku-
rumlardan kar payı alan:
1. Tam mükellefiyete tabi gerçek kişilerin,
2. Gelir ve Kurumlar Vergisinden muaf tutulanların,
3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin,
4. Eshamlı komandit şirketlerin komandite ortaklarının.
Vergi alacağını teşkil eder.
Vergi alacağı kurumlarca yukarıda 1, 2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı ger-
çek ve tüzel kişilere dağıtılan kar payları ile eshamlı komandit şirketlere da-
ğıtılan kar paylarından bu şirketlerin komandite ortaklarına isabet eden kısmı-
nın 1/3`ü olarak hesap ve kabul edilir.
Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (2) - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Ka-
nunun hükmüdür.)
2. Her ne şekilde olursa olsun iktisap edilen menkul kıymetlerin (kurucu
hisse senetleriyle diğer her türlü intifa senetleri dahil) iktisap tarihinden
itibaren bir yıl içinde veya iktisaptan evvel elden çıkarılmasından sağlanan
kazançların bir takvim yılındaki tutarının 100.000 lirayı aşan kısmı,
Mükerrer Madde 81 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükmü-
dür.)
Değer artışında safi kazanç, elden çıkarılan mal ve hakların iktisap bedeli
ile, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile
temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarı arasındaki müspet farktır. Ha-
sılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul Kanununun
değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.
Bu maddenin uygulanmasında mal ve hakların iktisap bedeli, bunların iktisap
edilmesi için yapılan her türlü ödemelerin giderlerin ve ödenen vergi, resim ve
harçların toplamını ifade eder. Şu kadar ki;
2. Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında iktisap bedelinin tevsik edileme-
mesi halinde Vergi Usul Kanununun 266 ncı maddesinde yazılı itibari değer ikti-
sap bedeli olarak alınır. İvazsız olarak iktisap edilen menkul kıymetlerin elden
çıkarılmasında iktisap bedeli Veraset ve İntikal Vergisine esas olan matraha bu
iktisap dolayısiyle ödenen vergilerin eklenmesiyle bulunan miktardır.
4. (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ticari kazancı bilan-
ço esasına göre tespit edilen işletmelerde iktisap bedeli yerine son bilançoda
yazılı değerler esas tutulur.
Madde 85 fıkra iki - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar için beyanname verilmez (31
nci maddedeki indirimler istisnadan madut değildir.)
Madde 86 bent (a) alt bent (1 ve 2) - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanu-
nun hükmüdür.)
1. Ücretlerden (Birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık
gayrisafi tutarları toplamı üç milyon lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri
hariç);
2. Tamamı tevkif yolu ile vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları
toplamı üç milyon lirayı aşmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarından.
Madde 87 fıkra bir ve iki - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
Tam mükellefiyette, vergiye tabi yıllık gayrisafi kazanç ve iratlarının top-
lamı üç milyon lirayı aşmayan mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından vergisi
tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları
ile götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ticari, mesleki kazançlarını ve üc-
retlerini beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.
Ücretler (Birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık gayrisa-
fi tutarları toplamı üç milyon lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç),
götürü usulde tespit olunan ticari ve mesleki kazançlar ile kazanç ve iratla-
rın istisna hadleri içinde kalan kısımları üç milyon liralık haddin hesabında
nazara alınmaz.
Madde 89 bent (1) - (31/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, sakatlık, has-
talık, analık, doğum, tahsil gibi şahıs sigortalarının primleri (Her sigortalı
için yılda 3.000 lirayı aşmamak, gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olmak, be-
yannameye alınmış ücretler varsa bunların safi miktarlarının hesaplanması sıra-
sında ayrıca indirilmemiş bulunmak şartlariyle; eşlerin ve çocukların kendi ge-
lirleri için ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait sigorta primleri aile
reisi gelirinden indirilmez.)
Dar mükellefiyete tabi olanlar sigorta primi indirimi yapamazlar.
2. (13/7/1967 tarih ve 903 sayılı Kanunun hükmüdür.) Genel bütçeye dahil
dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idareleri ile belediyelere, köylere
ve kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve Türk Kanunu Medenisi gereğince kuru-
lan vakıflara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar. (Bir takvim yılı
içinde yapılan bağış ve yardımların toplamı o yıla ait beyan edilecek gelirin
% 5`ini aşarsa fazlası indirilmez. Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde,
bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın mevcutsa mukayyet
değeri bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde takdir ko-
misyonlarınca tespit edilecek değer esas alınır.)
Madde 93 fıkra beş - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Çocukluk hali, bu kanunun 33 üncü maddesi hükmüne göre tayin olunur.
Madde 94 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Fıkra bir - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Kamu İdare
ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri,
dernekler, vakıflar dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, menkul kıymetler
yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve
serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esa-
sına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans
olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiple-
rinin Gelir Vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretlerden (İstisnadan faydalanan ücretler ha-
riç);
2. 61 nci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (İstisnaden fayda-
lananlar hariç);
3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyle bu işleri icra edenlere ya-
pılan ödemelerden (18 nci ve 69 ncu maddelerde yazılı olanlara ve noterlere ser-
best meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
4. 42 nci madde şümulüne giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (Ku-
rumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden;
5. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dola-
yısıyla yapılan ödemelerden;
6 - 70 nci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan öde-
melerden;
7. (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Dar mükellefiyete
tabi gerçek kişilerle, Türkiye`de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmayan ve
kurumlar dışında kalan tüzelkişilere ödenen kar payları ile dağıtılsın veya
dağıtılmasın 75 nci maddenin ikinci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı menkul
sermaye iratlarından;
8. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) Dağıtılsın veya dağı-
tılmasın (Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 3 numaralı bendinde yazı-
lı kazançların dağıtılmaması hali hariç) kurumların yabancı memleketlerde elde
ettikleri kazançlar ile Türkiye`de elde ettikleri iştirak kazançları dışında ka-
lan ve Kurumlar Vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratlarından (Kurumlar
Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna
tutulan kazançlar üzerinden yapılacak tevkifat sırasında bu kazanç tutarına
isabet eden giderler tevkifat matrahından indirilir);
9. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) Tahvilat faizlerinden
(Tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);
10. Mevduat faizlerinden;
11. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar paylarından;
12. 13/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Çiftçilerden satın
alınan zirai mahsullerin alış bedeli üzerinden;
Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapa-
cakları tevkifat ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasır-
dır.
Madde 103 - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisine tabi gelirler;
1.000.000 liraya kadar % 25
3.000.000 liranın 1.000.000 lirası için 250.000 lira; fazlası % 30
5.000.000 liranın 3.000.000 lirası için 850.000 lira; fazlası % 38
10.000.000 liranın 5.000.000 lirası için 1.610.000 lira; fazlası % 48
15.000.000 liranın 10.000.000 lirası için 4.010.000 lira; fazlası % 58
25.000.000 liranın 15.000.000 lirası için 6.910.000 lira; fazlası % 63
25.000.000 liradan fazlasının 25.000.000 lirası için 13.210.000 lira;
fazlası % 55
Nispetinde vergilendirilir.
Madde 105 - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi tevkifatında aşağıdaki nispetler uygulanır.
1. 94 üncü maddenin 3 numaralı bendinde yazılı ödemelerden; tam mükellefiyete
tabi olanlara yapılanlarda % 15, dar mükellefiyete tabi olanlara yapılanlar-
da % 30;
2. 94 üncü maddenin 4 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 5;
3. 94 üncü maddenin 5 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 35;
4. 94 üncü maddenin 6 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 25;
5. 94 üncü maddenin 7 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları ve
ödemelerden % 20;
6. 94 üncü maddenin 8 numaralı bendinde yazılı kazanç ve iratlardan % 20
(bu tevkifat söz konusu kazanç ve iratların nakden veya hesaben ödenmesi ha-
linde % 33 1/3`e, dar mükelleflere nakden veya hesaben ödenmesi halinde ise
% 60`a tamamlanır.
7. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) 94 üncü maddenin;
a) 9 numaralı bendinde yazılı ödemelerden,
aa) Nama yazılı tahvil faizlerinden % 40,
bb) Diğerlerinden % 40
b) 10 numaralı bendinde yazılı ödemelerden,
aa) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden % 40,
bb) Diğerlerinden % 40,
c) 11 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 40,
8. 94 üncü maddenin 12 numaralı bendinde yazılı büyük ve küçükbaş hayvanlar
(kümes hayvanları dahil) ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsul-
leri için yapılan ödemelerden % 2; diğer zirai mahsuller için yapılan ödemeler-
den % 5;
9. 94 üncü maddenin 1 ve 2 numaralı bentlerinde yazılı ücretler ve ücret sa-
yılan ödemelerde vergi tevkifatı 103 ve 104 üncü maddeler hükümlerine göre yapı-
lır.
Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde
hükmü gözönünde tutulur.
(4/1/1984 tarih ve 2970 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bakanlar Kurulu, bu madde-
de yer alan tevkifat nispetlerinin her birini ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye
veya yukarıdaki nispetleri aşmayacak surette yeniden tespit etmeye yetkilidir.
Ücret dışında kalan ödeme, hasılat ve iratlar üzerinden vergi tevkifatı ya-
pılırken lira kesirleri nazara alınmaz.
Mükerrer Madde 112 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükmü-
dür.) Gelir Vergisine tabi çiftçilerin verecekleri yıllık Gelir Vergisi Beyanna-
melerinde gösterdikleri zirai kazançlar üzerinden hesaplanan yıllık Gelir Vergi-
leri (Yıllık beyannamelerde çeşitli kaynaklardan kazanç ve irat gösterilmesi ha-
linde yıllık verginin zirai kazanca isabet eden kısmı) aşağıda yazılı birimlere
göre bulunan miktarlardan az olamaz. Az olduğu takdirde bu miktarlara yükselti-
lir.Ancak çiftçilerin 94 üncü maddenin 12 numaralı bendi uyarınca tevkif yoluyla
ödedikleri verginin bu maddeye göre hesaplanacak asgari zirai vergiden yüksek
olması halinde tevkif yoluyla ödenen miktar asgari zirai vergi addolunur.
1 nci grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 100 lira,
2 nci grup: Bakliyat, afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 200 lira,
3 ncü grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 250 lira,
4 ncü grup: Pamuk ziraatindeki ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 550 lira,
5 nci grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 550 lira,
6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 400 lira,
7 nci grup: Patates, soğan, sarmısak ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 500 lira,
8 nci grup: Çay ziraatinde ekili arazinin (Çayda ürün verebilecek hale gel-
meyenler hariç):
Her bir dönümü için dönümünden 1.000 lira,
9 ncu grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 400 lira,
10 ncu grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 750 lira,
11 nci grup: Sera ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 10.000 lira,
12 nci grup: Kavun ve Karpuz ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönüm için dönümünden 700 lira,
13 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde:
Her bir dönümü için dönümünden 900 lira,
14 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ, incir ziraatinde:
Her bir dönümü için dönümünden 900 lira,
15 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antepfıstığı ziraatinde:
Her bir ağaç için ağacından 100 lira,
16 ncı grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde:
Her bir ağaç için ağacından 40 lira,
17 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede:
Her bir ağaç için ağacından 60 lira,
18 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada:
Her bir ağaç için ağacından 60 lira,
19 ncu grup: Muz ziraatinde ekili arazinin:
Her bir dönümü için dönümünden 7.000 lira,
20 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kaysıda:
Her bir ağaç için ağacından 40 lira,
21 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş şeftali, armut, kiraz, vişnede:
Her bir ağaç için ağacından 50 lira,
22 nci grup: Diğer meyve ve ürün ziraatinde ekili arazinin (Meyve ve ürün
verebilecek hale gelmeyenler ve palamut hariç):
Her bir dönümü için dönümünden 600 lira,
23 ncü grup: Büyükbaş hayvanlarda (İş hayvanları ile iki yaşından küçük
büyükbaş hayvanlar hariç):
Her bir büyükbaş hayvan için hayvan başına 200 lira,
24 ncü grup: Küçükbaş hayvanlarda (Bir yaşından küçük küçükbaş hayvanlarla
kümes hayvanları hariç):
Her bir küçübaş hayvan için hayvan başına 30 lira,
Yangın, yer sarsıntısı yer kayması, su baskını, kuraklık, don, muzır hayvan
ve haşaret istilası, dolu ve kasırga, hayvanlarda salgın hastalıklar, mantar ve
virüs hastalıkları ve bunlara benzer afetler yüzünden mahsul ve hayvanların en
az üçte
birinin kaybedilmesi halinde mükellefin o sene için tahakkuk etmiş asgari ver-
gisinin tamamı terkin olunur.
Hasarın varlığı ve zarar derecesi, mahalli idare heyetleri tarafından ya-
pılacak tahkikatla tespit olunur.
Ortaklıklarda asgari vergi, işletme sahibi ortaklardan hisseleri nispetin-
de alınır.
Mükerrer Madde 116 fıkra bir ve Hayat Standardı Göstergeleri ve fıkra üç
ve dört-(31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.)
Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari, zirai ve mesleki kazanç sahip-
lerinin beyan ettikleri gelir (Zarar beyan edilmesi hali dahil); 120.000 lira-
ya (Zirai kazanç sahipleri ile ikinci sınıf tacirler için 90.000 liraya) aşa-
ğıda belirtilen hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin ya-
pılmasından sonra bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu şekilde tespit
olunan tutardan 31 inci maddedeki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktar
vergi tarhına esas alınır.
Hayat Standardı Göstergeleri İlave Edilecek Tutar
---------------------------- --------------------
1. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla
yükümlü olduğu diğer kişilere ait özel binek otomobil-
lerinin her biri için (İşletmelerinde kayıtlı olanlar
dahil);
a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc`ye kadar olanlarda 60.000 Lira
b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc`den 1900 cc`ye kadar
olanlarda 90.000 Lira
c) Silindir hacmi 1901 (dahil) cc`den fazla olanlarda 180.000 Lira
2. Mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü ol-
duğu diğer kişiler tarafından bizzat kullanılan birden faz-
la binalardan (Bağımsız bölümler, katlar,sayfiye ve dinlen-
me evleri dahil);
a) Mülkiyeti yukarıda sayılan kişilere ait olanların her biri Yıllık emsal kira
için bedelinin yarısı
b) Kiralanmış olanlardan (tatil amacı ile gidilen otel, motel ve
benzerleri dahil) her biri için 60.000 Lira
3. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yü-
kümlü olduğu diğer kişilere ait (İşletmeye kayıtlı olanlar
dahil) her bir;
a) Hava taşıtı, yat, kotra, sürat teknesi için 600.000 Lira
b) On beygir gücü üstünde motorlu diğer özel tekneler için 120.000 Lira
4. Özel hizmetlerde devamlı ve ücret karşılığı çalıştırılan;
a) Şoför,mürebbiye, aşçı, hizmetçi, bahçivan ve benzerlerinin
her biri için 120.000 Lira
b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin her biri için 600.000 Lira
5. Yarış atı yetiştirenlerde her bir yarış atı için
(taylar dahil) 120.000 Lira
6. Turistik amaçlı yurt dışı seyahatlerde, seyahate katılan
mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü ol-
duğu diğer kişilerden her birinin her seyahati için 180.000 Lira
Yukarıda yer alan tutarlar asgari hadlerdir. Bu tutarların beş katı ise, uy-
gulanacak azami hadleri teşkil eder.
Bakanlar Kurulu, bu maddede belirtilen tutarları, azami hadleri aşmamak şar-
tıyla, her yıl için % 25`ine kadar artırmaya yetkilidir. Bu artırımda, bir ön-
ceki yıl uygulanan tutarlar esas alınır.
Mükerrer Madde 122 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
75 nci madde gereğince menkul sermaye iradı sayılan 77 nci maddedeki vergi
alacağı, aşağıdaki esaslara göre Gelir Vergisine mahsup veya sahiplerine iade
olunur:
1. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinde yazılı gerçek
kişilerin vergi alacağı, yıllık beyanname ile bildirilmek kaydiyle beyanname
üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir.
2. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde yazılı kuruluş-
ların vergi alacağı, bunların kar paylarını aldıkları tarihten itibaren 1 yıl
içinde müracaatları üzerine kendilerine ret ve iade olunur.
3. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 3 numaralı bendinde yazılı kollek-
tif ve adi komandit şirketlerin vergi alacakları bunların kar paylarını aldık-
ları tarihten itibaren 1 yıl içinde müracaatları üzerine kendilerine ret ve
iade olunur. Mezkür şirketler bu vergi alacaklarını geri aldıkları yıl hasılat
kaydetmeye mecburdurlar.
4. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı eshamlı
komandit şirketlerin komandite ortaklarının vergi alacağı anılan şirketlerin
kar paylarını aldıkları tarihten itibaren 1 yıl içinde müracaatları üzerine,
bunların vasıtası ile kendilerine ret ve iade olunur. Komandite ortaklar bu
vergi alacaklarını şirkete iadenin yapıldığı yıla ait beyannamelerine ithal
ederler.
Yukarıdaki 1 numaralı bende göre mahsubu yapılan vergi alacağı miktarı, ge-
lir vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark, 121 nci maddenin ikinci
fıkrası hükmü dairesinde mükellefe red ve iade olunur. 2, 3 ve 4 numaralı bent-
lere göre ret ve iade olunacak vergi alacakları için mezkür bentlerde yazılı
sürelerde gerekli müracaatı yapmayanlarla, müracaatları üzerine vergi dairesince
kendilerine tebligatta bulunulduğu tarihten itibaren 1 yıl içinde vergi alacak-
larını geri almak için yazılı şekilde başvurmayanların hakları düşer.
Mükerrer Madde 123 - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)
13, 17, 18, 21, 46, 47, 48 ve 53 üncü maddelerde yer alan maktu hadlerin
ve miktarların her birini ayrı ayrı veya toplu olarak üç misline kadar artır-
maya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
20 - 12/6/1987 tarih ve 3380 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 13, Ek 3)
Madde 13 fıkra bir - (1/5/1981 tarih ve 2454 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığından faydalanabilmek için zirai mahsullerin bir takvim
yılı içindeki satış bedelleri tutarının 500.000 lirayı geçmemesi şarttır.(1)
Yatırım indiriminin konusu ve nispeti başlıklı Ek Madde 3 fıkra üç -
(24/12/1980 tarih ve 2361 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yurt dışında kullanılmış olsa dahi Devlet Planlama Teşkilatınca uygun gö-
rülen deniz (yüzer havuzlar dahil) ve hava araçlarının ithali halinde, bu aktif
kıymetler yatırım indirimi uygulaması bakımından yeni addolunur.
---------------------
(1) Bu fıkrada yazılı 500.000 liralık had, 30/12/1983 tarih ve 18267 sayılı
Resmi Gazete`de yayımlanan 23/11/1983 tarih ve 83/7518 sayılı Bakanlar Ku-
rulu Kararı ile 1.500.000 liraya; 10/12/1986 tarih ve 19307 Sayılı Resmi
Gazete`de yayımlanan 1/12/1986 tarih ve 86/11239 sayılı Bakanlar Kurulu Ka-
rarı ile 1986 yılı içinde 2.000.000 liraya, 1987 ve müteakip yıllar için
2.500.000 liraya yükseltilmiştir.
MÜLGA HÜKÜMLER, TEMMUZ 1989 (EK -3)
21 - 24/3/1988 tarih ve 3418 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları : 51)
Madde 51 - bend (8) - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tavassut işi yapanlar (PTT Acentaları ile dayıbaşılar hariç)(1)
22 - 3.12.1988 tarih ve 3505 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 94. 98. Mük. 116)
Madde 94 bent (B) - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
B) Dahili tevkifat:
Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari, zirai ve mesleki kazanç sahipleri
ile adi ortaklıklar, kollektif şirketler ve adi komandit şirketler aşağıda be-
lirtilen esaslara göre dahili tevkifat yaparak vergi dairesine öderler.
Dahili tevkifatın tarh, tahakkuk ve ödenmesi ile dahili tevkifata ilişkin
diğer hususlar hakkında dahili tevkifatın tarhına esas alınan tutarların ilgili
bulundukları kanun hükümleri uygulanır. Şu kadar ki, adi ortaklıklar, kollektif
şirketler ve adi komandit şirketlerce yapılan dahili tevfikat, hisseleri oranın-
da ortakları (adi komandit şirketlerde komanditer ortaklar dahil) tarafından ya-
pılmış sayılır. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca eshamlı komandit şirketlerce
yapılan dahili tevkifatın komandite ortağın kar payı oranında hesaplanan tutarı,
komandite ortağın dahili tevkifatı addolunur.
Dahili tevfikat yapmakla mükellef tutulanların yapacakları dahili tevkifat;
a) Katma değer vergisine tabi olanların adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen
katma değer vergisinin;
1/1/1986 - 31/3/1986 dönemi için % 20`si,
1/4/1986 - 30/6/1986 dönemi için % 30`u,
1/7/1986 - 30/9/1986 dönemi için % 40`ı,
1/10/1986 tarihinden (bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50`si,
b) Banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olanların adlarına, tarh ve
tahakkuk ettirilen banka ve sigorta muameleleri vergisinin;
1/1/1986 - 31/3/1986 dönemi için % 20`si,
1/4/1986 - 30/6/1986 dönemi için % 30`u,
1/7/1986 - 30/9/1986 dönemi için % 40`ı,
1/10/1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50`si,
c) Katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallarla te-
mel gıda maddelerinin satışını yapan mükelleflerin sözkonusu malların alış ve
satış bedelleri arasındaki farkın;
1/1/1986 - 31/3/1986 dönemi için % 2`si,
1/4/1986 - 30/6/1986 dönemi için % 3`ü,
1/7/1986 - 30/9/1986 dönemi için % 4`ü.
