ÖZET "Elektrik tüketim bedellerinin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahakkuk ettirilen gecikme zammı ile birlikte temerrüt faizi de istenip istenmeyeceği" konusunda şimdilik içtihatların birleştirilmesine karar

 

 

Elektrik satış tarifeleri hükümlerine göre, ibrazından itibaren onbeş gün içinde ödenmeyen elektrik faturalarının ödenmeyen kısımları üzerinden abonelerden istenilen ve ayrıca 506 sayılı Yasada yer alan "gecikme zammı" ile "temerrüt faizi"nin birlikte alınıp alınamayacağı, gecikme zammı ile temerrüt faizinin mahiyetleri; aynı mı, yoksa farklı hukuki müesseseler mi oldukları hususunda; Hukuk Genel Kumlu, 12. ve 13. Hukuk Daireleri ile 11. Hukuk Dairesi kararları arasında meydana gelen içtihat aykırılığının giderilmesi Yargıtay 1. Başkanlık Kurulu' nun 17.10.1991 günlü ve 51 sayılı kararı ile istenilmiş bulunduğundan; Yargıtay içtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nda 15.5.1992 tarihinde yapılan müzakere sonunda; Raportör Üyenin açıklamaları ve söz alan üyelerin konuşmaları dinlendikten sonra;

 

Hukuk Genel Kumlu ve 12. Hukuk Dairesi ile 11. Hukuk Dairesi'nin kararları arasında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasının 80. maddesinde öngörülen prim alacaklarına uygulanan gecikme zammının, iflasın açılmasından, sonra da işlemeye devam edip etmeyeceği konusundaki içtihat aykırılığı Yargıtay içtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nun 22.11.1991 günlü ve Esas 1990/5, Karar 1991/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı ile giderilmiş bulunduğundan ve iflasın açılmasından sonra da işlemeye devam edecek olan gecikme zammının nasıl tahsil edileceği, diğer bir ifade ile icra İflas Kanunu'nun değişik 196. maddesindeki faizler gibi işleme tabi tutulup tutulamayacağı konusunda kararlar arasında henüz bir içtihat aykırılığı belirmediğinden, bu yönlerden, gecikme zammı ile faizin aynı nitelikte olup olmadığının incelenmesine yer olmadığına; çeşitli yasalarda yer alan gecikme zammının, bu yasal düzenlemelerden soyutlanarak, genel olarak, faizle aynı nitelikte olup olmadığının incelenmesi de sağlıklı bir sonuç vermeyeceği gibi, esasen kararlarda da sorun, belli konularla sınırlı olmak üzere incelenmiş bulunduğundan, soyut bir incelemeye girişilmesine yer olmadığına;

 

Bu nedenlerle konunun sadece "elektrik tüketim bedellerinin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahakkuk ettirilen gecikme zammı ile birlikte temerrüt faizi de istenip istenemeyeceği, sorunu ile sınırlandırılmasına; bu konuda sadece Yargıtay 11. Hukuk Dairesi ile Yargıtay 13. Hukuk Dairesi'nin kararları bulunduğundan, konunun içtihadı Birleştirme Hukuk Kısmı Genel Kurulu'nda görüşülmesine; görüşmenin 1. Başkanlık'ça belirlenecek ileri bir tarihte yapılmasına içtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nca 15.5.1992 tarihinde oybirliğiyle karar verilmiştir.

 

Yukarıdaki karardan sonra içtihadı Birleştirme Hukuk Kısmı Genel Kurulu'nda görüşülmüştür.

 

Büyük Genel Kurul, görevsizlik kararı verdiği için, Daire kararları arasında içtihat aykırılığı bulunup bulunmadığı ve içtihatların birleştirilmesine gerek olup olmadığını incelemediğinden, içtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kurulu'nca öncelikle bu hususun incelenip karara bağlanması gerekmiştir.

 

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin 6.10.1987 günlü ve 1987/4854-5057 sayılı kararında; tüketilen elektrik bedellerinin süresinde ödenmemesi nedeniyle gecikme zammı talep edilmesi halinde ayrıca temerrüt faizi istenemeyeceği, zira gecikme cezası (zammı) işlemekle borçluya vade verilmiş sayılacağı kabul edilmiştir. Bu kararda, gecikme zammı ile temerrüt faizinin aynı nitelikte olup olmadığı sorunu üzerinde durulmamıştır.

