Taraflar arasındaki "kamulaştırma bedelinin arttırılması" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Sakarya Asliye 2.Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 15.12.1997 gün ve 1997/586-729 sayılı kararın incelenmesi Davalı Vekili tarafından istenilmesi üzerine Yargıtay 5.Hukuk Dairesinin 16.04.1998 gün ve 19S3 / 2411-5303 sayılı ilamı ile; (. . .Kamulaştırma Kanununun 14.Maddesinde belirtilen 30 günlük dava süresi kamulaştırma işleminin tebligatından itibaren başlayacağı gibi Yargıtay İçtihadı Birleştirme Suyuk Genel kurulunun 24.06.1994 gün ve 1993/3 esas, 1994/2 karar sayılı İçtihadı 3irleştirme Kararı uyarınca taşınmazın ferağı ile de başlar. ilaçça tabi davalarda dava tarihi harcın yatırılma tarihidir. Harç yatırma tarihi ile ferağ tarihi arasında 30 günlük hak düşürücü süre geçtiğinden davanın reddi yerine işin esasına girilerek kamulaştırma bedelinin artırılmasına karar verilmesi, doğru görülmemiştir.) gerekçesiyle bozulmuş, davacı vekilinin karar düzeltme talebi de (1/4 ünün peşin olarak yatırılması gereken dava harcı 27.08.1997 tarihinde yatırılmıştır. Davanın açılma tarihi peşin yatırılan dava harcının yatırılma tarihidir. 429.000 liralık başvurma harcı, dava harcı niteliğinde değildir. Bu itibarla dava ferağ tarihinden itibaren 30 günlük hak düşürücü sure içerisinde açılmamıştır.) gerekçesiyle reddedilerek dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Davalı Vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü :

Dava, kamulaştırma bedelinin arttırılması isteğine ilişkindir.

Davacı vekili, Kartal Asliye Hukuk Mahkemesine,Adapazarı (Sakarya) Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmek üzere verdiği dava dilekçesini 25.07.1997 tarihinde hakime havale ettirerek aynı tarihte 429.000 TL başvuru harcını Kartal mahkemeler veznesine yatırmış,karar ve ilam harcının peşin alınması , gereken 1/4 oranındaki kısmını ise 14.400.000 TL olmak üzere 27.08.1997 tarihinde Sakarya Hukuk Mahkemeleri, veznesine yatırmıştır.

Yerel Mahkeme; başvuru, harcının yatırıldığı 25.07.1997 tarihini esas alarak davanın tapuda ferağın verildiği 08.07.1997 tarihinden itibaren 30 günlük yasal hak düşürücü süre içinde,süresinde açıldığını kabul etmiş,işin esasını inceleyerek sonuca bağlamıştır.

Özel Daire; yukarıda ayrıntısı yazılı olduğu üzere yatırılması gereken dava harcının 1/4 peşin harç olup, başvuru harcının dava harcı niteliğinde olmadığı, davanın hak düşürücü süre içinde açılmadığı gerekçesiyle yerel mahkeme kararının bozulmasına karar vermiştir.

Çözülmesi gereken sorun ; Harca tabi davalarda, yatırılacak ve davanın açılış tarihine esas teşkil edecek olan harçtan ne anlaşılması gerektiği, ilk olarak başvuru harcının yatırılıp, 1/4 peşin nispi karar ve ilam harcının daha sonra yatırılması halinde hangi tarihin dava tarihi olarak kabulü gerektiği, buna göre davanın süresinde açılıp açılmadığıdır.

Öncelikle davanın "harca tabi olup., olmadığı" hususu dava tarihinin belirlenmesinde önem taşımaktadır. Kural olarak, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 178. Maddesi gereğince "Dilekçelerin mahkeme kalemine kaydı tarihinde" dava açılmış sayılır. Hukuk ve Ticaret Mahkemeleri Yazı İşleri Yönetmeliğinin 16. Maddesinde harç ve masrafları alma k la görevli olanlar sayılmış, 18. Maddesinde de harca tabi olan ve olmayan davalar yönünden kayıt işlemi ve davanın açılma tarihinin tespiti hususu düzenlenmiştir. Harca tabi davalarda harcın tahakkuku ve tahsili işleminden sonra dilekçenin ilgili deftere kaydedileceği, kayıt tarihinin davanın açıldığı tarih olduğu. Yönetmeliğin 18. Maddesi hükmü gereğidir. Ancak, 6.2.1934 gün 7/3 sayılı inançları Birleştirme Kararı , narca ta û i davalar yönünden "harcın ödendiği tarihte ve ayrıca harca tabi olup ta harcı yatırılmakla birlikte dilekçenin mahkeme kalemine geç verildiğinin kalemce belgelendirilmesi halinde de buraya tevdi tarihinde, harca tabi olmayan davalarda da "hakimin dava dilekçesini havale tarihinde" davanın açılmış sayılacağı hususlarını ayrıca karara bağlamıştır.