1/10/1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 5`i,
d) Diğerlerinde, yapılan teslimler karşılığı alınan bedelin;
1/1/1986 - 31/3/1986 dönemi için % 05`i,
1/4/1986 - 30/6/1986 dönemi için % 1`i,
1/7/1986 - 30/9/1986 dönemi için % 1,5`i,
1/10/1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 2`si oranında
yapılır.
(1) Bu bend için 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesine
bakınız.
592-1
Bakanlar Kurulu, yukarıda yeralan oranları gelir unsurları ve faaliyet tür-
leri itibariyle farklılaştırmaya veya sıfıra kadar indirmeye yetkilidir (1).
----------------------
(1) Bu fıkrada yeralan vergi tevkifatı nisbetleri Bakanlar Kurulunun 20.12.1985
tarih ve 85/10175 sayılı kararı ile tesbit edilmiş ve metne işlenmiştir. Di-
ğer taraftan 31.12.1987 tarih ve 19681 mükerrer, 19.2.1988 tarih ve 19730,
20.2.1988 tarih ve 19731 sayılı Resmi Gazete`lerde yayımlanan sırayla;
87/12467, 88/12567, 88/12645 sayılı Kararnamelerle 85/10175 sayılı Kararna-
mede değişiklikler yapılmıştır.
MÜLGA HÜKÜMLER, ŞUBAT 1991 (EK - 5)
592-2
Madde 98 fıkra üç - (31/12/1981 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Çalıştırdıkları hizmet erbabının sayısı yirmi ve daha az olan işverenler,
94 üncü maddeye göre yapacakları bilcümle tevkifatla ilgili muhtasar beyanname-
lerini, bağlı oldukları vergi dairesine evvelden bildirmek şartıyla her ay yeri-
ne Şubat, Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarının 20 nci günü akşamına kadar verebi-
lirler.
Mük. Madde 116 fıkra yedi - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
Mükellefler kendilerine, eşlerine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü oldukları
diğer kişilere ait olup, yıllık beyannamede toplanması zorunlu olmayan vergiye
tabi gelirleri bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde bu esasa göre yapılan
tarhiyat Vergi Usul Kanununun düzeltme hükümleri çerçevesinde düzeltilir.
23 - 14.6.1989 tarih ve 3571 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri: (Madde numarası: 94)
Madde 94 fıkra (A), bent (9)`un birinci paragrafında yer alan parantez içi
hüküm -(4/12/1985 -3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
(2499 sayılı Kanuna göre kurulan menkul kıymet yatırım fonları dışındaki tam
mükellef kurumlara ödenenler dahil).
24 - Anayasa Mahkemesi`nin 7/11/1989 tarih ve E.: 1989/6, K.: 1989/42 sayı-
lı Kararıyla iptal edilmiş olan hükümlerin metinleri. (Madde numaraları: Müker-
rer Madde 120, Geçici Madde 32.)
Mükerrer Madde 120 fıkra dört - (3/12/1988 tarih ve 3505 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
Yeni işe başlayan mükelleflerde, bir önceki yıl gelirleri için uygulanan ve
mükellefin durumuna uyan hayat standardı temel gösterge tutarı üzerinden hesap-
lanan gelir vergisinin, ikinci fıkrada yer alan oranla çarpılması suretiyle bu-
lunan tutarın 1/12`si, müteakip yılın Mart ayına kadar olan ay sayısı (işe baş-
lanılan ay hariç) ile çarpılmak suretiyle geçici vergi hesaplanır. Bu tutar, işe
başlanılan ayı takip eden ayın 20`sine kadar, vergi dairesince tahakkuk fişi ile
tahakkuk ettirilir; ilk taksidi aynı süre içinde, diğer taksitleri ise her ayın
20 nci günü akşamına kadar eşit taksitler halinde ödenir.
Geçici Madde 32 - (3/12/1988 tarih ve 3505 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1/1/1988 - 31/12/1997 tarihleri arasında, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer
116 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan temel gösterge ve hayat standardı
göstergeleri dört kat artırılmak suretiyle dikkate alınır. Aynı maddenin birinci
(Eki tablonun hayat standardı göstergeleri ile ilgili bölümde yer alan hükümler
hariç), ikinci, üçüncü, dördüncü ve yedinci fıkraları yerine ise aşağıdaki hü-
kümler uygulanır.
Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest mes-
lek erbabının zarar beyanı da dahil olmak üzere, bu faaliyetlerinin her biri ile
ilgili olarak beyan ettikleri kazançları, bu madde ile artırılan temel gösterge
tutarlarına, hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin yapılması
suretiyle bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde; bu esasa göre belirlenen tu-
tar, vergi tarhına esas gelirin hesaplanmasında ilgili kazanç tutarı olarak dik-
kate alınır. Ancak temel göstergeler yukarıda belirtilen her kazanç için ayrı
ayrı, hayat standardı göstergeleri bir defa (aile reisi beyanları dahil) uygula-
nır.
Yıl içinde işe başlayan ve işi bırakan mükellefler için faaliyette bulunulan
süreler gözönünde tutulur. Yıl içinde işe başlayan mükelleflerde temel gösterge
tutarlarının yarısı dikkate alınır.
Bakanlar Kurulu, bu maddede yeniden tespit edilen temel gösterge tutarları
ile hayat standardı gösterge tutarlarını yarısına kadar indirmeye veya on katına
kadar artırmaya, kazanç ve faaliyet konuları ile birinci ve ikinci derecede kal-
kınmada öncelikli yörelerde farklı miktarlar tespit etmeye yetkilidir. (1)
-----------------
(1) Bakanlar Kurulunun 28/12/1988 gün ve 88/13642 sayılı Kararıyla, bu maddedeki
hayat standardı temel gösterge ve hayat standardı gösterge tutarları 1988
ve müteakip yıl gelirlerine uygulanmak üzere yeniden tespit edilmiştir.
Hayat standardı esasının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Maliye ve
Gümrük Bakanlığınca tesbit edilir.
25 - 15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri. (Madde numaraları: 46, 49, 103, Müker-
rer 123).
Madde 46 fıkra iki - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu suretle tespit olunacak safi kazançlar 450 bin (2.250.000) lirayı geçe-
mez. Şu kadar ki tespit olunacak safi kazanç,
- Beşinci dereceye giren mükellefler için 100.000 (500.000)
- Dördüncü dereceye giren mükellefler için 150.000 (750.000)
- Üçüncü dereceye giren mükellefler için 200.000 (1.000.000)
- İkinci dereceye giren mükellefler için 300.000 (1.500.000) liradan az
olamaz.(1)
Fıkra üç - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 450.000 (2.250.000) lira-
dır. Münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde işyeri bulunan ve faali-
yet icra eden götürü mükellefler için bu miktarlar 1/3 oranında uygulanır.(1)
Madde 49 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Özel şartları gösterilmiyen işlerle uğraşanların götürü usulden faydalanıp
faydalanamıyacakları 47 nci maddede yazılı genel şartlara göre tayin olunur.
Madde 103 fıkra bir ve iki - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
Gelir vergisine tabi gelirler;
3.000.000 liraya kadar
(8.000.000 liraya kadar) % 25
6.000.000 liranın 3.000.000 lirası için, 750.000 lira, fazlası
(16.000.000 liranın 8.000.000 lirası için, 2.000.000 lira, fazlası) % 30
12.000.000 liranın 6.000.000 lirası için, 1.650.000 lira, fazlası
(32.000.000 liranın 16.000.000 lirası için, 4.400.000 lira, fazlası) % 35
24.000.000 liranın 12.000.000 lirası için, 3.750.000 lira, fazlası
(64.000.000 liranın 32.000.000 lirası için, 10.000.000 lira, fazlası) % 40
48.000.000 liranın 24.000.000 lirası için, 8.550.000 lira, fazlası
(128.000.000 liranın 64.000.000 lirası için, 22.800.000 lira, fazlası) % 45
48.000.000 liradan fazlasının 48.000.000 lirası için, l9.350.000 lira,
fazlası
(128.000.000 liradan fazlasının 128.000.000 lirası için, 51.600.000 lira,
fazlası) % 50
nispetinde vergilendirilir.
Yukarıda, yer alan gelir dilimlerinin hizasındaki vergi nispetini topluca
yüzde on indirmeye veya yukarıdaki nispetlere yükseltmeye Bakanlar Kurulu yet-
kilidir(2).
-----------------
(1) İkinci ve Üçüncü fıkralarda yer alan safi kazanç tutarları, 4/12/1985 tarih
ve 3239 sayılı Kanunun 49 uncu maddesiyle bir kat arttırılmış ve metne iş-
lenmiştir. Bu kanunla getirilmiş olan miktar aynen bırakılmış; 27/12/1989
tarih ve 89/14913 sayılı Kararname ile 1/1/1990 tarihinden geçerli olmak
üzere tesbit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile iş-
lenmiştir. Kalkınmada öncelikli yörelerde uygulanacak özel indirim tutarları
için 89/14913 sayılı Kararnameye, daha önce kararname ile yapılan değişiklik
için ise bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVE-
Lİ" ne bakınız.
(2) Bu maddeye kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış; 27/12/1989
tarih ve 89/14913 sayılı Kararname ile 1/1/1990 tarihinden geçerli olarak
tesbit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiş-
tir.
MÜLGA HÜKÜMLER, AĞUSTOS 1992 (Ek - 11)
Mükerrer Madde 123 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu Kanunun;
a) 13, 17, 21, 24 (3 numaralı bendi), ek 2 (4 numaralı bendi), 46, 47, 48,
53 ve 68 (10 numaralı bendi) inci maddelerinde yer alan maktu hadlerin ve mik-
tarların herbirini ayrı ayrı veya toplu olarak her defasında Kanunda yazılı had
ve miktarlardan fazla olmamak üzere on katına,
b) 103 üncü maddesinde yer alan gelir dilimleri tutarlarını 86 ve 87 inci
maddelerinde belirtilen hadlerle birlikte üç katına,
Kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
(Ek: 3/12/1988 - 3505/16 md.) 46 ncı maddede yer alan safi kazanç tutarları-
nın tespiti ile ilgili yetki Bakanlar Kurulunca, birinci ve ikinci derecede kal-
kınmada öncelikli yörelerde farklı miktarlar tespit edilmek suretiyle de kulla-
nılabilir.
26 - 25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış ve-
ya değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri. (Madde numaraları : 31, Mükerrer
39, 75, 94 geçici 28.)
Madde 31 fıkra bir bent (1) altbent - (4/12/1985 tarih ve 3229 sayılı Ka-
nunun hükmüdür.)
Bakanlar Kurulu, özel indirim tutarlarını 15 katına kadar artırmaya yetki-
lidir. Bu yetki, kalkınma planı ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı be-
lirtilen sektörler ile kalkınmada öncelikli bölgelerde fiilen çalışanların
ücretleri için farklı özel indirim tutarları tespit edilmek suretiyle de kulla-
nılabilir.
Mükerrer Madde 39 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticari işlemeye dahil olup iratları vergiden müstesna bulunan menkul
kıymetlerin iratları, kurumlardan elde edilen Kurumlar Vergisine tabi tutulmuş
veya üzerinden vergi tevkifatı yapılmış kar payları ile Hazine bonosu ve
Devlet tahvil faizleri ticari kazançtan indirilir.
Madde 75 fıkra iki bent 5 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
Her nevi tahvil faizleri ve hazine bonosu faizleri ile gelir ortaklığı
senetlerinden sağlanan gelirler (ödeme, bu menkul kıymetlerin gelirleriyle
birlikte tahvil, hazine bonosu ve gelir ortaklığı senedinin itfa bedelini de
ihtiva ettiği takdirde, tahvil ile hazine bonosu ve gelir ortaklığı senedinin
itfa edilen kısmı irat sayılmaz.);
Madde 94 fıkra (A) bent 9 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
75 inci maddenin 5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından
(Değişik : 14/6/1989 - 3571/9 md.)(Tam mükellef kurumlara ödenenler dahil),
a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizlerinden, 0 (sıfır),
b) Gelir ortaklığı senetlerinden sağlanan gelirlerden, 0 (sıfır),
c) Nama yazılı tahvil faizlerinden, (% 10),
d) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden, (% 10),
e) Diğerlerinden, (% 10),
Madde 94 fıkra (A) bent 5 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan tevkifat nispetini, her bir bentte yer
alan ödemeler için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar ar-
tırmak suretiyle yeniden tesbit etmeye yetkilidir. Bu yetki, tam ve dar mükel-
lefler için farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.
594 - 1
Geçici Madde 28 fıkra b - (19/6/1987 tarih ve 3393 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ve Gelir
Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıy-
metlerden sağlanan gelirler (dövize, altına veya bir başka değere endeksli
menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışı gelirleri dahil)
31/12/1993 tarihine kadar Gelir Vergisi Kanununun 3239 sayılı Kanunla değişik
94 üncü maddesinin (A) fıkrasının 9 numaralı bendinin (b) alt bendi uyarınca
tevkifata tabi tutulur. Bu gelirler 31/12/1993 tarihine kadar Gelir Vergisi
Kanununun mükerrer 39 uncu maddesine göre, ilgili yıl ticari kazancıdan
indirilir.
27 - 12/11/1991 tarih ve E.1991/7, K.1991/43 sayılı Anayasa Mahkemesi
Kararıyla iptal edilmiş hükümlerin metinleri (Madde Numarası: Geçici 35 inci
madde)
Geçici Madde 35, fıkra 3 - (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
Mükellefler, kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait gelir vergisine tabi
gelirleri (hamiline yazılı mevduatlardan ve menkul kıymetlerden elde edilen ge-
lirler hariç) bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde,temel gösterge tutarlarına
isabet eden kısmı hariç olmak üzere,bu esasa göre yapılan tarhiyat,Vergi Usul
Kanununun düzeltme hükümleri çerçevesinde düzeltilir.Şu kadar ki mükellefler,506
sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine göre kurulanlar dahil olmak üzere,kanunla
kurulu sosyal güvenlik kurumlarından kendilerine ait emekli,maluliyet,dul ve
yetim aylığı aldıklarını belgelendirdikleri takdirde,hayat standardı esasına
göre yapılan tarhiyatın temel gösterge tutarının emekli, maluliyet,dul ve yetim
aylığı tutarına isabet eden kısmı düzeltilir.
28 - 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri.(Madde numaraları:9,Mükerrer Madde 20,
24,Ek Madde 1,2,3,Mükerrer Madde 39,46,48,50,51,64,69,75,85,86,87,94,103,Müker-
rer Madde 123,Geçici Madde 19,23,35,37.
Madde 9, son fıkra - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti satan-
lar,yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır.Bu muaf-
lığın,94 üncü madde uyarınca tevkif suretiyle ödenen vergiye şümulü yoktur.
Mükerrer Madde 20 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Okul,kreş ve spor tesisleri ile 50 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 35
yatak) kapasitesinden az olmamak üzere,yurt ve sağlık tesislerinin (huzurevleri
dahil) işletilmesinden elde edilen kazançlar,ilgili bakanlığın görüşü alınmak
suretiyle Maliye ve Gümrük Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar dahilinde
5 yıl süreyle Gelir Vergisinden müstesna tutulurlar.İstisna,kuruluşların faali-
yete geçtiği tarihten itibaren başlar.
Bu kuruluşların kalkınmada öncelikli yörelerde kurulması halinde bunlardan
elde edilecek kazançlar yukarıdaki şartlar dahilinde 10 yıl süreyle gelir ver-
gisinden müstesna tutulur.
Madde 24 bent(3) - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
3. Kazai veya idari kararlara dayanılarak tanıklara,bilirkişilere ve resmi
arabuluculara bu sıfatları dolayısıyla ödenen ve yıllık tutarı 360.000
(1.000.000) liraya aşmayan ücretler.(1)
Ek Madde 1 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) (2)
Ticari veya zirai kazançları üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (Adi,ko-
lektif ve adi komandit şirketler dahil) yaptıkları yatırımlar,bu bölümde yazılı
kayıt ve şartlar dahilinde,ilgili kazançlarından indirilir.
----------
(1) Bu bentte yeralan Kanunla getirilen miktar aynen bırakılmış,22/12/1992 tarih
ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993 yılı gelirlerine uygulanmak üzere tes-
pit edilen miktar,metne siyah puntolarla işlenmiştir.Daha önceki değişiklik-
ler için,bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
CETVELİ"ne bakınız.
(2) Altı ek maddeyi kapsayan bu bölüm 19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun 16
ncı maddesi ile eklenmiştir.
594 - 2
Ek Madde 2 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indiriminin uygulanmasında aşağıdaki yazılı şartlar topluca aranır.
1. İndirimin uygulanacağı ticari ve zirai kazanç bilanço esasına göre tespit
edilmiş olmalıdır.
2. Yapılan yatırım,Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı kalkınma plan-
larına uygun bulunmalıdır.
3. Yatırımlar,istihsali genişletmeye,prodüktiviteyi artırmaya,ihracatı ge-
liştirmeye,mahsul ve mamullerin kalitesini ıslaha,enerji tasarrufunu sağlamaya
kültür seviyesini yükseltmeye,ilmi ve teknik araştırmaları geliştirmeye,çalışma
güvenliği veya yabancı turist celbini temine matuf olmalıdır.
4. Yapılan yatırım en az 40 000 000 (1.000.000.000) lira (Devlet Planlama
Teşkilatının hazırladığı bölge kalkınma planının şümulüne giren yatırımlarla
memleket ekonomisi bakımından ayrı bir önem ve özellik arz ettiği Yüksek Plan-
lama Kurulu tarafından kabul edilen faaliyet kollarında 20 000 000 (250.000.000)
ve genel olarak ziraatteki yatırımlarda 4 000 000 (100.000.000) lira) olmalı-
dır.(1)
5. (Değişik: 4/12/1985 - 3239/46 md.) Yatırıma başlamadan önce Devlet Plan-
lama Teşkilatına başvurularak gerekli bilgi ve belgelerin tevdi edilmiş ve yu-
karıda belirtilen şartların mevcudiyeti tasdik edilerek.Yatırım Teşvik ve Yatı-
rım İndirimi Belgesi verilmiş olmalıdır.
Araştırma,plan ve proje masrafları ile arazi temini için yapılan giderler
hariç olmak üzere,yatırımla ilgili her türlü harcamalar yatırıma başlandığını
gösterir.
6. (Değişik: 4/12/1985 - 3239/46 md.) Yatırım,tasdik edilmiş bulunan şartlar
ve süreler dahilinde yapılmış olmalıdır.
Tasdik edilen şartlarda meydana gelecek değişikliklerin ve sürelerde doğabi-
lecek gecikmelerin vukuundan itibaren bir ay içinde Devlet Planlama Teşkilatına
bildirilmesi ve onayının alınması şarttır.Devlet Planlama Teşkilatı,iktisadi
veya teknik zaruretlerle veya mücbir sebeplerden ileri gelen değişiklik ve ge-
cikmeleri kabul edebilir.
Müracaatın zamanında yapılmaması veya değişiklik ve gecikmelerin kabul edil-
memesi halinde evvelce yapılan tasdik hükümsüz addolunur.
(Ek: 4/12/1985 - 3239/46 md.) Devlet Planlama Teşkilatı,yukarıdaki şartlar
çerçevesinde vereceği Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesinin bir örneğini
Maliye ve Gümrük Bakanlığına gönderir.Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belge-
sindeki vize ve iptaller de ayrıca bildirilir.
(Ek: 4/12/1985 - 3239/46 md.) Yatırım indiriminden yararlanma şartları ve
uygulama esasları ile diğer hususlar Maliye ve Gümrük Bakanlığı ile DEvlet Plan-
lama Teşkilatı Müsteşarlığınca müştereken belirlenir.
Ek Madde 3 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indirimine, kaynağı ne olursa olsun ek 2 nci maddede yazılı şartları
haiz bulunan yatırımlarla ilgili harcamalardan:bina,makine,tesisat,araç ve ben-
amortismana tabi aktif değerlerin yeni olanlarının maliyet bedelleri esas teşkil
eder.
Aktif değerlerin yeni olmasından maksat,bunların yurt içinde veya dışında
daha önce hiçbir şekilde kullanılmamış bulunmasıdır.
(Değişik: 12/6/1987 - 3380/3 md.) Yurt dışında kullanılmış olsa dahi Devlet
Planlama Teşkilatınca uygun görülen makine ve tesislerin ithali halinde,bu aktif
kıymetler yatırım indirimi uygulaması bakımından yeni addolunur.
Personel lojmanları inşası ve tefrişi,arazi veya arsa tedariki,yedek parça
temini,esas proje dışında münferit tesisat,makine,araç mübayaası için yapılan
harcamalara indirim uygulanmaz.İnşa edilmiş olarak veya inşa halinde satın alı-
nan binaların satın alma bedeli üzerinden yatırım indirimi yapılmaz.
