DAVA : Taraflar arasındaki "haksız rekabetinin tesbiti ve önlenmesi" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Karabük 1. Asliye (Ticaret) Hukuk Mahkemesi'nce davanın reddine dair verilen 19.6.1991 gün ve 1990/253 E.-1991/142 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine;

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin 28.5.1993 gün ve 1993/3114-4006 sayılı ilamı:

(.. Davacının likitgaz markasını çelik tüplerinde kullanılmak üzere 1982 tarihinden geçerli olmak üzere tescil ettirdiği ve davalı şirketin el ilanlarında ve hoparlörlerle yapılan ilanlarda "Taklit ve korsan Likitgaz Tüplerine Aldanıp Elinizdeki Altın Kıymetindeki Aygaz tüplerini kaybetmeyiniz" ibarelerini kullandığı hususunda bir uyuşmazlık yoktur.

Bu ilanlarda kullanılan "Likitgaz" sözcüklerinin davacıya ait "Likitgaz" markasını telaffuz yönünden çağrıştırdığı görülmektedir. Bilindiği gibi, Türk Hukukunda TTK. 57/b. 1'e göre başkalarını veya onların emtiasını, iş mahsullerini, faaliyetlerini yahut ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya lüzumsuz yere inciti beyanlarla kötülemek "fiilini haksız rekabet olarak tavsif etmektedir. Aynı Yasa'nın 57/b.3'e göre, kendi şahsi durumu, emtiası, iş mahsulleri, ticari faaliyeti veya ticari şleri hakkında yanlış ve yanıltıcı malumat vermek suretiyle rakiplerine nazaran onları üstün duruma getirmek, "dürüstlük kuralına" aykırı (TTK. 56) bir haksız rekabet durumu olur. Davalının kullandığı ilan ve reklamların müşterilerin göz, kulak ve zihinlerinde yarattığı etki bakımından kolaylıkla davacı şirket ile bağ kurmasına yol açabilecek niteliktedir. Yanıltıcı, kötüleyici, yalan ilan ve reklamların "teamülün kabul ettiği toleransı aştığı takdirde" bir haksız rekabet hali oluşturacağı kabul edilmektedir. Davalının reklamlarında kullandığı "taklit tüp" isnadının da yanlış ve yanıltıcı ilan olarak kabulü gerekir.

Böylece, davalının yaptığı ilanlarla tüketiciler üzerinde yanlış ve yanıltıcı kanaat uyandırmak suretiyle davacının ticari itibarını sarsıcı ve müşterilerini azaltıcı nitelikte bir haksız rekabet fiili işlediği nitekim aynı ilanlardan dolayı dairemizce aynı ilkeler benimsenmek suretiyle davalının haksız rekabetinin önlenmesine karar verildiği (Y.11.HD. 30.4.1993 gün E.1992/2724 K. 1993/2966) anlaşıldığından davacının karar düzeltme isteğinin kabulüne davanın aynen kabulüne karar verilmek üzere kararın davacı yararına bozulması gerekmiştir..) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda mahkemece önceki karar da direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nca direnme kararının süresinde temyiz edildiği tespit edilip ve direnme kararının verildiği tarih itibariyle H.U.M.K.nun 2494 sayılı Yasa ile değişik 438/2. fıkrası hükmü gereğince duruşma isteğinin reddine karar verilip dosyadaki belge ve deliller incelendikten sonra gereği görüşüldü:

 

KARAR : Özel Daire ile yerel mahkeme arasındaki uyuşmazlık, davalının gerek el ve gazete ilanları gerekse, sair yayınlarında kullanıldığı ifadelerin, davacıya yönelik olup olmadığı ve yönelik ise bu ifadelerin T.T.K. 56 ve 57/1. maddelerine göre davacının emtiasını, iş mahsullerini, faaliyetlerini yahut ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya lüzumsuz yere incitici beyanlarla kötülemek niteliğinde olup olmadığı noktalarında toplanmaktadır.

Genel Kurul'da yapılan müzakere sırasında söz alan bazı sayın üyeler, yerel mahkemenin gerekçelerini benimseyerek davalının davranışının davacıya yönelik bulunmadığını, tüketicileri taklit ve korsan tüplerden korumak amacını güden ikaz niteliğinde olduğunu, davalının bu davranışı davacıyı hedef almış olsa dahi, davacı daha önce davalının paylaştığı Aygaz tüplerini taklit ederek haksız rekabet yapmış olduğundan davalının davranışının haksız rekabet sayılamayacağını ileri sürmüşlerdir.

Ancak çoğunlukça, bu görüşe davalı (Likit Petrol Gazı A.Ş.)'i, Karabük'te Aygaz Şirketine ait tüplerin dolum ve pazarlama işleri ile iştigal etmektedir.

