DAVA : Taraflar arasındaki "iptal tesbit" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, ANKARA 3. İş Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 11.11.1987 gün ve 1985/748-1987/2278 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine;

Yaragıtay 10. Hukuk Dairesinin 20.12.1987 gün ve 7139-7547 sayılı ilamı (... Polsaş Maden Makinaları sanayii Anonim Şirketi işyeri bildirğisine göre 1.10.1975 tarihinde kapsama alınmış ve o tarihten itibaren sigortalı çalıştırmaya başlamıştır.

İşbu Anonim Şirket, 4.11.1980 tarihinde Alantaş Madencçilik Limited şirketi ile Ankara 11. Noterliğinde bir sözleşme yapmıştır. Bu sözleşmeyle Alantay Limited Şirketi işyeri açtıracak, durumu vergi ve sigortaya bildirecek, Vergi ve sigorta primleri kazai ve idari sorumluluk, Alantaşa ait olacaktır. Sözleşmenin devamı süresince, Polsaş yetkilisi R.E. her zaman fabrikada nezaret ve denetim yetkisine sahip olacaktır. Alantay net günlük bir kira parası karşılığında fabrikayı çalıştıracaktır. O tarihte, fabrika, Alantaş Limited Şirketine teslim edilmiştir. Teslim tarihinden sonra da tesisin genel sigortası, 3.11.1980'den önceki vergi ve sigorta primleri Polsaş Anonim Şiretine aittir. 29.7.1983 tarihinde, Polsaş Maden Makineları Sanayii Anonim Şirketi, Alantaş Limited Şirketine, aynı noterlik aracılığıyla, prostesto ve fesih ihbarı gönderilmiştir. Bu belgede; "elemanlarınızı yönetim, denetim açcısından çeşitli zamanlarda şifaen uyarmamınza rağmen, bu güne kadar gerektiği gibi organize edemediğiniz, çalıştıramadığınız, ciddiyetten uzak davranışlarına engel olmadığınız ve yine elemanlarınımız şirketimiz fabrika Müdürü R.E.'in ikazlarına uymamaları gibi nedenlerden dolayı, aramızdaki taşeronluk anlaşmasını 1 Ağustos 1983 tarihi itibariyle fesh ettik..."sözcükleri yer almaktadır.

Polsaş Anonim Şirketi ile Alantaş Limited Şirketi arasındaki Hukuki ilişkinin niteliği davada uyuşmazlık konusu olup Alantaş Limited Şirketinin prim ve eklerine ilişkin borçlarından Polsaş Anonim Şirketinin sorumlu tutulup tutulamıyacağının bu ilişkinin niteliğine göre belirleneceği kuşkusuzduru. Alantaş, Limited, mülkiyeti Polsaş Anonim Şirketine ait fabrikada, fabrikayı Polşaş A. Ş. İşletirken çalışan sigortalıları ve diğerlerini istirdam etmiştirn. Sözleşymeye göre ilişki her ne kadar, kira olarak ifade edilmiş ise de hergün 5000. - netbir ödenti karşılığında fabrikayı çalıştırıp üretimi sürdürecektir. Polsaş A.Ş. yetkili nezaret ve denetim yetkisine sahip olacaktır. Nitekim, nezaret ve denetim souncu Alantaş Limited Şirketinin işi gereği gibi organize edemediği, elamanları çalıştırmadığı, ciddiyetten uzak davrandığı ve ikazlara uymadığı saptandığından ötürü, sözleşme fesh edilmiştir. Bu durum karşısında, Alantaş Limited Şirketi, asıl işveren Polsaş A.Ş. den fabrikayı işletme işini alan ve fabrikayı çalıştırdığı süre içerisinde kendi adına sigortalı çalıştıran tali işveren durumundadır. Sözleşmeyle işi almış, fesihnameyle bırakmıştır. Sözleşme, nitelikçe eser sözleşmesi ve bu iki şirket arasındaki bağ, taşeronluk-aracılık ilişkisidir. Ne var ki, taşeron-aracı şirket dahi tali işveren niteliğinde olduğundan, işi gördüğü dönemde çalıştırdığı sigortalılara ilişkin primlerden ve teferruatından doğal olarak sorumlu tutulacaktır. Burada, uyuşmazlık konusu olan yön, bu husus olmayıp, Alantaş Limited Şirketi adına tahakkuk edecek prim ve teferruatına ilişkin borçlardan, Polsaş A.Ş.'nin sorumlu tutulup tutamalacağıdır. 506 Sayılı Kanun m.87/1 uyarınca, asıl işveren durumundaki Polsaş A.Ş.nin yukarıdan beri aracı durumunda olduğu açıklanan Alantaş Limited Şirketinin kanunen ödemekle yükümlü bulunduğu prim borçlarından sorumludur. Diğer bir deyimle, söz konusu yükümlülüklerden, aracı Alantaş Limited, doğrudan doğruya asıl olarak, Polsaş A.Ş.ise 506 sayılı Kanun m. 87/1'den ötürü yasal olarak ve h;er ikisi birlikte müteselsil biçimde sorumludurlar.

