Taraflar arasındaki "sözleşmenin feshi ve menfi tesbit" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi)nce davanın reddine dair verilen 1.4.1991 gün ve 174-208 sayılı kararın incelenmesi davacı vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 16.3.1992 gün ve 4683-1331 sayılı ilamı ile; (... Davacı kooperatifle davalı arsa sahipleri arasında 19.9.1988 ve 23.9.1988 tarihlerinde yapılan (düzenleme şeklinde kat karşılığı inşaat sözleşmeleri) ile davalılara ait taşınmazlar üzerinde kooperatifçe inşaat yapılmasının üstlenildiği ve anılan sözleşmelerin 3. maddesinde yapılacak işlerin ve paylaşım şeklinin belirlendiği anlaşılmaktadır.

 

Davacı kooperatif yönetim kumlu başkanı olan İlhan'ın aynı zamanda arsa sahibi olduğu anlaşıldığı gibi, aynı soyadını taşıyan diğer arsa sahiplerinin de bu davalının yakınları olduğu görülmektedir. Diğer taraftan davalılar ile yapılan sözleşmeler kooperatif adına vekil tayin edilen Hayati tarafından (kooperatif temsilcileri ilhan ile (İ.K.)'nin verdikleri İzmir 5. Noterliği'nin 19.9.1988 gün ve 39518 yevmiye sayılı ek vekaletnameye istinaden) imzalanmış olup, bu kişinin bilahare kooperatif müdürlüğüne tayin edildiği anlaşılmaktadır.

 

1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 58. maddesi hükmü uyarınca yönetim işleri ana sözleşme ile kısmen veya tamamen devredilmemiş veya ana sözleşme ile yönetim kumlu üyeleri arasında görev bölümü yapılmamışsa; kooperatifin yönetimi, yönetim kumluna aittir. Yönetim kumlu aksine kayıt bulunmadıkça bu yetkisini her ne kadar müdüre veya murahhas üyeye verebilir ise de, kooperatifi taahhüt altına koyabilecek işlerde evrakın müdürle birlikte yönetim kumlu başkan veya üyelerden birinin birlikte imzalaması şarttır. Öte yandan; davacı, bir yapı kooperatifi olup ana sözleşmesinde amacı sınırlanmıştır. Faaliyetinin bu amaç dahilinde olması gerekir. Kooperatif temsilcilerinin yapacakları hukuki muamelelerin sınırının kooperatifin amacıyla sınırlandırılmasının hukuki bir sonucu olarak bu sınırlama aşılması halinde, bu sınırı aşan hukuki tasarrufların kooperatifi ilzam etmeyeceği ve bu işlemlerden onu yapmış olan temsilcilerin sorumlu olacağıdır. Diğer taraftan, Kooperatifler Kanununun 98. maddesi hükmü ile bu kanunda aksine açıklama olmayan hususlarda Türk Ticaret Kanunundaki Anonim Şirketlere ait hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Buna göre TTK.nun 332. maddesi uyarınca yönetim kumlu üyeleri kendi şahsi menfaatlerine veya usul ve füruu ile eşi veya üçüncü dereceye kadar bu derece dahil-kan ve sıhri hısımlarının menfaatlerine taalluk eden hususlarda müzakereye katılamayacakları gibi, 334. maddeye göre de yönetim kumlu üyelerinden biri genel kuruldan izin atmadan kendi veya başkası namına bizzat veya dolayısıyla şirketle şirket konusuna giren bir ticari muameleler yapamaz. Aksi halde şirket yapılan muamelelerin batıl olduğunu iddia edebileceği hükme bağlanmış olduğu halde, mahkemece kooperatifin ana sözleşmesi ile ticaret sicil dosyası celp edilerek bu konuda bir inceleme yapılmamıştır.

 

Başka bir deyişle, yapılan sözleşmenin kooperatifin amacına uygun. olup olmadığı ve bu sözleşmelerin yapılması konusunda kooperatif genel kurulunda veya yönetim kurulunda bu konuda bir karar alınıp alınmadığı ve ayrıca kooperatif yönetim kurulu başkanı İlhan'ın bu karara iştirak edip etmediği araştırılmamıştır.

