DAVA VE KARAR : Taraflar arasındaki "tasarrufun iptali" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul Asliye 1. Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 12.11.1993 gün ve 1992/552 E. 1993/495 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine;

Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 12.12.1994 gün ve 1994/5896 - 7423 sayılı ilamı:

( ... Dava tasarrufun iptali isteğine ilişkindir. Borçlu Gülen Erdöşt hakkında 28.2.1986 tarihinde iflas davası açılmış, bunun üzerine 28.2.1986 ve 4.3.1986 tarihlerinde gazetelerle iflas davası açıldığı ilan edilmiştir. İflas davası devam ederken 4.3.1986 tarihinde davalı taşınmazın satışı konusunda protokol düzenlenmiş ve 7.3.1986 tarihinde tapuda devir ve temlik işlemi yapılmıştır. Davalının, satış sırasında, bu taşınmazın icraca satılacağını bildiği gerek kendi kabulünden ve gerekse dosya içerisindeki delillerden anlaşılmaktadır. Öte yandan, gene borçluya ait geminin 1983 yılında icraca satışa çıkarıldığı, davalı Recep Gencer bu satışa iştirak ettiği ve sonradan satıştan çekildiği, böylece borçlunun ödeme güçlüğü içinde bulunduğunu bildiği anlaşılmaktadır. İstanbul boğaziçinde bulunan satış konusu villanın satış tarihinde gerçek değerinin asgari 1.900.000.000 TL. olduğu bilirkişi raporuyla saptanmıştır. Buna karşın davalının satış bedeli olarak 1.300.000.000 TL. ödediği kabul edildiğine göre, arada 600.000.000 TL. gibi önemli bir bedel düşüklüğü bulunmaktadır. Bütün bu koşullar altında davalı alıcının, borçlunun ödeme kabiliyetini kaybettiğini bilmesine rağmen taşınmazı, gerçek değerinin altında satın aldığı anlaşıldığından, bu tasarruf gerek İİK.nun 278/2 ve gerekse 280. maddeleri hükümlerine göre iptali gereken tasarruflardan olduğu sonucuna varılmaktadır. Öyleyse, mahkemece bu durumda tasarrufun iptaline karar verilmesi gerekirken, açıklanan yönler gözardı edilerek davanın reddine karar verilmesi Usul ve Yasa'ya aykırıdır... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle dairenin bozma ilamında "borçlunun eşi Fikri Erdöş'ün sahibi bulunduğu şirkete ait gemi" yazılacak iken, "borçluya ait gemi" şeklinde yazılmasının maddi hata olup sonuca etkili bulunmamasına, satışın bedeli olan ( 1.300.000.000 ) TL.nın tamamının peşin olarak ödenmeyip büyük bölümünün taksitlere bağlanmasına, İİK.nun 192 nci maddesi hilafına borçlunun iflasına karar verilip, ilanından sonra dahi kalan satış bedellerinin masa yerine borçluya tediye olunmasına göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi Usul ve Yasa'ya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı ( BOZULMASINA ) 19.6.1996 gününde yapılan ilk görüşmede çoğunluk sağlanamadığı için, yapılan ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.

Haciz ve iflastan önce borçlunun mameleki üzerindeki tasarruf yetkisi kısıtlanmış değildir. Kural olarak borçlunun bu dönemdeki tasarrufları geçerlidir. Ancak borçlunun bu tasarruflarından zarar gören alacaklıları ( hacizde alacaklıları, iflasta ise bütün alacaklıları ) korumak amacıyla, alacaklılara ( iflasta iflas idaresine ) iptal davası açma hakkı tanınmıştır. ( İİK. m.277-284 ).