Davacı şirket son zamanlarda, Aygaz şirketinin (tombul ve şişman tüp olarak tanınan 12 kg. tüplerine benzer tüpler kullanıldığından Aygaz şirketi tarafından Likitgaz aleyhine İstanbul Ticaret Mahkemesinde, 25.1.1991 tarihinde haksız rekabetin tespiti ve önlenmesi için bir dava açmış olup o dava halen derdest bulunmaktadır. Likitgaz Şirketinin bu davranışının haksız rekabet teşkil edip etmediği henüz mahkeme kararı ile tespit edilmiş değildir. Bu davranış haksız rekabeti oluştursa dahi, Likit Petrol Gaz Şirketinin, şayet Likitgaz Şirketini ve emtiasını kötüleyici bir davranışı var ise bu davranışın niteliğini ortadan kaldırmaz. Zira açılan davalar, tazminat davası olmadığından bir tarafın haksız davranışı, diğer tarafın haksız rekabetinin mevcudiyetini bertaraf etmez.

Davacı şirket, (Likidgaz) kelimesini ticaret ünvanına almış, ayrıca bu istemi marka olarak da tescil ettirmiştir. Her ne kadar (Likit) kelimesi sıvı ve akıcı anlamında genel bir ifade niteliğinde ise de, davacı bu kelimeyi marka olarak tescil ettirmiş olduğundan, bu marka terkin ve iptal ettirilmedikçe Markalar Kanununun koruması altındadır.

Diğer yönden, tüketici sade kişiler kullandıkları bu cins yakıtı (Likitgaz) olarak değil, (tüpgaz) olarak tanımlanmakta ve ifade etmektedirler. Likitgaz kelimesi, tüpgaz firmalarından davacı firmanın adını ifade eden bir kelime olmuştur.

Davalı şirket, dağıttığı el ilanlarında (Aynen... son günlerde bir firmanın Aygaz'a benzettiği tüplerle mahallelerde dolaşarak Aygaz diye satmaya çalıştığı tüpler türemiştir. Gerek standart ve içine konulan gazın kilosu ve nerede doldurulacağı belli olmayan bu tüplerin, sorumluluk anlayışını takdirlerinize bırakıyorum.

--- Korsan Likit Gaz Tüplerinden, muhatap ve sorumluluk taşımayan firmalardan sakınınız. Hanımları ve çocuklarımızı uyaralım) cümlesi ile duyurular yapmıştır.

O tarihte Aygaz'ın tüplerine benzeterek tüp yapan firma, davacı firmadır ve hakkında bu sebeple davalı tarafından haksız rekabet davası açılmıştır. İlandan Likit Gaz kelimelerinin ilk harfleri büyük harf şeklinde yazılmak sureti ile bu kelimelerin vasıf belirtmek için değil, davacıya ifade etmek üzere isim olarak bilinçli şekilde kullanıldığı anlaşılmaktadır. Nitekim davalı taraf, bu durumu zımnen kabul ederek tevil etme yoluna başvurmuştur.

Bu durumda, el ilanlarında kullanılan sözcüklerin davacıya hedef aldığı ve ona yönelik olduğu kabul edilmelidir.

İlanlardaki sözcüklerin TTK.56 ve 57/1. maddelerle belirtildiği şekilde bir kötüleme teşkil edip etmediği hususuna gelince:

Davacıyı hedef alan sözcükler içinde kullanılan (taklit, korsan) kelimeleri ile (Gerek standart ve içine konulan gazın kilosu ve nerede doldurulduu ve doldurulacağı belli olmayan bu tüplerin sorumluluk anlayışını takdirinize bırakıyorum. Korsan Likit Gaz Tüplerinden sakınınız) sözcüklerinin incitici ve kötüleyici bir nitelik ve amaç taşıdığı kabul edilmelidir. Kullanılan bu sözcüklerin, tüketicileri ikaz etmenin ötesinde bir anlam ve amaç taşıdığı bellidir, gerekçesiyle iştirak edilememiştir.

Bu durumda, yukarıda açıklanan gerekçelerle Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki kararda direnilmesi doğru değildir.

O halde usul ve yasaya uygun bulunmayan direnme kararı bozulmalıdır.

