T : 09.10.2002

 

 

· İPTAL TESPİT

· TAŞ DÜZELTME

· SSK.YA İLK GİRİŞ

 

Taraflar arasındaki  "iptal-tespit " davasından dolayı  yapılan yargılama  sonunda;     Denizli  İs Mahkemesince  davanın   kabulüne  dair verilen   18.9.2001  gün  ve  2001/314-391   K.  sayılı  kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin 9.4.2002   gün ve 2002/1062-3070    sayılı ilamı ile; (...Davacı sigortalının/ gerçek doğum tarihinin,  15.7.1949 olmayıp 01.03.1945 tarihi olduğu ve bu tarihin sigorta işlemlerinde esas alınması gerektiğine ilişkin istemi, Mahkemece, dosya içerisinde bulunan, yaş tashihi kararına dayalı olarak aynen kabul edilmiştir.

Oysa;    506   sayılı   Sosyal   Sigortalar   Yasasının   uygulanması   açısından,   "yaş   koşulu"nun gerçekleşmesi   çok   önem   taşımaktadır.   Belli   süre   prim   ödenmesi   veya    en   azından   yasaca saptanan yaş sınırının gerçekleşmesi özellikle, yaşlılık sigortasının uygulanması açısından çok önem ödetmektedir. Bu nedenle, Yasa'nın 120. maddesi, sonradan yapılacak yaş düzeltmelerinde, kimi kötü uygulamaları önlemek amacıyla özel bir düzenleme getirmiş, belli sigorta  kollarında, hangi doğum tarihinin esas alınacağını  açıkça belirlemiştir. Buna göre; yaşlılık, ölüm ve maluliyet    sigortalarının uygulanmasında; sigortalının ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihte nüfus kütüğüne kayıtlı bulunan doğum tarihinin esas alınacağını hükme bağlamıştır. Öte yandan, mahkemelerce yapılan yaş düzeltme davalarının geçerli kabul edilmesi ilkesi de hukuksal bir zorunluluktur. Her iki hükmün birlikte telifi   için;   mahkemece   yapılan   ve   S.S.Kurumunun   taraf   olmadığı   yaş   düzeltme   davalarının,   İş Mahkemesince   ve   S.S.Kanunu   açısından   değerlendirilmesi   yapılırken,   her   iki   taraf   hukukunun gözetilmesi ve bir hakkın suistimali niteliğini taşıyıp taşımadığının, başka bir anlatımla, açık bir haksızlık durumu taşıyıp taşımadığının  doğrudan gözetilmesi gerekir. Aksi halde, sözü  edilen  120.maddenin ruhuna ters düşülmüş ve madde uygulanmaz hale sokulmuş olur.

Dava konusu olayda, davacı, 55 yaş koşulunun gerçekleşmesi açısından, doğum tarihinin 1949 yılından 1945 yılına çekilmesini istemiş ve buna ilişkin mahkeme kararına dayanmıştır. Oysa, incelenen yaş tashihi dosyasında; hüküm ise 55 yaşa uygun olarak 01.03.1945 tarihi esas alınarak oluşturulmuştur. Ne var ki, bu sonuç, biyolojik ve tıbbi gerçeklere uymadığı gibi, gerçeklere ters düşmüştür. Çameli Asliye Hukuk Mahkemesinin 1963/203 Esas, 1964/22 Karar sayılı dosyasında hiçbir tıbbi inceleme yapılmadan yeterli ve inandırıcı olmayan tanık beyanlarına dayanılmak suretiyle hüküm kurulmuştur.

Mahkemece yapılacak iş, davacının 03.04.1961 yılında işe giriş bildirgesinin verilmesinden sonra yas düzeltme talebinde bulunduğu ve yaşının 5 yaş büyütüldüğü gözönünde tutularak, davacının tam teşekküllü hastaneye sevkedilmek ve kemik grafileri alınmak, gerçek yaşını ortaya çıkarmak ve sonucuna göre karar vermekten ibarettir.

Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O  halde  davalı   Kurumun   bu  yönleri  amaçlayan  temyiz  itirazları   kabul   edilmeli  ve  hüküm bozulmalıdır...   )  gerekçesiyle   bozularak dosya  yerine geri  çevrilmekle  yeniden  yapılan  yargılama . sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davalı vekili

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü

Dava, tesbit ve iptal isteğine ilişkindir.

