 |
T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
E. 1992/9-221
K. 1992/279
T. 29.4.1992
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
FARK KIDEM TAZMİNAT1
TUBİTAK'DA HİZMET
ÖZET TÜİBİTAK, 1475 sayılı iş Kanununun 74/7. maddesi kapsamına giren kamu kuruluşu olmadığından, davacının kıdem tazminatının hesabında önceki hizmetinin dikkate alınması mümkün değildir.
(1475 s. İş K. m. 14/7)
Taraflar arasındaki 'fark kıdem tazminatı davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (Ankara 8. İş Mahkemesi)nce davanın kabulüne dair verilen 28.3.1991 gün ve 1990/8-91-401 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenmesi üzerine, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 7.10.1991 gün ve 7525-1 2865 sayılı ilamıyla; (TUBITAK, 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinin 7. fıkrasında gösterilen idarelerden ve 468 sayılı Kanunun 4. maddesinde sayılan kurumlardan değildir. Bu nedenle , emekli olduğu son Kamu Kuruluşunca kıdem tazminatı hesabında nazara alınması mümkün değildir. Aksine düşünce ile ve yazılı şekilde davacının evvelce TÜBITAK' DA geçen hizmet süresinin kıdem tazminat' hesabına dahil edilmesi bozmayı gerektirmiştir) gerekç esiyle bozularak dosya yerine gen çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Temyiz eden: Davalı vekili.
Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz
edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Davacı, 2.11.1970 ve 1.11.1976 tarihleri arasında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TUBITAK) ve 27.8.1988-17.7.1990 tarihleri arasında da Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. Genel Müdürlüğü nezdinde işçi statüsünde çalışmış ve bu son işyerinden emekli olmak suretiyle ayrılmıştır. Davalı Bankaca, davacıya, sadece kendi nezdinde geçen son dönem çalışması için kıdem tazminatı ödenmiştir. Davacı, TUBITAK' DA geçen önceki hizmetinin kıdem tazminatı hesabında gözönünde tutulması gerektiğini iddia ederek istekte bulunmuş ve mahkemece yapılan yargılama sonunda da talep gibi hüküm kurulmuştur.
1475 sayılı iş Kanununun 14. maddesinin 4. fıkrasına göre; işçinin, hizmet sözleşmesini yaşlılık veya malullük aylığı ya da toptan ödeme olmak amacıyla feshetmesi durumunda, aynı ya da değişik Kamu kuruluşlarında geçen çalışmalar, kıdem tazminatı hesabında birleştirilir. Ancak, bunun için, nezdinde çalışılan kuruluşların 14. maddesinin 7. fıkrası kapsamında Kamu kuruluşu olması gerekir. Gerçekten anılan fıkrada; "Bu maddede geçen Kamu kuruluşları deyimi, genel, katma ve özel bütçeli idareler ile 468 sayılı Kanunun 4. maddesinde sayılan kurumları kapsar" hükmüne yer verilmiştir.