Yatırım indiriminin nispeti yukarıdaki fıkraya göre indirimden istifade
edecek yatırım miktarının %30`udur.Bu nispet,zirai yatırımlar ile bölge kalkın-
ması ile ilgili yatırımlarda %40 kalkınmada öncelikli bölgelerde yapılan yatı-
rımlarda ise %60 dır.
(Ek: 4/1/1984-2970/2 md.) Bakanlar Kurulu,kalkınmada öncelikli bölgelerde
yapılan yatırımlar için indirim nispetini %100`e kadar artırmaya veya yukarıdaki
nispetten aşağı olmamak üzere yeniden tespit etmeye yetkilidir.
------------
(1) Bu bende 3239 sayılı Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış,
15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunla gelen Geçici 36 ncı maddesi ile
tespit edilen miktarlar metne siyah punto ile işlenmiştir.
594 - 3
Mükerrer Madde 39 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticari faaliyete bağlı olarak elde edilen aşağıda yazılı gelirler ticari
kazançtan indirilir:
1. Geliri vergiden müstesna bulunan menkul kıymetlerin iratları,
2. Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri,
3. Kurumlardan elde edilen ve Türkiye`de kurumlar vergisine veya 94 üncü
maddenin (a) fıkrasının 8 ve 15 numaralı bentlerine göre vergi tevkifatına tabi
tutulmuş kar payları,
4. Yatırım fonları katılma belgelerine ve yatırım ortaklıkları hisse senet-
lerine ödenen kar payları,
5. Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan,Gelir Vergisi
Kanununun 75 inci maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerden
sağlanan iratlar.
Madde 46 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1) (2)
47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari ve
sınai işlerinden sağladıkları safi kazançlar, Maliye Bakanlığınca tanzim edile-
cek cetvellerde belirtilen iş nevilerine göre ve Vergi Usul Kanunundaki esaslar
dairesinde, götürü olarak tesbit olunur.
(Değişik: 15/12/1990-3689/3 md.) Bu suretle tespit olunacak safi kazanç;
- 5 inci dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarı-
nın % 15`inden,
- 4 üncü dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarı-
nın % 25 inden,
- 3 üncü dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarı-
nın % 30`undan,
- 2 nci dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarı-
nın % 45`inden,
Az olamaz.
(Değişik: 15/12/1990-3689/3 md.) Birinci dereceye giren mükellefler için bu
miktar, asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 70`idir.
(Ek: 15/12/1990-3689/3 md.) Yukarıdaki fıkralarda yer alan safi kazanç tu-
tarlarının tespitinde, takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde ça-
lışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarı
esas alınır.
Mükellefin Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilmiş olan derecelerden hangi-
sine gireceği Maliye Bakanlığınca tesbit olunacak esaslar dahilinde vergi daire-
si tarafından tayin edilir.
(Değişik: 31/12/1981-2574/9 md.) Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında
47 nci maddede yazılı Emlak Vergisi tarhına esas olan vergi değerleri toplamı
(vergi değeri bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli toplamı) ile 48 nci maddede
yazılı iş hacmi ölçüleri toplu olarak, diğer şartlar ortakların herbiri için ay-
rı ayrı aranır.
Ortaklarından birisi gerçek usule göre Gelir Vergisine tabi bulunan ortak-
lıklarda diğer ortakların ticari kazancı da gerçek usulde tesbit olunur.
(Değişik: 31/12/1981-2574/9 md.) Adi ortaklık halinde çalışanlardan aynı za-
manda diğer şahsi bir işle de iştigal edenlerin gerçek veya götürü usullerden
hangisine göre vergilendirileceği, 47 nci maddenin 2 numaralı bendi ile 48 nci
maddede yer alan ölçülerden şahsi işine ait olanlara ortaklıklardan hissesine
düşen miktarların eklenmesi suretiyle tespit olunur. Şahsi işin mevcut olmaması
halinde bu ölçülerden muhtelif ortaklıklardaki hisselerin toplanması ile iktifa
olunur.
Adi ortaklıklarda ortakların götürü kazanç hissesi, ortaklığın girdiği sınıf
ve dereceye göre bulunan kazanca her ortak için % 30 nispetinde bir zam yapıl-
dıktan
----------------------
(1) Bu madde ile ilgili olarak kalkınmada öncelikli yörelerde uygulanacak özel
indirim tutarları için 89/14913 sayılı Kararnameye, daha önce kararname ile
yapılan değişiklik için ise bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPI-
LAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
(2) Bu maddenin uygulamasında 28/1/1993 tarih ve 21479 sayılı R.G.`de yayım-
lanan 170 no`lu Genel Tebliğe,önceki değişiklikler için de bu Kanunun so-
nundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
594 - 4
onra bulunan miktar, ortaklık mukavelesinde yazılı hisse nispetlerine,böyle bir
mukavele mevcut değilse eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyle tesbit
olunur.(1)
(Ek fıkralar: 15/12/1990-3689/3 md.)
Bu maddeye göre tespit edilen safi kazanç tutarları;
- Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükel-
lefler için % 50, kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette bu-
lunan mükellefler için % 40, öncelikli normal yörelerde faaliyette bulunan mü-
kellefler için % 25 oranında,
- Münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücavir
alan sınırları hariç) işyeri bulunan ve faaliyet gösteren mükellefler için ayrı-
ca 2/3 oranında,
İndirilerek uygulanır.
ikinci ve üçüncü fıkralarda yazılı esaslara göre tespit edilen safi kazanç
tutarlarının, asgari ücrete bağlı olarak artması halinde; yeni takdirler yapı-
lıncaya kadar, takdir komisyonlarınca tespit edilen her bir dereceye ait götürü
ticaret ve serbest meslek kazançlarına, asgari ücretteki artış oranlarında ilave
yapılır.
Götürü safi kazanç tutarlarının hesaplanmasında, 10 000 liraya kadar olan
tutarlar dikkate alınmaz.
Madde 48 ,fıkra iki-(15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için geçerli olan asgari
ücret tutarının takvim yılı içinde artırılması halinde,yıllık alış,satış ve ha-
sılat hadleri,bu ücretteki artış oranında artırılmak suretiyle uygulanır.Bu su-
rette tespit edilen yıllık alış,satış ve hasılat hadlerini takvim yılı sonu iti-
bariyle aşmayan ve götürü usule tabi olmanın diğer şartlarını taşıyan mükellef-
lerin,bu usulde vergilendirilmelerine devam olunur.
Madde 50 -(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usule tabi olmanın şartlarından her hangi birini takvim yılı içinde
kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilir-
ler.
Götürülük şartlarını haiz olanlardan, bu usulden faydalanmak istemediklerini
yazı ile bildirenler, taleplerini takibeden takvim yılı başından; yeni işe baş-
lıyanlar, işe başlama tarihinden itibaren; gerçek usulde teklif olunurlar,
Götürülük şartlarını kaybetmek suretiyle veya kendi talepleri üzerine gerçek
usulde teklif edilecek olanlar, aynı işe devam ettikleri müddetçe bu usulden dö-
nemezler.
Madde 51,bent (4) - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
4. Gelir ve Kurumlar Vergisine tabi inşaat,onarım ve ulaştırma mütaahhitle-
rine karşı derece derece tahadüdatta bulunanlar,
Madde 51,bent (12) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
12. Maliye Bakanlığınca teklif edilen ve Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan
iş grupları veya sektörler itibariyle gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli
görülenler.(2)
------------
(1) 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesine bakınız.
(2) Bu bentte sözü edilen, gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenlerle
ilgili olarak, 25/10/1982 tarih ve 8/5521 sayılı ve 30/1/1992 tarih ve
92/2683 sayılı Kararnamelere bakınız. (R.G.: 28/11/1982-17882 ve
12/2/1992-21140.)
594 - 5
Madde 64,fıkra bir - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı hizmet erbabının safi ücretleri,Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre götürü olarak tespit edilir.
Madde 69,son fıkra - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Safi kazançları götürü usulde tespit ve vergilendirilmesinde 46 ncı maddede
belirtilen (47 ve 48 ncı maddelere yapılan atıflar hariç) usul ve esaslar uygu-
lanır.
Madde 75,bent (4) - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
4. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık beyanname veren dar mükellefiyete
tabi kurumların ticari bilançolarına göre doğan kardan, yabancı ulaştırma kurum-
ları ile özel beyanname veren dar mükellefiyete tabi kurumların, Kurumlar Vergi-
sine matrah olan kurum kazancından Kurumlar Vergisi düşüldükten sonra kalan kı-
sım;
Madde 85,fıkra iki -(4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar (31 inci maddedeki indirimler
istisnadan madut değildir.) ile 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 1,2 (adi
komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları hariç),3,5,7,12 nci bentlerinde
yazılı iratlar için beyanname verilmez.Diğer gelirler nedeniyle beyanname veril-
mesi halinde de bu gelirler beyannameye ithal edilmez.
Madde 86 - (24/12/1980 tarih ve 2361sayılı Kanunun hükmüdür.)(1)
Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz ve yıllık beyanname verilmez.
a) (Değişik:31/12/1982 - 2772/8 md.) Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir
sadece;
1. (Değişik:4/12/1985 - 3239/61 md.) Ücretlerden (Birden fazla işverenden
ücret alan ve ücretlerinin yıllık gayri safi tutarları toplamı dokuz milyon
(96.000.000) lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç);
Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen tiyatrolarda, radyo ve televizyon
yapımlarında çalışan bu tiyatro sanatçılarına, münhasıran bu işyerlerindeki
çalışmaları karşılığında ödenen ücretler ile sporculara ödenen transfer
ücretleri ve tam mükellefiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına,
münhasıran uluslararası sularda geçen hizmetleri karşılığında ödenen ücretler,
dokuz milyon liralık haddin hesabında nazara alınmaz.
2. (Değişik: 4/12/1985 - 3239/61 md.) Tamamı tevkif yolu ile vergilendiril-
miş bulunan ve gayri safi tutarları toplamı dokuz milyon lirayı aşmayan gayri-
menkul sermaye iratlarından;
3. Götürü usulde tespit edilen ticari ve mesleki kazançlardan veya bu ka-
zançlarla 1 ve 2 numaralı bentlerde sayılanlardan;
b) Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;
-----------------------------
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış,22/12/1992 ta-
rih ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993 ve müteakip takvim yıllarına ait
gelirlere uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar metne siyah puntolarla
işlenmiştir. Daha önceki değişiklikler için,bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ
MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
594 - 6
1. Ücretlerden;
2. Serbest meslek kazançlarından;
3. Menkul sermaye iratlarından;
4. Değer artışı kazançlarından;
5. Arızi kazançlardan;
veya bunların bir kaçından ibaret ise
İhtiyari toplama ve beyan:
Madde 87,fıkra bir iki ve son -(4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
Tam mükellefiyette,vergiye tabi yıllık gayri safi kazanç ve iratlarının top-
lamı dokuz milyon lirayı aşmayan mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından vergisi
tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret ve gayrimenkul sermaye iratları ile götürü
usulde vergilendirilmiş bulunan ticari, mesleki kazançlarını ve ücretlerini be-
yannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.
Ücretler (birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık gayrisa-
fi tutarları toplamı dokuz milyon lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç),
götürü usulde tespit olunan ticari ve mesleki kazançlar,kazanç ve iratların is-
tisna hadleri içinde kalan kısımları ile 75 inci maddenin ikinci fıkrasının
1,2 (adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları hariç),3,5,7,12 nci
bentlerinde yazılı iratlar dokuz milyon liralık haddin hesabında nazara alınmaz.
(1)
Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen tiyatrolarda radyo ve televizyon
yapımlarında çalışan bu tiyatro sanatçılarına,münhasıran bu işyerlerindeki ça-
lışmaları karşılığı ödenen vergisi tevkif suretiyle alınmış ücretler ile sporcu-
lara ödenen vergisi tevkif suretiyle alınmış transfer ücretleri ve tam mükelle-
fiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına münhasıran uluslararası
sularda geçen hizmetleri karşılığında ödenen vergisi tevkif suretiyle alınmış
ücretlerin beyanı yukarıda yazılı şartlarla sınırlı olmaksızın ihtiyaridir.
Madde 94 - ( 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
A) Kazanç, ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında vergi tevkifa-
tı; (2)
Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar,
ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların
iktisadi işletmeleri, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye
mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya
zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sa-
yılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları
sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mec-
burdurlar. (3)
----------------------------
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış,22/12/1992
tarih ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993 ve müteakip takvim yıllarına ait
gelirlerine uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar ise metne siyah punto-
larla işlenmiştir. Daha önceki değişiklikler için bu Kanunun sonundaki
"ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
(2) Bu maddede yer alan 17/11/1992 tarih ve 92/3802 sayılı Kararname ile
tespit edilen vergi tevkifatı oranları metne siyah punto ile işlenmiştir.
(Ayrıntılı bilgi ve uygulanma tarihleri için Bkz. R.G. 31/12/1992 - 21452)
oranlarda daha önce yapılan değişiklikler için bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ
MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
(3) Bu fıkrada yeralan "...menkul kıymetler yatırım fonu yönetenler..." ifadesi,
25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle "...yatırım fonu
yönetenler..." şeklinde değiştirilmiş olup, metne işlenmiştir.
594 - 7
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret
sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar ile 2 numaralı bentte sayılanlar
hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre,
2. a) Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen tiyatrolarda, radyo ve te-
levizyon yapımlarında çalışan bu tiyatro sanatçılarına münhasıran bu işyerle-
rindeki çalışmaları karşılığı yapılan ücret ödemelerinden, (% 10),
b) Sporculara transfer ücreti olarak yapılan ödemelerden,(% 15),
c) Tam mükellefiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına münha-
sıran uluslararası sularda geçen hizmetleri karşılığı yapılan ücret ödemelerin-
den (% 10),
3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere
yapılan ödemelerden ( 69 uncu maddede yazılı olanlara ve noterlere serbest
a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapı-
lan ödemelerden, (% 10),
b) Diğerlerinden, ( % 20),
4. 42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (ku-
rumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden,(% 5),
5. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dola-
yısıyla yapılan ödemelerden, (% 25),
6. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan
ödemelerden, (% 20),
b) Vakıflar (Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınanlar hariç) ve der-
neklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında, bunlara yapılan kira
ödemelerinden, (% 15),
c) (Ek:14/6/1989 - 3571/9 md.) Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralan-
ması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden, (% 20),
7. Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerle, Türkiye`de işyeri veya daimi
temsilcisi bulunmayan ve kurumlar dışında kalan tüzelkişilere ödenen kar payla-
rı ile dağıtılsın veya dağıtılmasın 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 4 numa-
ralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından, ("0" sıfır)
8. Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 11 ve 16 numaralı bentle-
rinde yazılı kurumlara, kurumlar vergisinden muaf veya müstesna tutulan kazanç-
lar üzerinden sermayeye iştirak nispetinde hesaplanan kar payları hariç olmak
üzere, dağıtılsın veya dağıtılmasın kurumlar vergisine tabi kurumların Kurumlar
Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 2, 3, 11 ve 16 numaralı bentleri dışında
kalan kurumlar vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratlarından (Kurumlar
Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna
tutulan kazançlar üzerinden yapılacak tevkifat sırasında bu kazanç tutarına
isabet eden giderler tevkifat matrahından indirilir).
9. (Değişik: 25/6/1992 - 3824/6 md.) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının
5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Tam mükellef kurumlara
ödenenler dahil);
a) Devlet tahvili faizlerinden, ("0" sıfır)
b) Hazine bonosu faizlerinden, ("0" sıfır)
c) Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıy-
metlere sağlanan gelirlerden, ("0" sıfır)
d) Nama yazılı tahvil faizlerinden, (% 10)
e) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden, (% 10)
f) Diğerlerinden. (% 10)
10. Mevduat faizlerinden; (Ek:14/6/1989 - 3571/9 md.) (Tam mükellef kurum-
lara ödenenler dahil),
a) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile özel finans kurumların-
ca döviz katılma hesaplarına ödenen kar paylarından, (% 10),
594 - 8
b) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, (% 10),
c) Sırdaş hesaplara yürütülen faizlerden, (% 10),
d) Diğerlerinden, (% 10),
11. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar or-
taklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve
zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar paylarından, (Ek:14/6/1989 - 3571/
9 md.) (Tam mükellef kurumlara ödenenler dahil), (% 10)
12. Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti sa-
tanlara ödenen komisyon bedeli üzerinden, (% 25),
13. Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller için yapılan ödemelerden;
a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için
(% 2).
b) Diğer zirai mahsuller için, (% 4).
14.(Ek: 24/3/1988 - 3418/26 md.) PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri
nedeniyle ödenen komisyon bedeli üzerinden, (% 25)
15. (Ek: 3/12/1988 - 3505/13 md.) Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 39 uncu
maddesine göre ticari kazançtan (kurumlar dahil) indirilen gelirler arasında yer
alan;
a) Hazine bonosu faizlerinden, (% 15)
b) Devlet tahvili faizlerinden, (% 10)
c) Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ve Gelir
Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul
kıymetlerden sağlanan iratlardan, (% 10)
d) (Ek: 25/6/1992-3824/6 md.) Yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarından
sağlanan;
(i) Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 12 numaralı bendinin (a)
alt bendinde yazılı olan menkul kıymetler yatırım fonları ile yatırım ortaklık-
larının katılma belgeleri veya hisse senetlerinden elde edilen kar paylarından,
(% 10)
(ii) (i) alt bendi dışında kalan menkul kıymetler yatırım fonları ile men-
kul kıymetler yatırım ortaklıklarının katılma belgeleri veya hisse senetlerin-
den elde edilen kar paylarından, (% 35)
(iii) Risk sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının katılma belgeleri
veya hisse senetlerinden elde edilen kar paylarından, (% 10)
(iv) Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının katılma belgeleri ve-
ya hisse senetlerinden elde edilen kar paylarından, (% 10)
% 25 vergi tevkifatı yapılır.
Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre ya-
pacakları tevkifat; ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine mün-
hasırdır.
Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde
hükmü gözönünde tutulur.
Bu maddenin 8 numaralı bendine göre üzerinden vergi tevkifatı yapılan kurum
kazancından kar payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi ret ve iade olun-
maz.
(Değişik: 25/6/1992-3824/6 md.) Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tev-
kifat nispetini, herbir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye
veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir.Bu
yetki;
594 - 9
-Tam ve dar mükellefler ile gerçek ve tüzelkişiler itibariyle,
-8 numaralı bent kapsamına giren kurumlar vergisinden muaf veya müstesna
kazanç ve iratların her biri için iş ve mükellef grupları, sektörler ve faali-
yet konuları, kazancın elde edildiği ülkeler ve menkul kıymet gelirlerinde
menkul kıymetin türlerine göre,
-9,10 ve 11 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan, mevduat veya
menkul kıymetin vadesi ve menkul kıymetlerin türlerine göre,
Farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.
(Ek:5/11/1986-3319/1 md.) Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan tevkifat nis-
betini kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden dar mükellefler
için, ülkeler itibariyle ve karşılıklı olmak şartıyla ayrı ayrı veya topluca
sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar arttırmak suretiyle yeniden tes-
pit etmeye yetkilidir.
(Ek:3/12/1988-3505/13 md.) Bakanlar Kurulu, 15 numaralı bent hükmüne göre
yapılacak vergi tevkifatı ile ilgili olarak; bankalar, özel finans kurumları,
sigorta şirketleri ve diğer mükellefler için farklı oranlar tespit etmeye yet-
kilidir. Bu yetki, dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymet
gelirleri için farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.
B) (Mülga: 3/12/1988-3505/34 md.)
Cari vergilendirme dönemi içinde elde edilen ticari zirai ve mesleki kazanç
üzerinden bu maddenin (A) fıkrası uyarınca tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi
ödendiği belgelendirilmek kaydıyla ödenmesi gereken dahili tevkifattan mahsup
edilir.
Mükelleflerin bu madde uyarınca dahili tevkifata ait ödemelerinin toplamı
cari takvim yılına ait yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan ge-
lir vergisine mahsup edilir.Mahsubu yapılan miktarın hesaplanan gelir vergisin-
den fazla olması halinde aradaki fark müteakip dönemlere ilişkin olarak yapılma-
sı gereken dahili tevkifata ait ödemeye mahsup edilir.
Maliye ve Gümrük Bakanlığı bu fıkra hükmünün uygulanmasına ait usul ve esas-
ları tespit etmeye yetkilidir.
Vergi tevkifatı yapılırken lira kesirleri nazara alınmaz.
Madde 103,fıkra bir (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisine tabi gelirler;(1)
12,000,000 liraya kadar % 25
(32,000,000)
24,000,000 liranın 12,000,000 lirası için, 3,000,000 lira, fazlası % 30
(64,000,000) (32,000,000) (8,000,000)
48,000,000 liranın 24,000,000 lirası için, 6,600,000 lira, fazlası % 35
(128,000,000) (64,000,000) (17,600,000)
96,000,000 liranın 48,000,000 lirası için,15,000,000 lira, fazlası % 40
(256,000,000) (128,000,000) (40,000,000)
192,000,000 liranın 96,000,000 lirası için,34,200,000 lira, fazlası % 45
(512,000,000) (256,000,000) (91,200,000)
192,000,000 (512,000,000)liradan fazlasının 192,000,000 (512,000,000)lirası
için, 77,400,000 (206,400,000)lira fazlası % 50
Nispetinde vergilendirilir.