 

11. Hukuk Dairesi'nin 25.12.1989 günlü ve Esas 1988/10022, Karar 1989/7475 sayılı ve aynı Daire'nin 15.10.1990 günlü ve Esas 1989/ 5957, Karar 1990/6508 sayılı kararında; gecikme cezasının özel bir temerrüt faizi niteliğinde olduğu, icra takip tarihine kadar sadece gecikme cezası hesaplanarak, takip tarihinden itibaren sadece asıl alacağa reeskont faizi yürütülmesi gerektiği görüşü benimsenmiştir.

 

Yargıtay 13. Hukuk Dairesi'nin 21.12.1990 günlü ve 1990/4196-9072 sayılı kararında ise; elektrik tüketim bedelinin süresinde ödenmemesi halinde hem cezai şart niteliğinde olan gecikme zammına ve hem de temerrüt faizine hükmedilebileceği kabul edilmiştir.

 

Aynı konuda iki ayrı Dairenin karar vermesinin nedeni; tarafların tacir olması halinde verilen kararların, ticari dava olması nedeniyle, 11. Hukuk Dairesi'nce incelenmesi ve sadece bir tarafın tacir olması halinde verilen kararların 13. Hukuk Dairesi'nce incelenmesinden ileri gelmektedir. 2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nun 30.5.1991 günlü ve 3749 sayılı Kanunla değişik 5. ve 14. maddeleri ile Yargıtay'da yeniden kurulan dairelerden 19. Hukuk Dairesi'ne, Yargıtay Başkanlar Kurulunun 23.1.1992 günlü kararı ile, evvelce 11. Hukuk Dairesinin görevine giren tacirler arasındaki ticari satımdan doğan davalarda verilen kararların temyiz incelemesi görevi de verilmiştir. Ancak, konu içtihadı birleştirme gündemine alındığından, 19. Hukuk Dairesince henüz bu konuda bir karar verilmediği, içtihadı birleştirmenin sonucunun beklendiği ifade edilmiştir.

 

İcra takibi dolayısıyla aynı konuda çıkacak uyuşmazlıklarda verilen kararların incelenmesi 12. Hukuk Dairesi'ne ait ise de; elektrik tüketim bedelleri ile ilgili olarak 12. Hukuk, Dairesi'nin bir kararı ibraz edilmemiştir.

 

Yargıtay 11. ve 13. Hukuk Daireleri'nin kararları arasında beliren görüş ayrılığının, Elektrik Satış Tarifesindeki "gecikme zammı"nın hukuki niteliğinin farklı yorumlanmasından ve bu konuda yoruma gidilmesinin nedeninin de; Tarifede, elektrik tüketim bedelinin süresinde ödenmemesi halinde, gecikilen her ay için belli oranda gecikme zammı alınacağının ön-görülmesine karşın, aynı süre içinde ayrıca temerrüt faizi alınıp alınmayacağı hakkında herhangi bir hükme yer verilmemiş olmasından ileri geldiği anlaşılmaktadır.

 

Görülüyor ki, gecikme zammının yasal ve hukuksal dayanağı elektrik satış tarifesidir. Tarifede gecikme zammı alınacağına dair bir hüküm olmasa idi, böyle bir içtihad aykırılığı da doğmayacaktı. Öyle ise, elektrik satış tarifesinin ve tarifede yer alan "gecikme zammı"nın yasal ve hukuksal dayanağı nedir sorusuna da burada kısaca yanıt vermek gerekir.

 

8.6.1984 günlü ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'ye ekli listeye göre Türkiye Elektrik Kurumu (TEK), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili bir Kamu İktisadi Kurulu-şudur. Bu KHK.nin 35. maddesinde; teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıkların, işletmelerinde üretilen mal ve hizmetlerin fiyatlarını serbestçe tesbit edebilecekleri hükme bağlanmıştır. 19.2.1985 günlü ve 3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 10. maddesinin (e) bendinde, Enerji fiyatlandırma esaslarını tesbit etmek ve uygulanmasını denetlemek görevi Enerji Dairesi Başkanlığı'na verilmiştir. 12.8.1993 günlü ve 505 sayılı KHK.nin 4. maddesi ile, yukarıda anılan 10. maddenin (e) bendi (Enerji fiyatlandırma esaslarını tesbit etmek, kamu yararı ve piyasa ihtiyaçlarını dikkate alarak tüketicilere yapılan her türlü enerji satışında taban ve tavan fiyatlarını belirlemek ve uygulanmasını denetlemek) şeklinde değiştirilmiştir.

