DAVA ve KARAR : Taraflar arasındaki "haksız rekabetin tesbiti ve önlenmesi" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Karabük 1. Asliye ( Ticaret ) Hukuk Mahkemesi'nce davanın reddine dair verilen 19.6.1991 gün ve 1990/253 E.- 1991/142 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine;

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin 28.5.1993 gün ve 1993/3114-4006 sayılı İlamı:

( ... Davacının likitgaz markasını çelik tüplerinde kullanılmak üzere 1982 tarihinden geçerli olmak üzere tescil ettirdiği ve davalı şirketin el ilanlarında ve hoparlörlerle yapılan ilanlarda "Taklit ve korsan Likitgaz Tüplerine Aldanıp Elinizdeki Altın Kıymetindeki Aygaz tüplerini kaybetmeyıniz" ibarelerini kullandığı hususunda bır uyuşmazlık yoktur.

Bu ilanlarda kullanılan "Likitgaz" sözcüklerinin davacıya ait "Likitgaz" markasını telaffuz yönünden çağrıştırdığı görülmektedir. Bilindiği gibi, Türk Hukukunda TTK. 57/b.1'e göre başkalarını veya onların emtiasını, iş mahsullerini, faaliyetlerini yahut ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya lüzumsuz yere incitici beyanlarla kötülemek "fiilini haksız rekabet olarak tavsif etmektedir. Aynı Yasa'nın 57/b.3'e göre, kendi şahsi durumu, emtiası, iş mahsulleri, ticari faaliyeti veya ticari işleri hakkında yanlış ve yanıltıcı malumat vermek suretiyle rakiplerine nazaran onları üstün duruma getirmek, "dürüstlük kuralına" aykırı ( TTK.56 ) bir haksız rekabet durumu olur. Davalının kullandığı ilan ve reklamların müşterilerin göz, kulak ve zihinlerinde yarattığı etki bakımından kolaylıkla davacı şirket ile bağ kurmasına yol açabilecek niteliktedir. Yanıltıcı, kötüleyici, yalan ilan ve reklamların "teamülün kabul ettiği toleransı aştığı takdirde" bir haksız rekabet hali oluşturacağı kabul edilmektedir. Davalının reklamiarında kullandığı "taklit tüp" isnadının da yanlış ve yanıltıcı ilan olarak kabulü gerekir.

Böylece, davalının yaptığı ilanlarla tüketiciler üzerinde yanlış ve yanıltıcı kanaat uyandırmak suretiyle davacının ticari itibarını sarsıcı ve müşterilerini azaltıcı nitelikte bir haksız rekabet fiili işlediği nitekim aynı ilanlardan dolayı dairemizce aynı ilkeler benimsenmek suretiyle davalının haksız rekabetinin önlenmesine karar verildiği ( V.11.HD. 30.4.1993 gün E. 1992/2724 K. 1993/2966 ) anlaşıldığından davacının karar düzeltme isteğinin kabulüne davanın aynen kabulüne karar verilmek üzere kararın davacı yararına bozulması gerekmiştir... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda mahkemece öncekı karar da direnilmiştir.

I YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARI:

Hukuk Genel Kurulu'nca direnme kararının süresinde temyiz edildiği tespit edilip ve direnme kararının verildiği tarih itibariyle H.U.M.K.nun 2494 sayılı Yasa ile değişik 438/2. fıkrası hükmü gereğince duruşma isteğinin reddine karar verilip dosyadaki belge ve deliller incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Özel Daire ile yerel mahkeme arasındaki uyuşmazlık, davalının gerek el ve gazete ilanlan gerekse, sair yayınlannda kullandığı ifadelerin, davacıya yönelik olup olmadığı ve yönelik ise bu ifadelerin T.T.K. 56 ve 57/1. maddelerine göre davacının emtiasını, iş mahsullerini, faaliyetlerini yahut ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya lüzumsuz yere incitici beyanlarla kötülemek niteliğinde olup olmadığı noktalarında toplanmaktadır.

Genel Kurul'da yapılan müzakere sırasında söz alan bazı sayın üyeler, yerel mahkemenin gerekçelerini benimseyerek davalının davranışının davacıya yönelik bulunmadığını, tüketicıleri taklit ve korsan tüplerden korumak amacını güden ikaz niteliğinde olduğunu, davalının bu davranışı davacıyı hedef almış olsa dahi, davacı daha önce davalının paylaştığı Aygaz tüplerini taklit ederek haksız rekabet yapmış olduğundan davalının davranışının haksız rekabet sayılamayacağını ileri sürmüşlerdir.

Ancak çoğunlukça, bu görüşe davalı ( Likit Petrol Gazı A.Ş. )'i, Karabük'te Aygaz Şirketine ait tüplerin dolum ve pazarlama işleri ile iştigal etmektedir.