Görüldüğü gibi söz konusu fıkra, iki tür kamu kuruluşlarını kapsamına almıştır. Bunlardan birincisi; genel, katma ve özel bütçeli idareler, ikincisi de; 468 sayılı Kanunun 4. maddesinde sayılan kurumlardır. Özel Daire ile yerel mahkeme arasındaki uyuşmazlık TÜBİTAK'I N 14/7. madde kapsamına giren bir Kamu kuruluşu olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. Bu sorunun çözümlenebilmesi için, 17.7.1963 günlü, 278 sayılı "Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanunun konu ile ilgili hükümleri üzerind e kısaca durulması ve böylece TÜBİTAK'IN hukuki durumunun aydınlığa kavuşturulması gerekmektedir, Anılan Yasanın 1. maddesinde, TÜBİTAK'IN tüzel kişiliğe, idari ve mali özerkliğe sahip Başbakanlığa bağlı ve Özel Hukuk hükümlerine tabi bir kuruluş olduğu; 9 . maddesinde, kurum gelirlerinin her yıl Başbakanlık bütçesine konulacak ödenek, yapılacak her türlü yardımlar, bağışlar ve vasiyetler yayın gelirleri ve öteki gelirler olduğu; 10. maddesinde, TÜBİTAK'IN 1050, 2490 ve 3460 sayılı Kanuna ve Sayıştay'ın vize ve denetimine bağlı olmadığı; 11. maddesinde, hesaplarının üç murakıptan oluşacak bir murakıplar kurulu tarafından denetlenmesi ve 17. maddesinde de, Kurumun Başkanı, danışmanları, araştırmacıları, yöneticileri her türlü personelinin Özel Hukuk hükümlerin e bağlı olup bu kimseler hakkında 3656, 3659 ve 6245 sayılı Kanunların uygulanmayacağı belirtilmiştir. Yasa koyucu, bilim ve teknik alanlarda gerekli araştırma ve incelemelere de girişebilmesi ve yurt kalkınmasına da katkılarda bulunabilmesi amacıyla TÜBİT AK'IN bilimsel ve mali yönden özerk bir kuruluş olarak yer almasına özen göstermiş ve bu nedenle de Devlet Memurları ile Kamu Kurum ve kuruluşları mensuplarının aylık ödenek ve harcırahlarına ilişkin 3656, 3659 ve 6245 sayılı Kanun hükümlerine tabi tutmamıştır. TÜBİTAK'IN 1475 sayılı iş Kanununun 14. maddesinin 7. fıkrasında yer alan "genel , katma ve Özel bütçeli idareler"den olmadığı açıktır. Her yıl Başbakanlık bütçesinden bir miktar Ödenek ayrılmış olması, TÜBİTAK'IN genel bütçeye tabi bir idare olduğunu göstermez. Yukarıda da açıklandığı gibi Yasa koyucu tüm bürokratik engellerden kurtarmak amacıyla TÜBİTAK'IN Kamu idaresi dışında ve özerk bir bütçeye sahip bir kuruluş olarak toplumda yer almasını sağlamıştır. Esasen bu kurumun genel bütçeli bir idare olduğu ileri sürülmüş de değildir. TÜBİTAK'IN katma ve özel bütçeli idareler kapsamına girdiği de düşünülemez. Gerçekten, 26.5.1927 tarihli, 1050 sayılı Muhasebesi Umumiye Kanununun 115. maddesinde; "sarfiyatı hususi var idat ile temin ve muvazene-i umumiye haricinde tedvir olunan bütçelere (mülhak bütçe), mahalli sarfiyat ve varidatı ihtiva eden bütçelere (hususi bütçe) denir" kuralına yer verilmiştir ki, TÜBİTAK'IN açıklanan özellikleri nedeniyle mülhak ve özel bütçeli i darelerden sayılması olanağı yoktur. 115. maddenin bu hükmüne göre özel bütçeli idareler kapsamına yerel yönetimlerin girdiği de kuşkusuzdur. Bu nedenle TÜBİTAK'IN özel bütçeli bir idare olduğu şeklindeki yerel mahkeme görüşü doğru değildir.
TÜBİTAK'IN, 1475 sayılı iş Kanununun 14/7. maddesinde yer alan 468 sayılı Kanunun 4. maddesinde sayılan kurumlardan olup olmadığı konusuna gelince; 12.5.1964 günlü, 468 sayılı "Kamu iktisadi Teşebbüslerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, ekonomik alanda faaliyette bulunmak üzere kurulmuş iktisadi devlet teşekkülleri ile Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu gibi Kamu kurumlarını kapsamına almaktadır. TÜBİTAK'IN Özel Yasasında, 1050, 2490 ve 3460 sayılı Kanunlara tabi olm adığı, hesaplarının murakıplar kurulu tarafından denetleneceği de açıkça belirtildiğine göre, hesaplarının Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin denetimine tabi tutulmadığı ve dolayısıyla de 468 sayılı Yasa kapsamına gitmediği açıktır.
TUBITAK IN 1475 sayılı iş Kanununun 14/7. maddesi kapsamına giren Kamu kuruluşu olmadığından, davacının kıdem tazminatının hesabında önceki hizmetinin dikkate alınması mümkün değildir.
o itibarla Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, yazılı gerekçelerle eski hükümde direnilmesi usul ve Yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının gen verilmesine, 29.4.1992 gününde, oyçokluğu ile karar verildi.
|