Buna göre; harca tabi olmakla birlikte harcı yatıp kaleme geç tevdi söz konusu olan davalarda dilekçenin kaleme kayıt, harca tabi davalarda ise harcın yatırılma tarihleri , dava tarihidir.

Harca tabi davalarda alınacak harçların neler olduğu hususu ve alınma esasları Harçlar Kanununda ve buna ek (1) Sayılı Tarifede düzenlenmiştir.

492 sayılı Harçlar Yasasının 28. Maddesi "Nispi Harçlarda Ödeme Zamanı" başlığını taşımakta olup; "(1) sayılı tarifede yazılı nispi harçlardan karar ve ilam harcının l/4 unun peşin, geri kalanının kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde ödeneceğini, karar ve ilam harcı ödenmedikçe ilgiliye ilam verilmeyeceğini" düzenlemektedir. Aynı Kanunun "Noksan Tespit Edilen Değer Üzerinden Harcın Ödenmesi" başlıklı 30.maddesi "harç tamamlanmadıkça davaya devam olunmayacağını. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 409 maddesinde gösterilen sure içinde dosyanın muameleye konulmasının noksan harcın ödenmesine bağlı olduğunu"

"Harcı Ödenmeyen işlemler" başlıklı 32.Maddesi de ; "yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemlerin yapılmayacağını, ancak ilgilisi tarafından ödenmeyen harcın diğer tarafça ödenmesi halinde işleme devam olunmakla beraber bu paranın yargılama sonucunda ayrıca bir isteğe gerek kalmadan hükümde nazara alınacağını" hükme bağlamıştır. Mahkeme Harçları, Kanuna ekli tarifede ayrı ayrı düzenlenmiş ve açıklanmış, başvuru harcının Dilekçe veya tutanakla dava açma veya davaya müdahale veya....ile ilgili taleplerde" , karar ve ilam harcının da "esas hakkında karar verilmesi halinde" , nispi veya maktu olarak belirlenen miktar ve oranlarda tahsil edileceği belirtilmiştir.

Davanın açılmasına esas teşkil eden harç başvuru harcı ve 1/4 peşin karar ve ilam harcıdır. Ancak bunlardan başvuru harcı sırf davanın açılmasıyla ilgili olarak baştan tamamı alınması gereken bir harç olup, peşin harcın ikmal edilmesi ise mümkündür. Alınması gereken harçlardan başvuru harcı alınıp, peşin harç alınmamışsa dava başvuru harcının alındığı tarihte açılmış sayılır, Karar ve ilam harcının yatırılmamış olması halinde yukarıda açıklandığı üzere ilgiliye yatırılması için süre verilir ve harç tamamlanana kadar takip eden işlemler yapılmaz. Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanununun 409. Maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın işleme konulması harcın ödenmesine bağlıdır. Somut olayda da davacının dilekçesini verdiği Kartal Mahkemeler veznesine başvuru harcını yatırdığı, peşin harcı ise ilk celseden önce Sakarya Mahkemeler veznesine yatırdığı bellidir. Harç mahkemece bir sure verilmesine de gerek kalmadan davacı tarafça ikmal edilmiştir. Dava yasal hak düşürücü süre içinde açılmış olup, yerel mahkemenin bu yöne değinen direnmesi yerindedir. Ne var ki, Özel Dairece işin esasına yönelik temyiz itirazları incelenmediğinden dosya bu incelemenin yapılması için özel dairesine gönderilmelidir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle mahkemenin, davanın suresinde açıldığına değinen direnmesi yerinde olup, işin esasına yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 5.Hukuk Dairesine gönderilmesine, 26.05.1999 tarihinde yapılan ilk oylamada yasal çoğunluk sağlanamadığından 02.06.1999 günü yapılan ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972