 

Bakanlar Kurulu'nun 12.8.1993 günlü ve 1993/4789 sayılı kararı ile, Türkiye' Elektrik Kurumu'nun, 233 sayılı KHK.nin 3. maddesine dayanılarak; Türkiye Elektrik Üretim, İletim Anonim Şirketi ve Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ünvanı ile iki ayrı iktisadi devlet teşekkülü şeklinde teşkilatlanmasına, bunların statülerinin yürürlüğe girmesine, aktif ve pasiflerin devrine kadar TEK'in görev ve yetkilerinin devam etmesine karar verilmiştir.

 

Yukarıda açıklanan düzenlemeye göre; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca hazırlanacak yönetmelikte enerji satış fiyatlarının tesbiti esasları belirlenecek ve TEK Yönetim kurulu tarafından, bu esaslar dairesinde elektrik satış fiyatları tesbit edilecektir.

 

3 Ekim 1990 günlü ve 20654 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca hazırlanan Elektrik Tarifeleri Yönetmeliğinde, hazırlanarak elektrik satış tarifelerinin esasları tesbit edilmiştir. Bu Yönetmeliğinin 7/A maddesinde, elektrik satış tarifelerinin TEK Yönetim Kurulunca hazırlanarak uygulamaya konulacağı ve yönetim kumlu kararının bir kopyasının bilgi için Bakanlığa gönderileceği hükme bağlanmış; aynı yönetmeliğin 73 ve 89. maddelerinde; faturaların aylık olarak düzenleneceği, teslim tarihinden itibaren üzerinde yazılı tarihe kadar ödenmeyen fatura bedelinin kanuni faiz ve masraflarla birlikte tahsil olunacağı; 94. maddesinde de bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile, daha önce yürürlükte bulunan yönetmeliğe göre TEK veya şirket ile sözleşme yapmış olan abonelerin, sözleşmelerindeki bu yönetmelik hükümlerine aykırı tüm hükümlerin yürürlükten kalkacağı açıklanmıştır. Bu yönetmelik 3 Ekim 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

 

İncelemeler sırasında bazı üyelerce, TEK Yönetim Kurulunun konu ile ilgili 17.6.1988 günlü ve 1004 sayılı bir genelgesinin bulunduğu bildirildiğinden, Yargıtay 1. Başkanlığı'nın 3.2.1993 günlü ve 183 sayılı yazıları ile, söz konusu genelgenin, elektrik satış tarifesinin ve değişikliklerinin onanlı birer örneğinin gönderilmesi TEK Genel Müdürlüğü'nden istenmiş; Genel Müdürlük tarafından, sözü geçen genelge ve dayanağı olan 11.5.1988 günlü ve 16-336 sayılı TEK Yönetim Kurulu Kararı ile 10.12.1987 tarihinden beri uygulanan Elektrik Enerjisi Satış Tarifesinin onanlı örnekleri gönderilmiştir.

 

Tarifenin 12. maddesi aynen şöyledir:

 

"Madde 12 - Faturaların Ödenmesi

 

Tarımsal sulama ve meskenler dahil tüm faturalar aylık olarak düzenlenir. Faturaların teslim tarihinden itibaren 15 gün içinde olmak üzere, üzerinde yazılı tarihe kadar ödenmesi şarttır. Faturalarını tamamen ödemedikleri takdirde fatura bedelinin ödenmemiş kısmı üzerinden ilk ayı için % 10, takip eden 5 ay.(2., 3., 4., 5. ve 6. aylar) için aylık % 7 ve sonraki aylar için aylık % 5 ilaveten '(gecikme zammı) alınacaktır. Gecikme zammı hesabında, izleyen ayın aynı tarihli gününe kadar geçen süre bir ay kabul edilir. Gecikme bir gün dahi olsa, gecikme zammı hesabında bir ay olarak dikkate alınır. Gecikme zammının hesabında fatura bedelinin faturada belirtilen bankaya veya ilgili TEK veznesine yatırıldığı tarih esas alınır' denilmiştir. Sonrada Yönetim Kurulunun 15.12.1992 günlü ve 40/744 sayılı kararı ile 1.1.1993 tarihinden geçerli olmak üzere gecikme zammı oranı aylık % 7'den % 10'a çıkarılmıştır. Tarifede, gecikme zammı dışında ayrıca temerrüt faizi de alınıp alınmayacağına dair herhangi bir hüküm yer almamıştır. Bu durumda iş yoruma kalmakta ve yorum farklılığından dolayı, aynı konuda 11. ve 13. Hukuk Daireleri'nden farklı kararlar verilmiş bulunmaktadır.