 

SONUÇ : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429.maddesi gereğince (BOZULMASINA) istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine 6.4.1994 günü yapılan ilk görüşmede çoğunluk sağlanamadığı için yapılan ikinci görüşmede 20.4.1994 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

 

KARŞI OY YAZISI

Davacı, önceleri silindir şeklinde uzun gaz tüpleri imal edip sıvılaştırılmış gazla doldurup dağılımını gerçekleştirirken, bu tüp şeklini terkederek, A... gaz Firması tarafından imal edilen kısa, tombul şekilli tüpleri aynen taklit ederek bunları sıvılaştırılmış gazla doldurup dağıtmaya ve satmaya başlamıştır. A... gaz Firması'nın acentesi olan ve A... gaz tüplerini dağıtan davalılar, dosya içeriğindeki bildirilerinde; "... son günlerde bir firmanın aynı A... gaz'a benzettiği tüplerle mahallelerde dolaşarak, A... gaz diye satmaya çalıştığı tüpler türemiştir. Gerek standart ve içine konulan gazın kilosu ve nerde dolduğu ve doldurulacağı belli olmayan bu tüplerin sorumluluk anlayışını takdirine bırakıyorum... lütfen tüpünüzü A.... gaz levhalı servis arabalarımızdan veya A... gaz şubelerimizden temin ediniz. Kıymetli A... gaz gümüş tüpünüzü belli olmayan taklitlerle değiştirmeyiniz. Korsan L... gaz tüplerinden, muhatap ve sorumluluk taşımayan firmalardan sakınınız..." demişlerdir.

Davacı L... gaz A.Ş., bu bildirinin haksız rekabet doğurduğunun tesbiti ve önlenmesini, hüküm özetinin üç gazetede neşrini istemiş, yerel mahkeme haksız rekabet unsurları bulunmadığından davanın reddine karar vermiş, hükmü davacı temyiz etmiş, Yüksek Özel Daire hükmü oybirliği ile onamıştır. Davacı taraf karar düzeltme isteyince, bu kere onama kararını kaldırmış ve haksız rekabet unsurlarının bulunduğundan bahisle yerel mahkeme kararını yazılı şekilde bozmuş, yerel mahkeme eski kararında direnmiş, konu yüksek Hukuk Genel Kurulu'nda görülmüş, ilk görüşmede yirmiiki bozma oyuna karşı, ondokuz onama oyu verildiğinden, ikinci görüşmede yirmibir onama oyuna karşı, yirmiüç bozma oyuyla Daire kararı gibi Yerel Mahkeme kararı bozulmuştur. 2. görüşmeye Özel Dairenin beş sayın Üyesi katılmış ve bozma sonucuna ulaşan çoğunluğa, bu yoldan ulaşılmıştır.

Bu karara aşağıdaki nedenlerle karşıyım:

1- Haksız rekabet, TTK.m. 56'ya göre, "... aldatıcı hareket veya hüsnüniyet kaidelerine aykırı sair suretlerle iktisadi rekabetin her türlü suistimalidir."

Olayda davacı, davalıların dağıttıkları, sattıklarını A... gaz tüplerini aynen taklit ediyor. Daha evvel kullandığı uzun-silindir tüplerden vazgeçiyor, A... gaz adına tescili kısa, şişman, gümüşi renkli tüpleri taklit edip bunlarla dağıtım ve satışa geçiyor. Böylece ilk haksız rekabet eylemi, ticari dürüstlüğe aykırı hareket, davacıdan kaynaklanıyor. Bu yön, dosyadan anlaşılabiliyor. Şayet bu konuda tereddüt ediliyorsa, A... gaz tarafından L... gaz aleyhine İstanbul Ticaret Mahkemesi'nde devam ettiği bilinen dava sonucu beklenebilirdi. Böylece, ticari rakibinin tescili A... gaz tüpünü, aynen taklit eden davacının, dürüst olmadığı ve MK. m. 2 uyarınca kanuni himayeden mahrum olduğu düşünülmeden, tersine bir kabulle, olayın mağdurunun hüsnüniyet kaidelerine aykırı şekilde haksız rekabet yaptığının kabulü, TTK.m. 56'ya aykırıdır.

2- Davacılardan sadır olan eylemler nedeniyle, davalı taraf kendini savunmuştur. A... gaz, bayisi olduğunu belli satış merkezlerinde ve A... gaz levhalı arabalarda dağıtım yaptıklarını, buralardan tüp alınmasını 29 senedir bu işi güvenli yaptıklarını, kendi tüplerine benzer tüpleri A... gaz diye satmaya çalışanlar türediğini, korsan L.. gaz tüplerinden, muhatap ve sorumluluk taşımayan firmalardan sakınılmasını, müşterilerine tavsiye etmiştir. Bu davranışın,müşterilere yönelik bir ikaz, uyarı, aydınlatma niteliğinde olup m. 56'daki .... aldatıcı hareket" veya "hüsnüniyet kaidelerine aykırı" şekilde iktisadi rekabetin suistimali niteliğinde olmamasına rağmen, anlaşılmaz bir şekilde haksız rekabet sayılması isabetsizdir.