----------------------
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış,22/12/1992
tarih ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993 ve müteakip takvim yılları gelir-
lerine uygulanacak tarifler metne siyah puntularla işlenmiştir;Bu maddedeki
oranlarda Kararnameler ile yapılan değişiklikler için bu Kanunun sonundaki
"KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
594 - 10
Mükerrer Madde 123 - (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Bu Kanunun; 13, 17, 21, 24 (3 numaralı bendi), ek 2 (4 numaralı bendi),
47, 53, 68 (10 numaralı bendi), mükerrer 80 (2, 3 ve 4 numaralı bentleri), 111
ve 112 nci maddelerinde yer alan maktu had ve miktarların her birini ayrı ayrı
veya topluca 5 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
2. Bakanlar Kurulu, 1 inci fıkrada yazılı yetkilerini kullanmadığı takdirde,
her bir takvim yılında uygulanacak bu maktu had ve miktarlar, önceki yılda uygu-
lanan maktu had ve miktarlara bu yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca
belirlenen yeniden değerleme oranında artış yapılmak suretiyle tesbit edilir.
3. Bu Kanunun,103 üncü ve geçici 37 nci maddelerinde yer alan gelir dilimle-
ri tutarlarını,86 ve 87 nci maddelerinde belirtilen hadlerle birlikte 3 katına
kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
4. Bu maddeye göre,maktu had ve miktarların tespitinde 10 000 liraya kadar
tutarlar nazara alınmaz.
Geçici Madde 19 - (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin ziraat işlerinde bilfiil çalışan iş-
çilerin (şoför ve makinist hariç) ücretleri vergi karnesi uygulamasının başlaya-
cağı 1/1/1982 tarihine kadar Gelir Vergisinden müstesnadır.
Geçici Madde 23,ikinci cümle - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
Şu kadar ki,bu Kanunla Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen geçici 11 inci mad-
de hükmü uyarınca Kurumlar Vergisinden müstesna tutulan kazançların dağıtımı ha-
linde,bu kazançlar üzerinden % 25 oranında Gelir Vergisi tevkifatı yapılır.
Geçici Madde 35,fıkra (2) bent f - (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun
hükmüdür.) (1)
f) Götürü usulden gerçek usule geçen mükellefler de dahil olmak üzere,yeni
işe başlayan mükelleflerde temel gösterge tutarı,işe başlanılan yılda mükellefin
faaliyette bulunduğu yörede uygulanan temel gösterge tutarının yarısı olarak
dikkate alınır.Bu tutar,mükellefin faaliyette bulunduğu yörede uygulanan 1 inci
dereceye ait götürü safi kazanç tutarından daha düşük olamaz.
---------------------
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış,22/12/1992
tarih ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993 ve müteakip takvim yılı ücretle-
rinde uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar ise metne siyah puntolarla
işlenmiştir.Daha önceki değişiklikler için bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ
MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLER CETVELİ"ne bakınız.
594 -11
Geçici Madde 37 - (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)(1)
1) 1/1/1991 - 31/12/2000 tarihleri arasında,münhasıran kalkınmada öncelikli
yörelerde sürekli olarak fiilen çalışan ve ücret gelirinin tamamını bu yörelerde
elde eden hizmet erbabının ücretleri için aşağıdaki vergi tarifeleri uygulanır.
2) Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde çalışan hizmet erbabının
ücretleri;
48.000.000 liraya kadar % 20,
(128.000.000)
48.000.000 liradan fazlasının 48.000.000 lirası için 9.600.000 lira,fazlası
% 30,
(128.000.000) (128.000.000) (25.600.000)
Nispetinde vergilendirilir.
3) Kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde çalışan hizmet erbabının
ücretleri;
12.000.000 liraya kadar olan % 20,
(32.000.000)
24.000.000 liranın 12.000.000 lirası için 2.400.000 lira,fazlası % 25,
(64.000.000) (32.000.000) (6.400.000)
48.000.000 liranın 24.000.000 lirası için 5.400.000 lira,fazlası % 30,
(128.000.000) (64.000.000) (14.400.000)
96.000.000 liranın 48.000.000 lirası için 12.600.000 lira,fazlası % 35,
(256.000.000) (128.000.000) (33.600.000)
96.000.000 liradan fazlasının 96.000.000 lirası için 29.400.000 lira,fazlası
% 40,
(256.000.000) (256.000.000) (78.400.000)
Nispetinde vergilendirilir.
4) Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde çalışan hizmet erbabının
aynı zamanda veya biribirini takip eden vergilendirme dönemlerinde,kalkınmada
ikinci derecede öncelikli yörelerde de çalışması halinde,bu hizmet erbabının üc-
retlerine,bu maddenin 3 numaralı fıkrasında yer alan vergi tarifesi uygulanır.
5) 1 numaralı fıkra kapsamına giren hizmet erbabından,ücretlerini verdikleri
yıllık beyannamede toplamak zorunda olanlar hakkında,Gelir Vergisi Kanununun 103
üncü maddesinde yer alan vergi tarifesi uygulanır.
Şu kadar ki,kalkınmada öncelikli yörelerdeki yıllık beyanname ile beyan et-
mek zorunda olduğu geliri,münhasıran ücretten ibaret olan hizmet erbabının;elde
ettiği ücret geliri için bu maddede yazılı vergi tarifesi uygulanır.
29-24/6/1994 tarih ve 4008 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya de-
ğiştirilmiş olan hükümlerin metinleri.(Madde numarası: 40)
Madde 40, bent 5 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
5.İşletmeye dahil olup işte kullanılan taşıtların giderleri (bu taşıtların
aynı zamanda zati veya ailevi ihtiyaçlar için de kullanılması halinde giderle-
rinin yarısı).
30 - 25/5/1995 tarih ve 4108 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri.(Madde numaraları:23,Ek Madde 2,3,
Madde 38,46,51,75,94,111,119, Mükerrer madde 123 Geçici madde 39))
Madde 23 bent (8) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
8. Hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında bedava yemek vermek sure-
tiyle sağlanan menfaatler (Bu amaçla da olsa hizmet erbabına nakit ve ayın ola-
rak yapılan ödemeler vergiye tabi tutulur);
Ek Madde 2 fıkra bir bent (4) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
4. Yatırıma,başlamadan önce Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına başvurula-
rak gerekli bilgi ve belgelerin tevdi edilmiş ve yukarıda belirtilen şartların
mevcudiyeti tasdik edilerek,Yatırım Teşvik Belgesi verilmiş olmalıdır.
Araştırma,plan ve proje masrafları ile arazi temini için yapılan giderler
hariç olmak üzere,yatırımla ilgili her türlü harcamalar yatırıma başlandığını
gösterir.
Ek Madde 3 - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indirimine, kaynağı ne olursa olsun, ek 2 nci maddede yazılı şartla-
rı haiz bulunan yatırımlarla ilgili harcamalardan; bina(sadece turizm işletme-
leri için),makine,tesisat,araç(sadece işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili
olanlar) ve benzeri amortismana tabi aktif değerlerin yeni olanlarının maliyet
bedelleri esas teşkil eder.
Aktif değerlerin yeni olmasından maksat, bunların yurt içinde veya dışında
daha önce hiçbir şekilde kullanılmamış bulunmasıdır.Yurt dışında kullanılmış ol-
sa dahi Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığınca uygun görülen makina ve tesislerin
ithali halinde, bu aktif kıymetler yatırım indirimi uygulaması bakımından yeni
addolunur.
------------------------------
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 22/12/1992
tarih ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993 ve müteakip takvim yılı ücretle-
rinde uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar ise metne siyah puntolarla
işlenmiştir. Daha önceki değişiklikler için bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ
MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ" ne bakınız.
594 - 12
Arazi veya arsa tedariki, yedek parça temini, esas proje dışında münferit
makina,tesisat, araç mübayaası için yapılan harcamalara indirim uygulanmaz.Tu-
rizm işletmelerinde inşa edilmiş olarak veya inşa halinde satın alınan binaların
satın alma bedeli üzerinden yatırım indirimi yapılmaz.
Petrol Kanununa göre yürütülen arama ve sondaj faaliyetleri için yapılan ve
aktifleştirilen harcamalardan,ilgili bakanlığın görüşü alınmak suretiyle,Maliye
Bakanlığınca belirlenenler,yatırım indirimi uygulaması bakımından yatırım harca-
ması sayılır.
Maliye Bakanlığı,yukarıda yer alan harcamalardan hangilerinin yatırım indi-
rimine konu olacağını belirlemeye yetkilidir.
Yatırım indiriminin nispeti,yatırım miktarının % 20`sidir.Bakanlar Kurulu
bu oranı,kalkınmada öncelikli yöreler ile kalkınma planı ve yıllık programlarda
özel önem taşıdığı belirtilen sektörlerde yapılan yatırımlar için % 70 oranına
kadar artırmaya veya kanuni orandan az olmamak üzere yeniden tespit etmeye yet-
kilidir.
Bakanlar Kurulunca tespit edilen yeni oranlar,Bakanlar Kurulu Kararının Res-
mi Gazetede yayımlandığı tarihten itibaren yapılan harcamalara uygulanır.
Madde 38 son fıkra - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gayrimenkullerin ve menkul kıymetlerin alım-satımı ile devamlı olarak uğra-
şanlar hariç olmak üzere,bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin iktisap
tarihinden itibaren en az iki tam yıl süre ile aktiflerinde yer alan gayri men-
kul ve iştirak hisselerinin elden çıkarılmasında maliyet bedeli,bunların iktisap
edildiği ve elden çıkarıldığı yıllar hariç olmak üzere her takvim yılı için Ver-
gi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırıla-
rak kazancın tespitinde dikkate alınır.
Madde 46 fıkra iki 5 ve 4 üncü dereceye ait hükümler (26/12/1993 tarih ve
3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
- 5 inci dereceye giren mükellefler için % 15`i,
- 4 üncü dereceye giren mükellefler için % 30`u,
Madde 51 bent (4) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Her türlü taahhüt işleri yapanlar ile bu kişilere derece derece taahhütte
bulunanlar,
Madde 75 fıkra iki bent (4) parantez içi hükmü - (26/12/1993 tarih ve 3946
sayılı Kanunun hükmüdür.)
(Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 1 ve 6 numaralı bentlerine
göre kurumlar vergisinden müstesna tutulan kazançlar ile yatırım indirimi tutarı
hariç)
Madde 94 fıkra bir bent (10),(11),(13) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı
Kanunun hükmüdür.)
10. Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti sa-
tanlara yapılan komisyon,prim ve benzeri ödemelerden,
11. Çiftçilerden satın alınan zirai mahsüller için yapılan ödemelerden;
a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsülleri için,
b) Diğer zirai mahsuller için,
13. Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabına,esnaf muaflı-
ğından yararlananlara ve diğer kişilere mal ve hizmet alımları için gider pusu-
lası karşılığında yapılan ödemelerden,
Madde 94 fıkra beş alt bent dört,beş - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı
Kanunun hükmüdür.)
- 11 numaralı bent gereğince zirai mahsul bedelleri üzerinden yapılacak
vergi tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satı-
lıp satılmadığına veya destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine
göre,
- 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef
olup olmadıklarına veya ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı emtia ve
hizmet alımının birlikte olmasına göre,
Madde 111 - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların
gösterdikleri gayrisafi kazançlar,Vergi Usul Kanununa göre tespit olunan orta-
lama kar hadlerinin parakende satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması su-
retiyle bulunacak miktarlara göre düşük olduğu takdirde,beyan edilen gayrisafi
kazançlar yerine,bu suretle bulunan miktarlar ikmalen vergi tarhına esas alınır.
Perakende satıştan maksat;satışı yapılan madde veya malzemenin aynen veya işlen-
dikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere satılmasıdır.
Otel,motel,tatilköyü,pansiyon,bar,pavyon,dansing,gazino,lokanta kahvehane,
kırbahçesi,plaj hamam,kuaför salonu,erkek berberi,güzellik salonları,tamirhane-
ler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinin ve her nevi taşıma işiyle uğraşan-
ların gösterdikleri gayrisafi hasılat,inceleme elemanlarınca yıl içinde yapılan
tespitler esas alınarak hesaplanacak asgari gayrisafi hasılata göre düşük olduğu
takdirde,beyan olunan gayrisafi hasılat yerine,bu suretle tespit edilecek asgari
gayrisafi hasılat vergi tarhına esas tutulur.Şu kadar ki,bu suretle bulunacak
safi kazanç,mükelleflerce tevsik edilen mutad giderler toplamının % 20`sinden
düşük olduğu takdirde,vergi tarhına esas alınacak miktar,bu giderler toplamının
% 20`sidir.
594 - 13
Bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için tespit olunacak farkın 300.000
(1.000.000) lirayı aşması ve tespit edilen bu farklılık nedeniyle mükelleften
izahat talebedilmesine rağmen,mükellefin süresi içinde izahat vermemiş olması
veya verdiği izahattın yeterli görülmemesi şarttır.(1)
Madde 119 - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)
94 ve 96 ncı maddeler gereğince yapılan vergi tevkifatı,vergi kesenler tara-
fından beyanname verecekleri süre içinde bağlı bulundukları vergi dairesine ya-
tırılır.Ancak,94 üncü maddenin 8 numaralı bendinde yazılı kazanç ve iratların
dağıtılmaması halinde yapılacak vergi tevkifatı;biri beyanname verme süresinde
diğerleri Kurumlar Vergisinin ikinci ve üçüncü taksitleriyle birlikte olmak üze-
re üç eşit taksitte ödenir.
Mükerrer Madde 123 fıkra (4) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
4. Bu Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesinin,her bir takvim
yılında uygulanacak gelir dilimleri,önceki yılda uygulanan gelir dilimi tutar-
larına bu yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden de-
ğerleme oranında artış yapılmak suretiyle tespit edilir.Bu gelir dilimlerine
karşılık gelen vergi oranlarını,her bir dilim için ayrı ayrı veya topluca 10 pu-
ana kadar artırmaya veya indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Geçici madde 39 fıkra (4) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
4) Gerçek usulde tespit edilen ticari kazancı olan eşin, bu kazançlarının
safi tutarı ve ücretlerinin brüt tutarının yıllık toplamı, 16 yaşından büyük
sanayi kesiminde çalışan işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt
tutarının 4 katını aşmaması şartıyla, bu kazanç ve ücretlerin aile reisi
beyanına dahil edilmesi ihtiyaridir.
Bu fıkra hükümleri, 1994-1999 takvim yılı gelirlerine uygulanır. Bu fıkra-
nın uygulanmasında, asgari ücretin takvim yılı sonunda geçerli olan tutarı esas
alınır.
31 - 21/1/1998 tarih ve 4325 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri.(Madde numaraları:Geçici md.35.)
Geçici Madde 35 fıkra 2 bent (f) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
İlk defa işe başlayan mükelleflerde işe başlanılan yılda,götürülük şartla-
rını haiz olanlardan kendi isteği ile götürü usulden gerçek usule geçen mükel-
leflerde ise,gerçek usulde vergilendirmeye başlandığı yıldan itibaren üç yıl
süre ile faaliyette bulunulan yörede uygulanan temel gösterge tutarının yarısı
uygulanır.
----------------
(1) Bu maddede yeralan miktarlar 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile
1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere yükseltilmiş 8/12/1994
tarih ve 94/6300 sayılı Kararname ile 1995 yılı gelirlerine uygulanmak üzere
tespit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiş-
tir. Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için bu Kanunun sonundaki
"KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ" ne bakınız.
594 - 14
32 - 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış
veya değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri.(Madde numaraları: 1,2,9,10,11,
12,13,14,17,21,23,25, Ek Madde 1, Ek Madde 2, Ek Madde 3, Ek Madde 4, 40, 46,
47,48,50,53,54,60,64,68,69,74,75, Mükerrer Madde 75, 80, Mükerrer Madde 80,
81,Mük.81,82,85,86,87,89,92,93,94,101,103,108,109,110,112. Mükerrer Madde 112,
Mükerrer Madde 116, 117, Mükerrer Madde Mük.md.120, 121, Mükerrer 123, Ge-
çici Madde 27, Geçici Madde 40,41,
Madde 1- (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gerçek kişilerin gelirleri (Gelir Vergisi)ne tabidir. Gelir, bir gerçek
kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.
Madde 2- (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:
1. Ticari kazançlar;
2. Zirai kazançlar;
3. Ücretler;
4. Serbest meslek kazançları;
5. Gayrimenkul sermaye iratları;
6. Menkul sermaye iratları;
7. Sair kazanç ve iratlar.
Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin
tesbitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır.
Madde 9, fıkra bir ilk cümle- (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretle çalışan ve
yıllık alış, satış veya hasılat tutarları 48 inci maddede yazılı hadlerin ya-
rısını aşmayanlar Gelir Vergisinden muaftır.
Madde 9 fıkra iki- (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yukarıda 1-7 numaralı bentlerde sözü edilen işleri yapanlardan 48 inci
maddede yazılı hadlerin (alış-satış tutarları ve hasılat hadleri) iki katını
aşanlar gerçek usulde vergilendirilirler.)
Madde 9 fıkra dört- (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.
Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti
satanlar, yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır.
Madde 10 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük Çiftçi Gelir Vergisinden muaftır.
Çiftçilerin bu vergi karşısında küçük çiftçi olup olmadıkları 12 nci ve 13
üncü maddelerde yazılı işletme büyüklüğüne ve yıllık satış tutarı esaslarına gö-
re tayin olunur. Bu şartlardan her hangi birini haiz bulunmıyanlar küçük çiftçi
muaflığından faydalanamazlar.
(Değişik:19/2/1963-202/6 md.) Aile reisi beyanına tabi zirai gelirlerde iş-
letme büyüklüğü ve yıllık satış tutarları; aile reisi, eş ve küçük çocuklar için
toplu olarak nazara alınır.
(Değişik: 19/2/1963-202/6 md.) Ortaklıklarda küçük çiftçi muaflığı, ortaklı-
ğın işletme büyüklüğü ve yıllık satış tutarı ölçülerine göre tayin edilir.Ortak-
lığın birden fazla işletmeye taallük etmesi veya işletmelerin ayrı ayrı mahal-
lerde bulunması durumu değiştirmez.
(Değişik: 19/2/1963-202/6 md.) 52 nci maddede yazılı tek işletmelerde işlet-
me birden fazla ortaklıklara ait olsa bile muaflık ölçüleri bu ortaklıklara ait
işletme büyüklüğü ve yıllık satış tutarları toplanmak suretiyle nazara alınır.
(Değişik: 19/2/1963-202/6 md.) Her biri 12 ve 13 üncü maddelerde yazılı öl-
çülerin altında kalan birden fazla zirai işletmede ayrı ayrı şahıslarla ortaklı-
ğı bulunanların işletme büyüklüğü ve satış ölçülerinin tesbitinde ortaklık pay-
ları toplamı nazara alınır.
(Değişik: 19/2/1963-202/6 md.) Gerek şahsi işletmesi gerek dahil bulunduğu
ortaklıklar müstakillen muaflıktan faydalandığı halde, kendisine ait işletmenin
ve ortaklıklardaki paylarının toplamı muaflık ölçülerini aşan çiftçiler muaflık-
tan faydalanamazlar.Payları toplamı muaflık ölçülerini aşmıyan diğer ortakların
muaflıkları devam eder.
(Değişik: 1/5/1981-2454/2 md.) Yarıcılık ortaklık sayılır.
594 - 15
Madde 11 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığı zirai kazançlara münhasırdır. Bu muaflıktan faydala-
nanlar, diğer kazanç ve iratları üzerinden bu kanun hükümleri gereğince vergiye
tabi tutulurlar.
(Değişik: 1/5/1981-2454/3 md.) Ticari veya mesleki kazançları dolayısıyla
gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlardan zirai faaliyette bulunanlar ile
bir biçerdövere veya benzeri mahiyetteki bir motorlu araca veya birden fazla
traktöre sahip olan çiftçiler küçük çiftçi muaflığından faydalanamazlar.
(Ek: 24/12/1980-2361/6 md.) Küçük çiftçi muaflığının, bu Kanunun 94 ncü mad-
desi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
Madde 12 - (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından bir takvim yılı içinde nazara alı-
nacak işletme büyüklüğü ölçüleri şunlardır: (1)
1 inci Grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 310 (610)
dönüm;
2 nci Grup: Bakliyat, afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin
yüzölçümü toplamı 140 (210) dönüm;
3 üncü Grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 130 (500)
dönüm;
4 üncü Grup: Pamuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50(200) dö-
nüm;
5 inci Grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (115) dö-
nüm;
6 ncı Grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50 (150) dö-
nüm;
7 nci Grup: Patates,soğan, sarmısak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü top-
lamı 40 (125) dönüm;
8 inci Grup: Çay ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 20 (20) dönüm
(Mahsul verebilecek hale gelmeyenler hariç);
9 uncu Grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50 (200) dö-
nüm;
10 uncu Grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (150) dö-
nüm;
11 inci Grup: Sera ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 1,5 (5) dönüm;
12 nci Grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı
50 (135) dönüm;
13 üncü Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin
yüzölçümü toplamı 60 (220) dönüm;
14 üncü Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili
arazinin yüzölçümü toplamı 80 (170) dönüm;
15 inci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 750 (750) ağaç;
16 ncı Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 1 200 (1200) ağaç;
17 nci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede 475 (475) ağaç;
18 inci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada 700 (700) ağaç;
19 uncu Grup: Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 3 (3) dönüm;
20 nci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kayısıda 750 (750) ağaç;
21 inci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş armut,kiraz,vişne, şeftalide
700 (700) ağaç;
22 nci Grup: Diğer meyve ve ürün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı
50 (50) dönüm (Meyve ve ürün verebilecek hale gelmeyenler ile palamut hariç);
23 üncü Grup: Büyükbaş hayvan sayısı 50 (80) adet (İş hayvanları ile iki ya-
şından küçük büyükbaş hayvanlar hariç);
24 üncü Grup: Küçükbaş hayvan sayısı 250 (315) adet (Bir yaşından küçük kü-
çükbaş hayvanlar ile kümes hayvanları hariç).
