Taraflar arasındaki "itirazın iptali" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Konya 4.Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 17.6.1999 gün ve 1998/365 E- 1999/454 K. sayılı kararın incelenmesi davalı tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 13.Hukuk Dairesinin 20.12.1999 gün ve 1999/9116-9784 sayılı ilamı ile; (...Davacı, davalıdan satın aldığı traktöre hırsızlık malı olduğu için el konulduğunu belirterek, satış bedeli olarak ödediği 1.900.000.000 TL. nin tahsili için başlatmış olduğu icra takibine yapılan itirazın iptalini %40 inkar tazminatının ödetilmesini istemiştir.

Davalı, traktörün hırsızlık malı olduğunu bilmediğini öne sürerek davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece takibe yapılan itirazın 1.850.000.000 TL. üzerinden iptaline karar verilmiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı, davalıdan satın aldığı aracın hırsızlık malı olduğundan bahisle elinden alındığı iddia ederek tazminat davası açmıştır. Davacının ileri sürdüğü iddianın incelenebilmesi için herşeyden önce davacının satın aldığı aracın gerçekten hırsızlık malı olup olmadığı, bu konuda bir mahkeme kararının bulunup bulunmadığı ve satılan aracın zapt edilip edilmediğinin açıklığa kavuşturulması gereklidir. Bu şekilde bir zabıt sabit olduğu takdirde olaya B.K.nun 192.maddesi hükmü uygulanarak bu madde çerçevesinde davacının isteyebileceği tazminat miktarı belirlenmelidir. Öte yandan davalı aracın çalıntı olduğunu

bilmediğini ve iyiniyetli olduğunu savunmuştur. Gerçekten aracın çalıntı olduğunu davalının bilip bilmediği araştırılmalı, bilerek davacıya satmış olduğu anlaşıldığı takdirde davalının eylemi haksız fiil oluşturacağından davacının haksız fiil tazminatı isteyebileceğini gözönünde tutulmalıdır. Mahkemece bu yönler araştırılmaksızın takip tarihindeki aracın değeri esas alınarak hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davalı vekili

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava hukuksal nitelikçe, satın alınan Traktörün hırsızlık malı olması nedeni ile el konulduğundan giderim istemini amaçlayan icra takibine karşı yapılan itirazın iptali istemine ilişkindir. Öncelikle belirtelim ki uyuşmazlığın çözümünde uygulanacak yasa maddeleri B.K.nun 189/1, 191, 192/son maddeleridir. Sav, savunma dosyada toplanan delil ve belgelerden davalının davacıya 15.5.1997 günlü Noter satış senedi ile sattığı Fiat Marka Traktörün hırsızlık malı olduğundan 22.4.1998 tarihinde, Bozkır Cumhuriyet Savcılığı'nca davacıdan alınarak el konulduğu kovuşturma evrakının yetkili Urfa Cumhuriyet Savcılığına gönderildiği anlaşılmaktadır. Bu olgu yönünden yanlar arasında bir uyuşmazlık bulunmadığı gibi yerel mahkeme ile özel dairenin kabulleri de bu doğrultudadır.

Yine davacının isteminde Traktörün satış parasının tahsili değil olumlu zararın giderilmesinin amaçlandığı görülmektedir. Satıcının zapta karşı tekeffül nedeni ile alıcıya karşı sorumlu olması için;

a)Satılanın alıcıya zaptan önce teslim edilmiş olması,

b)Satılana üçüncü kişinin el koymuş, veya alıcının onun hakkını tanımış olması,

c)Zabtın satım akdinin kuruluşu sırasında var olması aranır (BK.Md. 189/1).

Dosya içeriğine göre bu koşullar gerçekleşmiştir. Öte yandan, Borçlar Yasasının 191 ve ardından gelen maddeleri amaççı bir yorumla değerlendirildiğinde, zapt olayından söz edilebilmesi için, salt bir dava açılması veya bu konuda bir mahkeme kararının aranmasına da gerek bulunmamaktadır. Gerçektede, "satıcının zapta karşı tekeffül borcu" alıcının eşyayı geri vermeğe zorunlu kaldığını kanıtlaması halinde de vardır.

