DAVA ve KARAR : Taraflar arasındaki "hakem kararının tenfizi" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Uzunköprü Asliye Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 16.7.1996 gün ve 1995/756 - 1996/292 sayılı kararın reddine incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine,

Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin 8.5.1997 gün ve 1996/9619 - 1997/4669 sayılı ilamı:

( ... Davacı vekili, taraflar arasında 13.3.1991 ve 21.3.1991 tarihli iki satım sözleşmesi akdedildiğini, satışların Uluslararası FOSFA kurallarına göre cereyan ettiğini ve 54 nolu FOSFA Uluslararası sözleşme hükümlerinin tahkim kurallarına tabi kılındığını, bu suretle cereyan eden tahkim prosedürün de Hakem Heyetinin 127.500 dolar ve 250 sterlinin ödenmesine karar verildiğini, davadan önce keşide edilen ihtarnamenin sonuçsuz kâldığını ileri sürerek hakem heyeti kararının tenfizine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili cevabında Türkiye'nin taraf olduğu Yabancı Hakem kararlarının tanınması ve icrası hakkındaki Newyork sözleşmesinin 2. maddesine göre tahkim sözleşmesinin yazılı olarak yapılması tahkim şartını içeren bir sözleşmede olmadığını, HUM.K.'nun 517. maddesi uyarınca yazılı şekilde yapılmayan tahkim sözleşmelerinin geçerli olmadığını, bu nedenle tenfizinin istenemiyeceğini, MÖHUK.nun 45. maddesi ve Milletlerarası Ticari Hakemlik konusundaki Avrupa sözleşmesine göre de geçerli bir tahkim sözleşmesi bulunmadığından tenfiz talebinin yasal dayanağı olmadığını, tip sözleşme ve klozları içeren FOSFA 54 davalı şirket tarafından imzalanmadığından mutlak butlanla malül olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece iddia, savunma ve toplanan delillere göre taraflar arasında yazılı tahkim sözleşmesi ve tahkim şartı olmadığı gibi daha önce yapılmış bir sözleşmede bulunmadığından, hakem heyet kararının HUM.K.'nun 517. maddesi uyarınca tenfizinin mümkün olmadığı, Fosfa tip sözleşmesinin davalıyı bağlamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince temyiz edilmiştir.

Davacı, Londra'daki hakem mahkemesine başvurarak aldığı kararın tenfizini talep etmektedir. Yabancı hakem kararlarının tenfizi 2675 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 43, 44 ve 45. maddeleri ile Türkiye'nin 3731 sayılı Kanunla uygun bularak onayladığı 10.6.1958 tarihli Yabancı Hakem Kararlarının tanınması ve icrası hakkındaki New-York sözleşmesinde düzenlenmiştir. Uygulanması MÖHUK.nun 1. maddesinin 2. fıkrası ile saklı tutulan New-York sözleşmesi AnaYasa'nın 90. maddesinin son fıkrasına göre, kanun hükmünde olup, derdest davalara uygulanmalıdır. Bu sözleşmenin 2. maddesi "âkit devletlerden herbirinin tarafların akte dayanan veya akdi olmayan, belli bir hukuk münasebetinden aralarında doğmuş veya ileride doğabilecek hakemlik yolu ile halledilmesi mümkün bir konu ile ilgili uyuşmazlıkların tamamını veya bir kısmını hakeme hallettirmek üzere birbirine karşı taahhüde girişmelerine dair yaptıkları yazılı anlaşmaların geçerli olduğu ( 1. bend ), yazılı anlaşma terimiyle karşılıklı olarak gönderilen mektup veya telgraflarda bulunan veya taraflarca imzalanmış mukaveleler içine konan hakem şartı veya bir hakem mukavelesi anlaşıldığını ( 2. bend )" hükme bağlamıştır. Anılan sözleşmenin 5. maddesinde, 2. maddede belirtilen anlaşmayı akdeden tarafların, haklarında tatbiki gereken Kanun'a göre ehliyetsiz olmaları, yahutta sözleşmenin taraflarca tabi kılındığı Kanun'a ve eğer bu konuda açıklık yoksa, hakem kararının verildiği yer Kanunu'na göre hükümsüz bulunmaları halinde tenfiz talebinin reddedileceği belirtilmiştir. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 45. maddesinin ( a ) bendine göre yabancı hakem kararının tenfizi için yabancı hakem kararlarının taraflar arasında bir tahkim sözleşmesine veya esas sözleşmeye konulmuş bir tahkim şartına dayanması gerekir. Davalı taraflar arasında geçerli bir tahkim sözleşmesi bulunmadığını, bu nedenle tenfiz talebinin kabul edilemiyeceğini savunmuş, mahkemece bu savunma kabul edilerek tenfiz talebi reddedilmiştir.

