DAVA : Taraflar arasındaki "istihkak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Kartal 1. İcra Hakimliğince davanın kabulüne dair verilen 27.5.1998 gün ve 1996/359 E-1998/216 K. sayılı kararın incelenmesi davalı Şeref Şahin vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'nin 22.12.1998 gün ve 1998/5777-9051 sayılı ilamıyle; ( ...1- Dosyadaki yazılara toplanan delillere hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davalı alacaklının sair temyiz itirazlarının Reddine,

2- Uyuşmazlık İİK.nun 96 ve onu izleyen maddelerine dayalı 3. kişinin istihkak davasına ilişkindir.

Yargılama sırasında 11.6.1997 tarihinde yapılan açık arttırma sonucu haciz tutanağının 2, 3, 4, 5, 6 ve 7. sırasında yazılı mahcuz menkuller 25.000.000 TL'na alacaklıya, alacağına mahsuben satıldığından istihkak davası satış bedeline dönüşmüştür ( İİK. m. 97/10 ). Bu durumda satılan mahcuz menkullerin değerinin davalı alacaklıdan alınarak davacıya verilmesi yolunda hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde haczin kaldırılmasına karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Yüksek daire ile mahalli Mercii Hakimliği arasındaki uyuşmazlık icrada haczedilen menkullerin alacaklıya satılması halinde istihkak davasının satış bedeline dönüşüp dönüşmeyeceği noktasındadır. Yüksek Özel Daire böyle bir durumda ( İİK.nun 97/10 ) maddesi uyarınca davanın bedele dönüştüğünü kabul ederek Mercii Hakimliği kararını bozmuştur.

İİK.nun 97. maddesinin 9. fıkrasında "satılıp da bedeli henüz alacaklıya ödenmemişse bedeli hakkında" şeklindeki düzenleme, satışın icra takibi dışındaki kişilere yapılması halini öngörmektedir. Çünkü alacaklıya mahcuzun satılması durumunda zaten kendisine bir bedel ödenmesi düşünülemeyecektir. Maddenin 10. fıkrası dahi 3. kişilere satışı düzenlemekte olup dava sonuna kadar bedelin alacaklıya devrine engel olunması hedeflenmiştir.

Dava konusu olayda, malının haczine muttali olan davacı, mahcuz üzerindeki haczin kaldırılmasını istemiştir. Mahcuz alacaklıya satılmış ancak dava sonuna kadar alacaklıya devrinin önlenmesi bakımından Mercii Hakimliğince tedbir konulmuştur. Daire ile yerel Mercii Hakimliği arasında, dava konusu menkullerin davacıya ait olduğunda bir uyuşmazlık da bulunmamaktadır. İcrada satışın yapıldığı 13.6.1997'den önce istihkak davası açılmış olup alacaklı mahcuz üzerindeki nizayı bilmektedir. Kural olarak haczedilen malların satışında önceliğin "alacağa yetecek miktarda" ve nizasız mallara verilmesi gereklidir. Hakkında dava açılan menkulun satılması iyiniyet kurallarıyla bağdaştırılamaz. Bu nedenle de BK. nun 231. maddesindeki "müzayede ile menkul bir mal alan kimse onun mülkiyetini ihale anında iktisap eder" hükmünün olayda uygulanması da doğru olmaz. Zira açık artırmayla malı alanın iyi niyetli olduğu kanun koyucu tarafından kabul edilmiştir. Ne var ki olayda icra takibini başlatan ve mahcuzları sattıran alacaklının mahcuz üzerindeki mülkiyet ihtilafından haberdar olmadığından söz edilemez.

Aksine bir kabulün dava açmasına ve kazanmasına rağmen malı elinden alınan davacıyı tatmin etmeyeceği ve böyle bir durumun hak ve nesafet kurallarıyla da bağdaşmayacağı ortadadır.

Belirtilen nedenlerle usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararının onanması gerekir.

SONUÇ : Davalı Şeref Şahin vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, temyiz ilam harcı peşin alınmış olduğundan başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 13.10.1999 gününde ikinci görüşmede oyçokluğuyla karar verildi.

Dava hukuki nitelikçe İİK.nun 96 ve onu izleyen maddelerine dayalı 3. kişinin istihkak istemine ilişkindir. Davanın esasının kabulü konusunda Mercii ile 21. Hukuk Dairesi arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır. Uyuşmazlık yargılama sırasında dava konusu hacizli taşınır malların 11.6.1997 tarihinde gerçekleşen ihalede alacağına mahsuben 25.000.000 TL bedel karşılığı alacaklıya satılması nedeniyle istihkak davası konusunun bedele dönüşüp dönüşmeyeceği noktasında toplanmaktadır.

Hacizli taşınır malların ihalede takip alacaklısına satılmış olmasına karşın dava konusunun bedele dönüşmeyeceği esasen malların alacaklıya teslim edilmemesi için ihaleden sonra tedbir kararı verdiği gerekçesine dayanan mercii kararını onayan çoğunluk kararına aşağıdaki nedenlerle katılamıyoruz.