Davacı, ilk sigortalılık başlangıcından sonra mahkeme karan ile 1945 olarak düzeltilen doğum tarihinin yaşlılık aylığı bağlanmasında nazara alınarak aylık bağlanması gerektiğinin tespiti ile aksine olan kurum işleminin iptalini istemiştir.

Davalı Sosyal Sigortalar Kurumu vekili, ilk işe girişten sonra yapılan yaş düzeltme işleminin  yaşlılık aylığı bağlanmasında esas alınamayacağının   506   sayılı   Yasanın   120.maddesinde   hükme bağlandığını ileri sürerek davanın reddini savunmuştur.

Mahkemenin davacının doğum tarihinin ilk işe girişten sonra Mart 1945 olarak düzeltildiğine

ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı bulunduğundan yaşlılık aylığı bağlanması işleminde doğum tarihinin 1945 olarak alınarak aylık bağlanması gerektiği" gerekçesiyle davanın kabulüne dair verdiği karar yukarda açıklanan nedenlerle Özel Daire'ce bozulmuştur.

Mahkemece, "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 138/4.maddesinde belirtildiği gibi, kesinleşmiş mahkeme   kararlarının;   yasama,   yürütme;   idare  ve  yargı   organlarını   bağlamasının   Anayasal   bir zorunluluk olduğu, yargı organları dahil  hiçbir kurum ve kuruluşun  kesinleşmiş mahkeme kararını uygulamaktan kaçınamayacağı gibi dolaylı olarak da kesin kararı ilga edip tartışamayacağı, bozma kararında "mahkemece yapılacak iş, davacının tam teşekküllü hastaneye sevk edilmek ve kemik grafileri alınmak,   gerçek yaşını  ortaya  çıkarmak ve  sonucuna  göre   karar vermekten   ibarettir" şeklindeki  düşüncenin kesinleşmiş mahkeme kararının zımnen ilgası ve tartışılması anlamına geldiği, öte yandan;

davacının gerçek yaşının yeniden saptanmasının dahi somut olayın özelliğine göre olanaksız bulunduğu, kesinleşmiş yaş düzeltme kararına uyulmasının anayasal bir zorunluluk olduğu" gerekçesiyle önceki kararda direnilmiştir.

Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 120.maddesinin 2.fıkrası olup, uyuşmazlık; ilk kez sigortalı bir işe girdikten sonra mahkemece düzeltilen doğum tarihinin Sosyal Sigortalar Kurumunca yaşlılık aylığı bağlanmasında nazara alınıp alınamayacağı noktasındadır.

Her ne kadar, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa'sının 138/4 maddesi "yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle   değiştiremez   ve   bunların   yerine   getirilmesini   geciktiremez"  hükmü   gereğince   mahkeme kararlarına uyulması anayasal bir zorunluluk ise de; davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasanın  120/2.maddesi,  sonradan yapılacak yaş düzeltmelerinde,  kimi kötü uygulamaları  önlemek amacıyla özel bir düzenleme getirmiş ve belli sigorta kollarında, hangi doğum tarihinin esas alınacağını açıkça belirtmiştir. Gerçekten anılan maddede çok açık olarak "yaşlılık, ölüm ve maluliyet sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında; sigortalının ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihinin esas alınacağı" hükme bağlanmıştır. Hiçbir yoruma yer vermeyecek şekilde yapılan bu düzenleme karşısında sigortaya ilk tescil tarihinden çok" sonra yapılan yaş düzeltilmesinin yaşlılık aylığı bağlanmasında nazara alınamayacağı  açıktır.Nitekim, bu husus   1479  sayılı   Bağ-Kur  Yasası'nın   66.maddesinde  de   hükme  bağlanmış  olup,   Emekli   Sandığı   Yasası'nda   da   anılan   maddeye   paralel   hükümler yer almaktadır.   Elbette  ki,   kesinleşmiş   bir  yargı kararının bu özel düzenleme dışındaki uygulamalarda geçerliliğini koruyacağı tartışmasızdır.

Somut olayda, davacı, Sosyal Sigortalar Kurumuna ilk kez 3.4.1961 tarihinde tescil edilmiş olup ." doğum tarihi 15.7.1949'dur.Davacının doğum tarihi Çameli Asliye Hukuk Mahkemesinin 25.2.1964 tarihli kararı ile Mart 1945 olarak düzeltilmiştir. Bu durumda yukarıda belirtilen esaslar nazara alındığında kurumun ilk tescil tarihinden sonra verilen yaş düzeltme kararını yaşlılık aylığı bağlarken dikkate  almaması usul ve yasaya uygundur.