Bakanlar Kurulu, Zirai Kazançlar Merkez Komisyonunun teklifi üzerine, bu
ölçüleri gerekli gördüğü bölgeler için bir yıl uygulanmış olmak kaydıyla arazi
ve ürün türlerine göre on katını aşmamak üzere artırmak ve azaltmak suretiyle
yeniden tespite yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan ölçüler, Resmi Gazete`de
yayımlandığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer.(2)
Yukarıda yazılı ziraat gruplarının birkaç tanesinin içine giren zirai faali-
yetlerin bir arada yapılması halinde, en fazla iki gruba ait işletme büyüklükle-
ri, bu gruplar için tespit olunan hadlerin yarısını aşmadığı takdirde muaflık
devam eder.
Yukarıda zikredilen,meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün verebilecek
hale gelme durumu başlangıcı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca
müştereken tesbit olunur.
--------------------
(1) Bu maddede kanunla getirilmiş olan, miktarlar aynen bırakılmış; 14/7/1987
tarih ve 87/11986 sayılı Kararname ile 1/1/1987 tarihinden geçerli olmak
üzere tesbit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile
işlenmiştir.
(2) Bu fıkradaki "% 25 oranını" ibaresi, 19/6/1987 tarih ve 3393 sayılı Kanunun
10 uncu maddesiyle "on katını" şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
594 - 16
Madde 13 - (12/6/1987 tarih ve 3380 sayılı ve 26/6/1964 tarih ve 484 sayılı
Kanunların hükümleridir.)
(Değişik birinci fıkra: 12/6/1987-3380/2 md.) Küçük çiftçi muaflığından
faydalanabilmek için zirai mahsullerin bir takvim yılı içindeki satış bedelleri
tutarının 60.000.000 (864.000.000) lirayı geçmemesi şarttır.(1)
(Değişik: 26/6/1964-484/2 md.) Arazi üzerinde yapılmıyan zirai faaliyetler
ile kara ve su avcılığında ve 12 nci maddede işletme büyüklüğü ölçüsü gösteril-
miyen zirai faaliyetlerde muaflık yalnız yıllık satış tutarı ölçüsüne göre tayin
olunur.
Madde 14 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı ve 24/12/1980 tarih ve 2361 sa-
yılı Kanunların hükümleridir.)
(Değişik birinci fıkra: 24/12/1980-2361/9 md.) 12 veya 13 ncü maddelerde
yazılı hadleri aşan çiftçiler bu durumun meydana geldiği takvim yılı başından
itibaren küçük çiftçi muaflığını kaybederler.
Bu suretle mükellefiyete girenler muafiyet şartlarının kalktığı tarihten
itibaren keyfiyeti vergi dairesine bildirmeye ve mükellefiyetle ilgili ödevleri-
ni Vergi Usul Kanunundaki esaslara göre yerine getirmeye mecburdurlar.
Mükellef durumunda iken muaflık şartlarını iktisabedenler mütaakıp vergilen-
dirme dönemi başından itibaren küçük çiftçi muaflığından faydalanırlar.
Madde 17 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
İskan Kanunu hükümlerine göre göçmen ve mülteci sayılanlarla yerleştirilen-
lerin, mezkür Kanununda kazanç vergisi muaflığı için konulan kayıt,şart ve süre-
lerle bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratların 2.800.000
(31.100.000) lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.
Bu istisnanın menkul sermaye iradı üzerinden alınacak verginin tevkif yolu
ile kesilen kısmına şümulü yoktur.
Madde 21 fıkra bir - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde
edilen hasılatın 3.600.000 (41.400.000) lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.(1)
Madde 23 bent 2,4,11 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Gelir Vergisinden muaf veya götürü gider usulünde vergiye tabi çiftçile-
rin ziraat işlerinde bilfiil çalışan işçilerin ücretleri (Bekçi ve çoban ücret-
leri dahil);
4. Ticari ve sınai kazançları vergiden muaf bulunanların bu işlerinde çalış-
tırılan hizmet erbabının ücretleri;
11. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz bulunan emekli sandıkları tara-
fından ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları (Tüzelkişiliği haiz muh-
telif emekli sandıkları tarafından ödenen aylıklar toplamı; hizmet süresi ve ay-
lık seviyesi aynı olan Devlet memurlarına ödenen miktarlardan fazla ise, arada-
ki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.) (Genel, katma ve özel bütçelerden
ödenen bu nevi aylıklar dahil.);
-----------------------
(1) Bu maddede yeralan miktar;26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile
1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere yükseltilmiş,31/12/1996 ta-
rih ve 22864 sayılı R.G.`de yayımlanan 200 no`lu Genel Tebliğ ile 1996 yılı
hasılatına uygulanmak üzere tesbit edilen miktar ise metne parantez içinde
siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için
bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne
bakınız.
594 - 17
Madde 25 bent 3 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Kanunla kurulan veya tüzelkişiliği haiz olan emekli sandıklarınca kendile-
rine zat aylığı bağlananlara aylıkları dışında, kanunları veya statüleri gere-
ğince verilen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri veya iade olunan mev-
duatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen
tazminatlar (Kamu idare ve müesseseleri ile kanunla kurulan sosyal güvenlik ku-
rumları dışında kalan tüzelkişiliği haiz emekli sandıkları tarafından ödenen
tazminat ve yardımlar,hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet memur-
larına verilen miktardan fazla ise, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tu-
tulur. Bu mukayesede gerek muhtelif emekli sandıklarından,gerek aynı emekli
sandığından muhtelif zamanlarda alınan ikramiye ve tazminatlar topluca dikkate
alınır.)
Ek Madde 1 - (26/12/ 1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Dar mükellefiyete tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançları üzerinden
vergiye tabi mükelleflerin (adi ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler
ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil) yaptıkları yatırımlar, bu bölümde ya-
zılı kayıt ve şartlar dahilinde, ilgili kazançlarından indirilir.(2)
Ek Madde 2 ,fıkra bir bent (3) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
3. Yapılan yatırım; ticari ve sinai yatırımlar için en az 3 000 000 000
lira, zirai yatırımlar için en az 500 000 000 (5.000 000 000) lira olmalıdır.
Ek Madde 3, fıkra beş - (25/5/1995 tarih ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indirim nispeti, yatırım miktarının % 30`udur. Bakanlar Kurulu bu
oranı, kalkınmada öncelikli yöreler ile kalkınma planı ve yıllık programlarda
özel önem taşıdığı belirtilen sektörlerde yapılan yatırımlar için % 100 oranına
kadar artırmaya veya kanuni orandan az olmamak üzere yeniden tespit etmeye yet-
kilidir.
Ek Madde 4 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yatırım indiriminin uygulanmasına, yatırım konusunu teşkil eden aktif değer-
lere ilişkin harcamaların yapıldığı takvim yılından itibaren başlanır ve indi-
rimden faydalanacak miktara ulaşıncaya kadar devam olunur.
(Ek: 25/5/1995-4108/17 md.) İlgili yıl kazancından indirilemeyen yatırım indi-
rimi tutarı, izleyen ilk üç yılda Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar
için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır. (Teşvik
Belgesiz yatırımlar bu maddedeki yeniden değerleme hükümlerinden faydalanamaz.)
Her yatırım için faydanılacak indirim tutarı, o yatırım içerisinde yer
alan indirimden yararlanabilecek aktif değerlerin kıymetleri toplamına, "Yatırım
Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesinde" yazılı olan indirim nispetinin uygulan-
ması suretiyle hesaplanır.
Birden fazla "Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesi" almış mükellefle-
rin safi kazancının kifayetsizliği sebebiyle önceki yıllarda tamamen uygulanma-
mış olan eski yatırımlarla ilgili müdevver indirim tutarlarının mevcut bulunma-
sı halinde,evvela bu indirimler uygulanır, ondan sonra yeni yatırımlara müteal-
lik indirimlerin uygulanmasına başlanır.(1)
Madde 40, fıkra (5) parantez içi hüküm - (24/6/1994 tarih ve 4008 sayılı Ka-
nunun hükmüdür.)
Nakliyecilikte kullanılanlar hariç olmak üzere, binek otomobillerinin ve
zati ve ailevi ihtiyaçlar için de kullanılan diğer taşıtların giderlerinin ya-
rısı,
Madde 40, fıkra (7) parantez içi hüküm - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı
Kanunun hükmüdür.)
Nakliyecilikte kullanılanlar hariç olmak üzere, binek otomobillerinin ve
zati ve ailevi ihtiyaçlar için de kullanılan diğer taşıtların amortismanlarının
yarısı.
---------------------
(1) Bu ek maddenin, 2 ve 3 üncü fıkralarında yeralan "Yatırım Teşvik ve Yatı-
rım İndirimi Belgesi" İbareleri, 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun
46 ncı maddesiyle getirilmiş olup metne işlenmiştir.
594 - 18
Madde 46 - 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usulde ticari kazancın tesbiti: (1)
47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari ve
sınai işlerinden sağladıkları safi kazançlar, Maliye Bakanlığınca tanzim edile-
cek cetvellerde belirtilen iş nevilerine göre götürü olarak tesbit olunur.
Bu suretle tespit olunacak safi kazanç asgari ücretin yıllık brüt tutarının;
- (5 ve 4 üncü dereceler Mülga: 25/5/1995-4108/40 md.)
- 3 üncü dereceye giren mükellefler için % 50`si,
- 2 nci dereceye giren mükellefler için % 90`ı,
- 1 nci dereceye giren mükellefler için % 140`ı dır.Bakanlar Kurulu,bu oran-
ları iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranlarına kadar indirmeye yetkili-
dir.Bu yetki,iş grupları,sektörler,il ve ilçeler büyükşehir belediyeleri dahil
olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil) belediye-
lerin nüfusları yöreler itibariyle veya sabit bir iş yerinde faaliyet yapılıp
yapılmadığına göre topluca veya ayrı ayrı kullanılabilir.
Bakanlar Kurulu ayrıca,bu maddeye göre tespit edilen safi kazanç tutarları-
nı,
- Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükel-
lefler için % 50`ye,kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette
bulunan mükellefler için % 40`a kadar indirmeye,
- Münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücavir
alan sınırları hariç) işyeri bulunan ve faaliyet gösteren mükellefler için
% 70`e kadar indirmeye,
Yetkilidir. (1)
Birinci fıkrada yazılı safi kazanç tutarları,mükelleflerin götürü matrahları
addolunur.
Götürü safi kazanç tutarlarının tespitinde,takvim yılı başında geçerli olan
ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari üc-
retin yıllık brüt tutarı esas alınır.Asgari ücrette artış yapılmayan yıllarda,
takvim yılı başında geçerli olan safi kazanç tutarları,o yıla ilişkin olarak
Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak,er-
tesi takvim yılında uygulanacak götürü safi kazanç tutarları hesaplanır.
Safi kazanç tutarlarının hasaplanmasında 100.000 liraya kadar olan tutarlar
dikkate alınmaz.
Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı Emlak Ver-
gisi tarhına esas olan vergi değerleri toplamı (vergi değeri bilinmeyen hallerde
yıllık kira bedeli,her ikisinin de belli olmaması halinde,takdir komisyonlarınca
takdir edilecek kira bedeli toplamı) ve 48 nci maddede yazılı iş hacmi ölçüleri
toplu olarak, diğer şartlar ortakların herbiri için ayrı ayrı aranır.
Ortaklarından birisi gerçek usule göre Gelir Vergisine tabi bulunan ortak-
lıklarda diğer ortakların ticari kazancı da gerçek usulde tesbit olunur.
Adi ortaklık halinde çalışanlardan aynı zamanda diğer şahsi bir işle de iş-
tigal edenlerin gerçek veya götürü usullerden hangisine göre vergilendirileceği,
47 nci maddenin 2 numaralı bendi ile 48 nci maddede yer alan ölçülerden şahsi
işine ait olanlara ortaklıklardan hissesine düşen miktarların eklenmesi suretiy-
le tespit olunur. Şahsi işin mevcut olmaması halinde bu ölçülerden muhtelif or-
taklıklardaki hisselerin toplanması ile yetinilir.
Adi ortaklıklarda ortakların götürü kazanç hissesi, ortaklığın girdiği sınıf
ve dereceye göre bulunan kazanca her ortak için % 50 nispetinde bir zam yapıl-
dıktan sonra bulunan miktar,ortaklık mukavelesinde yazılı hisse nispetlerine,
böyle bir mukavele mevcut değilse eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyle
tespit olunur.
Mükelleflerin birinci fıkrada yazılı derecelerden hangisine gireceği,vergi
dairesi tarafından tayin edilir.Ancak,vergi dairesi ilgili meslek kuruluşunun
görüşünü isteyebilir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tayin ve tespite Maliye
Bakanlığı yetkilidir.
Madde 47, fıkra bir bend (2)-31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
2. (Değişik: 31/12/1981-2574/10 md.) İşyerlerinin Emlak Vergisi tarhına esas
olan vergi değerleri toplamı 12.000.000 (120.000.000) lirayı,vergi değeri bilin-
meyen hallerde yıllık kira bedeli toplamı 1.800.000 (18.000.000) lirayı aşmamak
(Yıllık kira bedelinin emsaline nazaran düşük bulunması halinde emsal kira be-
deli esas alınır.) (2)
----------------------
(1) Bu maddede yeralan götürü safi kazanç tutarlarının hesaplanmasına esas
oranlar, 1/1/1998 tarihinden geçerli olmak üzere 3/4/1998 tarih ve 98/10885
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilmiştir. (Bkz.R.G.: 16/4/1998-
23315) 1998 yılı vergilendirme dönemi gelir vergisi tarhiyatında dikkate
alınacak olan dereceler karşılığı safi kazanç tutarları için 16/12/1997
tarih ve 23202 Mükerrer sayılı R.G.`de yayımlanan 204 Seri No`lu Gelir
Vergisi Genel Tebliği`ne, daha önceki değişiklikler için de Kanunun sonun-
daki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
(2) Bu fıkrada yeralan miktarlar 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile
1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere yükseltilmiş 9/12/1997
tarih ve 97/10351 sayılı Kararname ile 31/12/1997 tarihinden geçerli olmak
üzere tespit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile iş-
lenmiştir.Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için Kanunun sonun-
daki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
594 - 19
Madde 48 - (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usule tabi olmanın özel şartları şunlardır:(1)
1. Alım satım işleri ile imal, inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde bir tak-
vim yılı içinde satın alınan veya ithal edilen emtianın, iptidai maddenin ve
malzemenin mübayaa bedelleri tutarı 180.600.000 lirayı aşmamak;
2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihraç edilen emtianın, iptidai madde-
nin ve malzemenin satış bedelleri tutarı 240.600.000 lirayı aşmamak;
3. İptidai madde yardımcı malzeme ve işçilik müşteriye ait olarak ücretli
duruma girmeksizin yapılan imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işleri
karşılığında bir takvim yılı içinde alınan gayri safi ücret tutarı 59.600.000
lirayı aşmamak;
4. İptidai madde ve malzeme müşteriye, işçilik kendisine ait olarak yapılan
imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işlerinde yıllık gayri safi hası-
lat tutarı 180.600.000 lirayı aşmamak;
5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde,
bir takvim yılı içinde alınan ücret veya hasılatın altı katı ile mübayaa bedel-
lerinin yıllık toplamı 240.600.000 lirayı aşmamak;
6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde
bir takvim yılında sağlanan gayri safi hasılatın üçte bir fazlasıyla emtia, ip-
tidai madde ve malzemenin mübayaa bedellerinin tutarı toplamı 180.600.000
lirayı aşmamak;
7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde
alınan gayri safi ücretlerin tutarlarının dört katı ile sağlanan yıllık gayri
safi hasılatın toplamı 180.600.000 lirayı aşmamak;
8. Otel, sinema, plaj, dansing ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işle-
tenlerde, bu hizmetler karşılığında bir takvim yılı içinde sağlanan yıllık gayri
safi hasılat tutarı 59.600.000 lirayı aşmamak;
9. Sahibi veya işletici sıfatıyla birden fazla motorlu kara nakil vasıtası
ve beşten fazla hayvan arabası veya su üzerinde hareket eden 18 rüsum tonilato-
dan fazla makineli, 90 rüsum tonilatodan fazla makinesiz nakil vasıtası işletme-
mek (Su üzerinde hareket eden makineli ve makinesiz araçların birlikte işletil-
mesi halinde, makineli olanların rüsum tonilatoları toplamının beş katı ile ma-
kinesizlerin rüsum tonilatoları toplamı 90 rüsum tonilatoyu aşmamak) ve bir tak-
vim yılı içinde alınan taşıma ücretleri tutarı 120.200.000 lirayı aşmamak (Nakil
vasıtalarının sahip ve işleticisi durumunda olmaksızın taşıma işi yapanlar ta-
vassut işi yapmış sayılır.Yukarıda yazılı ölçüler aile reisi beyanına tabi olan
kimselerle ortaklık halindeki işletmelerde bu kimselerin veya ortaklığın işlet-
tikleri vasıtalar bakımından topluca dikkate alınır.)
10. (Ek:15/12/1990 - 3689/4 md.) 1-9 numaralı bentler kapsamına girmeyen iş-
leri yapanlardan; hizmet işletmelerinde 8 numaralı bentte, diğerlerinde ise 1 ve
2 numaralı bentlerde yer alan hadleri aşmamak.
Tekele tabi maddelerle,damga pulu,milli piyango bileti,akaryakıt,şeker ve
bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit
edilmiş bulunan emtiada,ilgili bakanlıkların mütaalası alınmak suretiyle,bu mad-
denin 1,2,5, ve 6 numaralı bentlerinde yazılı alım satım hadleri Maliye Bakanlı-
ğınca tayin olunur.(2)
(Ek:15/12/1990-3689/4 md.: Değişik:26/12/1993 - 3946/10 md.) Yıllık alış,
satış ve hasılat hadleri;sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler
için geçerli olan asgari ücret tutarının takvim yılı içinde artırılması halinde
bu ücretteki artış oranında,asgari ücretin artırılmadığı yıllarda ise Vergi Usul
Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak su-
retiyle tespit edilir.Bu surette tespit edilen yıllık alış,satış ve hasılat tu-
tarları,ertesi takvim yılında uygulanır.Şu kadar ki,götürü safi kazanç tutarla-
rının tespitine ilişkin 46 ncı maddede yazılı oranların Bakanlar Kurulunca ar-
tırılması halinde,safi kazanç tutarları artırılan mükellefler için bu maddede
yazılı yıllık alış,satış ve hasılat tutarlarını da bir katına kadar artırmaya
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
(Ek:15/12/1990-3689/4 md.) Bu maddeye göre alış, satış ve hasılat hadlerinin
tespitinde, 100 000 liraya kadar olan tutarlar nazara alınmaz.
--------------------------
(1) Bu maddenin birinci fıkrası 1-9 numaralıbentlerinde yer alan yıllık alış,
satış ve hasılat hadleri 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun 10 uncu
maddesi ile 31/12/1993 tarihi itibariyle uygulanan tutarları üzerinden bir
kat artırılmış ve metne işlenmiştir. Bu miktarlar 30/12/1993 tarih ve
93/5142 sayılı Kararname ile mücavir alan sınırları dahil olmak üzere, bü-
yükşehir içinde faaliyette bulunan mükellefler için % 50 oranında artırıl-
mıştır. (R.G.: 31/12/1993-21805 Mük.) Daha sonra bu hadler: 12/1/1995
tarih ve 95/6430 sayılı Kararname ile büyükşehir belediyesi olan illerin,
büyükşehir belediye sınırları içinde (mücavir alan sınırları dahil) faali-
yette bulunan mükellefler dışında kalan mükellefler için uygulanmak üzere
% 100 oranında artırılmıştır. (Bkz. R.G.: 1/4/1995-22245). Bu hadlerin
1998 takvim yılındaki uygulaması için 16/12/1997 tarihli ve 23202 Mükker-
rer sayılı Resmi GAzete`de yayımlanan Maliye Bakanlığı`nın 204 seri nu-
maralı tebliğine, daha önce yapılan değişiklikler içinde Kanunun sonun-
daki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
(2) Fıkrada sözü edilen emtia ile ilgili alım satım hadleri için, 16/12/1997
tarih ve 23202 Mükerrer sayılı R.G.`de yayımlanan 204 no.lu G.V.Genel
Tebliğine, önceki değişiklikler için ise Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ
MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
594 - 20
Madde 50 - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde
kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendiri-
lirler.Şu kadar ki,48 inci maddede yazılı yıllık alış,satış ve hasılat hadleri-
nin bir katını aşanlar bu hadleri aştıkları tarihten itibaren gerçek usulde
vergilendirilirler.