Davacı şirket son zamanlarda, Aygaz şirketinin ( tombul ve şişman tüp ) olarak tanınan 12 kg. tüplerine benzer tüpler kullanıldığından Aygaz şirketi tarafından Likitgaz aleyhine İstanbul Ticaret Mahkemesinde, 25.1.1991 tarihinde haksız rekabetin tespiti ve önlenmesi için bir dava açmış olup o dava halen derdest bulunmaktadır. Likitgaz Şirketinin bu davranışının haksız rekabet teşkil edip etmediği henüz mahkeme kararı ile tespit edilmiş değildir. Bu davranış haksız rekabeti oluştursa dahi, Likit Petrol Gaz Şirketinin, şayet Likitgaz Şirketini ve emtiasını kötüleyici bir davranışı var ise bu davranışın niteliğini ortadan kaldırmaz. Zira açılan davalar, tazminat davası olmadığından bir tarafın haksız davranışı, diğer tarafın haksız rekabetinin mevcudiyetini bertaraf etmez.

Davacı şirket, ( Likidgaz ) kelimesini ticaret ünvanına almış, ayrıca bu istemi marka olarak da tescil ettirmiştir. Her ne kadar ( Likit ) kelimesı sıvı ve akıcı anlamında genel bir ifade niteliğinde ise de, davacı bu kelimeyi marka olarak tescil ettirmiş olduğundan, bu marka terkin ve iptal ettirilmedikçe Markalar Kanununun koruması altındadır.

Diğer yönden, tüketici sade kişiler kullandıkları bu cins yakıtı ( Likitgaz ) olarak değil, ( tüpgaz ) olarak tanımlanmakta ve ifade etmektedirler. Likitgaz kelimesi, tüpgaz firmalarından davacı firmanın adını ifade eden bir kelime olmuştur.

Davalı şirket, dağıttığı el ilanlarında ( Aynen... son günlerde bir firmanın Aygaz'a benzettiği tüplerle mahallelerde dolaşarak Aygaz diye satmaya çalıştığı tüpler türemiştir. Gerek standart ve içine konulan gazın kilosu ve nerede doldurulacağı belli olmayan bu tüplerin, sorumluluk anlayışını takdirlerinize bırakıyorum.

Korsan Likit Gaz Tüplerinden, muhatap ve sorumluluk taşımayan fırmalardan sakınınız. Hanımları ve çocuklarımızı uyaralım ) cümlesi ile duyurular yapmıştır.

O tarihte Aygaz'ın tüplerine benzeterek tüp yapan firma, davacı firmadır ve hakkında bu sebeple davalı tarafından haksız rekabet davası açılmıştır. İlandan Likit Gaz kelimelerinin ilk harfleri büyük harf şeklinde yazılmak sureti ile bu kelimelerin vasıf belirtmek için değil, davacıya ifade etmek üzere isim olarak bilinçli şekilde kullanıldığı anlaşılmaktadır. Nitekim davalı taraf, bu durumu zımnen kabul ederek tevil etme yoluna başvurmuştur.

Bu durumda, el ilanlarında kullanılan sözcüklerin davacıya hedef aldığı ve ona yönelik olduğu kabul edilmelidir.

İlanlardaki sözcüklerin TTK.56 ve 57/1. maddelerle belirtildiği şekilde bir kötüleme teşkil edip etmediği hususuna gelince:

Davacıyı hedef alan sözcükler içinde kullanılan ( taklit, korsan ) kelimeleri ile ( Gerek standart ve içine konulan gazın kilosu ve nerede doldurulduğu ve doldurulacağı belli olmayan bu tüplerin sorumluluk anlayışını takdirinize bırakıyorum. Korsan Likit Gaz Tüplerinden sakınınız ) sözcüklerinin incitici ve kötüleyici bir nitelik ve amaç taşıdığı kabul edilmelidir. Kullanılan bu sözcüklerin, tüketicileri ikaz etmenin ötesinde bir anlam ve amaç taşıdığı bellidir, gerekçesiyle iştirak edilememıştir.

Bu durumda, yukarıda açıklanan gerekçelerle Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki kararda direnilmesi doğru değildir.

O halde usul ve yasaya uygun bulunmayan direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı ( BOZULMASINA ) 6.4.1994 günü yapılan ilk görüşmede çoğunluk sağlanamadığı için yapılan ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.