Özel   Dairece  bozma   kararında   506  sayılı  Yasa'nın  120.maddesi  hükmünün   açıkça   ortaya konulması ile .davanın reddedilmesi gerektiğinin amaçlanması karşısında, "ayrıca mahkemece gerçek  yaşın araştırılması gerektiği" yönündeki bozma gerekçesinin hataya dayandığı kabul edilmiştir.

O halde, yukarıda açıklanan nedenlere göre mahkemece, davanın reddine karar verilmesi gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarıda gösterilen  nedenlerden   dolayı   H.U.M.K.nün   429.maddesi   gereğince   BOZULMASINA,   9.10.2002   gününde oyçokluğu ile karar verildi.

 

Dava,    kesinleşen mahkeme hükmü ile 1945 olarak belirlenen-doğum tarihinin-esas alınarak"" yaşlılık aylığı bağlanması -istemine ilişkindir.    Davacı    sigortalının    1949    doğumlu    olarak    nüfusa kayıtlı-bulunduğu bu kaydın kesinleşmiş yargı; hükmü ile 1945 doğumlu   olarak   düzeltildiği: kayıtlı bulunduğu bu kaydın kesinleşmiş yargı hükmü ile 1945 doğumlu olarak .düzeltildiği uyuşmazlık konuşu değildir.Uyuşmazlık mahkeme .kararı ile değiştirilen yaşın esas alınıp alınamayacağı 506 Sayılı Yasanın 120. maddesinde belirtilen çifte kayıt olup-olmadığıdır.

Değişik Yargıtay kararlarında da belirlendiği- üzere 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 120 nci maddesinde bahsedilen "ilk kaydın esas alınacağı" hükmüyle güdülen amaç, bir kimsenin birden çok değişik tarihlerle nüfusa kaydedilmiş olması, nüfus kütüğü ile cüzdan arasında uyuşmazlık olması gibi hallerde ilk kaydın esas alınacağıdır. Yoksa kesinleşmiş mahkeme hükmü ile değiştirilen doğum tarihinin gözönünde tutulmayacağı değildir. Başka bir anlatımla, kesinleşmiş mahkeme hükmü ile düzeltilmiş yaş kaydının asıl kabul edilmesi gerekir. Böyle durumlarda birden fazla kaydın varlığından söz edilemez.

Nitekim anılan madde paralelinde oluşturulan Sosyal Sigorta işlemleri Yönetmeliğinin 83. maddesinde bu yön "... sonraki kayıt idare ve kaza mercilerinden verilmiş bîr kararla yapılmış veya düzeltilmiş ise kararlar kesinleşmiş olmaları şartıyla nüfus kayıtlarına geçirilmemiş olsa bile bu " kayıt esas alınır..." şeklinde açıkça ifade, olunmuştur. Başka bir anlatımla, kesinleşmiş mahkeme hükmü ile düzeltilmiş yaş kaydı asıl kabul edilmek gerekir.Kaldı ki 506 Sayılı Yasanın 120. maddesi yaş tahsisi halini yaşlılık aylığına engel kabul etmemektedir.

Böyle durumlarda birden fazla kaydın varlığından söz edilemez. Yüksek Daire bozma kararında belirtildiği "Mahkemece yapılacak iş, davacının tam teşekkülü hastaneye sevk edilmek ve kemik grafileri alınmak gerçek yaşını ortaya çıkarmak ve sonucuna göre karar vermekten ibarettir" düşüncesi mahkeme kararlarının herkesi bağlayacağı tartışmasız olduğundan. Anayasal olarak mümkün değildir.Ayrıca bir Sosyal Güvenlik Kurumu olan T.C. Emekli Sandığının 5434 Sayılı Kanunun 105/2. maddesi 18 yaşından önce yapılan yaş tashihlerini emekliliğe esas kabul etmektedir.Somut olayda davacının yaşı babası tarafından 18 yaşın ikmalinden önce yapılmış bulunmaktadır.

Açıklanan nedenlerden dolayı sayın çoğunluğun bozma kararına katılamıyoruz ve yerel mahkeme kararın onanması görüşündeyiz.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972