Yargıtay Kararı

Taraflar arasındaki "hizmet tesbiti" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 11.İş Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 17.11.1999 gün ve 1998/1002 E- 1999/1287 sayılı kararın incelenmesi davalılar vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin 30.12.1999 gün ve 1999/8926-9650 sayılı ilamı ile; (...Dava, davalıya ait işyerinde gemi adamlığı görevinde geçen her tam yıl için sigortalılık süresine 90 gün eklenmesi gerektiğinin saptanması istemine ilişkindir. Bu yönüyle davanın yasal dayanağı Sosyal Sigortalar Kanununun Ek 5.maddesinin III.bendidir. Anılan maddeye göre, itibari hizmetten istifade edebilmek için birinci şart sigortalının gemi adamı, ateşçi, kömürcü ve dalgıç olması, ikinci şart ise; hizmetinin denizde geçmesi gerekmektedir.

Somut olayda, Yasanın aradığı birinci şartın gerçekleştiği uyuşmazlık konusu değildir. Uyuşmazlık, geminin seferde olmadığı giderek, limanda beklediği sırada geçen davacı çalışmalarının itibari hizmet hesabında nazara alınıp alınmayacağı noktasında toplanmaktadır.

Davanın yasal dayanağını oluşturan Sosyal Sigortalar Kanununun Ek 5.maddesinin III.fıkrasına göre; bir kimsenin itibari hizmetten yararlanması için çalışmaların denizde seyreden gemide geçmesi koşuldur. Başka bir anlatımla, geminin limanda bulunduğu ve seyir esnasında olmadığı zamanda geçen sürelerin itibari hizmetten sayılmasına olanak yoktur.

Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davalılar vekilleri

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Uyuşmazlık, davalı işverene ait İskenderun Limanı işyerinde gemi adamı olarak çalışan davacının denizde geçen çalışma sürelerine itibari sigortalılık süresi eklenmesine ilişkindir. Bu yönüyle davanın yasal dayanağı 506 sayılı yasanın 3395 Yasa ile değişik ek 5.maddesinin III bendidir. Bu maddeye göre "gemi adamlarının denizde geçen sürelerine her tam yıl için 90 gün sigortalılık süresi ekleneceği" öngörülmüştür. Öyle ise itibari hizmetten yararlanmak için 1-Gemi adamı olmak 2-Denizde çalışmak koşullarının birlikte geçekleşmesi zorunludur. Denizde çalışmak sefer halindeki gemide olabileceği gibi limanda bekleyen gemidede olabilir (Örneğin bakım ve onarım gibi). Yasa koyucunun deniz çalışanlarının her türlü tehlikeye açık denizde geçen çalışma süreleri açısından bu haktan yararlanmalarını sağlamayı amaçlamıştır. O nedenlerle yerel mahkemece deniz motor makinisti olan davacının gemide fiilen çalışmadığı ve ancak çalışmak üzere işverene ait tesiste bekleyerek geçirdiği süreyi de itibari hizmetten yararlanmasına esas alarak karar vermesi yasaya aykırıdır. Öte yandan davacının denizde (gemide) fiilen çalıştığı süre yönünden gerekli araştırma yapılmadan sonuca varılması ve kurulan hükümde HUMK'nun 389.maddesine aykırı olarak davacının denizde geçen çalışmasına göre kazandığı itibari hizmet süresinin kararda açıklanmaması da doğru değildir.

Mahkemece yapılacak iş, ister seferde isterse limanda beklemede olan gemide davacının fiilen çalışma süresini tesbit etmek için taraflara tanık dahil delillerini ibraz etmeleri için önel vermek, gösterilen delilleri toplandıktan sonra davacının l Eylül 1987 tarihinden dava tarihine kadar süre içinde itibari hizmet süresini saptamak ve bu süreden yararlanması gerektiğine karar vermektir. Bu nedenle direnme karan bozulmalıdır. ..

SONUÇ : Davalılar vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, davalı TCDD Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine 27.9.2000 gününde, oybirliği ile karar verildi.