 

Ancak, TEK Genel Müdürlüğü'nden celbedilen 17.6.1988 günlü ve 1004 sayılı genelgede sözü edilen 11.5.1988 günlü ve 16-336 sayılı Yönetim Kurulu kararında; Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin kararları doğrultusunda; borcunu süresinde ödemeyen müşterilere temerrüt faizi uygulanmaması, sadece gecikme zammı tatbik edilmesi, borcunu süresinde ödemeyen müşterilerden alacağın tahsili için yasal yola başvurulduğunda; başvurma tarihine kadar gecikme zammı uygulanması ve yasal yollara başvurulurken elektrik borcu ile gecikme zammı toplamı üzerinden temerrüt faizi talep edilmesi; eldeki işlerde de bu' şekilde işlem yapılması kabul edilmiştir. Böylece gecikme zammı ile birlikte temerrüt faizi de talep edilip edilmeyeceği konusu açıklığa kavuşturulmuş, bu konuda artık bir yoruma gerek kalmamıştır. Bu karar, tarifeler yapmaya ve tarifelerde değişiklik yapmaya yetkili Yönetim Kumlu tarafından alınmış olduğu için, yargısal uygulamalarda dikkate alınması ve değerlendirilmesi gerekir. Ne varki gerek mahkeme kararlarında, gerekse Yargıtay kararlarında bu yönetim kumlu kararı incelenmemiş ve değerlendirilmemiştir. 1988 yılından ben mevcut olduğu halde, yargısal uygulamaya yansımayan bu kararın değerlendirilmesi halinde dahi içtihat uyuşmazlığının devam edip etmeyeceği bugünden bilinemeyeceğinden, bu durum ilk defa içtihadı birleştirme görüşmeleri sırasında ortaya çıktığından ve bugün için görevli 13. Hukuk Dairesi ile 19. Hukuk Dairesi'nin kararları arasında bu konuda henüz bir içtihat aykırılığı da bulunmadığından, şimdilik içtihatların birleştirilmesine karar verilmesine gerek görülmemiş; öncelikle dairelerin bu yeni durumu değerlendirmeleri uygun görülmüştür.

 

Tarifedeki gecikme zammına ilişkin hükmün, kanun ve yönetmeliğe aykırı olup olmadığı ve bu konunun incelenmesinin adli yargının görevine girip girmediği hususu içtihadı birleştirmenin kapsamı dışında kaldığından, bu konu görüşülmemiştir.

 

SONUÇ :Yukarıda açıklanan nedenlerle; "Elektrik tüketim bedellerinin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahakkuk ettirilen gecikme zammı ile birlikte temerrüt faizi de istenip istenemeyeceği" konusunda şimdilik içtihatların birleştirilmesine karar verilmesine gerek olmadığına; 3.6.1992 ve 24.2.1993 günlerinde yapılan birinci ve ikinci müzakerelerde gerekli 2/3 çoğunluk sağlanamadığından, 19.11.1993 günlü üçüncü müzakerede 36 oya karşılık 39 oyla ve oyçokluğuyla karar verildi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu konuda 11, 12, 13. Hukuk Daireleri arasında içtihat aykırılığı bulunduğu ve sürdürüldüğü tartışmasızdır.

 

Buna rağmen, içtihatların birleştirilmesine mahal bulunmadığı görüşüne gerekçe olarak aşağıdaki hususlar ileri sürülmüş ve o görüş 3 oy farkla benimsenmiş ise de bu ve benzeri görüşler içtihatların birleştirilmesine engel olmamalı idi.

 

 

 

2- Her ne kadar Elektrik Tarifeleri Yönetmeliği (m. 73, 89, 93) münhasıran kanuni faiz alınmasına cevaz veriyor ise de yönetmeliğin geçerliğini yorumlamak idari yargının işidir.

 

 

 

3- TEK. Yönetim Kurulu'nun 11.51988 - 16/336 tarih ve sayılı kararı meseleyi halletmiş, taleplerini gecikme zammına inhisar ettirmiştir...

 

Oysa, söz konusu yönetim kurulu kararında duruma göre yönetmeliğe aykırı da olsa gecikme zammı veya temerrüt faizi istenebilecek durumlar belirlenmiş, her ikisinden de vazgeçilmemiş, durum daha da karmaşık hale getirilmiştir. Yani, bu karar konuyu çözmemiş, çözülmezliğe götürmüştür. Kaldı ki, değiştirilmesi, kaldırılması her zaman mümkün bir yönetim kurulu kararına dayanılarak içtihadı birleştirmeye artık mahal kalmadığı sonucuna nasıl varılabilir?

