T.C.

YARGITAY

Hukuk Genel Kurulu

E. 1994/14-848

K. 1995/75

T. 15.2.1995

 

 

 

KARAR ÖZETİ Geçit hakkı davalarında; öncelikle davanın, geçit yoksunluğu ve geçit yetersizliğinden hangisine uyduğu belirlenmelidir.

 

(743 s. MK. m. 671)

 

Taraflar arasındaki "geçit hakkı" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (Bursa Asliye 1. Hukuk Mahkemesi)'nce davanın kabulüne dair verilen 5.7.1993 gün ve 1993/242-1993/535 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 14. Hukuk Dairesi'nin 28.3.1994 gün ve 641-3103 sayılı il~mıyla; (...93 sayılı parselin evvelki malikinin 21.6.1993 günlü krokide işaretlenen çıkmaz yoldan komşuları bulunan 81 il~ 94 sayılı parsellerin malikleri ile birlikte yararlanarak Karaoğlan Deresi üzerinden genel yola ulaştığı dosyadan anlaşılmıştır. Hal böyle olunca, 93 sayılı parselin yeni malikinin de bu yollardan yararlanma olanağı bulunduğu bu hali ile taşınmazın malikinin yol için zaruri bir ihtiyaç içinde kalmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar vermek gerekirken kabulüne karar verilmesi doğru değildir...) gerekçesiyle bozularak, dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

 

Temyiz eden: Davalı vekili.

 

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

 

Medeni Kanunun 671. maddesine göre, genel yola çıkmak için "kafi yolu" bulunmayan taşınmaz sahibi, komşularından geçit hakkı isteyebilir.

 

Komşunun taşınmazından geçit isteyebilmek için, maddenin öngördüğü bu kafi yol kavramını "zaruret hali" olarak anlamak gereklidir. Çünkü, bu istem neticede karşı tarafın mülkiyet hakkını sınırlayıcı bir taleptir. O nedenledir ki, gerek öğretide, gerekse uygulamada geçit zaruretinin iki şekilde ortaya çıkabileceği kabul edilmektedir. 1. hal, taşınmazın hiç yolunun bulunmamasıdır. Buna (geçit yoksunluğu) veya (mutlak geçit zarureti) denilmektedir. 2. durum ise (geçit yetersizliği) dir ki, bir başka anlatımla (nisbi geçit zarureti) şeklinde de ifade edilmektedir.

 

Geçit hakkı isteminin ileri sürülmesi halinde mahkemece, öncelikle bu iki halden hangisinin söz konusu olduğuna bakılmalıdır.

 

İstemin, mutlak geçit yoksunluğuna davalı olması durumunda, hiç yolun bulunmaması sebebiyle, çekişmenin çözümü sadece en uygun yolun neresi olacağını n belirlenmesi noktasında düğümlenir.

 

Geçit yetersizliğine dayalı olarak bir istemde bulunulması halinde ise, konu daha karmaşık ve çok boyutludur. Çünkü, öncelikle geçit yetersizliği kavramının değerlendirilmesi zorunludur. Yani mevcut yolun kafi olup olmadığının mahkemece takdiri gerekmektedir. Bu yetersizlik, çeşitli nedenlere dayandırılabileceğinden, çözümde ancak dayanılan bu neden veya nedenlerin kabul edilebilir olup olmadığının etraflıca tartışılıp irdelenmesinden sonra ortaya çıkabilir. Bu sebepledir ki, geçit yetersizliğine dayalı olarak bir istemde bulunulduğunda, mahkemece öncelikle bu yetersizliğin gerçekten söz konusu olup olmadığı üzerinde durulmalı, bu husus her yönüyle incelenip araştırılmalı, gerekli görülürse uzman bilirkişi veya bilirkişilerin düşüncelerinden de yararlanılmak suretiyle bir sonuca ulaşılmalıdır. Böylece bir geçit zarureti yetersizliğinin mevcut olduğu kabul edilirse, ondan sonra en uygun yolun neresi olacağını n araştırılmasına geçilmelidir.

 

Somut olayda; davacı her ne kadar mutlak geçit yoksunluğundan söz ederek, 93 parsel numaralı taşınmazı için geçit hakkı istenmiş ise de, savunma ve yerinde yapılan keşifte düzenlenen kroki ile pafta örneğinden, davacı taşınmazının Güneybatı ucundan aşağıya doğru davacı taşınmazı gibi yolu olmayan onu aşkın parselin arasından inen ve geniş Karaoğlan Deresi'ne ulaşan bir çıkmaz yolu mevcut olduğu görülmüştür. Buradan da genel yola çıkıldığının ileri sürülmesine ve komşu parsel maliklerinden olan davalı tanıklarınca da bu hususun doğrulanmasına rağmen, Mahkemece bu hususlar üzerinde yeterince durulmadan, eksik incelemeye, yetersiz bilirkişi düşüncesine, denetim ve değerlendirmeye elverişsiz krokiye müsteniden davanın kabulü yönüne gidildiği anlaşılmıştır.

 

Bu haliyle davanın, mutlak değil nisbi geçit zaruretine dayalı olduğunun ve bu nisbiliğin de mevcut yolun yetersizliğine istinat ettirildiğinin kabulü zorunludur.

 

0 halde mahkemece, öncelikle yararına geçit istenen taşınmaz ile etrafındaki tüm parselleri ve ulaşılabilecek genel yolları gösteren kadastro paftası getirtildikten sonra, yukarıda da vurgulandığı üzere, mevcut yolun gerçekten kafi olup olmadığının ve dereden yararlanılarak genel yola çıkış olanağı verip vermediğinin, taraf kanıtları çerçevesinde etraflıca araştırılması, bu konuda uzman bilirkişilerin mütalaasına başvurulması ve ondan sonra bir neticeye varılması gerekir. Bu sonuca ulaşılırken de, İsviçre Federal Mahkemesi'nin bir kararında da belirtildiği üzere "eğer var olan çıkış yolları eksikte olsa ulaşımı sağlıyorsa, böyle bir hakkın ileri sürülemeyeceği" (Senai Olgaç, Türk Medeni Kanunu Şerhi, İstanbul-İ 969, Sh. 672/4) ve mevcut bir geçit bağının, sırf (kullanışsız) olmasının da bir geçit yetersizliği olarak kabul edilmesini gerektirmeyeceği" (Ergun Ozsunay, Zaruri Geçit Hakkı, İstanbul-1968, Sh. 47) hususları gözönünde tutulmalıdır.

 

Bu durumda uyuşmazlığın niteliğine göre, belirtilen inceleme ve araştırmalar yapılmadan yazılı gerekçe ile davanın kabulüne ilişkin kararda direnilmesi doğru değildir. O halde usul ve yasaya aykırı bulunan direnme kararı bozulmalıdır.

 

S o n u ç: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle direnme kararının, yukarıda gösterilen sebepten ötürü HUMK.nun 429. maddesi gereğince (BOZULMASINA), istek halinde temyiz harcının geri verilmesine, 15.2.1995 gününde oybirliği ile karar verildi.

 

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972