Sözleşmede, prim borçlarından sadece Alantaş Limited Şirketinin sorumlu olacağının belirtilmesi iki şinrket arasındaki iç ilişkiye matuf olup, Kurumun prim alacaklarını asıl işveren durumundaki Polsaş A.Ş. den 506 sayılı Kanun m. 87/1 uyuranıca isteyebilmesini engelleyici netilikte değildir. Sözleşmeyle buyurucu nitelikteki yasa hükmü, bertaraf edilemez.

Bu nedenlerle, Alantaşy Limited Şirketinin prim borçlarından Polsaş A. Ş. 506 sayılı Kanunun 87/1 gereğince müteselsilen sorumludur.

Polsaş A.Ş. nin, Polsaş Limited Şirketinin Pirm borçlarından sorumlu tululup tululamıyacağı konusuna gelince:

Bu konunun çözümü dahi 2 şirket arasındaki ilişkinin niteliği ve Polsaş Limited Şirketinin aracı mı, yoksa işyerini devalan müstakil işveren mi olduğunun saptanmasıyla mümkün olacaktır.

Polsaş Limited Şirketi dahi Polsaş A.Ş.nin malik bulunduğu fabrikayı, masrafların % 5i oranında net ücret karşılığında çalıştırmayı, Ankara 11. Noterliğince düzenlenen 1.8.1983 tarihli sözleşmeyle yükümlenmiştir.

Polsaş Anonim Şirketi işyerini teslim etmiş, o tarihten sonra doğacak vergi ve sigorta borçlarından Polsaş limited Şirketinin mesul olacağı, tesislerin genel sigortasının Polsaş Anonim Şirketine ait bulunacağı kabul edilmiştir. Bu sözleşmede her ne kadar üretimin Polsaş Anonim Şirketinin ait bulunacağı kabul edilmiştir. Bu sözleşmede  her ne kadar Polsaş Anonim Şirketinin denetimi ve gözetiminde yapılacağı konusunda bir açıklık yoksa da, nitelikçe Alantaş Limited ile yapılanın bir benzeridir. Asıl işveren Polsaş Anonim Şirketinin, fabrikasındaki üretim faaliyetini, Alantaş Limited ile yaptığı sözleşme ile yürütemeyip, o sözleşmeyi feshettikten sonra, Polsaş Limited ile yaptığı işbu eser sözleşmesi ile sürdürmeyi öngördüğü anlaşılmaktadır.

Burada, Polsaş Limited'in yükümlülüğü, üretimi sürdürmek, eser meydana getirmektir. Yani, asıl işveren Polsaş Anonim Şirketinin işyerinde, onun için işçi kadrosunu ve gerektiğinde başka işçileri çalıştırarak ve Teselsül tarihinden itibaren sigorta yükümlülüklerini yerine getirerek tali işveren pozisyonunda üretimi gerçekleştirecektir. Bu hususlar Polsaş Limited'in Kurum aleyhine açtığı, davada, bizzat kendisi tarafından iddia ve kabul edilmektedir. Öte yandan, Kurum'da gerek cevap lahiyası gerekse temyiz dilekçesinde, Polsaş Limited'in, Polsaş A.Ş.'nin teşeronu durumunda olduğunu kabul etmiş, giderek Polsaş Limited Polsaş A.Ş.den veya Alantaş Limited'den işyerini devaldığını yargılama evraklarında ispatlamamıştır.

Diyelim ki, Sözleşmede devir karşılığı, ya da devrim bağış yoluyla yapıldığı konusunda bir açıklık da yoktur. İşin mahiyeti, hayat deneyimleri ve yukarıda açıklanan olgular karşısında, 1.8.1983 günlü sözleşmenin, nitelikçe, işyeri devri sözleşmesi vasfında olmadığı ortadadır.

Böylece, devir söz konusu olmadığına göre, 1.8.1983 tarihinden gerçekleşecek prim borçlarından Polsaş Limited'in tali işveren -aracı sıfatiyle, yasa ve sözleşme gereği olarak, sorumlu olacağında duraksanamaz.

Ne var kii, Polsaş Limited Şirketi 1.8.1983 tarihinden önceki döneme ilişkin olarak gerek asıl İşveren Polsaş A.Ş. ve gerekse taşeron Alantaş Limited, A.Ş. nin prim borçlarından sorumlu tutulamaz. 1.8. 1983 tarihli sözleşme devir değil, taşeronluk sözleşmesi olduğuna göre, devir halinde devralanın, devreden işverenin prim borçlarından müteselsilen sorumlu tutulacağını öngören 506 sayılı Kanunun m; 82'nin bu olayda uygulanamayacağı sonucuna varılması doğaldır. Zira, sonraki taşeron, kendinden önceki taşeron ve asıl işverinin prim borçlarından, 506 sayılı Kanunun m: 82'ye göre sorumlu tutulamaz.

Fakat 1.8.1983 tarihinden sonra döneme ilişkin olarak Polsaş Limited'in prim borçlarından asıl işveren Polsaş A.Ş. nin 506 Sayılı Kanun m; 87/1 uyarınca sorumlu olacağı ortadadırn.

