Taraflar arasındaki "muaraza ve müdahalenin meni" davasından dolayı yapılan yargılama

sonunda; Adana Asliye 7.Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 11.11.1998 gün ve 1997/838 E : 1998/827 K.sayılı kararın incelenmesi davalılar Adana Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Yeni A... İmar ve İnşaat Ltd.Şti.vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 13.Hukuk Dairesinin 13.4.1999 gün ve 1999/782-2719 sayılı ilamı ile: (...Davacılar, asıl ve birleştirilen davada. 1992 yılında davalı Büyükşehir Belediyesinden ihale yoluyla yolcu taşıma hattı satın aldıklarım, davalı belediyenin bu hatlara araç koyma yetkisi bulunmadığı halde, yan kuruluşu gibi görev yapan diğer davalı şirket aracılığıyla satın alınan 70 adet otobüsü bu hatlarda çalıştırmaya başladığını ileri sürerek muaraza ve müdahalenin önlenmesine karar verilmesini istemiştir.

Davalı Büyükşehir belediyesi, davacılara hat satılmadığını, sadece yolcu taşıma izninin ihale edildiğini, sözleşmenin de hatta çalışan her araç için ayrı ayrı yapıldığını, bu nedenle davacı kooperatiflerin dava açma haklarının bulunmadığını, yaratılmış bir muarazanın da mevcut olmadığını, diğer davalı da, kendisine husumet düşmeyeceğini savunarak davanın reddini istemişlerdir.

Mahkemece, sözleşmeden sonra araç sahiplerinin davacı kooperatiflerin çatısı altında toplanarak tüm hak ve yetkilerini devretmiş olmaları nedeniyle davacıların aktif dava ehliyetlerinin bulunduğu, davacılara ihale edilen otobüs hatlarına, sözleşmeye aykırı şekilde otobüs konulduğunun ispatlandığı gerekçesiyle dava konusu otobüs hattına davalıların muaraza ve müdahalelerinin önlenmesine karar verilmiş; hüküm davalılar Yeni A... İmar Ltd.Şti. ve Büyükşehir Belediyesi tarafından temyiz edilmiştir.

l-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle ihale sonucunda, davalı Büyükşehir Belediyesi ile araç sahipleri arasında, 28.10.1992 günlü encümen kararına dayalı olarak, dava konusu hatlarda özel halk otobüsü çalıştırılması konusunda yapılan sözleşmelerin özel hukuk hükümlerine tabi bulunmalarına ve davacı kooperatiflerin o sözleşmelere dayanarak bu davaları açmış olmalarına göre, davalıların davaya bakma görevinin idari yargıya ait bulunduğuna ilişkin temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2-Davalı Büyükşehir Belediyesince yapılan ihale sonucunda, davaya konu hatlarda özel halk otobüsü çalıştırılması konusunda,tek tek araç sahipleri ile sözleşmeler düzenlendiği ve davacı kooperatiflerin o sözleşmelere dayanarak temyize konu davaları açtıkları uyuşmazlık konusu değildir. Anılan sözleşmelerde taraf durumunda bulunanlar, davacı kooperatifler değil, her birinin numarası açıkça belirtilen otobüslerin sahipleridir. Bu durumda, sözleşmelerden doğacak uyuşmazlıklar yönünden aktif dava ehliyetinin, araç sahiplerine ait bulunacağında kuşku ve duraksamaya yer yoktur.

Sözleşmenin tarafı olan araç sahiplerinin daha sonra davacı kooperatiflerin çatısı altında toplandıkları ileri sürülmüş ve davalılarca bu iddiaya karşı konulmamış ise de, bu olgu tek başına araç sahipleri adına davacı kooperatiflerin temyize konu davaları açma yetkisine.sahip bulunduklarının kabulü için yeterli değildir. Keza, mahkemece, araç sahiplerinin kooperatif çalısı altında toplanarak tüm hak ve yetkilerini onlara devretmiş oldukları benimsenmişse de, dosyada bu kabulün haklılığını, ortaya koyacak herhangi bir beyan ve delil bulunmamaktadır. Davacılar araç sahibi olan üyelerinin, sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlık nedeniyle dava açma hakkını kendilerine devrettiklerini iddia ve ispat etmiş değillerdir. Araç sahiplerinin, davacı kooperatiflere yapacakları böyle bir yetki devrinin, alacağın temliki hükümde olacaktır. Alacağın temlikinin geçerli olabilmesi ise, Borçlar Kanununun 163.maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca, yazılı olması şartına bağlıdır. Davacılar, üyelerin bu