 

3- L... gaz, sıvılaştırılmış petrol gazı demektir. Bir cins isimdir. Mamulün cinsini açıklayan bir kelimedir. Böyle kelimelerin, şirket veya mamul ismi olarak tescili yasaya aykırıdır. Böyle bir olgu, aynı madde konusunda ticaret ve imalat yapanların, L... gaz tabirini kullanmaları gibi bir sonuç doğuramaz. Bu bakımdan davalı, bildirgesinde "Korsan L.. gaz tüplerinden ... sakınınız" deyince haksız rekabet yapmış olmaz. Öteyandan, "... muhatap ve sorumluluk taşımayan firmalardan sakınınız..." söszcükleriyle çoğul bir şekilde firmalardan bahsedince davacıyı kastetmiş olmaz. Sözcüklerin, korsan L.. gaz tüpü imal eden tüm firmalara matuf olduğu belirgindir. Burada matufiyet genele yöneliktir.

4- Bir an için bildirge davacıyı amaçlasa bile, davacı, haksız rekabete uğradığını ileri sürüp yasal himayeden yararlanamaz. Çünkü, tüp taklidi ve yeni benimsediği kısa-şişman A... gaz tüplerinin üzerine L... gaz sözcüklerini yazarak, A... gaz diye imal ve satmaya ve A... gaz'dan çok sonra ticari faaliyete başlaması nedeniyle, işin başında, davacı taraf dürüstlük kurallarına aykırı davrandığı için, kanuni himayeden mahrum olacağından, buna karşı kendini ve mamulünü savunan tarafa kötüniyet isnat edilemez. Kötüniyetli ve dürüstlük kurallarına aykırı davranan tarafın eylemlerine karşı, yukarıda açıklanan biçimde davranan tarafın hareketi, iyiniyetli olup, aldatıcı da olmadığından, kanuni himayeye mazhar sayılması zorunludur.

Bu nedenlerle, örnek nitelikteki direnme kararının onanması gerekirken açıklanan biçimde bozulmuş olmasına karşıyım.

 

KARŞI OY YAZISI 2

Davacının tam adı (L... gaz Tevzi ve Üretim San ve Tic. A.Ş.)'dir. davalılardan ilki (L... Petrol Gazı A.Ş.), ikincisi (O.N.)'dur. Davacı "L.. gaz" LPG tüplerini, davalılar ise "A.. gaz", LPG tüplerini pazarlamaktadırlar. Davacının yıllardır pazarladığı mavi renkli, ince uzun tüp dizaynını terk ederek gümüşi renge ve küresel biçime dönüştürüp piyasaya sürmesi üzerine, kendi tüplerinin renk ve biçim yönünden taklit edildiği, iltibas yaratıldığı, haksız rekabette bulunulduğu iddiası ile dava dışı A.. gaz Firması tarafından dosyamız davacısı aleyhine açılan dava, halen İstanbul 2. Ticaret Mahkemesi'nde derdesttir. Öte yandan, A... gaz LPG tüplerini pazarlayan davalılar da değişik ilanlarla müşteri kitlesini uyarmışlardır. Davalıların ilanlarında özetle; "kıymetli A... gaz gümüş renkli tüpünüzü taklitleriyle değiştirmeyiniz, korsan likit gaz tüplerinden sakınınız..." gibi ifadeler yer almaktadı. Bu tarz ilanlar yapılması davacı tarafından davalılar aleyhine "haksız rekabetin tesbiti" konusu edilmiştir. Davacıya göre bu ilanlarda "L.. gaz" ismi geçmekle kendileri kastedilmiş, ticari itibarları kırılmış, kendileriyle haksız rekabette bulunulmuştur.

Bir kere davacı isminin "L.... gaz" kelimesiyle başlaması bu kelime üzerinde davacının inhisari hakka sahip olduğu ve bu kelimeyi başka kimsenin kullanamayacağı anlamına gelmez. Böyle anonim bir kelimeyi ünvan olarak seçenin, bu kelimeyi başkalarının da kullanmasından doğacak risklere katlanması gerekir.

Kaldı ki, kendi pazarladıkları A... gaz LPG tüplerinin biçim ve renk yönlerinden benzerleri piyasaya sürülünce davalıların müşteri kitlesini ikaz etme hakkı vardır. Haksız olmayan rekabet yasak değildir, aksine himaye edilmelidir. İlanlar dikkatle okunduğunda, bunlarda davacı malını kötülemekten ziyade kendi mallarını korumak amacının ön planda tutulduğu görülmektedir. Nitekim, uzman bilirkişiler kurulu da bu doğrultuda rapor vermiştir. Vasat seviyedeki müşteri kitlesinin kavrayışı da bu olacaktır. Gene bu ilanlarda davacı ünvanına tecavüz de bulunmadığından "tescilli davacı ünvanının haksız rekabete karşı korunması" gibi bir gerekçeye de dayanılamaz.

Sonuçta, davanın reddine dair hüküm isabetli olup onanması gerekirken ikinci toplantıda iki oy farklı (21+23) varılan bozmaya muhalifim.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972