İİK.nun 97/10 maddesi istihkak davası sonuçlanmadan mahcuz malın paraya çevrilmesi durumunda dava konusunun satılan malın satış bedeline diğer bir deyişle ihale bedeline dönüşeceğini öngörmektedir. Yasada mahcuz malın ihalede dava dışı 3. kişiye satılırsa dava konusunun bedele dönüşeceği, takip alacaklısına satılırsa bedele dönüşmeyeceği şeklinde bir ayrım gözetilmemiştir. Takip hukukuna ilişkin davalara bakmakla görevli 21. Hukuk Dairesinin oturmuş ve yerleşmiş görüşleri bu yönde olduğu gibi Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin eski kararları da bu doğrultudadır. Örnekler:

" İcra dosyası içindeki Kartal 5. İcra Müdürlüğünün 18.1.1996 gün ve 1995/702 sayılı yazısı ile mahcuzların 18.1.1996 tarihinde yapılan açık artırma sonucu alacaklıya alacağına mahsuben 110.000.000 TL bedelle satıldığı bildirilmiş ve bu suretle İİK.nun 97/10 maddesi hükmü gereği istihkak davası mal bedeline dönüşmüş bulunduğundan satılan mal bedelinin alacaklıdan geri alınmasına karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.

( 21. Hukuk Dairesi 2.12.1997 gün ve E:1997/7757-K:1997/7989, Yargıtay Kararlar Dergisi Temmuz 1999 Sh. 969 )

"İstihkak davası neticelenmeden, mahcuz malın paraya çevrilmesi halinde mal alacaklıya satıldığı için davanın konusu mahcuz malın bedeline dönüşmüştür" ( 15. HD. 31.10.1991 gün ve E:4591 K:5139 S.K Talih Uyar, İstihkak Davaları 1994 Sh. 232 ).

"Mahcuz menkul malın 8.8.1985 tarihinde 2. arttırma sonucunda takip alacaklısına alacağına mahsuben 800.000 TL. bedelle satıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda istihkak davası satılan malın bedeline dönüşmüştür. Bu itibarla taraf delilleri toplanarak 3. kişi davasında haklı çıktığı takdirde, davasının kabulü ile satılan malın bedelinin alacaklıdan alınarak davacıya verilmesi yolunda hüküm kurulması gerekir."

( 15. H.D. 26.2.1986 T. E:360 K:696 Talih Uyar İstihkak Davaları 1994 Sh. 239 )

Somut olayda, ihaleye girip mallara 25.000.000 TL. bedel karşılığı alacağına mahsuben satın alan alacaklı, Borçlar Kanununun 231. maddesinde öngörülen "müzayede ile menkul bir mal alan kimse onun mülkiyetini ihale anında iktisap eder." hükmü gereği mülkiyeti ihale anında kazanmıştır. HGK. nun 31.10.1990 gün 1990/15-375, 1990/530 sayılı kararında da vurgulandığı gibi ihalenin yasada açıklanan şartlara uygun bulunmadığı yada muvazaa ile illetli olduğu ileri sürülerek iptal edilmediğine göre alıcının ihale ile kazandığı mülkiyet hakkına itiraz edilemez.

Alacaklı yasaya uygun şekilde malların mülkiyetini kazandıktan sonra, ihale konusu malların alıcısına teslim edilmemesi için merci hakimince verilen, aslında HUMK.nun 101. ve onu izleyen maddelerde öngörülen koşullara uygun olmadığı için yasaya aykırı bulunan tedbir kararı, ihaleyi ortadan kaldırmadığı dolayısıyla mülkiyetin ihaleden önceki durumuna dönüşmesi sonucunu doğurmayacağı hukuksal gerçeği de açıkça ortadadır.

Mahcuz malların, İİK.nun 115. ve 116. maddelerinde öngörülen koşullara uygun olarak, ihalede tahmin edilen değerinden daha az bir fiyatla satılması dolayısıyla davacının zarar gördüğü bir gerçek ise de alacaklı İİK.nun kendisine tanıdığı yasal haklarını kullanmış ve davacıda ihaleden önce satışın durdurulması hususunda tedbir kararı almamış olduğuna göre bu sonuçtan alacaklıyı sorumlu tutmak hukuken olanaksızdır. Kuşkusuz, davacının bu zararın giderimi için sebepsiz zenginleşme kuralı uyarınca borçlu hakkında dava açma hakkı bulunduğu da söz götürmez.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, usul ve yasaya aykırı bulunan direnme kararının bozulması gerekirken, alacaklının ihale ile kazandığı 1982 Anayasasının 35. ve Medeni Kanunun 618. maddesinde ifadesini bulan mülkiyet hakkının ortadan kaldırılması sonucunu sağlar şekilde hukuki yorum ve değerlendirmelerle onayan çoğunluk görüşüne katılmıyoruz.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972