 

Diğer taraftan; 45 ada, 8 numaralı parsel davacı kooperatife devredilmemiştir. Her ne kadar davalılar~an Necati keşide ettiği 8.2.1990 tarihli ihtarda bu parselin istenip istenmediğini sormakta ise de, bu parselin imar nedeniyle şuyulandırıldığı iddia edilmekte olup, imar durumu sorularak gerçekten de sadece davalılar tarafından devrinin ve inşaat yapılmasının mümkün olup olmadığının ve dolayısıyla bu durumun sözleşmenin ifasında bir imkansızlık yaratıp yaratmayacağı, imar durumu nedeniyle bir imkansızlık yaratıyorsa bunun sözleşmenin bütününü ve 3. madde ile belirlenen inşaat ve paylaşım durumunu etkileyip etkilemeyeceğinin araştırılması icap ederdi. Ayrıca, inşaat yapılması kararlaştırılan parsellerden 61 pafta 6220 ada üzerinde yapılacak dükkanların tamamının mal sahibi davalılara verilmesi kararlaştırılmış olup, bu parsel üzerinde imar mevzuatı gereği dükkan (işyeri) dışında konut yapılmasının mümkün olup olmadığının da araştırılarak, işyeri dışında konut yapılmaması halinde ve sözleşmelerin 3. maddesi doğrultusunda inşaatların yapıldığında verilmesi öngörülen dükkanların ve dairelerin arsa sahibi davalılara belirtildiği şekilde bırakılması halinde bu maddede ifade edildiği gibi % 33 paylaşım oranının sözkonusu olup olmayacağının incelenmesi ve bu konuda bilirkişi raporu alınması gerekirdi.

 

İşte, mahkemece yukarıda açıklanan bütün bu hususlar gözetilmeksizin eksik inceleme ile yazılı olduğu şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı bulunduğundan hükmün bozulmasını gerektirmiştir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

 

Temyiz eden Davacı vekilleri.

 

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan 'ye dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

 

 

Taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacı kooperatif ile davalı arsa sahipleri arasında yapılan kat karşılığı inşaat sözleşmesini davacı kooperatif adına imza eden Hayati' nin bu konuda kooperatifi temsile yetkili olup olmadığı, eğer yetkisi yoksa yapılan bu işlemin gerçekleşen olaylar itibariyle kooperatifçe benimsenmiş sayılıp sayılamayacağı noktasında toplanmaktadır. Bu yetkinin varlığının belirlenebilmesi için konunun, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 58. maddesi ile aynı Yasanın 98. maddesinin yaptığı yollama nedeniyle Türk Ticaret Kanununun Anonim Şirketlere ilişkin maddelerinin ışığında incelenmesi ve yine kooperatifin ana sözleşmesinin değerlendirilmesi yoluyla sonuca bağlanması gerekmektedir. Bunun içinde öncelikle kooperatifin ana sözleşmesinin ve ticaret sicili dosyasının celbedilerek ana sözleşme ile yönetim kurulu üyelerine ne gibi yetkilerin verildiği ve bu yetkileri kimlerin ne şekilde kullanabileceklerinin belirlenmesi, kooperatifin amacı ve bu amaç içinde kat karşılığı inşaat yapıp yapamayacağının tespiti icabeder. Bunun dışında yine TTK.nun 332. maddesinde "Yönetim Kurulu üyelerinin kendi şahsi menfaatlerine veya usul ve füruu ile eşi veya üçüncü dereceye kadar -bu derece dahil- kan ve sıhri hısımlarının menfaatlerine teallük eden hususlarda müzakereye katılamayacakları, aynı yasanın 334. maddesinde ise "yönetim kurulu üyelerinden birinin Genel Kuruldan izin almadan kendi veya başkası namına bizzat veya dolayısıyla şirketle şirket konusuna giren ticari muamele yapamayacağı, aksi halde şirketin yapılan muamelelerin batıl olduğunu iddia edebileceği belirtilmiştir. Şüphesiz anılan maddelere aykırı hareketin sonucu yapılan akitlerin, mutlak butlanla batıl olması anlamına gelmez. Eğer bu işleme genel kurulca "yani şirketçe" icazet verilmişse artık batıl olduğu iddiası ileri sürülemez. Her ne kadar 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa 3476 sayılı Yasayla eklenen 5. maddesinden yapılan bu işlemin, geçersizliği şeklinde bir anlam çıkmakta ise de iptali istenen sözleşmeler anılan değişiklikten önce gerçekleştiği için konunun İTK. nundaki hükümler çerçevesinde incelenmesinde zorunluluk bulunmaktadır.