hükme uygun şekilde bir temlikte bulunduklarını iddia ve ispat edememişlerdir. Davacı kooperatiflerin genel kurulları tarafından, iş bu davaların açılması konusunda yönetim kuruluna yetki verilmiş olması da, varılan bu sonuca etkili değildir, hal böyle olunca, mahkemece davacıların aktif dava ehliyetlerinin; bulunmadığı benimsenmek suretiyle, davaların bu nedenle reddine karar verilmesi gerekir. Eksik incelemeyle ve olaya uygun düşmeyen gerekçelerle yazılı şekilde karar verilmesi usule ve yasaya aykırıdır ....) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda;

mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDENLER : l-Davalı Adana Büyükşehir Belediye vekili

2-Davalı Yeni A... İmar ve İnşaat Ltd.Şti.vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava ve birleşen dava sözleşmeden kaynaklanan hakka dayalı muaraza ve müdahalenin meni

davasıdır.

Değişik tarihlerde belirli güzergahlarda toplu taşıma işini ihaleye çıkaran davalı Adana

Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile bu ihalelere katılan araç sahipleri aracında tek tek sözleşmeler imzalandığı, aynı güzergahta toplu taşıma işini üstlenen araç sahiplerinin de sonradan ayrı ayrı zamanlarda davacı kooperatifleri kurdukları, taşıma işlerini bu kooperatifler eliyle yürütmekte iken davalıların sözleşme hükümlerine aykırı davranışlarının önlenmesi amacıyla kooperatifler genel kurullarınca dava açmaları için yönelim kurullarına yetki verildiği hususları iddia, savunma ve toplanan delillerden anlaşılmaktadır. Esasen bu konularda davada çözümü gerekli bir uyuşmazlıkta bulunmamaktadır. Uyuşmazlık davacı kooperatiflerin davada aktif husumet ehliyetinin olup olmadığı noktasında toplanmakladır.

1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 1.maddesinde, kooperatifin tanımı yapılmıştır. Bu tanıma

göre kooperatifler tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlamak ve korumakla yükümlüdürler. Davacı kooperatiflerin amaçlan da bu tanıma uygun olarak ana sözleşmelerinde açıklanmıştır. Davalı Adana Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile tek tek önceden sözleşme imzalayıp sonradan davacı kooperatifleri oluşturan araç sahipleri kooperatifin genel sözleşme lehine aykırı davranıldığı gerekçesiyle çıkarlarının korunmasını teminen dava açılması için yönelim kuruluna yetki ve bir anlamda da görev vermişlerdir. Ortakların ekonomik çıkarlarını sağlamak ve korumakla görevli kooperatifler de görevlerinin gereğini yapmak durumundadırlar.

Kaldı ki davacı kooperatiflerden S.S.59 Nolu Yeni Adana Mot.Taş.Kooperatifi ile 25.3.1988 S.S.100 Nolu Balçalı Mot.Taş.kooperati fi ile 3.9.1993 ve sonradan davacı kooperatiflerden 118 nolu Mustafa Kemal Paşa Mot.Taş.Kooperati 11 ile birleşen 30 nolu kooperatiflerde 25.8.1993 tarihlerinde olmak üzere davalı Büyükşehir Belediye Başkanlığı aynı güzergahlarda kooperatiflerin toplu taşıma yapmaları için söyleşmelerde imzalamıştır.

Diğer taraflar, sözleşme konusu toplu taşıma işiyle ilgili olarak davalı Büyükşehir Belediye Başkanlığının akitleri olan araç sahiplerini değil, davacı kooperatifleri muhatap kabul ederek bunlarla yazışmalarda bulunduğu da dosyadaki belgelerden anlaşılmaktadır.

Bu durumda tarafların karşılık iddia ve savunmalarına dosyadaki sözleşmelere mahkeme kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre mahkemenin davada davacı kooperatiflerin aktif husumet ehliyetinin mevcut olduğu şeklindeki direnmesi usul ve kanuna uygun olup yerindedir. Ne var ki Özel Dairece işin esasına dair temyiz itirazları incelenmediğinden bu yönde inceleme yapılması için dosyanın 13.Hukuk Dairesine gönderilmesine karar verilmesi gerekmiştir.

SONUÇ : Yukarda açıklanan nedenle yerel mahkemenin davacı kooperatiflerin aktif dava ehliyeti bulunduğuna dair direnmesi uygun olduğundan, işin esasına ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 13.HUKUK DAİRESİNE gönderilmesine, 22.3.2000 gününde oybirliği ile karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972