 

 

 

 

 

 

İçtihat-ı Birleştirmenin konusu "Elektrik satış tarifeleri hükümlerine göre, ibrazından itibaren onbeş gün içinde ödenmeyen elektrik faturalarının, ödenmeyen kısımları üzerinden abonelerden istenilen ve ayrıca 506 sayılı Yasada yer alan gecikme zammı ile temerrüt faizinin mahiyetleri, aynımı, yoksa farklı hukuki müesseselermi oldukları" hakkındadır. 19.11.1993 tarihinde toplanan Yargıtay Hukuk Genel Kurulu içtihatların birleştirilmesine mahal olmadığı sonucuna 36 'ya karşı 39 oyla ve oyçokluğu ile karar vermiştir.

 

 

 

Yüksek 13. Hukuk Dairesi ise, 21.12.1990 tarih, 1990/4196-1990/9072 sayılı kararında, (gecikme zammı Borçlar Kanununun 158/11. maddesindeki ifaya eklenen cezai şart niteliğindedir. Alacaklı hem borcun hem cezanın ödenmesini talep edebilir. Faizise kısaca paranın kirasıdır... bu bakımdan davacı hem cezayı hemde faizi talep etmekte haklı olduğuna) şeklinde karar vermiştir. Bu kararın niteliğinden ise alacaklının icraya ve mahkemeye başvurması halinde asıl alacak gecikme zammı toplamı üzerinden faiz istiyebileceğinin kabul edildiği anlaşılmaktadır ki, 11. Hukuk Dairesi'nin kararı ile açıkça çelişkilidir. Karara aykırıdır. Hukuk Genel Kurulundaki içihat-ı birleştirmeye gerek olup olmadığı hususunda yapılan tartışmalar sırasında TEK'in Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin görüşüne uygun olarak uygulamaları olduğuna dair gerekçe gösterilen yönetim kurulunun 11.5.1988 tarih, 16-336 sayılı kararının 2. maddesinde ise Borcunu süresinde ödemiyen müşterilerden alacağımızın tahsili için yasal yola başvurduğumuzda, başvurma tarihine kadar gecikme zammı uygulanması ve yasal yollara başvurulurken elektrik borcu ile gecikme zammı toplamı üzerinden temerrüt faizi talep edilmesi" gerekir şeklindedir. Bu yönetim kurulu kararının ise, Yargıtay il. Hukuk Dairesi'nin yukarıda belirtilen kararları doğrultusunda olmadığı ise açık ve seçik olarak anlaşılmaktadır. Zira Yüksek il. Hukuk Dairesi'nin mezkür kararlarında elektrik alacağının muaccel olduğu tarihten itibarenasıl alacağız ancak tahsil tarihine kadar gecikme zammı uygulanacağı ve gecikme zammının bir nevi temerrüt faizi olduğu belirtilmekte, icra ya veya mahkemeye başvurulması halinde sadece asıl alacağa gecikme zammının uygulanacağı kabul edildiği halde TEK'in adı geçen yönetim kurulu kararında elektrik alacağıiçin icraya veya mahkemeye başvurulması halinde asıl alacak  gecikme zammı toplamı üzerinden temerrüt faizi isteneceği belirtilmiştir. TEK'in Yönetim Kurulu kararı ve uygulaması 11. Hukuk Dairesi'nin kararı ile de çelişkilidir. Bütün bu açıklamalardan görülüyorki, 11. Hukuk Dairesi'nin kararları ile 13. Hukuk Dairesi'nin kararları birbirine zıttır. Ayrıca TEK'in yönetim kurulu kararı ve uygulaması da 11. Hukuk Dairesi'nin görüşüne ters ve aykırıdır. Bu durumda Hukuk Daireleri arasında görüş aykırılığı olduğu açık olduğu gibi, çoğunluğun gerekçe yaptığı TEK. Yönetim Kurulunun mezkür kararı da 11. Hukuk Dairesi'nin görüşü doğrultusunda değil ve ona aykırıdır. Diğer taraftan TEK'in yönetim kurulu kararı idari bir karar olup, içtihat-ı birleştirme konusunda Yargıtay'ın vereceği kararı da etkilemez. Ayrıca bir konudaki idari kararlar sık sık değişebilir. Bu itibarla yukarıda belirtilen açıklama ve arz ettiğim nedenlerle İçtihat-ı Birleştirme Konusu hakkında içtihat-ı birleştirmeye gidilmesine kesin zaruret olduğu açık iken aksi düşüncelerle içtihat-ı birleştirmeye gidilmesine gerek olmadığı yolundaki çoğunluk kararına karşı olduğumu arz ederim.

 

 

 

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972