Davacı, önceleri silindir şeklinde uzun gaz tüpleri imal edip sıvılaştınlmış gazla doldurup dağıtımını gerçekleştirirken, bu tüp şeklini terkederek, Aygaz firması tarafından imal edilen kısa tombul şekilli tüpleri aynen taklit ederek bunlan sıvılaştınlmış gazla doldurup dağıtmaya ve satmaya başlamıştır. Aygaz firmasının acentesi olan ve Aygaz tüplerini dağıtan davalılar, dosya içeriğindeki bildirilerinde; "... son günlerde bir firmanın aynı Aygaz'a benzettiği tüplerle mahallelerde dolaşarak, Aygaz diye satmaya çalıştığı tüpler türemiştir. Gerek standart ve içine konulan gazın kilosu ve nerde dolduğu ve doldurulacağı belli olmayan bu tüplerin sorumluluk anlayışını takdirinize bırakıyorum... Lütfen tüpünüzü Aygaz levhalı servis arabalarımızdan veya aygaz şubelerimizden temin ediniz. Kıymetli Aygaz gümüş tüpünüzü belli olmayan taklitlerle değiştirmeyiniz. Korsan likitgaz tüplerinden, muhatap ve sorumluluk taşımayan firmalardan sakınınız..." demişlerdir.

Davacı Likitgaz A.Ş., bu bildirinin haksız rekabet doğurduğunun tesbiti ve önlenmesini, hüküm özetinin 3 gazetede neşrini istemiş, yerel mahkeme haksız rekabet unsurları bulunmadığından davanın reddine karar vermiş, hükmü davacı temyiz etmiş, yüksel Özel Daire hükmü oybirliği ile onamıştır. Davacı taraf karar düzeltme isteyince, bu kere onama kararını kaldırmış ve haksız rekabet unsurlarının bulunduğundan bahisle yerel mahkeme kararını yazılı şekilde bozmuş, yerel mahkeme eski kararında direnmiş konu yüksek Hukuk Gene! Kurulunda görülmüş, ilk görüşmede 22 Bozma oyuna karşı 19 onama oyu verildiğinden, 2 nci görüşmede 21 Onama oyuna karşı 23 Bozma oyuyla Daire kararı gibi yerel mahkeme kararı bozulmuştur. 2 nci görüşmeye Özel Dairenin 5 Sayın Üyesi katılmış ve bozma sonucuna ulaşan çoğunluğa, bu yoldan ulaşılmıştır.

Bu karara aşağıdaki nedenlerle karşıyım.

1 - Haksız rekabet, T.Ticaret K. m: 56'ya göre "... aldatıo hareket veya hüsnüniyet kaidelerine aykırı sair suretlerle iktisadi rekabetin her türlü suistimalidir."

Olayda davacı, davalılann dağıttıkları, sattıkları Aygaz tüplerini aynen taklit ediyor. Daha evvel kullandığı uzun-silindir tüplerden vazgeçiyor. Aygaz adına tescilli kısa şişman gürünüşlü renkli tüpleri taklit edip bunlarla dağıtım ve satışa geçiyor. Böylece ilk haksız rekabet eylemi, ,ticari dürüstlüğe aykın hareket, davacıdan kaynaklanıyor. Bu yön, dosyadan anlaşılabiliyor. Şayet bu konuda tereddüt ediliyorsa, Aygaz tarafından likitgaz aleyhine İstanbul Ticaret Mahkemesinde devam ettiği bilinen dava sonucu beklenebilirdi. Böylece, ticari rakibinin tescilli Aygaz tüpünü, aynen taklit eden davacının, dürüst olmadığı ve M.K. m.2 uyarınca Kanuni himayeden mahrum olduğu düşünülmeden, tersine bir kabulle, olayın mağdurunun hüsnüniyet kaidelerine aykırı şekilde haksız rekabet yaptığının kabulü, T.T.K. m.56'ya aykırıdır.

2 - Davacılardan sadır olan eylemler nedeniyle, davalı/taraf kendini savunmuştur. Aygaz, bayisi olduğunu belli satış merkezlerinde ve Aygaz levhalı arabalarda dağıtım yaptıklarını, buralardan tüp alınmasını 29 senedir bu işi güvenli yaptıklarını, kendi tüp'lerine benzer tüpleri Aygaz diye satmaya çalışanlar türediğini, korsan likit gaz tüplerinden, muhatap ve sorumluluk taşımayan tirmalardan sakınılmasını, müşterilerine taysiye etmiştir. Bu davranışın, müşterilere yönelik bir ikaz, uyarı, aydınlatma nitelığinde olup m.56' daki ... aldatıcı hareket" veya "hüsnüniyet kaidelerine aykırı" şekilde iktisadi rekabetin suistimali niteliğinde olmamasına rağmen, anlaşılmaz bir şekilde haksız rekabet sayılması isabetsizdir.

