DAVA VE KARAR : Taraflar arasındaki "satış işlemi iptali-eski hale getirme" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İzmir Asliye 10.Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 17.2.1998 gün ve 1995/1229-1998/117 sayılı kararın incelenmesi davacı Hazine vekili tarafından istenilmesi üzerine,

Yargıtay 1.Hukuk Dairesinin 12.11.1998 gün ve 12204-12738 sayılı ilamı;

( ...Davacı hazine vekili, çekişmeli taşınmazın E... Sigorta adına, tapuda kayıtlı olduğunu, ölümü ile taşınmazın kızı Ruta'ya kaldığını, Ruta'nın ise vatandaşlıktan çıkarıldığını, buna rağmen Ruta'nın Mülayim Gülşen'i vekil tayin ederek taşınmazı vekilin oğlu olan davalıya intikal ettirdiğini ileri sürerek tapu kaydının iptaliyle eski hale getirilmesini istemiştir. Mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.

Toplanan delillere ve tüm dosya içeriğine göre, vatandaşlıktan çıkarılan Ruta'nın vekil aracılığıyla taşınmazı vekilin oğlu olan davalıya temlik ettiği sabittir. Hazinenin Vatandaşlık Yasası'nın 26 ve 35. maddeleri uyarınca işlem yapılabilmesi için mülkiyetin vatandaşlıktan çıkarılan malike döndürülmesinde hukuki yararı ve aktif dava ehliyeti bulunduğu kuşkusuzdur. Hal böyle olunca, subut bulan davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yasal olmayan gerekçelerle yazılı olduğu üzere reddedilmesi isabetsizdir... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Yerel mahkeme ile Özel Daire arasındaki uyuşmazlık; Türk vatandaşı olan murisi adına tapuda kayıtlı taşınmazı, tek ( münhasır ) mirasçı olarak M.K.nun 633. maddesi hükmünce edindikten sonra, vatandaşlıktan çıkarılıp yabancı durumuna düşen kişinin vekili aracığıyla Türk vatandaşı sıfatını taşıyan davalıya yaptığı satış işlemini iptal ettirerek, tapu kaydının eski haline getirilmesini isteyebilmekde; davacı hazinenin hukuki yararının bulunup bulunmadığı ve mevcut delillerin davanın reddini gerektirip gerektirmediği noktasında toplanmaktadır.

Bu bağlamda hemen belirtilmelidir ki, davacının davayı açmakta hukuki yararı ( menfaatı ) olmalıdır. Buna hukuki korunma ( himaye ) ihtiyacı da denir. Başka bir anlatımla, davacının hukuki korunma ( himaye ) istemesinde, korunmaya değer yararı bulunmalıdır. Yargıtay'ın kararlılık kazanmış uygulamalarında, hukuki yarar, dava şartı kabul edilmiş, mahkemelerin dava şartlarını öncelikle ve resen incelemekle görevli oldukları vurgulanmıştır.

Öte yandan, uyuşmazlığı doğuran satış işleminin iptaliyle tapu kaydının eski haline getirilmesinde, davacı hazinenin hukuki yararının bulunup bulunmadığının açıklığa kavuşturulması; Türk Vatandaşlığı Kanunu Hükümleri uyarınca değerlendirme yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bilindiği üzere, 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 19 ve devamı maddelerinde, "vatandaşlığı kaybı", "vatandaşlıktan çıkma", "vatandaşlığın kaybettirilmesi", "vatandaşlıktan çıkarma" hallerine değinilmiş, 29 uncu ve devamı maddelerinde ise, bu hallerin doğuracağı hukuki sonuçlar açıklanmıştır. Ortaya çıkan sonuçlardan biri, yabancı durumuna düşen kişinin "mallarının tasfiyesine" ilişkindir. Kanunun 26. maddesi ile, bu konuyu ( tasfiyeyi ) düzenleyen 35 inci madde arasında doğrudan bağlantı kurulmuş; 29 ncu maddesinde de Türk Vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklar belirtilirken, 33 ve 35 inci maddelerin hükümleri saklı tutulmuştur.

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 35.maddesinin birinci fıkrasında ( ....26 ncı madde gereğince vatandaşlıktan çıkarılan kişilerin Türkiye'de bulunan malları hazinece tasfiye edilir. Bedelleri nam ve hesaplarına milli bir bankaya yatırılır. Bu kişiler çıkarma kararı aleyhine Danıştay'a başvurduğu takdirde malların tasfiyesi dava sonuna bırakılır... ) hükmüne yer verilmiştir.bunun yanısıra, gerek öğretide, gerekse Danıştay ve Yargıtay uygulamalarında; vatandaşlıktan çıkarılan kişinin Türkiye'ye gelse dahi tasfiyeyi bizzat yapamayacağı, bunun hazinece yapılacağı tasfiye sonuna kadar mülkiyet hakkı devam etmekle beraber, tasarruf yetkisinin kalkacağı görüşü ifade edilmiştir. ( Bkz.Prof.Dr. Ergin Nomer; Vatandaşlık Hukuku Dersleri, 1982, sh.126 )

Açıklanan yasal düzenlemelere ve ilkelere göre, davacı hazinenin eldeki davayı açmasında hukuki yararı vardır. Öyle ise, vatandaşlıktan çıkarılma kararını içeren Bakanlar Kurulu Kararı örneği dosyaya getirtilmeli çıkarma halinin sebebi ve hukuki durumlar üzerinde durulmalı; böylece, işin esası incelenmek suretiyle bir hüküm kurulmalıdır.

Yukarıda yazılı gerekçelerle Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

SONUÇ : Davacı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA, oybirliği ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972