 |
T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
E : 2001/5-375
K : 2001/410
T : 25.04.2001
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
Taraflar arasındaki "kamulaştırma bedelinin arttırılması" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara Asliye 12.Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 5/4/2000 gün ve 1999/499-2000/192 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 5.Hukuk Dairesinin 2/10/2000 gün ve 2000/12614-14077 sayılı ilamı ile; (...Dava, imar uygulaması sırasında olduğu gibi bırakılamayan yapı ve ağaç bedeline ilişkindir.
Davaya konu teşkil eden ağaçlara değer biçilmesinde ve ağaç bedelinin arttırılmasına karar verilmesinde bir isabetsizlik yoktur. Ancak;
Davalı idarece, Belediye Encümen kararına dayanılarak dava konusu yapıya enkaz bedeli takdir edilmiştir. Davacı tarafça kendilerine enkaz bedeli değil, bina bedelinin ödenmesi gerektiği öne sürüldüğüne ve encümen kararına karşı çıkıldığına göre idarenin enkaz bedeli takdiri de idari bir işlem olan encümen kararına ilişkin olduğundan bina bedelini kapsayan uyuşmazlığın inceleme yeri idari yargıdır.
Bina bedeline ilişkin uyuşmazlık yönünden mahkemenin görevsizliğine karar verilmesi gerekirken bina
hususunda da işin esasına girilerek hüküm kurulması, doğru görülmemiştir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnmiştir.
TEMYİZ EDEN : Davalı vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava ,kamulaştırma bedelinin artırılması istemine ilişkindir.
Davanın kısmen kabulüne ilişkin yerel mahkeme kararı, Özel Daire'ce yukarıdaki gerekçeyle bozulmuştur.
Davalı Mamak Belediyesi Encümeni'nin 22.7.1997 gün ve 1415 sayılı kararıyla Islah İmar Planında imar yolu üzerinde kaldığı için kamulaştırılmasına karar verilen bir kısım gecekonduların enkazları ve diğer tesisler arasında davacıya ait bina ve ağaçların da bulunduğu; Kıymet Takdir Komisyonu' nün 6.10.1997 günlü raporunda, gecekondu ve müştemilatın İmar Islah Planı gereği kaldırılacak alanı 120 metrekare olarak gösterilip, gecekondu ve müştemilatın enkazı için 36.000.000 TL. ve ağaçlar için de 50.000.000 TL. olmak üzere toplam 86.000.000 TL. kıymet takdir edildiği.toplanan delillerden açıkça anlaşılmaktadır.
Davacı, görülmekte olan davada, kamulaştırılan bina ve ağaçların tapulu arsası üzerinde bulunmaları nedeniyle, kendisine enkaz bedeli değil, bina bedeli ödenmesi gerektiğini ileri sürmüş ve kamulaştırma bedelinin arttırılması isteminde bulunmuştur. Yerel mahkemenin, bu yönde yaptırdığı inceleme sonucunda düzenlenen ve birbirini doğrulayan bilirkişi raporlarını benimsemek suretiyle, davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verdiği karar, Özel Daire'ce, davalı idarenin dava konusu yapıya enkaz bedeli takdir etmesinin, bir idari işlem niteliğindeki encümen kararına dayalı bulunduğu, kendisine bina bedeli ödenmesini isteyen davacının, bu istemiyle encümen kararına karşı çıktığı, o nedenle uyuşmazlığı çözme görevinin idari yargıya ait olduğu gerekçesiyle bozulmuş, yerel mahkeme önceki kararında direnmiştir.
Bu noktada öncelikle,davacının istek ve iddiasının niteliği üzerinde durulmalıdır. Yukarıda değinildiği üzere, davacı, bedel artırımı istemini, takdir komisyonunun binasına enkaz bedeli takdir etmesinin ve davalı idarece bu rapora dayanılarak kamulaştırma bedeli ödenmesinin yanlış olduğu, bedel tespitinde bina değerinin esas alınması gerektiği iddiasına dayandırmış; kısaca, enkaz bedeli ile bina bedelinden hangisinin takdir edileceği konusunda hata yapıldığını ileri sürmüştür. İleri sürülüş şekline göre, davacının, davalı tarafından yapılan imar uygulamasına, o uygulama çerçevesinde taşınmazının kamulaştırılmasına ve bu çerçeve içinde yer alan herhangi bir idari işleme yönelik olarak hukuka aykırılık iddiasında bulunmadığı, herhangi bir idari işlemin iptalini istemediği çok açıktır. 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 14/1. Maddesi'ne göre, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda, takdir olunan bedel ile maddi hatalara karşı da, adli yargıda dava açılması gerekmektedir. Öte yandan, bina bedeli yerine enkaz bedeli takdirinin, kamulaştırma işlemlerinden doğan uyuşmazlıklar içinde çok daha geniş bir yer tutan ve adli yargıda görülmesi gerektiğinde kuşku bulunmayan ,arsa niteliğindeki bir taşınmazın tarla olarak değerlendirilmesi ve bedelin buna göre takdiri olgusuyla benzer bir yapıda; olduğu kabul edilmelidir. Nihayet aynı kamulaştırma kapsamındaki başka taşınmaz maliklerince önce adli yargıda, görevsizlik karan üzerine de bu kez idare mahkemelerinde açılan bir çok davada idare mahkemelerince de görevsizlik kararlan verildiği; ortaya çıkan olumsuz görev uyuşmazlığının çözümü için işin intikal ettiği Uyuşmazlık Mahkemesi'nin,bu tür davalarda adli yargının görevli bulunduğu yolunda kararlar verdiği de, sunulan karar örneklerinden anlaşılmaktadır.
Gerek davacı iddiasının hukuksal nitelik ve yapısı itibariyle ,somut olayda herhangi bir idari işlemin hukuka aykırılığının ileri sürülmemiş ve iptalinin istenilmemiş bulunması ve gerekse Uyuşmazlık Mahkemesi'nin değinilen kararları ile usul ekonomisi ilkesi gözetildiğinde, görülmekte olan davada adli yargının görevli bulunduğu kabul edilmelidir. Bu durumda yerel mahkemenin direnme karan yerindedir. Ne var ki, esasa .ilişkin temyiz itirazları dairesince incelenmediğinden bu konuda inceleme yapılmak üzere dosya özel dairesine gönderilmelidir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle yerel mahkemenin direnmesi yerinde görüldüğünden, davalı vekilinin esasa ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 5. Hukuk Dairesi'ne gönderilmesine, 25.4.2001 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
