Taraflar arasındaki "tazminat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Kargı Asliye Hukuk Mahkemesi'nce davanın reddine dair verilen 17.7.2001 gün ve 1998/94, 2001/42 K. sayılı kararın incelenmesi Davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 4.Hukuk Dairesi'nin 20.2.2002 gün ve 2001/11290 E, 2002/2145 K. sayılı ilamiyle; (...Dava 2330 sayılı yasa gereği ödenen tazminatın rücuan alınması istemine ilişkindir. Yerel mahkemece istem reddedilmiş karar davalı yanca temyiz edilmiştir.

Dosyadaki kanıtlara göre davaııların babası olan Ali B... trafik kontrolü yapan emniyet görevlilerini ateşli silahla yaralamıştır. Ancak adı geçen kişi akıı hastası olup temyiz kudreti yoktur. Ve bu kişide emniyet kuwetlerinin açbğı karşı ateş sonucu ölmüştür.

Temyiz kudreti bulunmayanların sebebiyet sorumluluğu (objektif sorumluluk) Borçlar Kanununun 54.maddesinin 1. fıkrasında düzenlenmiştir. Bu fıkra hükmüne göre hakkaniyet gerekli kılıyorsa hakim temyiz kudreti bulunmayan bir kimseyi kısmen veya tam olarak tazminata mahkum edebilir. Anılan hükmün amacı sorumluluğun, hakkaniyet düşüncesi ile kusur sorumluluğu hali dışında genişletmek olup mümeyyiz olmayanın eyleminden hukuki bir sonuç doğmayacağı hakkındaki genel kurala bir istisna koymaktır. Gerçekten Türk Medeni Kanununun 15.maddesinin 1. fıkrası hükmü kuralolarak mümeyyiz olmayanlann haksız eylemleri nedeniyle sorumlu olmamalarını gerektirir.Fakat bu maddenin ikinci fıkrası bazı istisnalara işaret etmektedir. İşte B.K.nun 54.maddesinin 1. fıkrası hükmü, bu istisnalarda biri belki de en önemlisidir. Hakim adaletin gerektirdiği yerde temyiz kudretinin bulunmamasından dolayı zarara sebebiyet verene isnadının kabulolmamasını bir kenara bırakabilecektir. Burada ona geniş bir takdir yetkisi verilmiştir. Her olayda zarara uğrayan kimsenin haksız eylemi işleyen gayri mümeyyizden tazminat isteyip isteyerneyeceği, olayı saran hal ve şartlara bakılarak tayin edilecektir. Bu hal ve şartlar arasında mümeyyiz olmayanın hürriyetinin doğurduğu özel tehlike temyiz kudreti olmamasına rağmen belli bir kusurun varlığı zarara uğrayanın olay sırasında zarar failine karşı davranışı ve öncelikle mümeyyiz olmayanın iktisadi gücünün büyüklüğü ile zarara uğrayanın ki ile karşılaştırılması gösterilebilir. Eğer olayın mali bakımdan doğurdu zarar mağdur yönünden hissedilir derecede buna karşılık fail içinde nispeten kolaylıkla yüklenebilir mahiyette ise mümeyyiz olmayan failin zararın tamamen veya kısmen tazminat etmesi adalete uygun olur. Zengin bir delinin, fakir bir adama verdiği zararı tazminat etmesi hakkaniyete birçok hallerde uygun düşer, ne var ki fa iii n zengin zarar görenin fakir olması her zaman 54.maddenin 1. fıkrası hükmünün uygulanmasını gerektirmez.Hakim az önç:e değinilen diğer özel hal ve şartlan mümeyyiz olmayanın zarara uğrayan tarafından tahrik edilip edilmediğini, edilmişse derecesini mümeyyiz olmayanın eyleminden dolayı başkasının örneğin nezaretle yükümlü olan ev reisinin sorumlu tutulup tutulmayacağını fiilin işleniş biçimi, mümeyyiz olmayanın eylemi işlerken içinde bulunduğu ruh haletini incelemeli ve sorumlu tutulabildiği takdirde bunun kapsamını tayin etmelidir.