Diğer bir anlatımla üçüncü kişiye malı terketmek zorunda olduğunu kanıtlayan, satıcıya karşı

sözleşmeden doğan yasal haklarını kullanabilir. 3. kişinin tamamen haklı göründüğü durumlarda, alıcının BK. Md. 189'a dayanabilmek için, kendisine dava açılmasmı beklemeye zorlanması haklı sayılamaz. Nitekim, maddi ve hukuki olgulara göre, dava neticesinde mal alıcının elinden alınacağı belirgin ise, alıcıya gereksiz bir sonuca tabi tutmak, zararın artmasına neden olurki, bu yön yasaca üstün görülemiyeceğinden ayrı, bu doğrultuda bir savda M.K. Md.2'ye aykırılık oluşturacağında asla duraksanamaz. O nedenle az yukarıda açıklananlar altında bir değerlendirme yapıldığında, Traktörün davacının elinden alınması olgusunda, zaptın yasal koşullarının gerçekleştiğinin kabulü zorunludur.

Zaptın dava içindeki hukuki konumunu bu şekilde saptadıktan sonra, zaptın hukuki sonuçlarının açıklanmasına sıra gelmiştir.

Satılanın, alıcıdan tamamen zaptı halinde en önemli hukuki sonuç satımın münfesih olmasıdır. Bu durumda alıcı, satılandan elde ettiği veya elde etmeği ihmal eylediği semereler düşülmek suretiyle, ödemiş olduğu semenin faizi ile birlikte geri verilmesini isteyebilir.

Esasen, satım bozulduğuna göre, satıcının mal varlığından satım parası nedensiz kalacağından, satış parası alıcıya her halde geri verilmesi gerekecektir. Bu bağlamda, alıcının, satıcıdan isteyebileceği zararda ancak "menfi zarardır" (Bk.Md.192/4).

Bk. 192/ son fıkrasında "müsbet" "olumlu" zarar düzenlenmiştir. Burada yasa koyucu, sözleşmenin fesih edilmiş sayılmasına rağmen Bk.Md. 108'deki hükmün aksine müsbet (olumlu) zararın istenebilmesine olanak tanımıştır. Satıcı ancak kendisine hiç bir kusur isnat edilemiyeceğini ispat ederek sorumluluktan kurtulabilir.

Yine bu bağlamda belirtmek önemlidir ki; Bk.Md.192/son fıkraya gelinceye kadar, alıcının satılanın tamamen zaptı halinde, satıcıya karşı ileriye sürebileceği istemlerin kabul edilebilmesi için satıcının kusuru olup olmadığını ayrıca araştırmaya gerek yoktur.

Az yukarıda açıklananlar ışığında mahkemece yapılacak iş; Davacının isteminin olumlu zarara dayandığı olgusundan hareket edilerek, Bk.Md. 192/son maddesi çerçevesinde hukuki değerlendirme yapılmalı, öncelikle davalı satıcının savunmaları doğrultusunda kendisine hiç bir kusur isnat edilemiyeceğine ilişkin delilleri ve davacınında bu yönde karşı delilleri toplanmalı, davalının kusurlu olduğu sonucuna kavuşulduğunda, Traktörün el koyma tarihindeki rayiç değeri, gerekirse bilirkişi aracılığı ile tesbit edilmeli istemle bağlılık kuralıda gözden kaçınılmayarak (HUMK.Md.74) olumlu zarara hükmedilmelidir.

Davalı kusursuzluğunu kanıtlayamaması karşısında çoğun içinde azda vardır. Kuralınca davacının ödediği satış parası belirlenerek ona hükmedilmelidir.

Yerel mahkeme kararı açıklanan nedenlerle bozulmalıdır.

SONUÇ : Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nün 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine 7.6.2000 gününde, oybirliği ile karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972