Götürülük şartlarını haiz olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini
yazı ile bildirenler,taleplerini takip eden ay başından veya taleplerini izleyen
takvim yılı başından, yeni işe başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren
gerçek usulde vergilendirilirler.
Herhangi bir şekilde gerçek usulde vergilendirilecek olanlar ve gerçek usul-
de vergilendirilen mükellefler,bir daha hiçbir şekilde götürü usule dönemezler.
Bu kişilerin aynı türden iş yapan eş ve çocukları da bu faaliyetleri nedeniyle
götürü usulden yararlanamazlar.
Madde 53 - (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Zirai kazancın tesbit şekilleri:
Madde 53 - (Değişik: 1/5/1981-2454/9 md.)
Yıllık hasılatları tutarı yüzyirmi milyon (1 milyar 728 milyon) liradan
aşağı olan çiftçilerin kazançları götürü gider esasına, yüzyirmi milyon lira
(1 milyar 728 milyon) veya daha fazla olan çiftçilerin kazançları ise gerçek
kazanç usulüne (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına)
göre tespit olunur.(1)
(Değişik fıkralar: 19/2/1963 - 202/22 md.)
Bu hükmün tatbikınde, aile reisi ile birlikte yaşıyan eş ve velayet altında-
ki çocuklara ait işletmeler ile ortaklık halindeki işletmelerde, satış hasılatı
tutarı toplu olarak nazara alınır.
Yeni işe başlayanların veya muafiyetten mükellefiyete geçenlerin işe başla-
dıkları veya mükellefiyete geçtikleri yıl içerisindeki kazançları götürü gider
usulüne göre tesbit olunur.
Kazançları götürü gider usulune göre tesbit edilecek çiftçiler, yazılı ola-
rak vergi dairesine bildirmek şartiyle müteakkıp vergilendirme dönemi başından;
yeni işe başlıyanlar, işe başlama tarihinden itibaren gerçek kazanç usulüne ge-
çebilirler. Bu şekilde gerçek kazanç usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe
bu usulden dönemezler.
(Ek:4/12/1985-3239/51 md.)Şu kadar ki; satış hasılatlarının tamamı üzerinden
tevkif suretiyle Gelir Vergisi alınmış olan çiftçiler, yıllık satış hasılatları
tutarına bakılmaksızın diledikleri takdirde götürü gider usulüne geçebilirler.
Madde 54 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü gider usulü:
Madde 54 - (Değişik: 19/2/1963-202/23 md.)
Götürü gider usulünde safi zirai kazanç, mükellefin beyan edeceği hasılattan
götürü olarak hesaplanan gider tutarının indirilmesi suretiyle vergi dairesince
tesbit olunur.
Götürü gider usulünde hasılat, 56 ncı maddede yazılı (Bu madddenin 4 ve 5
numaralı bentlerinde yazılı olanlar hariç) unsurlardan terekküp eder.
Bu usulde götürü gider:
1. (Değişik: 31/12/1981-2574/12 md.) Vergi Usul Kanununun 45 inci maddesinde
yer alan götürü gider emsallerinin mükellefçe beyan edilen hasılata uygulanması
veya,
----------------
(1) Bu fıkrada yeralan miktarlar 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile
1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere yükseltilmiş 31/12/1996 ta-
rih ve 22864 sayılı R.G.`de yayımlanan 200 no`lu Genel Tebliğ ile 1996 tak-
vim yılı gelirlerine uygulanacak hasılat tutarları metne parantez içinde
siyah punto ile işlenmiştir.Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için
bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİNE"ne
bakınız.
594 - 21
2. Mükellefçe, beyan olunan hasılatın elde edilmesi için yapıldığı bildiri-
len ve 57 nci maddede sayılan (Bu maddenin 10 numaralı bendinde yazılı olanlar
hariç) gerçek giderlerin toplanması,
Suretiyle tesbit olunur.
Mükellefler bu usullerden herhangi birisinin kendilerine uygulanmasını seç-
mekte serbest olup bu seçimi yıllık beyannamelerinde belirtirler. Şu kadarki,
yıllık beyannamelerin verilmesinden sonra mükellefler seçtikleri usulden o yıl
için dönemezler.
Yıllık beyannamede götürü gider usullerinden hangisinin seçildiği belirtil-
mediği takdirde mükellef birinci usulü seçmiş sayılır.
Götürü giderlerin yukarıki 1 numaralı bende göre tesbiti halinde; tevsik
edilmek ve beyannamede gösterilmek şartiyle, zirai faaliyette kullanılan arazi
ve binalarla ilgili kiralar, ayni vergi, resim ve harclarla işletme için alınan
ve işletmeye harcanan borç paraların faizleri hasılattan ayrıca ve gerçek mik-
tarları üzerinden indirilir.
(Yedinci fıkra mülga: 1/5/1981-2454/10 md.)
(Sekizinci fıkra mülga: 24/12/1980-2361/38 md.)
(Ek: 24/12/1980-2361/38 md.) Gerçek kazanç usulünden götürü gider usulüne
geçen çiftçilerin önceki yıllardan devreden ürünlerinin satış hasılatına götürü
gider uygulanmaz. Bir evvelki yıldan devreden ürünlerin maliyet bedelleri ve
satıldığı yıl yapılan gerçek giderler, tevsik edilmek ve beyannamede gösterilmek
şartıyla bu ürünlere isabet eden satış hasılatından indirilir ve bu suretle
bulunan safi kazanç matraha eklenir.
Madde 60 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Götürü gider usulüne tabi olanlardan hasılatlarının tutarı 53 üncü maddedeki
muayyen haddi aşanlar mütaakkıp vergilendirme dönemi başından itibaren gerçek
kazanç esasına tabi tutulurlar.
Gerçek kazanç esasına tabi olanlardan hasılatlarının tutarı aynı haddin du-
nunda kalanlar müteakkıp vergilendirme dönemi başından itibaren götürü gider
usulüne tabi tutulurlar. (53 üncü maddenin son fıkrası hükmü mahfuzdur.)
Madde 64, son fıkra- (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Her bir dereceye ait götürü ücret, 46 ncı maddede dereceler karşılığı gös-
terilen Safi Kazancı % 50 sidir.
Madde 68 fıkra bir bend (10)- (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
10. Yukarıdaki bentler dışında kalan, işle ilgili şehir dahili nakil va-
satıları ücretleri ile posta, telgraf ve odabaşı ücreti gibi müteferrik gi-
derler (bu bentte yazılı giderlere karşılık olmak üzere mükellefler diledik-
leri takdirde 300.000 (3.400.000) liradan fazla olmamak kaydıyla gayri safi
hasılatlarının % 10`unu götürü olarak gider yazabilirler.)(1)
Madde 69- (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) (2)
Ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları, arzuhalciler ve gerçek kazançla-
rının tesbitinde zorluk bulunmasından dolayı Maliye Bakanlığınca tayin edilecek
olan ve mesleklerine ifası yüksek tahsili icap ettirmiyen benzeri serbest mes-
lek erbabının safi kazançları götürü olarak tesbit olunur.
(Değişik: 24/12/1980-2361/48 md.) Bu madde hükmü borsa ajan ve acentaları-
na, gümrük komisyoncularına, dava vekillerine, müşavirlere, diş protezcileri-
ne, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticari ve mesleki işle-
rini takip eden muakkiplere ve konser veren müzik sanatçılarına şamil değil-
dir.
(Ek: 24/12/1980 -2361/48 md.; Değişik: 26/12/1993 -3946/15 md.) Safi
kazançların götürü usulde tespit ve vergilendirilmesinde, 46 ve 47 nci mad-
deler ile 48 inci maddenin 8 numaralı bendi ve 50 nci madde ve 51 inci mad-
denin 12 numaralı bendi hükümleri uygulanır.
Madde 74 fıkra bir bent 4 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
4. Kiraya verilen mal ve haklar dolayısiyle yapılan ve bunlara sarf olunan
borçların faizleri;
-----------------------
(1) Bu bentte yeralan miktar, 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile
1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere yükseltilmiş, 31/12/1996
tarih ve 22864 sayılı R.G.`de yayımlanan 200 No`lu Genel Tebliğ ile
1996 takvim yılına ait kazançların tespitinde dikkate alınmak üzere be-
lirlenen miktar metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha
önce Kararname ile yapılan değişiklik için Kanunun sonundaki "KARARNAME-
LER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"NE BAKINIZ.
(2) Bu maddenin uygulanmasında 16/12/1997 tarih ve 23202 mükerrer sayılı
R.G.`de yayımlanan 204 no`lu tebliğe bakınız.
594-22
Madde 75 fıkra iki bent (4) ve (5) - (Değişik hükümler.)
4. (Değişik: 26/12/1993 - 3946/16 md.) Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca
yıllık veya özel beyanname veren kurumların, indirim ve istisnalar. (Değişik:
25/5/1995 - 4108/22 md.) (Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 1 ve 6
numaralı bentlerine göre kurumlar vergisinden müstesna tutulan kazançlar hariç)
düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten
sonra kalan kısım;
5. (Değişik: 25/6/1992 - 3824/4 md.) Her nevi tahvil faizleri ve hazine bo-
nosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan
menkul kıymetlerden sağlanan gelirler (Ödeme, menkul kıymetlerin gelirleriyle
birlikte menkul kıymetlerin itfa bedelini de ihtiva ettiği takdirde, menkul
kıymetlerin itfa bedelini de ihva ettiği takdirde, menkul kıymetlerin itfa edi-
len kısmı irat sayılmaz. Ancak, döviz cinsinden yahut dövize, altına veya başka
bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları
irat sayılır.)
Mükerrer Madde 75 son fıkra - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hük-
müdür.)
Yatırım fonlarının katılma belgeleri ile yatırım ortaklıklarının hisse se-
netlerinden elde edilen kar payları için vergi alacağı hesaplanmaz.
Madde 80 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bö-
lümdeki hükümlere göre vergiye tabi gelire dahildir:
1. Değer artışı kazançları;
2. Arızi kazançlar.
Mükerrer Madde 80 - (Ek: 24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer
artışı kazançlarıdır.(1)
1. (Mülga: 21/1/1982-2588/18 - C md.)
2. (Değişik: 4/12/1985-3239/58 md.) Borsada kayıtlı olanlar ve ivazsız ola-
rak iktisap edilenler hariç, menkul kıymetlerin iktisap tarihinden başlayarak
bir yıl içinde veya iktisaptan evvel elden çıkarılmasından sağlanan kazançların
bir takvim yılındaki tutarının 500.000 (5.500.000) lirayı aşan kısmı,
3. (Değişik: 31/12/1981-2574/15 md.) 70 inci maddenin birinci fıkrasının 5
numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından
doğan kazançların 500.000 (5.500.000) lirayı aşan kısmı,
4. (Değişik: 31/12/1981-2574/15 md.) Telif haklarının ve ihtira beratlarının
müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler ta-
rafından elden çıkarılmasından doğan kazançların 500.000 (5.500.000) lirayı aşan
kısmı,
5. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazanç-
lar,
6. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılma-
sından doğan kazançlar.
7. (Ek: 4/12/1985-3239/58 md.) İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak
iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının 1,2,4 ve 7 numaralı
bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai istihsalde
kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak
dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortak-
larına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkuller, tahsis tarihin-
de ortak tarafından satın alınmış sayılır.) (2)
Bu maddede geçen "elden çıkarma" deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların sa-
tılması, bir ivaz karşlığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamu-
laştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulması-
nı ifade eder.
Faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasın-
dan veya ticari işletmeye dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerle birinci
fıkrada yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ticari kazanç
sayılır ve bunlara ticari kazanç hakkındaki hükümler uygulanır.
-----------------
(1) Bu maddede yeralan miktar;26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile
1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere yükseltilmiş,31/12/1996 ta-
rih ve 22864 sayılı R.G.`de yayımlanan 200 no`lu Genel Tebliğ ile 1996 yılı
hasılatına uygulanmak üzere tesbit edilen miktar ise metne parantez içinde
siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için
Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne
bakınız.
(2) Bu bentte yeralan "bir yıl " ifadesi, 25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı Kanunun
5 inci maddesiyle "dört yıl" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
594 - 23
Madde 81 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Aşağıda yazılı hallerde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendiril-
mez:
1. Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni mirasçılar tarafın-
dan işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye da-
hil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutu-
luyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması;
2. Kazancı bilanço esasına göre tespit edilen ferdi bir işletmenin bilanço-
sunun bir sermaye şirketine aktif ve pasifiyle bütün halinde devrolunması, dev-
ralan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sa-
hip veya sahiplerinin şirketten, devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi
tutarında ortaklık payı alması (Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetleri-
nin nama yazılı olması şarttır.);
3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu maddenin 2 numaralı bendinde ya-
zılı şartlar dahilinde nev`i değiştirerek sermaye şirketi haline dönüşmesi (Kol-
lektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dö-
nüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve adi komandit şirketlerin ortakla-
rının anonim şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama ya-
zılı olması şarttır.).
Mükerrer Madde 81 - (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayın-
larla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından,
elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla
yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların in-
dirilmesi suretiyle bulunur. Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının
tutarı Vergi Usul Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tes-
pit olunur.
Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli
yerine; Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, takdir komisyonlarınca tespit edile-
cek bedel, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit edilen işlet-
melerde ise son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alı-
nır.
İşletmeye dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması ha-
linde, iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli yerine, amortismanlar düşüldükten
sonra kalan net değeri esas alınır.
Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememe-
si halinde, Vergi Usul Kanununun 266 ncı maddesinde yazılı itibari değer iktisap
bedeli olarak kabul edilir.
(Ek: 24/3/1988-3418/25 md.): Dar mükelleflerin (kurumlar dahil), yabancı
sermaye mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye`ye
bizzat getirdikleri nakdi veya ayni sermaye karşılığında iktisap ettikleri
menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan değer
artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz.
Şu kadarki, bu mükelleflerin TÜrkiye`de elde ettikleri kazançların, münhasıran
bu menkul kıymet veya iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye
iratlarından ve bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılmasından doğan değer
artışı kazançlarından ibaret olması şarttır. Bu mükelleflerin, Türkiye`de menkul
kıymet alım satımıyla devamlı olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan
kazançlar da ticari kazancın hesabında dikkate alınır.
(Ek: 24/3/1988 - 3418/25 md.): Kur farkından doğan kazançların hesabında,
menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına tahsis edilen yabancı serma-
yenin, bu kıymet veya hisselerin iktisap tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz
alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu kıymet veya hisselerin
elden çıkarılması tarihindeki aynı miktar yabancı sermayenin T.C. Merkez Banka-
sı döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark
esas alınır.
(Ek:26/12/1993 - 3946/18 md.) Bu kanunun mükerrer 80 inci maddesinin birin-
ci fıkrasının 7 numaralı bendinde belirtilen değer artış kazancının hesabında
iktisap bedeli,gayrimenkul ve bu nitelikteki hakların iktisap edildiği ve elden
çıkarıldığı takvim yılları hariç olmak üzere,her takvim yılı için Vergi Usul
Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak tes-
pit edilir.
594 - 24
Madde 82 - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1)
Vergiye tabi arızi kazançlar şunlardır:
1. Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından veya bu nitelikte muamele-
lere tavassuttan elde edilen kazançlar;
2. Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetiyle serbest meslek faaliyeti-
nin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete
hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılı-
ğında elde edilen hasılat;
3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında
alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye
ve devri sırasında kiralayana veya yeni kiracıya devrinden doğan kazançlar
dahil);
4. Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısiyle tahsil
edilen hasılat;
5. Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk ettikleri işleriyle ilgili
olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla,
karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil);
6.Dar mükellefiyete tabi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi ola-
rak yapmalarından elde ettikleri kazançlar.
Yukarıda yazılı kazançlardan 1 - 4 numaralı bentlerde yazılı olanların
(henüz başlamamış olan ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilme-
mesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde
edilen kazançlar hariç) 10 000 (100.000) lirayı aşan kısmı, diğerlerinde tamamı
vergiye tabidir.(2)
Bu maddede geçen hasılat deyimi, alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle
elde edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri ifade eder.
Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit olunur.
1. Bu maddenin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinde yazılı işlerde satış
bedelinden, maliyet bedeli ve satış dolayısiyle yapılan giderler indirilir;
2. Bu maddenin birinci fıkrasının 2,3,4 ve 5 numaralı bentlerinde yazılı iş-
lerde,elde edilen hasılattan tevsik edilmek kaydiyle yapılan giderler indirilir;
3. Bu maddenin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinde yazılı işlerde,
45 inci madde hükümleri uygulanır.
Madde 85 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) (2)
Mükellefler, ikinci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde
ettikleri kazanç ve iratları (GÖtürü usulde tesbit edilen kazanç ve ücretler
dahil) için bu kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname vermeye ve bu
kazanç ve iratları yıllık beyannamelerinde toplamaya mecburdurlar.
(Değişik:26/12/1993 - 3946/19 md.) İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve
iratlar için yıllık beyanname verilmez.
Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki
faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler.
Bu hüküm şirketlerin faaliyet ve tasfiye devrelerine şamil olmak üzere kollektif
şirket ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır.
Yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlar:
1. Mükellefin bunları Türkiye`de hesaplarına intikal ettirdiği yılda;
2. Türkiye`de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışın-
daki sebeplerden ileri geldiği tevsik olunan hallerde; mükellefin bunlara
tasarruf edebildiği yılda;
Elde edilmiş sayılır.
--------------------------
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktar aynen bırakılmış, 8/12/1994
tarih ve 94/6300 sayılı Kararname ile 1995 takvim yılı kazançlarına uygu-
lanmak üzere tespit edilen miktar metne parantez içinde siyah puntolarla
işlenmiştir. Daha önceki değişiklikler için Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ
MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
(2) Bu maddenin uygulanmasında 10/3/1991 tarih ve 20810 sayılı R.G.`de yayımla-
nan 166 no`lu tebliğe bakınız.
594-25
Madde 86 - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1)
Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz ve yıllık beyanname verilmez.
1. Yabancı memleketlerde elde edilenler hariç olmak üzere,tam mükellefiyet-
te vergiye tabi gelir sadece;
a) Tevkif süretiyle vergilendirilmiş ücretlerden (birden fazla işverenden
ücret alan ve ücretlerinin yıllık gayri safi tutarları toplamı 225 milyon
(2.250.000.000) lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç),
b) Tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayri safi tutarları
toplamı 225 milyon (2.250.000.000) lirayı aşmayan arızı serbest meslek kazanç-
ları,menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ve vergi alacağı dahil olmak üzere
kurumlardan elde edilen kar paylarından,
c) Götürü usulde vergilendirilen ücretler,ticari ve mesleki kazançlardan,
d) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların bir kaçı veya tamamından ibaret ise.
2. Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;
a) Tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler,serbest meslek kazanç-
ları,menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile kurumlardan elde edilen kar pay-
larından,
b) Değer artışı kazançları veya arızı kazançlardan,
c) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların bir kaçı veya tamamından ibaret ise,
Madde 87 - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı,31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı,
4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunların hükümleridir.)
(Değişik birinci fıkra: 26/12/1993 - 3946/21 md.) Tam mükellefiyette,
vergiye tabi yıllık gayri safi kazanç ve iratlarının toplamı 225 milyon
(2.250.000.000) lirayı aşmayan mükelleflerin, bu kazanç ve iratlarından
vergisi tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücretler, arızi serbest meslek kazanç-
ları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları, vergi alacağı dahil olmak üzere
kurumlardan elde edilen kar payları, götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ti-
cari, mesleki kazançlar ve ücretlerini beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.
(Değişik: 26/12/1993-3946/21 md.) Ücretler (birden fazla işverenden ücret
alan ve ücretlerinin yıllık gayri safi tutarları toplamı 225 milyon
(2.250.000.000) lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç), götürü usulde
tespit olunan ticari ve mesleki kazançlar, kazanç ve iratların istisna hadleri
içinde kalan kısımları 225 milyon (2.250.000.000) liralık haddin hesabında na-
zara alınmaz.
(Değişik: 31/12/1982 - 2772/9 md.) Ticari, zirai (götürü gider usulüne göre
tespit edilen zirai kazançları için beyanname verenler hariç) veya mesleki
kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar yukarıda
yazılı ihtiyari toplama hakkından faydalanmazlar.
(Değişik: 31/12/1982 - 2772/9 md.) Geliri telif ve patent haklarının kira-
lanmasından ibaret olup da, bu gelirin tamamı üzerinden tevkif suretiyle gelir
vergisi ödemiş olan dar mükellefiyete tabi kimselerin bu gelirleri için yıllık
beyanname vermeleri ihtiyaridir.
(Ek: 4/12/1985-3239/62 md.; Mülga:26/12/1993-3946/38 md.) (1)
------------------------------
(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 9/12/1997
tarih ve 97/10351 sayılı Kararname ile 1998 ve müteakip takvim yıllarına
ait gelirlere uygulanmak üzere tespit edilen hadler metne parantez içinde
siyah puntolarla işlenmiştir.
