Taraflar arasındaki "alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Amasya Asliye 1. Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabul-kısmen reddine dair verilen 26.11.1999 gün ve 1995/303 E.-1999/350 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 19.Hukuk Dairesinin 1.6.2000 gün ve 2000/1656-4280 sayılı ilamı ile; (...Davacı vekili, taraflar arasında 2.1.1992 tarihinde 10 yıl süreli bayilik sözleşmesi imzalandığını sözleşmede belirtilen teminat senedinin davalıya verildiğini müvekkilinin sözleşmeye güvenerek yatırım yaptığını, davalının 1994 başından itibaren taahhüdünü yerine getirmediğini, sözleşmede aksine hüküm bulunmasına rağmen Mustafa Ş... isimli bir şahsa bayilik verdiğini, sözleşmenin davalı tarafından feshedilmesi nedeniyle maddi ve manevi zarara uğradığını ileri sürerek 100.000 Dolar cezai şart, 1.000.000.000 TL. manevi tazminat 150.000.000 TL maddi tazminat alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiş, birleşen dosyası ile de 5.015.087.762.258 TLnın tahsilini istemiştir.

Davalı vekili cevabında, davacı başka bir firmayla çalıştığından zararı bulunmadığını, sözleşmenin 9.maddesini hukuk ve ahlaka aykırı olması nedeniyle batıl olduğunu, davacı teminat vermediğinden müvekkilinin sözleşmeyi feshetmek zorunda kaldığını, davacının müvekkili ile çalışırken rakip firmaya ait malları sattığını, bu işlemi başkasına yaptıran davacının hileli davrandığını, cezai şartlar arasında nisbetsizlik bulunduğundan BK.nun 20.maddesi uyarınca batıl olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece iddia, savunma ve toplanan delillere göre davalının süresinden önce bayilik sözleşmesini haklı nedene dayanmadan feshettiği, davacının bu durumda olumlu ve olumsuz zararların tümünü isteme hakkına sahip olduğu gerekçesiyle 3.855.022.000.000 TL. maddi tazminat 8.000.000.000 TL. manevi tazminat ve 100..000 Dolar cezai şartın davalıdan tahsiline karar verilmiş hüküm davalı vekilince temyiz edilmiştir.

Taraflar arasındaki 2.1.1992 tarihli bayilik sözleşmesinin 1.maddesinde bayinin başka firmalara ait maya satamayacağı,izin almadan satması halinde bayilik sözleşmesinin iptal edileceği hükme bağlanmıştır. Davacı bayinin sözleşmenin feshinden önce 2.10.1993 tarihinde Ö... Ltd.Şti.den, 21.3.1994 tarihinde Ş... Ltd.Şti.den, 28.5.1994 ve 18.6.1994 tarihlerinde yine Ö... Ltd.Şti.den başka markalar adı altında imal edilen maya alıp satarak sözleşmenin 1.maddesine aykırı davranmış olduğu anlaşıldığından,davalı yan 9.12.1994 tarihli ihtarname ile sözleşmeyi fesihte haklıdır.

Davalı firmanın, davacının tek satıcısı olduğu malları başka firmalara sözleşmenin feshinden önce verdiği de kanıtlanamamıştı.

Mahkemece tüm bu yönler birlikte değerlendirilip gözetilmek suretiyle davanın reddine karar ermek gerekirken,delillerin takdirinde hataya düşülerek yazılı gerekçeyle hüküm tesisinde isabet görülmemiştir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN :  Davalı vekili

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava konusu uyuşmazlık, taraflar arasında düzenlenen 2.1.1992 tarihli ve 10 yıl süreli bayilik (tek satıcılık) sözleşmesinin davalı tarafça feshedilmiş olmasından kaynaklanmıştır. Feshin haklı olup olmadığının saptanması, uyuşmazlığın çözüm noktasını oluşturmaktadır.

Sözleşmenin 1. maddesinde bayiinin başka firmalara ait maya satamayacağı, izin almadan satması halinde bayilik sözleşmesinin iptal edileceği hükme bağlanmıştır.

Davalı şirket, 9.12.1994 tarihli ihtarname ile, satışlar azaldığından maya satışlarından beklenen gelirin eldi edilemediğini, bu nedenle maya sevkıyatını durdurduklarını duyurmuştur. Davacı şirket ise bu ihtarnameye cevaben 30.12.1994 ve 3.2.1995 tarihli ihtarları çekerek 7 gün içinde mal gönderilmemesi halinde sözleşmenin feshedilmiş sayılacağını bildirmiştir. Böylece, sözleşmenin 9.12.1994 tarihinde feshedilmiş olduğunun, taraflarının iradelerinin bu yönde belirmiş ve birleşmiş bulunduğunun kabulü gerekir.

Davalı taraf, satışların azalmasının başka firmalara ait mal satışından kaynaklandığını ve bu durumun haklı fesih nedeni olduğunu savunmuş, davacı taraf ise davalının yeterli mal göndermemesi sebebiyle başka firmaların malını satmak zorunda kaldığını, ancak toplam miktara oranlandığında bunun sözleşmeye aykırılık sayılamayacağını iddia etmiştir.

1992-1993 yıllarına göre 1994 yılı satışlarında %50 azalma olduğu, davacı bayiinin sözleşmenin feshinden önce değişik tarihlerde başka firmalara ait maya sattığı dosyadaki delillerle sabittir. Esasen bu husus davacının ve mahkemenin de kabulündedir. Davacı taraf, davalının yeterli mal göndermemesi yüzünden başka marka mal satmak zorunda kaldığını ileri sürmüş ise de, fesih tarihi olan 9.12.1994 tarihinden önce davalıya bu sebeple çekilmiş bir temerrüt İhtarı bulunmadığı gibi, fesih tarihine kadar davalının göndermiş olduğu mal miktarına da ses çıkarılmamıştır. Hal böyle olunca davacı şirketin başka firmalara ait maya satması haklı görülmez.

Tek satıcılık sözleşmelerinin niteliği gereği başka firmalara ait mal satışının az yada çok olması sözleşmeye aykırılık yönünden önem taşımaz. Başka firmanın malının bir kez ve çok az miktarda satılmış olması dahi tek satıcının sadakat yükümlülüğüne ters düşer ki bu hal sözleşmeye aykırılık oluşturduğundan haklı fesih sebebi sayılır.

Böylece, davacı şirketin sözleşmenin feshinden önce değişik tarihlerde başka firmalara ait maya alıp satarak sözleşmenin 1. maddesine aykırı davranmış olduğu anlaşıldığından, davalı yan 9.12.1994 tarihli ihtarname ile sözleşmeyi fesihte haklıdır.

Davalı firmanın, davacının tek satıcısı olduğu mallan başka firmalara sözleşmenin feshinden önce verdiği de kanıtlanamamıştır.

Bu durumda, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen özel Daire Bozma Kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 04.07.2001 gününde, oybirliği ile karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972