New-York sözleşmesinin 2. maddesinde "yazılı anlaşma" teriminden karşılıklı olarak gönderilen mektup veya telgraflarda bulunan veya taraflarca imzalanmış mukaveleler içine konan hakem şartının veya bir hakem mukavelesinin anlaşıldığını hükme bağlanmıştır. Davalı, dava dışı Pasternak Baum Firmasının sahibi Henry Assa'ya gönderdiği 19.2.1991 tarihli yazıda işlenmemiş yağa ihtiyaçları bulunduğunu belirterek CİF Tekirdağ fiyatının ne olduğunu sormuş, diğer şart ve hükümlerin 500 nolu FOSFA 54 sözleşmesine tabi olduğunu bildirmiştir. Henry Assa aynı tarihli cevabında kendisinin değişik kaynaklardan Türk pazarına ayçiçek yağı satışı yapan komisyoncu olduğunu, yağın tonunun CİF Tekirdağ 490 Dolar olduğunu belirtmiştir. Davalı Henry Assa'ya gönderdiği 8.3.1991 tarihli yazıda da ayçiçek yağı siparişini verdiğini, bu yağın azami %2 FFB, diğer koşulların FOSFA 54'e tabi olduğunu bildirmesi üzerine Henry Assa tarafından iki adet sözleşme düzenlenerek davalıya gönderilmiştir. Davalı bu sözleşmeyi imzalamadığını, bu nedenle hakem şartı bulunmadığını savunmuşsa da davalının Henry Assa'ya gönderdiği 19.2.1991 ve 8.3.1991 tarihli yazılar ile akreditif açılmasına ilişkin 27.3.1991, 29.3.1991, 5.4.1991, 5.6.1991, 6.6.1991 ve 1.7.1991 tarihli yazılardan taraflar arasında satış sözleşmesinin kurulduğunun kabulü gerekir. Davalı aracı Pasterank Baum firması sahibi Henry Assa'ya gönderdiği 19.2.1991 ve 8.3.1991 tarihli yazılarda diğer koşulların FOSFA kurallarına tabi olduğunu kabul ettiğinden ve yazışmalara göre geçerli bir sözleşme kurulduğundan taraflar arasında New-York sözleşmesinin 2. maddesine uygun bir tahkim şartı bulunmaktadır.

Davacının hakeme müracaatı üzerine davalı, FOSFA'daki hakeme gönderdiği yazıda siparişini kabul ettiğini, ancak körfez krizi nedeniyle akreditif açamadıklarını belirterek taraflar arasında geçerli bir sözleşme kurulduğunu, ancak mücbir sebep nedeniyle sözleşme gereğini yerine getiremediklerini kabul etmektedir. Bu durumda taraflar arasında geçerli bir alım satım sözleşmesi kurulduğundan ve bu sözleşme koşullarının bizzat davalı tarafından FOSFA kurallarına tabi olduğu belirtildiğinden ( 19.2.1991 ve 8.3.1991 tarihli yazılar ) davacı FOSFA kurallarına göre hakem heyetine başvurarak aldığı kararın tenfizini isteyebilir. Mahkemece tenfiz için gerekli diğer koşulların varlığı halinde tenfiz talebinin kabulü gerekir. Bu yönler gözetilmeden yazılı gerekçeyle tenfiz talebinin reddedilmesinde isabet görülmemiştir... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosya daki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosya daki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi Usul ve Yasa'ya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı ( BOZULMASINA ), oyçokluğu ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972