İİK.nun 278. maddesindeki düzenlemeye göre, borçludan bir hakkı ivazsız ( karşılıksız ) olarak elde etmiş olan kişiler, haklarını bir karşılık ( ivaz ) ile elde etmiş olan alacaklılara oranla daha az korunmaya layıktırlar. Bu nedenle mutad hediyeler dışında, son iki yıl içinde borçlunun yapmış olduğu bütün ivazsız tasarrufları ve bağışlamaları iptale tabidir. Yine 278/2. madde uyarınca, aktin yapıldığı sırada kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiat kabul ettiği akitler, bağışlama gibidir. Olayda dava konusu taşınmazın, iflastan önce 1.300.000.000 TL. karşılığı davalıya, borçlu tarafından satıldığında uyuşmazlık yoktur. İpotekle yükümlü olan taşınmazın, ipotek alacaklılarının icra takibi nedeni ile satılması isteği aşamasında, 6.2.1986 günlü bilirkişi raporuyla muhammen bedeli 1.500.000.000 TL. olarak tespit edilmiş, bir ay sonra 7.3.1986 tarihinde ise 1.300.000.000 TL. karşılığında davalıya satılmıştır. Aradan yedi yıl geçtikten sonra bu kez taşınmazın satış tarihindeki değeri bilirkişi raporu ile 1.900.000.000 TL. olarak belirlenmiştir. Belgelenmiş olan bu açıklamalar karşısında satıştan bir ay önceye rastlayan 1.500.000.000 liralık değer gerçeğe daha uygun düşmektedir. Nitekim, davacı vekili de, iptale tabi tasarrufun değerini 1.300.000.000 TL. olarak 13.7.1988 tarihli dilekçe ile düzeltmiştir; olayda m.278/2'de öngörülen ( ... kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı fiat kabul ettiği akitler... ) koşulu gerçekleşmediği duraksanmayacak kadar açıktır. Bir an için taşınmazın satışı tarihindeki gerçek değeri 1.900.000.000 TL. olarak kabul edilse dahi ihtilafsız satış bedeli karşısında bu konuda devamlılık kazanmış yargısal kararlarda gözetildiğinde ( pek aşağı fiat ) koşulunun varlığı kabul edilemeyeceği aşikardır.

İİK.nun 280. maddesinde ise, ödeme kabiliyetini kısmen veya tamamen kaybetmiş olan borçlunun, alacaklılarının zararına olarak yapmış olduğu hileli tasarruflarının iptali söz konusudur. Oysa borçlu, iki bankaya ipotekli olan ve bu nedenle icra yoluyla satışı istenen dava konusu ( muhammen bedeli 1.500.000.000 TL. olarak tesbit edilmiş ) taşınmazını, ipotek alacaklılarının muvafakatı ile icrada satış gününden birkaç gün önce 1.300.000.000 TL. karşılığında davalıya satmıştır. Dosya içeriğinden satış parası ile ipotek borçlarının da karşılandığı anlaşılmaktadır. Bu dava ise borçlunun satıştan 1 yıl üç ay sonra iflas idaresine bizzat yaptığı başvurusu üzerine açılmıştır. Borçlu, aktif ve pasifinin farkı 28.964.430.- lira, borcundan dolayı 28.2.1986 tarihinde iflasını istemiştir. Davaya konu taşınmaz ise iflas dosyasına bildirilmemiştir. Oysa borçlu artan satış parasından karşılayarak iflasını önleyebilecek durumdadır. Hal böyle olunca borçlu,taşınmazını en uygun bedelle satmak için gerekli özeni göstermiş sayılmalıdır. İpotek alacaklılarının muvafakatını temin edip bu satışı yapmamış olsa idi taşınmaz birkaç gün sonra icraca satılacak ve muhtemelen satış bedeli 1.300.000.000 TL.den daha az olacaktı. Zira icra aracılığı ile yapılan satışların hemen daima gerçek değerin çok altında gerçekleştiği, ülke genelinde bilinen ve aksi kolayca savunulamayacak yerleşmiş bir kanıdır. O halde borçlunun bu satışı ile iyi niyetli bir borçlu ve tedbirli bir tacir gibi davrandığı kabul edilmelidir. Öte yandan, iflas kararı verilmeden tasarruf hakkı olan borçludan o zamanın rayicine uygun bedelle taşınmazı satın alan davalı üçüncü şahsın, borçlunun durumundan yararlanma ve onun alacaklılarını mahrum etme amacıyla hareket ettiğini bildiğini kabule müsait dosyada delil yoktur ve ispat edilmiş de değildir. Bu durumda, olayda İİK.nun 280. maddesinde öngörülen koşullar da oluşmamıştır.

Bu itibarla açıklanan maddi ve hukuki esaslara, dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre mahkeme kararının onanması gerektiği görüşüyle sayın çoğunluğun bozma kararına katılamıyoruz.

 

Teoman Pamir 1. Başkanvekili

M.Cahit Keskin 4. Hukuk Dairesi Başkanı

Bilal Kartal Üye

O.Cengiz Yüksel Üye

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972