3 - likıtgaz, sıvılaştırılmış petrol gazı demektir. Bir cins isimdir. Mamülün cinsini açıklayan bir kelimedir. Böyle kelimelerin, şirket veya mamul ismi olarak tescili yasaya aykındır. Böyle bir olgu, aynı madde konusunda ticaret ve imalat yapanların, likitgaz tabirini kullanmamaları gibi bir sonuç doğuramaz. Bu bakımdan davalı, bildirgesinde "Korsan likit gaz tüplerinden ... sakınınız" deyince .haksız rekabet yapmış olmaz. Öte yandan "... muhatap ve sorumluluk taşımayan hrmalardan sakınınız..." sözcükleriyle çoğul bir şekilde firmalardan bahsedince davacıyı kastetmiş olmaz. Sözcüklerin, Korsan likitgaz tüpü imal eden tüm firmalara matuf olduğu belirgindir. Burada matufiyet genele yöneliktir

4 - Bir an için bildirge davacıyı amaçlasa bile, tilavacı haksız rekabete uğradığını ileri sürüp yasal himayeden yararlanamaz. Çünkü, tüp taklidi ve yeni benimsediği kısa-şişmart Aygaz tüplerinin üzerine likitgaz sözcüklerini yazarak Aygaz diye imal ve satmaya ve Aygazdan çok sonra ticari faaliyete başlaması nedeniyle, işin başında, davacı taraf dürüsllük kurallanna aykırı davrandığı için, Kanuni himayeden mahrum olacağından, buna karşı kendini ve mamulünü savunan tarafa kötüniyet ısnat edilemez. Kötüniyetli ve dürüstlük kurallanna aykırı davranan tarafın eylemlerine karşı, yukarıda açıklanan biçimde davranan tarafifr, hareketi, iyiniyetli. olup, aldatıcıda olmadığından, Kanuni himayeye mazhar sayılması zorunludur.

Bu nedenlerle örnek nitelikteki direnme kararının onanması gerekirken açıklanan biçimde bozulmuş olmasına karşıyım. 20.4.1994.,

Teoman Ozanoglu

Yargrtay 10. Hukuk Dairesi Başkanı

Davacının tam adı ( Likidgaz Tevzi ve Üretim San ve Tic.A.Ş. ) dir. Davalılardan ilki ( likit Petrol Gazı A.Ş. ), ikincisi ( Osman Natıroğlu ) dur. Davacı, "Likidgaz" LPG tüplerini, davalılar ise "Aygaz" LPG tüplerini pazarlamaktadıriar. Davacının yıllardır pazarladığı mavi renkli, ince uzun tüp dizaynını terk ederek gümüşi renge ve küresel biçime dönüştücüp piyasaya sürmesi üzerine kendi tüplerinin renk ve biçim yönünden taklit edildiği, iltibas yaratıldığı, haksız rekabette bulunulduğu iddiası ile dava dışı Aygaz firması tarafından dosyamız davacısı aleyhine açılan dava halen İstanbul 2 nci Ticaret Mahkemesi'nde derdesttir. Öte yandan, Aygaz LPG tüplerini pazarlayan davalılar da değişik ilanlarla müşteri kitlesini uyarmışlardır. Davalıların ilanlannda özetle "kıymetli Aygaz" gümüş renkli tüpünüzü taklitleriyle değiştirmeyiniz, korsan likit gaz tüplerinden sakınınız..." gibi ifadeler yer almaktadır. Bu tarz ilanlar yapılması davacı tarafından davalılar aleyhine "haksız rekabetin tesbiti" konusu edilm ır. Davacıya göre bu ilanlarda "likit gaz" ismi geçmekle kendileri kastedilmiş, tican ıtibarları kınlmış, kendileriyle haksız rekabette bulunulmuştur.

Bir kere davacı isminin "Likidgaz..." kelimesiyle başlaması bu kelime üzerinde davacının inhisarî hakka sahip olduğu ve bu kelimeyi başka kimsenin kullanamayacağı anlamına gelmez. Böyle anonim bir kelimeyi ünvan olarak seçenin, bu kelimeyi başkalarının da kullanmasından doğacak risklere katlanması gerekir.

Kaldı ki, kendi pazarladıkları Aygaz LPG tüplerinin biçim ve renk yönlerinden benzerleri piyasaya sürülünce davalıların müşteri kitlesini ikaz etme hakkı vardır. Haksız olmayan rekabet yasak değildir aksine himaye edilmelidir.

İlanlar dikkatle okunduğunda bunlarda davacı malını kötülemekten ziyade kendi mallarını korumak amacının ön planda tutulduğu görülmektedir. Nitekim uzman bilirkişi kurulu da bu doğrultuda rapor vermiştir. Vasat seviyedeki müşteri kitlesinin kavrayışı da bu olacaktır. Gene bu ilanlarda davacı ünvanına tecavüz de bülunmadığından "tescilli davacı ünvanının haksız rekabete karşı korunması" gibi bir gerekçeye de dayanılamaz.

Sonuçta, da'vanın reddine dair hüküm isabetli olup onanması gerekirken ikinci toplantıda. 2 oy farkla ( 21+23 ) varılan bozmaya muhalifim.

 

H.S.Terzıbaşıoğlu
( 11.H.D. Üyesi )

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972