594-26
Madde 89 fıkra bir bend (2)-(4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
2. Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idarele-
ri ile belediyelere, köylere ve kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve Türk
Kanunu Medenisi gereğince kurulan vakıflara makbuz karşılığında yapılan bağış
ve yardımlar. (Bir takvim yılı içinde yapılan bağış ve yardımların toplamı o
yıla ait beyan edilecek gelirin % 5`ini aşarsa fazlası indirilmez.)
Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idareleri-
ne, belediyeler veya köylere bağışlanan okul, cami, kreş ve spor tesisleri ile
50 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 35 yatak) kapasitesinden az olmamak
üzere yurt, huzurevi ve sağlık tesislerinin inşası dolayısıyla yapılan harcama-
lar veya bu tesislerin inşaası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve
yardımlar ile mevcut tesislerin, faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için
yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar. Bilimsel araştırma ve
geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara yapılan her türlü ba-
ğış ve yardımlar. (Şu kadar ki, bu fıkrada geçen bağış ve yardımların miktarı
ile bu bağış ve yardımların yapılacağı yerler ve tahsis edileceği kuruluşlar
Bakanlar Kurulunca çıkartılacak bir yönetmelikle belirlenir.)
Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın ko-
nusunu teşkil eden mal veya hakkın mevcutsa mukayyet değeri, bu değer mevcut
değilse Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde Takdir Komisyonunca tespit edi-
lecek değer esas alınır.
Mükelleflerin, yılı içinde yaptıkları kendi araştırma ve geliştirme harca-
maları tutarını geçmemek üzere ilgili dönemde ödemeleri gereken yıllık gelir
vergisinin % 20`sinin kanuni süresinde tahsilinden vazgeçilerek, bu orana isa-
bet eden vergi üç yıl süre ile faizsiz olarak ertelenebilir. Ertelenen bu vergi
üç yıl içinde gelir vergisinin ödenme taksitleri ile birlikte eşit taksitler
halinde ödenir.
Bu uygulamanın usul ve esasları Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tayin ve
tespit olunur.
Madde 92 fıkra bir - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bir takvim yılına ait beyanname ertesi yılın Mart ayı içinde:
1. Tam mükellefiyette, vergiyi tarha yetkili vergi dairesine;
2. Dar mükellefiyette, Türkiye`de vergi muhatabı mevcutsa, onun Türkiye`de
oturduğu yerin, Türkiye`de vergi muhatabı yoksa iş yerinin (İş yeri birden faz-
la ise, bu iş yerlerinden herhangi birisinin) bulunduğu mahal vergi dairesine
verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir.
Madde 93 - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Tam mükellefiyette, eşlerin ve velayet altındaki çocukların yıllık beyanna-
me ile bildirilmesi icabeden gelirleri (Medeni Kanunun cevaz verdiği hallere
munhasır olmak üzere ayrı yaşıyan eşlerin gelirleri hariç) aşağıdaki esaslara
göre aile reisi tarafından tek beyanname ile bildirilir.
1. Eşlerin ve çocukların her birinin geliri beyannamede ayrı gösterilir.
2. Geliri olan eşler beyannameyi ayrıca imzalarlar.
3. Beyannamede gösterilen bütün gelirler birleştirilmek suretiyle toplam
yapılır ve bu toplam üzerinden vergi aile reisi namına tarh olunur.
Eşlerin her biri yalnız kendi gelirine isabet eden vergi kısmından veya
bunlara tekabül eden cezalardan sorumludur.Verginin eşlere isabet eden kısım-
ları, bunların aile geliri içindeki hisseleri nispetinde hesaplanır.
Anonim ve limited şirketlerden alınan kar hisseleri ile komanditerlerin
komandit şirketlerden aldıkları kar hisseleri hariç olmak üzere, eşlerin ve
çocukların aşağıda yazılı iratları hakkında yukarıki hükümler uygulanmaz:
1. Karı koca arasında mal ayrılığı usulünün cari bulunması halinde, karı-
nın, evlenmeden evvel mevcut veya evlilik esnasında miras veya vasiyet yoliyle
iktisap ettiği mallardan dolayı sağladığı menkul ve gayrimenkul sermaye iratla-
rı (Evlenmeden evvel kocadan veya kocasının yardımı ile başkalarından iktisap
edilen mal ve hakların iratları hariç);
2. Çocukların üçüncü bir şahıstan miras veya vasiyet yoliyle iktisap ettik-
leri mallardan dolayı sağladıkları menkul ve gayrimenkul sermaye iratları;
3. Karı ve çocukların 1/1/1947 tarihinden evvel iktisap ettikleri mallardan
dolayı sağladıkları menkul ve gayrimenkul sermaye iratları.
Bu madde hükmünün uygulanmasında; aile reisi, eşler için koca, çocuklar
için baba, baba ölmüş veya velayeti nez`edilmişse anadır.
(Değişik: 4/12/1985 - 3239/64 md.) Çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan
veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilmek suretiyle bakılanlar dahil)
18 yaşını doldurmamış evlatları ifade eder.
594-27
Madde 94 fıkra bir bend (6) alt bend (b) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı
Kanunun hükmüdür.
b) Dağıtılsın veya dağıtılmasın 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 4 numara-
lı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Yatırım fonları ve ortaklıkları
hariç);
i) Halka açık anonim şirketlerde,
ii) Diğerlerinde,
fıkra bir bend (7) alt bend (c) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
c) Toplu Konut İdaresi İle Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıy-
metlere sağlanan gelirlerden,
fıkra bir bend (10) - (25/5/1995 tarih ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.)
10. Başbayiler hariç olmak üzere Milli Piyango İdaresince çıkartılan bilet-
leri satanlar ile diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara
yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden, (1)
Madde 94 fıkra bir 7,8,9,14 numaralı bentlerin parantez içi hükümleri
(26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
(tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);
(bankalar dışında kalan tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);
tam mükellef kurumlara ödenenler dahil:
Bankalar dışında kalan tam mükellef kurumlara ödenenler dahil),
fıkra bir bent (2) parantez içi hüküm.
(69 uncu maddede yazılı olanlara ve noterlere serbest meslek faaliyetle-
rinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
fıkra bir bent (13) parantez içi hükmü.
Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabı ile esnaf muaflı-
ğından
Madde 101 - fıkra bir - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Dar mükellefiyete tabi mükelleflerden yıllık beyanname vermeye mecbur
olmayanlar: (1)
1) Mükerrer 80 inci maddenin 1 numaralı bendi ile 82 nci maddenin 3 numaralı
bendinde sayılan kazançlarını; gayrimenkulün bulunduğu,
2) Mükerrer 80 inci maddenin 2,3 ve 4 numaralı bentlerinde sayılan kazançla-
rını; mal ve hakların Türkiye`de elden çıkarıldığı,
3) Mükerrer 80 inci maddenin 5 ve 6 numaralı bentlerinde sayılan kazançlarla
ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetinin durdurulması veya terkedilmesi
karşılığında elde ettikleri hasılatları; işletmenin bulunduğu,
4) 82 nci maddenin 1, 4 ve 6 numaralı bentlerinde sayılan kazançlarla ser-
best meslek faaliyetinin durdurulması veya terkedilmesi karşılığında elde edilen
hasılatları ve vergisi tevkif suretiyle alınmamış serbest meslek kazançlarını;
faaliyetin ifa edildiği veya yolcu veya yükün taşıta alındığı,
5) 82 nci maddenin 5 numaralı bendinde sayılan kazançlarla ticari, zirai
veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi veya ihale, artırma ve eksiltmelere
iştirak edilmemesi karşılığında elde ettikleri hasılatları ve vergisi tevkif su-
retiyle alınmamış menkul sermaye iratlarını ödemenin Türkiye`de yapıldığı,
Yerin vergi dairesine münferit beyanname ile bildirmeye mecburdurlar.
------------------
(1) 12/8/1998 tarih ve 98/11601 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile (R.G.:
6/9/1998-23455);
a) Baş bayiler hariç, Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar
ile diğer kişilerce bu nitelikli biletleri satanlara yapılan Komisyon prim
ve benzeri ödemelerden % 20,
b) 4077 sayılı Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akti ile
bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşarak tüketiciye satanlara bu
faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemeler-
den % 20 vergi tevkifatının yapılacağı 29.7.1998 tarihinden geçerli olmak
üzere hüküm altına alınmıştır.
594-28
Madde 103 - fıkra bir - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisinetabigelirler; (1)
75.000.000 liraya kadar.................................................% 25
(750.000.000)
150.000.000 liranın 75.000.000 lirası için,18.750.000 lira, fazlası % 30
(1.500.000.000) (750.000.000) (187.500.000)
300.000.000 liranın 150.000.000 lirası için,41.250.000 lira, fazlası % 35
(3.000.000.000) (1.500.000.000) (412.500.000)
600.000.000 liranın 300.000.000 lirası için,93.750.000 lira, fazlası % 40
(6.000.000.000) (3.000.000.000) (937.500.000)
1.200.000.000 liranın 600.000.000 lirası için,213.750.000 lira,fazlası % 45
(12.000.000.000) (6.000.000.000) (2.137.500.000)
2.400.000.000 liranın 1.200.000.000 lirası için,483.750.000 lira, fazlası % 50
(24.000.000.000) (12.000.000.000) (4.837.500.000)
2.400.000.000 liradan fazlasının 2.400.000.000 lirası için, 1.083.750.000 lira,
fazlası % 55
(24.000.000.000) (24.000.000.000) (10.837.500.000)
Nispetinde vergilendirilir.
Madde 107 fıkra bir bent 2 - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmü-
dür.)
2. Aile reisi beyanlarında, gelir sahibi eş ve çocuklar hesabına aile reisi;
Madde 108 fıkra bir, bent (2) ve (3) (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanu-
nun hükmüdür.)
2. Götürü usulde tespit olunan ticari kazançlar ile serbest meslek kazançla-
rında vergilendirme dönemi, faaliyetin icra olunduğu takvim yılıdır;
3. Götürü usulde tespit olunan ücretlerde vergilendirme dönemi,hizmetin ifa
olunduğu bütçe yılıdır.Götürü ücretlerini yıllık beyannameye ithal mecburiyetin-
de olanlar mezkür ücretlerini,bütçe yılının bittiği takvim yılının geliri meya-
nında bildirirler;
Madde 109 fıkra bir, bend (3) - (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
3. Götürü usulde tespit edilen ticari kazançlar ile serbest meslek kazançla-
rında,faaliyetin icra olunduğu takvim yılının Nisan ayında,takvim yılı içinde
işe başlanılması halinde,işe başlama tarihinden itibaren bir ay içinde.
Madde 110 fıkra (2) - (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Takvim yılı içinde işe başlıyan veya işi bırakan götürü ticaret ve ser-
best meslek kazancı sahiplerinin vergi matrahı,yıllık götürü matrahtan işe baş-
lanılan ay hariç tutulmak ve işin bırakıldığı ay tam sayılmak suretiyle,çalışı-
lan aylara isabet eden miktardır.
--------------------
(1) Bu maddeye Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 9/12/1997 ta-
rih ve 97/10351 sayılı Kararname ile 1998 takvim yılı gelirlerine uygulanmak
üzere tespit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah puntolar ile
işlenmiştir.Daha önce Kararnameler ile yapılan değişiklikler içinde
Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakı-
nız.
594-29
Madde 112- (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit
edenlerin beyan ettikleri hasılat ve giderler ile götürü gider usulüne göre
tespit edenlerin beyan ettikleri hasılat, Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan
ekim ve sayım beyanları (Bu konuda idarece bir inceleme yapılmışsa ayrıca bu
inceleme sonuçları) Dikkate alınarak, aynı Kanunda sözü edilen zirai kazanç
ölçüleri esas tutulmak suretiyle hesaplanacak hasılat veya giderlere göre
300.000 (3.400.000) liradan fazla bir farklılık gösterdiği ve bu farklılık
mükellef tarafından haklı sebeplerle izah edilemediği takdirde, bu hasılat
ve giderler yerine vergi incelemesi sırasında zirai kazanç ölçülerine göre
tespit edilen hasılat ve giderler ikmalen vergi tarhına esas alınır.
Birinci fıkra uyarınca yapılacak tarhiyatta, hasılatın elde edildiği
yıl için tespit edilmiş zirai kazanç ölçüleri esas alınır. (1)
Mükerrer Madde 112- (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Çiftçilerin bu Kanunun 94 üncü maddesine göre zirai mahsullerinin satış
hasılatı üzerinden tevkif yoluyla ödedikleri vergi asgari zirai vergi addo-
lunur.
Ortaklıklarda tevkif suretiyle alının vergi, ortaklara hisseleri nispe-
tinde paylaştırılır.
Mükerrer Madde 116 - (Ek:31/12/1982-2772 Sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari,zirai ve mesleki kazanç sahip-
lerinin beyan ettikleri gelir (Zarar beyan edilmesi hali dahil);800.000
liraya (Zirai kazanç sahipleri ile ikinci sınıf tacirler için 450.000 liraya)
aşağıda belirtilen hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin
yapılmasından sonra bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde,bu şekilde tespit
olunan tutardan 31 inci maddedeki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktar
vergi tarhına esas alınır.
(Ek:4/12/1985 - 3239/68 md.) Şu kadar ki;ticari,zirai ve mesleki kazanç sahip-
lerinin bu faaliyetleri dolayısıyla hayat standardı esasına göre vergi tarhına
esas alınacak geliri,yukarıda yazılı tutarlardan aşağı olamaz.
Hayat Standardı Göstergeleri İlave Edilecek Tutar
----------------------------------------------------- ----------------------
1. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bak-
makla yükümlü olduğu diğer kişilere ait özel binek
otomobillerinin her biri için (İşletmelerinde kayıt-
lı olanlar dahil);
a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc`ye kadar olanlarda 120.000 lira
b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc`den 1900 cc`ye kadar
olanlarda 180.000 lira
c) Silindir hacmi 1901 (dahil) cc`den fazla olanlarda 360.000 lira
2. Mükellefin kendisi, eşi, cocukları ve bakmakla yükümlü
olduğu diğer kişiler tarafından bizzat kullanılan birden
fazla binalardan (Bağımsız bölümler, katlar, sayfiye ve
dinlenme evleri dahil):
a) Mülkiyeti yukarıda sayılan kişilere ait olanların her
biri için Yıllık emsal
kira bedelinin yarısı
b) Kiralanmış olanlardan (tatil amacı ile gidilen otel,
motel ve benzerleri dahil) her biri için 120.000 lira
3. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla
yükümlü olduğu diğer kişilere ait (İşletmeye kayıtlı
olanlar dahil)her bir
a) Hava taşıtı, yat kotra, sürat teknesi için 1.200.000 lira
b) On beygir gücü üstünde motorlu diğer özel tekneler
için 240.000 lira
4. Özel hizmetlerde devamlı ve ücret karşılığı çalıştı-
rılan:
a) Şoför, mürebbiye, aşçı, hizmetçi bahçivan ve benzer-
lerinin her biri için 240.000 lira
b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin her biri çin 1.200.000 lira
5. Yarış atı yetiştirenlerde her bir yarış atı için
(taylar dahil) 240.000 lira
------------------------
(1) a- Bu maddede yeralan miktarlar 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı
Kanunla yükseltilmiş ve metne işlenmiştir.
b- Bu maddenin uygulamasında bu Kanunun Geçici 35 inci maddesi
ile 31/12/1996 tarih ve 22864 sayılı R.G.`de yayımlanan 200 no`lu
Genel Tebliğe, daha önceki değişiklikler için de Kanunun sonundaki
"ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.
594-30
6. Turistik amaçlı yurt dışı seyahatlerde, seyahate katılan
mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü
olduğu diğer kişilerden her birinin her seyati çin 360.000 lira
(Değişik: 4/12/1985-3239/68 md.) Yukarıda yer alan tutarlar asgari hadler-
dir. Bu tutarların on katı ise, uygulanacak azami hadleri teşkil eder.
(Değişik: 4/12/1985-3239/68 md.) Bakanlar Kurulu, bu maddede belirtilen
tutarları, azami hadleri aşmamak şartıyla, herbirini ayrı ayrı veya topluca
her yıl artırmaya yetkilidir. Bu yetki kazanç ve faaliyet konuları itibariyle
de kullanılabilir.
Yıl içinde işe başlayan veya işi bırakan mükellefler için faaliyette bu-
lunulan süreler göz önünde tutulur.
Bu madde birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerin-
de işin devam ettiği yıllar ve bu yıllar için geçerli olan gösterge tutarları
göz önüne alınarak topluca uygulanır.
Bu maddeye göre yapılacak tarhiyata itiraz, tahakkuk eden verginin tahsi-
lini durdurmaz. Ancak, Danıştay ve vergi mahkemelerince bu davalar öncelikle
ele alınır ve dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde
karara bağlanır.
(Yedinci fıkra Mülga: 3/12/1988-3505/34 md.)
88 inci maddeye göre yapılacak zarar mahsubu ile 89 uncu maddeye göre
yapılacak indirimler yalnızca bu madde gereğince tespit edilecek geliri aşan
gelir kısmı için mümkündür.
(Değişik: 18/4/1984-2995/2 md.) Vergi incelemeleri ile tespit edilen mat-
rah farkları üzerinden veya 111, 112, mükerrer 112 nci maddelere göre yapılacak
tarhiyat, tarhiyata konu olacak farkların bu maddeye göre hesaplanan geliri veya
bu gelire isabet eden vergiyi aşan kısmına inhisar eder.
Madde 117 başlık ve fıkra bir - (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
Yıllık beyana tabi gelirlerle götürü tespit olunan ticari ve mesleki
kazançlar üzerinden tahakkuk eden vergilerde ödeme:
Yıllık beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahhakuk ettirilen Gelir
Vergisi Mart,Haziran ve Eylül aylarında;götürü usulde tespit edilen ticari ka-
zançlar ile serbest meslek kazançları üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir Vergisi
ise Nisan,Ağustos ve Kasım aylarında olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.Ancak,
kazançları götürü usulde tespit edilen ticari ve mesleki kazanç sahiplerinden
takvim yılı içinde işe başlayanlar,o yıla ait Gelir Vergisini bir sonraki yılın
Gelir Vergisi taksitleriyle birlikte ve üç eşit taksitte ödeyebilirler.
Mükerrer Madde 120 - ( 3/12/1988-tarih ve 3505 sayılı Kanunun hükmüdür.)(2)
Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest mes-
lek erbabı,cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere,ge-
çici vergi öderler.
Geçici vergi tutarı,içinde bulunulan yılda verilen yıllık beyanname üzerin-
den hesaplanan gelir vergisinin,ticari ve mesleki kazanca (Bu Kanunun 42 nci
maddesi kapsamına giren kazançları elde edenlerin ve noterlik görevini ifa ile
mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançlar hariç) isabet eden kısmı-
nın % 50 sidir. Bu oranı,% 100`e kadar artırmaya veya % 25`e kadar indirmeye
Bakanlar Kurulu yetkilidir.Geçici vergi,yıllık gelir vergisi beyannamesi ile
beyan edilir ve yıllık gelir vergisi ile birlikte tarh ve tahakkuk ettirilir.
Geçici verginin ilk taksidi yıllık beyannamenin verildiği Mart ayında,diğer
taksitleri ise her ayın 20 nci günü akşamına kadar olmak üzere 12 eşit taksitle
ödenir.
(Ek:26/12/1993 - 3946/24 md.) Kurumlar da dahil olmak üzere, mükellefler di-
lerlerse,ilgili hesap döneminde üçer aylık bilanço ve gelir tablosuna göre he-
saplanan kazançlarının % 25`ini geçici vergi olarak öderler.Bu usulde hesaplanan
geçici vergi,üçer aylık dönemleri takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar
gelir veya kurumlar vergisi bakımından bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir
ve aynı süre içinde ödenir. Bu usulü seçen mükellefler hakkında ikinci fıkra
hükümleri uygulanmaz. Bu usulü seçen mükellefler iki yıl geçmeden bu usulden
dönemezler.
----------------------
(1) Bu maddede yeralan miktar 16/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile
1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere yükseltilmiş, 31/12/1996
tarih ve 22864 sayılı R.G.`de yayımlanan 200 no`lu Genel Tebliğ ile 1997
yılı gelirlerine uygulanmak üzere tespit edilen miktar ise metne parantez
içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile yapılan deği-
şiklik için Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
CETVELİNE"ne bakınız.
(2) Bu maddede geçici oranı 30/12/1993 tarih ve 93/5243 sayılı Kararname ile
kanuni had olan % 50 olarak tespit edilmiştir. Daha önce yapılan değişik-
likler için Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
CETVELİ"ne bakınız.
594-31
(Ek:26/12/1993 - 3946/24 md.) Yapılan incelemeler sonucunda,geçmiş dönemlere
ait geçici verginin eksik beyan edildiğinin tespiti halinde,eksik beyan edilen
bu kısım için resen veya ikmalen geçici vergi tarh edilir.Ancak,yıllık beyanname
verme süresi geçtikten sonra geçici verginin aslı aranmaz,bu vergiye gecikme
faizi ve ceza uygulanır.
Bir önceki takvim yılında tahakkuk eden geçici vergi,yıllık beyanname üze-
rinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir.Mahsup edilemeyen tutar,içinde
bulunulan yıla ilişkin olarak ödenecek geçici vergiye,artan kısmı diğer vergi
borçlarına mahsup edilir.Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı,mükel-
lefin o yıl sonuna kadar yazılı olarak talep etmesi halinde kendisine red ve
iade edilir.