Bu nedenlerle, mahkemenin "Alantaş Madencilik ve Ticaret Limited Şireti" ile Polsaş Makina imalat ve Ticaret Limited Şirketi"nin" sigorta borçlarıunı ve yükümlülüklerinden, davacı "Polsaş Maden Makinaları ve Sanayi A.Ş.'nin sorumlu olmadığının tespitine karar vermiş bulunması isabetsizdir.

Öte yandan, yukarıda belirtildiği üzere, taşeron Polsaş Makina İmalat ve Ticaret Limited Şirketi, 1.8.1983 tarihli sözleşme ve tesellüm tarihininden sonraki döneme ilişkin prim borçlarından, tali işveren taşeron sıfatıyla bizzat sorumludur. Bu döneme ilişkin primlerden asıl işveren Polsaş Maden Makinaları Sanayi, A.Ş. dahi 506 sayılı Kanun m: 87/1 gereğince müteselsilen mesuldür. Ne var ki, Polsaş Limited 1.8.1983 tarihinden önceki döneme ait asıl işveren ve taşeronun prim borçlarından sorumlu tutulamaz. Taşeron müstakil işveren sayılmadığı ve taşeronluk sözleşmesi işyerinin devri sözleşmesi niteliğinde bulunmadığından, 506 sayılı Kanun m: 82 taşeronlara uygulanamaz. Bu nedenle, 1.8.1983'den önceki dönemde ilişkin asıl işveren ve öteki tali işverenin prim borçlarından, sonraki taşeronun sorumlu tutulmasını gerektiren bir yasal dayanarak mevcut değildir. Sonraki taşeronu önceki itaşeron ve asıl işvrenin ardası sayan bir yasal dayanak yoktur.

Böyle olunca, mahkemenin Polsaş Makina İmalat ve Ticaret Limited Şiketinin işyerini devralan işveren durumunda olmadığını ve eski işvrenin yükümlülükleriyle sorumlu tutulamıyacağını tespit etmesi sonucu itibariyle doğrudur.

Ne var ki, mahkeme, Kurum kararlarının iptaline, de karar vermiştir. Oysa, Kurumun iptal edilen kararlarına konu olana primlerin bir kesimi, 1.8.1983 tarihinden sonraki döneme, Yeni Polsaş Limited'in taşeron sıfatıyla işçi çalıştırdığı döneme ilişkindir. Yukarıda da açıklandığı üzere, bu döneme ilişkin prim ve eklerinden, Polsaş Limited Şirketi tali işveren, Polsaşy A.Ş. asıl işveren sıfatiyle müteselsilen sorumludurlar.

Mahkemece bu yön üzerinde durulmadan, Kurum kararlarının kapsamı, prim ve eklerinin ne kadarının asıl işverenin ne kadarının taşeron, ne kadarının taşeron Polsaş dönemine ilişkin bulunduğu, açıku ve seçik olarak saptanıp, bunlardan, hangi kesiminden hangi şirketlerin hargi ölçüde ve türde sorumlu olacakları yukarıda açıklanan, sorumluluk kurallarına uygun biçimde belirlenip, sözü edilen sorumluluk tablosuna uymayan, işlem ve kararların ipytaline karar vermekle yetinilmek gerekirken, yukarıdaki fiili ve hukuki esaslara ters düşecek şekilde, Kurum kararlarının, tümüyle iptaline karar verilmesi dahi isabetsizdir... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

 

KARAR : 1- Dosyadaki delillerden işyerinin 1.8.1983 tarihli sözleşme ile eePolsaş Makina imalat ve Ticaret Limited Şirketine devredilmediği, işverinin devrinden sözedilemeyeceği, üretim işleminin Anonim Şirket tarafından Limited Şirkete verildiği ve bu haniyle Limited Şirketin aracı-yüklenici durumunda bulunduğu anlaşılmatadır. Hal böyle olunca adı geçen limited şirketinin kendi dönemi ile yani 1.8.1983 tarihinden sonraki dönemle sorumlu olduğu ve dolayısıyla 1.8.1983'den önceki dönemle sorumlu tutulamıyacağının kabulü gerekir. O halde, bu esasa uygun düşen mahalli mahkemenin 1985/748 sayılı dosya ile ilgili iptal kararı onanmalıdır.

2 - 1985/1036 esas sayılı dosya açısından Polsaş Maden Makina ve sanayii Anonim Şirketi'nin sorumluluğu yönünden mahkemece, Hukuk Genel Kurulu'nca benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.

 

SONUÇ : Davalı vekilinin 1985/748 E. sayılı karara yönelik temyiz itirazlarının reddi ile, bu dosyaya ait direnme kararının yukarıda 1. bend de açıklanan nedenlerle ONANMASINA-

Davalı vekilinin 1985/1036 E. sayılı karara yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile, bu dosyaya ait direnme kararının 2. bend de belirtildiği üzere Özel Daire ozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA- oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972