 

Böyle olunca, kooperatife sözleşmenin inikadından sonra müdür olarak tayin olunan Hayati tarafından imzalanan akitlere ve yapılan inşaata, kooperatifçe icazet verilip verilmediğinin tartışılması gerekir. Kooperatiflerde en yetkili organ genel kurul olup, yasanın emir hükümleri dışında en son sözü söyleme ve kooperatifle ilgili her konuda karar almaya selahiyetlidir. Bu nedenle, vekilce gerçekleştirilen sözleşmelerin geçersiz olduğu kabul edilse bile eğer genel kurulca benimsenmiş ise artık bu akdin feshinin istenmesi iyiniyet kurallarıyla bağdaşmaz. O halde, Genel Kurulun bu işleme icazet verip vermediği araştırılıp tartışılmalıdır. İcazet, zımni olabileceği gibi sarihde olabilir. Dosyada mevcut Genel Kurul tutanaklarında, konu açıkça tartışılıp değerlendirilmiş bulunmadığından sarih bir icazetin varlığından söz edilemez. O halde acaba Genel Kurulun bu konuda zımni bir icazeti varmıdır, bu husus takdir olunmalıdır. Ancak konunun dosya içindeki belgelerle sonuçlandırılması mümkün değildir. Zira Genel Kurul gündemleri, üyelere yapılan çağrı kağıtları ve tüm belgeler dosyaya konulmamıştır. Bütün bu belgeler mahkemece celbedilerek, ana sözleşme ve ticaret sicili dosyasının da ışığında genel kurulun zımni icazeti bulunan bir tutumunun yer alıp almadığı incelenip sonucuna göre varlığı kabul edilirse davanın akdin geçersizliğine ilişkin bölümü değerlendirilmelidir. Yine çekişmeli 8 ada 45 nolu parsel ile 61 pafta 6220 ada 1 nolu parsele ilişkin olarak % 33 paylaşım oranının değişmesi nedenine dayalı bir iptal davası bulunmadığı" iddiasına gelince gerçekten incelenen dava dilekçesinde bu konuda açıkça bir iptal isteği mevcut değildir. Ancak dava dilekçesinin 1. sayfasında davanın, kooperatif kontrolörünün verdiği 6.9.1989 tarihli ve 1 nolu raporuna ve Bakanlığın tebliğ eniği tenbihnamenin maddelerine dayandırıldığı bildirilmiştir. Anılan bu belgelerde açıkça 8 ada 45 nolu parselin başka şahıslarla şuyulandırıldığı, 6220 ada 1 nolu parsele ise sadece dükkan yapılmasının mümkün olduğu bu nedenle sonradan ortaya çıkan bu durumun paylaşımı etkileyip sözleşme şartlarını kooperatif aleyhine ağırlaştırdığı belirtilmektedir. Bu durumda konuyla ilgili bir dava bulunmadığından söz edilmesi olanaksızdır. Hal böyle olunca bu yönler gözetilmeksizin önceki kararda direnilmesi doğru değildir. 0 halde usul ve yasaya uygun bulunmayan direnme kararı bozulmalıdır.

 

S o n u ç: Davacı vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı HUMK. nun 429. maddesi uyarınca (BOZULMASINA), istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 30.3.1994 günü yapılan ikinci görüşmede, oybirliği ile karar verildi.

 

 

 

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972