(Dördüncü fıkra iptal:Ana.Mah.`nin 7/11/1989 tarih ve E.1989/6,K.1989/42 sa-
yılı Kararıyla)
İşin bırakılması halinde,işin bırakıldığı ayı takip eden aylara ilişkin ge-
çici vergi taksitleri ödenmez.Geçici verginin yıllık tutarı ile işin bırakıldığı
aya kadar (bu ay dahil) olan tutarı arasındaki fark, vergi dairesince terkin
edilir.
Cari vergilendirme dönemine ilişkin ödenmemiş geçici verginin; aynı dönemde
ticari ve mesleki kazançlar üzerinden tevkif yolu ile ödenen gelir vergisi (42
nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat hariç)kadarlık kısmı,terkin
edilir. Terkin işleminin yapılabilmesi için tevkif yoluyla ödenen verginin bel-
gelendirilmesi şarttır.
Geçici vergiye yapılacak itirazlar, geçici verginin tahsilini durdurmaz.
Geçici vergiye ilişkin usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığı tarafından
tespit edilir.
Mükerrer Madde 121 fıkra (A) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
A) Götürü usule tabi ticaret ve serbest meslek erbabına bu faaliyetleri ile
ilgili olarak yapılan ödemelerden 94 üncü madde uyarınca tevkif edilen vergiler,
bu mükelleflerin ertesi takvim yılına götürü usulde tespit edilen kazançları
üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir.
Tevkif yoluyla kesilen verginin,götürü usulde tespit edilen kazançlar üze-
rinden hesaplanan vergiden fazla olması veya mükellefin işini terk etmesi ha-
linde,bu tutar mükellefe iade edilmez.
Mükerrer Madde 123 - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Bu Kanunun; 13, 17, 21, 47, 53, 68, Mükerrer 80 111 ve 112 nci maddele-
rinde yer alan maktu had ve tutarlar, 1.1.1993 tarihi itibariyle geçerli olan
had ve tutarlarına yükseltilmiştir.
2. Bu Kanunun 13, 17, 21, 23/8, ek 2, 47, 53, 68, mükerrer 80, 82, 86,
87, 111 ve 112 nci maddelerinde yer alan maktu had ve tutarların her birini ay-
rı ayrı veya topluca 10 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. (1)
3. Bakanlar Kurulu, 47, 86 ve 87 nci maddelerde yazılı hadler hariç olmak
üzere, 2 nci fıkrada yazılı yetkilerini kullanmadığı takdirde, her bir takvim
yılında uygulanacak maktu had ve tutarlar, önceki yılda uygulanan maktu had ve
tutarlara bu yıla ilişkin olarak Vergi Usul ve Kanunu uyarınca belirlenen ye-
niden değerleme oranında artış yapılmak suretiyle tespit edilir.
4.(Değişik: 25/5/1995-4108/26 md.) Bu Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan
vergi tarifesinin ilk gelir dilimi tutarını 10 katına kadar artırmaya ve tari-
fenin diğer gelir dilimlerini de ilk dilim tutarının katları şeklinde belirle-
meye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu yetki kullanılmadığı takdirde, tarifenin
ilk dilim tutarı hakkında bu maddenin 3 numaralı fıkrası uygulanır ve tari-
fenin diğer gelir dilimlerinin tutarları ilk dilimin katları şeklinde yeniden
düzenlenir. Vergi tarifesinin gelir dilimlerine karşılık gelen vergi oranla-
rını, her bir dilim için ayrı ayrı veya topluca 10 puana kadar artırmaya veya
indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
5. Bu maddeye göre, maktu had ve tutarların tespitinde 100 000 liraya,
103 üncü maddede yer alan gelir dilimleri tutarlarının tespitinde ise
10 000 000 liraya kadar olan tutarlar nazara alınmaz.
----------------------
(1) Bu fıkraya "...21..." ifadesinden sonra gelmek üzere 25/5/1995 tarih ve
4108 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi ile "...23/8..." ifadesi eklenmiş ve
metne işlenmiştir.
594-32
Geçici Madde 27 - (19/6/1987 tarih ve 3393 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Menkul kıymet sahiplerinin,menkul kıymet alım satımına yetkili olan bankalar
ve aracı kurumlar (borsa komisyoncuları dahil) vasıtasıyla menkul kıymetlerini
elden çıkarmak suretiyle sağladıkları kazançlar, (Ek: 26/12/1993 - 3946/27 md.
Gelir Vergisi Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde
yer alan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar hariç)
31/12/1999 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Kendi nam ve hesapla-
rına menkul kıymet alım satımıyla devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerin-
den elde ettikleri kazançlar,istisna kapsamında değildir. (1)
(Ek: 25/6/1992-3824 md.) Türkiye`de veya yabancı memlekette kurulmuş bir
ticari işletmeye dahil menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazanç-
lar istisna kapsamında değildir.
(Ek: 26/12/1993-3946/27 md.) Menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklık-
ları, risk sermayesi yatırım fonları ve ortaklıkları ve gayrimenkul yatırım
fonları ve ortaklıklarından sağlanan kar payları hakkında da yukarıdaki fık-
ralar hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 39 fıkra (5) - (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
5) Yıllık beyanname ile beyanı gereken ve Gelir Vergisi Kanununun 75 inci
maddesinin ikinci fıkrasının 5,6,7,12 ve 14 numaralı bentlerinde yazılı menkul
sermaye iratlarının aşağıda belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle
bulunacak kısmı,31.12.1999 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır.Bu is-
tisna,Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı
bendinde yazılı menkul kıymetlerin alım-satımından doğan kazançlar hakkında da
uygulanır;Ancak,döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kar payları
hakkında uygulanmaz.Bu istisnanın,ticari işletmelere dahil bu tür gelirlere şu-
mulü yoktur.
İndirim oranı,Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için tespit edilmiş
olan yeniden değerleme oranının son oniki aylık dönemde 1 yıl vadeli Devlet tah-
vili için uygulanan ortalama faiz oranına bölünmesi suretiyle Maliye Bakanlığın-
ca bulunur.
Bu istisnanın,tevkif yoluyla kesilen vergiye şumulü yoktur.
Geçici Madde 40 - (4/5/1994 tarih ve 3986 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Sporculara transfer ücreti olarak yapılan ödemeler, 1.5.1994-31.12.2000 ta-
rihleri arasında gelir vergisinden müstesnadır. Bu ücretler üzerinden %15 ora-
nında gelir vergisi tevkifatı yapılır. Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen gelir
vergisine şümulü yoktur.
Bakanlar Kurulu %15 oranını, %25 oranına kadar artırmaya veya kanuni oranına
kadar indirmeye yetkilidir.
Geçici Madde 41 - (24/6/1994 tarih ve 4008 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci maddesine 3946 sayılı Kanunla ek-
lenen son fıkra hükmü, 1.1.1993 tarihinden itibaren iktisap edilen mal ve hak-
ların elden çıkarılmasından doğan kazançlar hakkında uygulanır. Bu tarihten
önce iktisap edilen mal ve haklara Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci
maddesinin 3824 sayılı Kanunla değişmeden önceki hükümleri uygulanır.
------------------
(1) Bu fıkrada yer alan "31/12/1993" ifadesi 25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı
Kanunun 7 nci maddesi ile "31/12/1999" olarak değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
594 - 33
33 - 11/8/1999 tarih ve 4444 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya
değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri. (Madde numaraları: 9,51,86.)
Madde 9 fıkra üç - (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergi-
sine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükel-
leflerine devamlılık ve bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından
faydalanamazlar.
Madde 9 fıkra dört (birinci cümleden sonra gelen hükümler)
(22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Belediyelerce esnaf muaflığı belgesi bir takvim yılı için verilir. Esnaf
muaflığı belgesinin şekil ve muhtevasını tayin ve tespite ve uygulamaya ilişkin
usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Madde 51 bent (11) - (3/12/1988 tarih ve 3505 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Ödeme kaydedici cihazları kullanan mükellefler
Madde 86 fıkra bir bent (1) alt bent (a) ve (b) - (27/7/1998 tarih ve
4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)
a) Tek işverenden alınan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretlerden;
b) Birden fazla işverenden alınan, tevkif suretiyle vergilendirilmiş ve
yıllık gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin birinci ve
ikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşmayan ücretlerden;
Madde 18,fıkra bir (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların kanu-
ni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel, araştırma ve incelemeleri, röportaj,
karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi
eserlerini,gazete, dergi, radyo, televizyon ve videoda yayınlanmak veya kitap, resim,
heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarıı satmak veyabunlar üzerindeki
mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat
Gelir Vergisinden müstesnadır.
34 - 23/11/2000 tarih ve 4605 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş
olan hükümlerin metinleri.(Madde numarası: 94)
Madde 94 fıkra bir bent (6) alt bent (b/ii) - (22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
ii) Dağıtılsın dağıtılmasın kurumlar vergisine tabi kurumların, Kurumlar Vergisi
Kanununun 8 inci maddesinin 1 numaralı bendi dışında kalan kurumlar vergisinden
müstesna kazanç ve iratlarından,
594 - 34
35-20/6/2001 tarihli ve 4684 sayılı Kanunla değiştirilmiş olan hükümlerin
metinleri.(Madde numarası 58.)
36- 28/6/2001 tarihli ve 4697 sayılı Kanunla değiştirilmiş veya yürürlükten
kaldırılmış hükümlerin metinleri. (Madde numaraları: 23,25,63,86,89)
Madde 23 bend (11)-(22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)
11. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz bulunan emekli sandıkları ile
on yıl süre ile prim veya aidat ödenmiş olmak kaydıyla Türkiye`de kain ve
merkezi Türkiye`de bulunan sigorta şirketleri ve yardım sandıkları tarafından
ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları (Tüzel kişiliği haiz muhtelif
emekli sandıkları ile sigorta şirketleri ve yardım sandıkları tarafından ödenen
aylıklar toplamı, en yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tuta-
rından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.) (Genel, katma ve
özel bütçelerden ödenen bu nevi aylıklar dahil);
Madde 25 bend (3)-(22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)
3. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz olan emekli sandıklarınca kendi-
lerine zat aylığı bağlananlara aylıkları dışında, kanunları veya statüleri gere-
ğince verilen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri veya iade olunan
mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan
ödenen tazminatlar ile on yıl süre ile prim veya aidat ödenmiş olmak kaydıyla
Türkiye`de kain ve merkezi Türkiye`de bulunan sigorta şirketleri ve yardım
sandıkları tarafından iade olunan mevduat veya toptan yapılan ödeme tutarı
(Kamu idare ve müesseseleri ile kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumları
dışında kalan tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları ile sigorta şirketleri ve yardım
sandıkları tarafından ödenen tazminat, yardım ve toptan yapılan ödemeler en
yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarından fazla ise
aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Bu mukayesede gerekli muhtelif
emekli sandıkları ile sigorta şirketleri ve yardım sandıklarından muhtelif
zamanlarda alınan ikramiye, tazminat ve toptan yapılan ödemeler topluca
dikkate alınır.);
Madde 63 bend (2)-(31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)
2. Emekli aidatı veya sosyal sigorta primleri (Emekli Sandığının veya Sosyal
Sigorta Kurumunun Türkiye`de olması şartiyle);
Madde 63 Bend (3)-(4/12/1985 tarihli ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
3. Mükellefin şahsına, eşine veya küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza,
hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortaları için
hizmet erbabı tarafından ödenen primler (Sigortanın Türkiye`de kain ve
merkezi Türkiye`de bulunan bir sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması
ve sigorta priminin ödendiği ayda elde edilen ücret üzerinden, kanunla kurulu
sosyal güvenlik kurumlarına hizmet erbabı hissesi olarak hesaplanan prim
veya aidatın aylık tutarını aşmaması şartıyle),
Madde 86 fıkra bir bend (1) alt bend (c)- (31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun
hükmüdür.)
c) Tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü
maddede yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşmayan
menkul sermaye iratlarından ve vergi alacağı dahil kurumlardan elde edilen kar
paylarından;
Madde 89 bend (1)-(4/12/1985 tarihli ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)
1. Beyan edilen gelirin % 5`ini ve her bir kişi için asgari ücretin yıllık tutarını
aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat,
ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortalarının
primleri (Sigortanın Türkiye`de kain ve merkezi Türkiye`de bulunan bir sigorta
şirketi nezdinde aktedilmiş ve gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olmak, beyan-
nameye alınmış ücretler varsa bunların safi miktarlarının hesaplanması sırasında
ayrıca indirilmemiş bulunmak şartıyla; eşlerin ve çocukların kendi gelirleri için
ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait sigorta primleri aile reisi gelirinden
indirilmez.).
Dar mükellefiyete tabi olanlar sigorta primi indirimi yapamazlar.
Madde 38- fıkra üç-(25/5/1995 tarihli ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Mükelleflerin iktisap tarihinden itibaren en az iki tam yıl süreyle işlet-
melerinde kayıtlı bulunan gayrimenkul, iştirak hisseleri ve amortismana tabi
diğer iktisadi kıymetleri elden çıkarmaları halinde, bu iktisadi kıymetlerin
maliyet bedeli bunların iktisap edildiği ve elden çıkarıldıkları yıllar hariç
olmak üzere her takvim yılı için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen
yeniden değerleme oranında artırılarak kazancın tespitinde dikkate alınabilir.
Bu hüküm 39`uncu madde gereğince işletme hesabı esasına göre ticari kazancın
tespitinde de uygulanır. Bilanço esasında defter tutan mükellefler tarafından
artırılan maliyet bedeline tekabül eden kazançlar, bilançonun pasifinde özel bir
fon hesabında gösterilir. Bu fon, sermayeye ilave dışında herhangi bir suretle
başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, o yılın ka-
zancına dahil edilerek vergiye tabi tutulur. Sözkonosu iktisadi kıymetlerin
alım satımı ile devamlı olarak uğraşanlar, alım satımını yaptıkları iktisadi
kıymetler için bu hükümden yararlanamazlar. Şu kadar ki, inşaat yapımına tahsis
edilen arsa ve arazilere ilişkin olarak inşaatın bitim tarihine kadar geçen süre
için bu fıkra hükmüne göre maliyet bedeli artırımı yapılabilir. Ancak, inşaatın
tamamlanmasından önce satışı yapılan gayrimenkuller için maliyet artırımı
satışın yapıldığı tarihe kadar uygulanır. Bu fıkra hükmünün uygulanmasına ilişkin
usul ve esasları tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
193 Sayılı Kanunun Çeşitli Maddelerindeki Oran ve Miktarlarda
KARARNAMELER İLE YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ
Değişiklik Yapan Yayımlandığı
Kararnamenin Resmi Gazete`nin
Tarihi Numarası Tarihi Numarası Değişiklik Gören Madde
----------- ----------- ---------- ---------- ---------------------------
20/12/1983 83/7511 26/12/1983 18263 18,21
23/12/1983 83/7518 30/12/1983 18267 13,53
20/12/1985 85/10172 26/12/1985 18970 47,48
20/12/1985 85/10175 26/12/1985 18970 94
1/12/1986 86/11239 10/12/1986 19307 13
12/12/1986 86/11307 23/12/1986 19320 46,47,48
21/12/1986 86/10380 22/2/1986 19027 94
25/3/1986 86/10415 7/3/1986 19040 94
9/12/1986 86/11306 23/12/1986 19320 Mükerrer 116
23/12/1986 86/11330 31/12/1986 19328 45,75,94
12/3/1987 87/11565 14/3/1987 19400 94
27/4/1987 87/11812 6/6/1987 19479 75,94
14/7/1987 87/11987 27/8/1987 19557 94
16/12/1987 87/12338 28/12/1987 19678 45,75,94
30/12/1987 87/12467 31/12/1987 19681 Mükerrer 31,46,48,86,87,94,103,
Mükerrer 116
30/12/1987 87/12478 19/1/1988 19699 94
22/1/1988 88/12567 19/2/1988 19730 94
19/2/1988 88/12645 20/2/1988 19731 94
25/5/1988 88/12966 9/5/1988 19837 75,94
28/12/1988 88/13642 30/12/1988 20035 21,31,46,48,53,68/10,
86,87,103,Mükerrer 116,
Geçici 32
28/12/1988 88/13644 30/12/1988 20035 94
25/3/1989 89/13876 25/3/1989 20119 Mükerrer 120
16/6/1989 89/14258 25/7/1989 20232 13,53
21/7/1989 89/14365 19/8/1989 20257 94
27/12/1989 89/14913 30/12/1989 20388 17,21,31,46,48,68/10,
86,87,103,Mükerrer 120
27/12/1989 89/14919 30/12/1989 20388 94
15/12/1990 3689 20/12/1990 20731 13,17,21,24,Ek 2,47,53,
68/10,Mük.80,86,87,103,
111,112.
12/8/1991 91/2074 16/8/1991 20962 94.
2/10/1991 91/2345 31/10/1991 21037 17
26/12/1991 91/2569 31/12/1991 21098 13,21,24/3,31,47/2,
53,68/10, Mükerrer
80,86,87,103,111,112
ve Geçici 37
26/12/1991 91/2564 31/12/1991 21098 Mük. 94
30/1/1992 92/2682 12/2/1992 21140 94
20/5/1992 92/3078 28/5/1992 21241 94, 103
22/12/1992 92/3892 31/12/1992 21452 13,17,21,24/3,31,
47/2,53,68/10,Mükerrer
80,86,87,103,111,112
ve geçici 37
Tebliğ 165 6/3/1991 20806 Geçici 35.
" 168 15/3/1992 21172 48,Geçici 35.
" 170 28/1/1993 21479 48,Geçici 35.
193 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun
No : Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler Yürürlüğe giriş tarihi
------ -------------------------------------- ----------------------
35 --- 28/2/1962
39 --- 6/3/1962
202 --- 28/2/1963
365 Md. 1 1/1/1964
Md. 4 1/3/1964
Diğer hükümleri 31/12/1963
484 --- 8/7/1964
642 --- 1/1/1965
784 --- 30/11/1966
876 --- 13/6/1967
890 Md. 1 1/1/1967
Md. 2 1/1/1966
903 Md. 4,5 1/3/1968
Diğer maddeleri 24/7/1967
933 --- 11/8/1967
980 --- 1/1/1968
1132 --- 1/1/1969
1137 --- 31/3/1969
1631 --- 1/1/1972
1743 --- 1/7/1973
1927 Md. 1 1/2/1974
Diğer maddeleri 12/7/1975
1981 --- 1/1/1975
2026 --- 1/1/1976
2320 Md. 1,2 12/9/1980
Diğer maddeleri 23/10/1980
2361 --- 1/1/1981
2454 Md. 13 5/5/1981
Md. 6 ve Geçici Madde 19 1/6/1981
Diğer hükümleri 1/1/1981
2574 Md. 6,9,12,16,19,21,22,25,30 1/1/1981 tarihinden
geçerli olmak üzere
5/1/1982
Kanun
No : Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler Yürürlüğe giriş tarihi
----- --------------------------------------- ---------------------
Md.5,14 1/1/1981 tarihinden
(Gelir Vergisi Kanununun 24/1 ve 77/2`deki geçerli olmak üzere
değişiklikleri.) 5/1/1982
Md. 14 ile yapılan diğer değişiklikler 1/1/1983
2588 Md. 1,2,4,5,6,7,8,14,16 Bölge idare ve vergi
mahkemelerinin göreve
başladıkları tarihte
Md. 9,10,11,12,15,17,18 Emlak vergisi,1980 Genel
beyan dönemini izleyen
ilk genel beyan dönemi-
nin rastladığı bütçe
yılının başında
Md. 3, 13 1/3/1982
Diğer maddeleri 27/1/1982
2772 --- 1/1/1983 tarihinden
geçerli olmak üzere
31/12/1982
2970 --- 1/1/1984
2995 --- 27/4/1984
3239 1. Bu kanunun birinci bölümünün araziye ait,
asgari ölçüde birim değer tesbiti için yeni-
den kurulan TAKDİR KOMİSYON`ları ve arazi ile
ilgili diğer hükümleri ve yoklamadan maksat
ve yoklama memurlarına ilişkin hükümleri. 11/12/1985
Arsalara ait asgari ölçüde birim değer tes-
biti için yeniden kurulan Takdir Komisyon-
ları ile ilgili hükümleri. 1/3/1986
2. Bu kanunun beşinci bölümünün,96. madde-
siyle 492 sayılı kanunun 8 sayılı tarifesine 7/10/1983 tarihinden
eklenen telsiz harçlarına ait hükümleri geçerli olmak üzere
(Yıllık Harçlara ait hükümleri hariç) 11/12/1985
3. Bu kanunun 107,115,119,126,132,133,134, 1/1/1986 tarihinden
135 ve geçici 2,3, ve 4. maddeleri. geçerli olmak üzere
11/12/1985
5. Bu kanunun diğer hükümleri. 1/1/1986
85/10172
sayılı Bak.
Kur. Kar. --- 31/12/1985
85/10175
sayılı Bak.
Kur. Kar. --- 1/1/1986
3393 11 ve 12 nci maddeleri 1/1/1987
Diğer maddeleri 30/6/1987
Bugünün tarihi: 13/08/2025 16:09:20