DAVA : Taraflar arasındaki "tazminat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; ANTALYA Asliye 4.Hukuk Mahkemesince davanın görev yönünden reddine dair verilen 10.10.1990 gün ve 1990/589-867 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine;

Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 25.4.1991 gün ve 1991/8777-4493 sayılı ilamı; ( ... Dava mahkemede açılmış, davalı cevap süresi içinde davaya tahkim yolu ile ( hakemlerde ) bakılması gerektiği hakkında tahkim itirazında bulunmuştur.

Taraflarca imza altına alınan "Domates üretme, satma ve satın alma" Başlıklı sözleşmenin ( II ). maddesinde; "işbu sözleşmenin uygulanması veya uygulanmaması yüzünden ortaya çıkacak her türlü anlaşmazlık zarar ziyan ve kar mahrumiyeti tesbit ve çözümü HUMK.nunda belirtilen tahkim ( hakem ) usul ve yoluyla yapılacaktır. Yetkili yer Antalya veya Ankara olup seçme hakkı alıcınındır" hükmü yer almaktadır. Anılan madde ile tarafların sözleşme içinde tahkim şartı kararlaştırdıkları açık ve seçik belirgin olmaktadır.

Bir davanın tahkim usulü ile rüyet edilip edilmiyeceğine ilişkin uyuşmazlık mahkeme tarafından çözümlenir. ( HUMK.Md.519 ). Bu uyuşmazlık, dava konusunun, belli bir tahkim sözleşmesinin veya şartının kapsamına girip giremdiği veya bu konuda geçerli bir tahkim sözleşmesi veya şartı bulunup bulunmadığının tesbitine ilişkindir. Diğer bir anlatmıla önündeki dava tahkim def'i ile karşılaşılan mahkeme bu def'i ye temel teşkil edecek geçerli bir tahkim sözleşmesinin var olup olmadığını diğer dava şartlarında olduğu gibi resen inceleyecektir.

Tahkim sözleşmesi veya şartı; Borçlar Hukuku anlamında bir akit olduğu için akitler için genel şartların tahkim sözleşmesinde de bulunması ve aranması gerekir. Özellikle sözleşme özgürlüğünü olumsuz biçimde sınırlayan nedenlerden BK.19. ve 20. maddeleri tahkim sözleşmesinin geçerlilik incelenmesi sırasında doğrudan göz önünde tutulacaktır.

Tahkim sözleşmesinin ahlaka aykırı olması halinde geçerliliğinden söz edilemez. Bu hal genellikle tahkim sözleşmesinde bir tarafın diğeri üzerinde ( olayımızda göründüğü gibi davalı şirketin davacı üretici üzerinde ) ekonomik ve sosyal üstünlüğünü kullanarak tahkim sözleşmesinde eşitliği kendi lehine bozacak hususlar kabul ettirmesi veya taraflardan birine hakemlerin yarıdan fazlasını veya tamamının seçmi imkanının verilmesi hallerinde kendini gösterecektir. ( Dr. Yavuz Alangoya Medeni Usul Hukukumuzda Tahkimin Niteliği ve Denetlemesi İst. 1973 sh. 86 ). Bu şekilde yapılan bir tahkim sözleşmesinin BK.md.20 gereğince batıl olacağında ve duraksamaya yer olmamasıdır.

Sözleşmenin ( II ). maddesinde hakem seçiminin tamamen ekonomik ve sosyal güce sahip davalı şirket tekeline bırakıldığı anlaşıldığı gibi, davalı vekilinin 5.10.1990 günlü cevap dilekçesinde bu yönün önemle ve ısrarla vurgulandığı görülmektedir. Tüm açıklanan maddi ve hukuki olgular altında sözleşmedeki tahkim şartının mutlak butlanla geçersiz olduğunun kabulü zorunludur ( BK.md.20 ).

Bu durumda taraflar arasında hukuken geçerli bir tahkim şartının varlığından söz edilemiyeceği açıktır. Hal böyle olunca, geçersiz tahkim şartına dayanılarak mahkemece görevsizlik kararı verilemez. Öte yandan hakemlerde yetkileri ( görevleri ) dahilinde olmayan bir uyuşmazlık hakkında karar veremiyeceklerdir ( HUMK.md.533/3 ).

Bu nedenlerle mahkemenin görevsizlik kararı usule ve yasaya aykırıdır... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahekemce önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle, HUMK.nun 516. maddesinde iki tarafın aralarındaki çekişmeyi çözümlemek için hakem tayin edebilecekleri hükme bağlanmıştır. Somut olayda davacı tahkim sözleşmesinin geçersiz olduğu savı ile temyize konu davayı açtığı gibi, davalı şirket vekili de 5.10.1990 günlü cevap dilekçesinde sözleşmenin 11. maddesinin tahkim şartını düzenlemekle kalmadığını, hakemlerin nereden seçilecekleri ve ilk seçme hakkını da düzenlediğini,bu seçme hakkının öncelikle alıcı davalıya ait olduğunu bildirmiş olduğuna göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı ( BOZULMASINA ) oyçokluğuyla karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972