Yerel mahkemece davaya konu eylemi yapan Ali Büyük'ün mali ve ekonomik durumu araştırılmadan Borçlar Kanunu 54.maddesi hükmünün tartışılması ve böylece eksik inceleme ile yazılı şekilde davanın reddedilmiş olması -bozmayı gerektirmiştir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davacı Vekili

Hukuk Genel Kurulu'nca inceienerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Davacı İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü vekili, 4/11/1997 günü polislerle girdiği çabşma sonucu ölen Ali Büyük'ün yaraladığı polislere 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun gereğince Emniyet Genel Müdürlüğü intihap Encümeni Nakdi Tazminat Komisyonunun 18/6/1998 tarihli kararı ile nakdi tazminat ödendiğini; Hazine zararına sebep olan Ali Büyük'ün mirasçıları olan davalılardan 4.423.200.000 TL. Hazine zararının rücuan tahsilini talep ve dava etmiştir.

Davaııların yaşları küçük olduğundan vasileri davanın reddini savunmuş, yerel mahkemece dava reddedilmiş, hüküm Özel Dairece yukarda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.

Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, maktül Ali B...'ün olay sırasında temyiz kudretini haiz

olmadığı anlaşılmaktadır.

M.K.md.15'e göre, temyiz kudretine sahip olmayan kimsenin fiilleri, kanundaki istisnalar saklı olmak üzere hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. MK.md.14'e göre de; temyiz kudreti bulunmayan kimse fiil ehliyetine sahip değildir. MK.16/III md. ise mümeyyiz küçük ve mahcurların haksız fiilden doğan zarardan sorumlu olduklarını hükme bağlamaktadır. Bu hükmün karşıt anlamından, temyiz kudretine sahip olmayan küçük ve mahcurların haksız fiil (kusur) ehliyetinin bulunmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu söylenenlere uygun olarak haksız fiil sorumluluğunun genel şart ve unsurlarını düzenleyen BK.md. 41/1, failin hukuka aykırı bir fiile başkasına verdiği zarardan sorumlu tutulabilmesi için kusurlu olmasını öngörmektedir. Bunun sebebi, haksız fiil (kusur) sorumluluğunda kusurun, sorumluluğun kurucu şart ve unsuru olmasıdır. Ancak, MK.md.151n açık hükmünden anlaşıldığı üzere "kanuni istisnalar saklıdır" İşte bu istisnanın en önemlisi BK.md.S4'de. düzenlenmiştir. Gerçekten, BK.54/1.md. göre, hakkaniyet gerektirdiği takdirde, hakim temyiz kudretine sahip olmayan kimseyi başkasına verdiği zararın tamamını veya bir kısmını tazmine mahkum edebilir. Şu halde, bu madde de kusur sorumluluk için şart olmadığından, temyiz kudretinden mahrum olan kimselerin sorumluluğu, özel nitelikte bir sebep sorumluluğudur. Burada sorumluluk ilkesi, hakkaniyet düşüncesine dayanmaktadır. Fail ekonomik yönden zengin, zarar gören fakir ise, zarar göreni uğradığı zararla başbaşa bırakmak adalet duygularını sarsıp zedeleyeceği için, kanun koyucu burada genel ilkeden ayrılarak sebep sorumluluğunu öngörmüştür.

Hakkaniyetin sorumlu tutulmayı gerektirip gerektirmediğinde hiç kuşkusuz tarafların ekonomik durumu büyük önem taşır. Sadece "zenginlik" yeterli ölçü değildir. Somut olaydaki hal ve şartlara göre karar verilmelidir. Bu hal ve şartlar arasında mümeyyiz olmayanın hürriyetinin doğurduğu özel tehlike, temyiz kudreti olmamasına rağmen belli bir kusurun varlığı, zarara uğrayanın olay sırasındaki tutum ve davranışları gözönünde tutulmalıdır.

Somut olayda (miras bırakan) maktül Ali B...'ün temyiz kudretinin bulunmadığı Adli Tıp Kurumu raporu ile saptanmıştır. Öldüğünde cebinden beş milyon para çıkbğı, mirasçıları olan davalıların Bağ-Kur emeklisi dedeleri tarafından onun da ölümüyle geliri olmayan anneleri tarafından bakıldıkları dosyadaki bilgilerden anlaşılmaktadır. Maktül'ün maddi yönden oldukça yoksul bir durumda olduğu belirlenmiştir. Bu durumda özel şart ve durumlar, temyiz kudretinden yoksun Ali B...'ün mirasçılarının davacı idareye hüküm tarihinde tazminat ödemesini haklı gösterecek nitelikte değildir. O halde direnme kararı yukarıda açıklanan gerekçeyle usul ve yasaya uygundur. Onanmalıdır.

SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, 5.2.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972